Հասակ, աց

s.

shape, stature, size, height;
age, years, time of life;
կաթնաբոյծ —, babyhood;
անտիական, մատաղ, տխեղծ —, tender age, infancy, childhood;
ի սկզբնաբոյս —ին, from one's earliest years;
ի տղայութեան —ի նորա, in his infancy;
ի ծաղկեալ —ի, in the prime of life;
աճումն — ի, growth, growing;
երիտասարդ —աւ, young;
կայտառ, սթափ —, a slender waist;
— անձնեայ, large stature;
ուղղորդ —, straight figure;
բարձր —աւ, of lofty stature, tall;
միջակ —աւ, middle-sized;
վայելուչ —աւ, good-sized;
չափաւոր —աւ, middling-sized;
կարճ —աւ, short, little;
հասուն —, in ripe years, years of discretion;
այրական —, man's estate, manhood;
ծերացեալ —, — ծերութեան, old age, age, years;
ծերացեալ —աւ, aged, in years, old, stricken in years;
ի — եւ ի տիս հասանել, to reach, to attain, to grow to man's estate;
զարգանալ —աւ, to increase in age;
ի — գալ, to arrive at the age of puberty;
ի միտս եւ ի — լինել, to be of age;
— նորա բարւոք կերպարանի, his figure is becoming well developed;
եւ մեռաւ ի —ի երեսուն եւ երից ամաց, he died at the age of thirty three;
— գարնայնոյ, spring-time, spring.

Other definitions containing this entry

Անլիութիւն, ութեան

imperfection, fault;
— հասակի՝ խմխց, youth.

Զանցանեմ, նցի

to pass;
to surpass, to surmount, to excel;
to go beyond, to exceed;
to escape, to leap;
to be wanting, to fail;
cf. Անցանեմ;
— զհասակաւ, ծերութեամբ, to grow old;
— զարամբ, զամուսնութեամբ, to be unfaithful to the husbands or marriage bed.

Զարգանամ, ացայ

to grow, to increase, to improve, to profit;
— իմաստութեամբ եւ հասակաւ, to increase in wisdom and stature.

Զուարթածաղիկ

smiling, florid, young, graceful;
— հասակ, sprightly youth, youthfulness;
— մանկութիւն, infancy, childhood, the prime of life, best time of life;
— ալիք, gray-beard.

Լայն, ից

large, broad, ample, vast, spacious, extensive;
գետ ի — ծաւալեալ, a mighty mass of flowing water, an immense, or over flowing river;
բարձր եւ — հասակաւ, a tall and stout man, fleshy, corpulent.

Լի, ոց

fully, completely, thoroughly, entirely;
perfectly;
լի առնել, to fill, to load, to heap;
զբազում լսելիս լի արար բանն, many have heard him;
լի լինել, cf. Լիանամ;
լի եւ լի, cf. Լիուլի;
լի ափով, ձեռօք, by handsful, profusely, generously;
լի աւաբաւ, loaded with booty;
լի փառօք, covered with glory;
լի աւուրք, full of years, old;
լի մտօք, sensible, judicious, wise;
լի երախտագիտութեամբ, full of gratitude, of affection, of faults;
զաւուրս տասն լի, ten entire days;
լի կատարեալ, բովանդակ, perfectly full, entire, complete, perfect, cf. Լիակատար;
լուսին լիով լուսով նկարեալ, full moon;
բաժակ գինի լի արկանել, a glass of wine full to the brim;
լի զհասակ մարմնոյն ունել, to be adult, to arrive at man's estate;
լի են բերանք նոցա ծաղու, they are full of laughter, of merriment;
լի ասացեր, you are quite right.

Լնում, լցայ

to be filled, to come to its highest pitch, to complete;
լնու չափ հասակին, he becomes adult.

Ծաղիկ, ղկան, ղկի, ղկանց

to be in the bloom of youth;
ի ծաղկի or ի — հասակին, in the prime of life;
in the — of manhood;
cf. Թօթափեմ.

Կանգնագեղ

standing, upright, straight, erect;
— հասակ, beautifully shaped, erect stature.

Կարճ, ոյ

short;
little;
short, brief, curt, concise, succinct, laconic;
— հասակաւ, short in stature;
—ոյ ճանապարհ, the shortest way;
ընդ —ոյ գնալ, to take the shortest or nearest way, to take a short cut;

Կարճիկ, ճկան

cf. Կարճահասակ.

Կենդանագիր, գրաց

portrait, likeness, picture;
painter;
հասակաչափ՝ փոքր՝ մանրանկար —, full-length, half-length, head-size, miniature portrait;
գեղեցիկ՝ ճշգրիտ —, fine, exact portrait;
տալ հանել զ—, to get one's picture drawn or painted, to have one's likeness taken;
cf. Լուսանկար.

Կին, կնոջ, կնաւ, կանամբ

woman;
wife, spouse;
ազգ կանանց, womankind, women, the fair sex;
թշնամի կանանց, woman-hater;
cf. Կնատեաց;
— առնակին, married woman, wife;
մանկահասակ — գեղեցիկ, a young beauty;
— այրասիրտ, heroine, courageous woman, championess;
գեղեցիկ՝ նազելի՝ առաքինի՝ բարեպաշտ՝ ամօթխած՝ ողչջախոհ՝ հաւատարիմ —, pretty, charming, virtuous, pious, modest or bashful, chaste, faithful -;
տգեղ՝ սոսկալի՝ զարդասէր՝ թեթեւամիտ՝ կամագնաց՝ փոփոխամիտ՝ անհաւատարիմ՝ լկտի՝ տռփոտ —, ugly, frightful, coquette, giddy or volatile, capricious, fickle, faithless, immodest, lewd -;
հարկանիլ ի սէր կնոջ, to be enamoured, smitten, in love with a -;
— առնել՝ առնուլ, to take a, wife, to wed, to marry, to take in marriage;
— լինել ումեք, to get married, to be spouse of;
— ածել զդուստր ուրուք, to marry the daughter of;
կեալ ընդ կնոջ, to live with a —;
պատրել՝ մոլորեցուցանել զկին, to deceive or seduce a -;
բռնադատել, ապականել զ—, to force, to dishonour a -;
ծանր նստել կնոջ, to be with child, pregnant, in the family way;
եւ առ նմա մայր նորա — յերկրէն եգիպտացւոց, & her mother gave him an Egyptian wife;
եւ եղեւ ինձ —, & I took her to wife;
կամաց տուն cf. Կանանոց.

Կոյս, կուսից

virgin, virginal, maiden, maidenly;
pure, chaste;
uncontaminated, untouched, unmingled, inviolate;
mysterious, secret, hidden;
— գեռահասակ, young virgin, girl, maid;
— ճանապարհ, untrodden path;
— գերեզման, empty tomb;
cf. Ելանեմ.

Համահասակ

cf. Հասակակից.

Հասակաբեր

cf. Հասակագեղ.

Հասակածին

cf. Հասակակից.

Հասակաւոր, աց

cf. Հասակեղ.

Հասակեայ

cf. Հասակեղ.

Հասուն

ripe, mature, grown up;
wise, prudent, judicious;
— հասակ, ripe or advanced age;
— այր, man of mature age, a discreet sober-minded man;
— օրիորդ, marriageable young lady;
— խորհուրդ, միտք, mature judgment;
— խաղաւարտ, ripe imposthume;
— գործել, to ripen, to make ripe, to mature, to bring to maturity.

Հարթ, ից

unitedly;
evenly, plainly;
— հաւասար, on a level with, even with;
— եւ ուղիղ հասակ, fine-shaped, of a fine stature or figure;
— առնել, to level, to smooth;
to facilitate;
եղիցին առապարքն ի — ճանապարհս, the rough places shall be made smooth.

Ճիղմ

young, tender;
— հասակ, tender age, childhood.

Մատաղ, ոյ

child, little child;
mortuary festival for the poor;
— հասակաւ, յաւուրց, very young;
ի — տիս, in infancy, at so tender an age;
որթ —, milk-fed calf.

Մեծանձն, ձին

magnanimous, generous;
cf. Մեծահասակ.

Միահասակ

cf. Հասակակից.

Յառաջատութիւն, ութեան

progression;
— հասակի, growth, increase;
— ի պատուի, promotion;
ի վատթարն —, getting worse, deterioration;
demoralization.

Ուղղաբերձ

high and straight;
well-shaped, straight, tall;
գնալ — հասակաւ, to go haughtily, to hold one's head high.

Չափ, ուց, ոց

even, to, about, as, by, with;
— ինչ, some, a little;
—ով, with measure or moderation, moderately;
in verse;
—ով բան, բանք —աւ, verse, poetry;
— հասակաւ, middle-sized;
ի — հասեալ, of age, grown up, formed;
ըստ —ու, in proportion;
ձեօք —, as much as you;
արեամբ —, to blood-shed;
ի — հասանել, to arrive at or to be in the flower of manhood;
to become of age, to be grown up, adult, marriageable;
ի — աւուրց հասանել, to be getting old;
ի —ու ունել զանձն, գիտել զ— անձին, to conduct oneself with moderation, to restrain, to regulate oneself, to be master of oneself;
ի —ու ունել, to confine within due limits, to limit, to keep within bounds, to restrain, to repress;
զ— առնուլ, to measure, to prove, to weigh;
to try, to feel;
զամենայն ինչ առնել —ով եւ կշռով, to do all by weight and measure;
անդր քան զ— անցուցանել, անցանել ըստ —, to go rather too far, beyond bounds, to outstrip, to carry to excess;
— դնել, — եւ սահման դնել, to place limits to, to moderate, to restrain;
կալ ի —ու, to restrain oneself;
to keep one's temper;
ծախս առնել ըստ —ու եկամտիցն, to spend in proportion to one's income;
չկալ ի —ու, to make a bad use of, to misuse;
առնուլ զ— հանդերձի, to take the measure for a coat;
ճանաչել զ— անձին, to know one's ability;
զառն — ոչ գիտել, to know not a man;
not to know mankind, to be ignorant of human nature;
ուխտել երդմամբ —, to confirm on oath;
բրել զտեղին իբրեւ առն —, to dig a hole to a man's depth, to excavate the earth to the depth of a man's height;
ունի սա — ժամանակի առաւել քան զինն հարիւր ամաց, it has lasted for more then nine hundred years;
ունի — ժամանակի հարիւր ամաց, it is a period of a hundred years, it is a century;
հինգ հարիւրով —, about five hundred;
cf. Հինգ;
միտք նորա —ով, person of shallow intellect or weak mind;
առաւել քան զ—ն, very much, immeasurably, exceedingly, extremely, excessively;
միջովք — եւ բարձիւք —, from the loins to the thighs;
զհասարակ — գիշերաւ, about midnight;
գալով — բանին քոյոյ, when your word shall be proved true;
լրացեալ է —ն, the measure is heaped up;

Չափահաս, ից

cf. Չափահասակ.

Ստնդիաց, դիեցաց

at the breast, sucking;
— տղայ, sucking-child;
— հասակ, infancy.

Տարաժամ, ու

cf. Տարաժամութիւն;
— հասակաւ, not full grown, young;
— ծերանալ, to age prematurely.

Տիք, տիոց

age, years, time of life;
century;
— մանկութեան, infancy, tender age, first period of life;
անլիութիւն տիոց, immaturity, unripe age;
— ծերութեան, old age;
ի տղայ տիոց, անդստին յառաջին տիոցն, from one's infancy;
from one's boyish or girlish days, from boyhood or girlhood;
ի մատաղ or ի մանուկ տիոց, from one's earliest years;
ի հասակ եւ ի տիս հասեալ, grown up;
ի կատարեալ տիս հասեալ, arrived at years of discretion;
յերեքտասանամեան տի, thirteen years old;
մանկագոյն տիովք, young, in infancy;
ի նոյն տիս հասակաց, հաւասար տիօք, of the same age, coetaneous;
cf. Մատաղ.

Voir tout

s.

ἠλικία aetas, robor. վր. հասա՛կի Չափ հասանելոյ տիոց յայսքան ամս. չափ աճման, կամ կենաց. տիք. ժամանակ. հասակը, տարիքը, արենք.

Ի տղայութեան, եւ յերիտասարդութեան, եւ ի ծերութեան. զի յայս երիս հասակս բաժանի մարդ. (Շ. բարձր.։)

Յիսուս զարգանայր իմաստութեամբ եւ հասակաւ։ Հասակ իմ ծերասցի։ Հասակ ծերութեան՝ կեանք անարատ։ Ծերացեալ հասակաւ։ Յայր կատարեալ. ի չափ հասակի կատարմանն քրիստոսի։ Եւ ոչ զհասակդ ձեր ծնեալ եւ սնուցեալ. եւ այլն։

Մինչեւ ի կատարումն հասակի մարմնոյն. (Շ. մտթ.։)

Վասն հասակի տղայութեան նորա։ Մատաղ հասակաւ. (Եւս. պտմ. եւ Եւս. քր.։)

Զանցեալ էին զհասակաւ վասն յերկար ծերութեանն. (Փիլ. իմաստն.։)

Երիտասարդ հասակաւ. (Մահ զքր.։)

Տղայ երեւեալ, եւ առ կատարելութիւն ի վեր ընթանայր աճմամբ հասակի. (Յհ. իմ. երեւ.։)

Վասն տխեղծ հասակի. (Ոսկ. եբր. ՟Ե։)

Նմանութեամբ ասի.

Սարմն հաստատի ի կատարեալ հասակի խոտոյ կամ փայտի. (Վեցօր. ՟Ե։)

Կամ որպէս Ժամանակ. չափ ժամանակի. աւուրք.

Ճանաչեն զկանաչազգեստ հասակն գարնայնոյն. (Ագաթ.։)

Տե՛ս եւ հայեա՛ց դու ո՛վ համբակ, որ յիմաստիցդ եղեր հասակ. (Կրպտ. ոտ.։)

ՀԱՍԱԿ. Մարդ՝ ունօղ զայսչափ տիս.

Կաթնաբոյծ հասակաց. այսինքն ստնդիաց տղայոց. (Նար. ՟Լ՟Ա։)

Առակացն գիրք զտղայական հասակն նախակրթէ. այսինքն զմանկունս եւ զպատանիս. (Նախ. ժող.։)

Ամենայն հասակ, կամ ի վերայ ամենայն հասակաց եւ այլն. (Երեմ. ՟Խ՟Ը. 37։ Ծն. ՟Է. 4։ Ամովս. ՟Ը. 8։)

Արանց եւ կանանց, եւ ամենայն հասակաց մարդկայնոցս. (ՃՃ.։)

Արանց եւ կանանց, եւ ամենայն չափոյ հասակի. (Պտրգ.։)

Վառէ ի վերայ յոբայ զհասակ կնոջն (այսինքն զկինն). (Իսիւք.։)

ՀԱՍԱԿ. ἠλικία statura. Բարձրութիւն կամ երկայնութիւն, եւ մեծութիւն կամ քանակ եւ լրումն մարմնյ մարդոյ, եւ այլոց կենդանեաց, տնկոց, եւ այլն.

Յաւելուլ կարիցէ ի հասակ իւր կանգուն մի։ Կարճ էր հասակաւ. (Մտթ. ՟Զ. 27։ Ղկ. ՟Ժ՟Թ. 3։)

Բարձր յոյժ հասակաւ. (Պիտ.։)

Վասն երկայնութեան հասակին. (Եւս. քր. ՟Բ)

Չափ հասակի սուրբ տիկնոջն. (Յհ. կթ.։)

Ոչինչ առողջ եթող ի հասակէն յոբայ. այսինքն ի բոլոր մարմնոյն. (Իսիւք.։)

Պսակաւ եւ ծիրանեօք զհասակ եւ զգագաթ զարդարեալ. (Սարկ. լուս.։)

Բազում եւ այլ են ազգ խոտոց, որ ոչ ունին ի ծայրս հասակաց իւրեանց սերմանս. (Վեցօր. ՟Ե։)

Լերկամարմին փոքր հասակաւն (լուք) իբր թեւօք իմն թռիչս արձակեն. (Նար. ՟Կ՟Թ։)

Վասն սակաւութեան գրոցն, զի չափ եւ հասակ առցէ գրոց, ի մի եդան. այսինքն քանակ մատենի երեւելի լիցի. (Նախ. ՟ժ՟բ. մարգ.։)

Իսկ (Ծն. ՟Է. 4.)

Ջնջեաց զամենայն հասակ՝ որ էր ի վերայ երեսաց երկրի. իմա՛ մարմին կանգուն. յն. յարութիւն ἁνάστημα erectio։

ՉԱՓ ՀԱՍԱԿԱՒ. cf. ՉԱՓ։

Warning, for now, these are the entries' title sharing the same character string regardless of its position, not the entries sharing the same root.

Mots dérivés

Անհասական

Աւարտահասակ

Բարեհասակ

Բարձրահասակ, աց

Գեղեցկահասակ

Դեռահասակ

Երկայնահասակ

Զուգահասակ

Կատարելահասակ

Կարճահասակ

Կիսահասակ

Համահասակ

Հասակաբեր

Հասակագեղ

Հասակալից

Հասակածին

Հասակակից

Հասակաչափ

Հասակաւոր, աց

Հասակեայ

Voir tout