pavilion, tent;
vault of heaven;
altar;
residence, habitation, dwelling;
chessboard, back-gammon board;
— վկայութեան, the Tabernacle;
— արքունի, royal palace, court;
աւագ —, high altar;
*գոգնոց —ի, frontal;
table.
tente, pavillon;
la voûte du ciel, pavillon bleuâtre;
autel;
*գոգնոց —ի, devant d'autel;
աւագ —, maître-autel;
— վկայութեան, le tabernacle du témoignage, le tabernacle;
— հարկանել, dresser une tente.
greater, eldest, oldest, senior;
chief, first, noble, nobleman;
prior, superior;
— շաբաթ, holy-week;
— ուրբաթ, good-friday;
— սեղան, խորան, high altar.
hour;
time, moment;
proper time, precise time;
loisure-time, opportunity, occasion;
canonical hours, divine service;
season;
horoscope, nativity, ascendant;
*church;
Վրան or Խորան ժամու, Tabernacle;
միջին —, mean -;
աստեղական —, sideral —;
արեւային —, solar -;
ճշմարիտ —, true -;
հնչել երկրորդ —ու, to strike two;
քանի՞ են —ք, what o'clock is it ? what's o'clock ? — է երկրորդ, it is two o'clock;
—ք երկու եւ վայրկեանք տասն, it is ten minutes past two (o'clock);
երկու —ք եւ քառորդ մի, it is a quarter past two;
—ք երկու եւ վայկեանք քսան, twenty minutes past two;
—ք երկու եւ կէս, half past two;
—ք երկու քառորդաւ ընդհատ, a quarter to three;
—ք երկու եւ վայրկեանք քառասուն, twenty minutes to three;
զերրորդ —ու, about three o'clock;
առաջին — եւ կէս, an hour & a half;
կէս —, half an hour;
քառորդ մի —ու, a quarter of an hour;
ի վեցերորդ —ու առաւօտուն, at six (o'clock) in the morning, or at six AM.;
յեօթն —ու յետ միջօրէի, at seven in the afternoon, or at seven PM.;
ի սմին իսկ —ու or պահու, just now, now;
յամենայն —ու, յորում եւ է —ու, every hour in the day, at every moment;
ի նշանակեալ —ու or պահու, at the appointed time;
ամենայն —ուց են նորա գործք, every hour of his time has its appointed task;
ի —ս պարապոյ իմոյ, in my leisure hours;
— առնուլ, գտանել, to take occasion, to find time, or opportunity;
— բարեպատեհ, favorable moment;
—ու, ի —ու, ի դէպ —ու, in time, in good time, at the proper time;
— առնել, դնել, տալ, to appoint an hour, a time, to fix a day, cf. Ժամադրեմ;
յորժամ — լինիցի, when the opportunity arrives;
— է, it is time, it is the fitting moment;
այլում —ու եւ ժամանակի սպասել, to wait better times, or for a more favorable occasion;
զում —ս ընդ իմն հանել, to stay some hours with;
— հարկանել, to ring the bell;
— առնել, to pray;
to say the mass;
յամենայն —, at all times, always;
— ի —, from hour to hour;
— ի — առնել, սահմանել, to put off from time to time, to spin out, to prolong;
— ի —է, —է ի —, at every moment, hourly, from hour to hour;
առ — մի, ընդ —ս, առ —ս, at present, for the moment, now, provisionally;
—ս —ս, ընդ —ս —ս, —ս ընդ —ս, from time to time, now and then, sometimes;
յառաջ քան զ—ն, out of time, before the time, too soon;
եկեալ հասանէր —ն, the moment had arrived;
— ճաշոյն, dinner-time, the dinner hour;
— ճաշոյն է, it is dinner-time;
ըստ —ուն պիտոյից, according to circumstances, seasonableness;
զօգուտ —ս, ի բազում —ս, —ս ձիգս, ցմեծ —ս, for hours together, whole hours, hours at a time, a long time;
ի —ու եւ տարաժամու, seasonably and unseasonably;
հասանել —ու կնոջ, to be near delivery or childbirth;
to be near her time;
յետին —, dying hour, hour of death, last moments;
cf. Խորանագործ.
cf. Խորանաձեւ.
cf. Խորանաբնակ.
pliant, folding, pliable;
wrapped up, enveloped;
—ոյ թղթեան, roll of papers;
—ոյ խորան, աթոռ, portable altar;
camp-stool, folding-chair.
to beat, to strike, to give or deal a blow;
to strike or sweep the chords of the lyre, to vibrate, to touch, to play or perform on;
to ring;
to knock, to thump;
to prick, to bite;
to wound, to hurt, to harm;
to knock down, to beat to death, to kill;
to spoil, to taint, to gnaw, to eat away;
to ill-treat, to punish, to abuse;
to strike against, to shock;
to feel remorse;
to pay tribute;
to write down, to put into writing, to set down;
— զքաղց եւ զծառաւ, to stay hunger;
to quench, slake or allay thirst;
— այսոյն պղծոյ, to possess with a devil;
ի շամփուր —, to spit, to put on the spit;
— զոք ի ցից, to empale;
— ի մահ, — զոք յոգի, to give the death-blow, to despatch, to slay, to kill;
— ի գլուխն, to cause a headache;
— գինւոյ ի գլուխն, to mount to the head;
to intoxicate;
տաւիղ կամ ջութակ —, to harp, to play on the harp or violin;
խորան —, to set up a pavilion;
— զմիմեանս, to strike one another, to knock against each other;
to come in collision, to collide, to come into contact with;
— ընդ միմեանս, ընդ միմեանս — համեմատութեամբ, to compare, to confront with;
— զճանապարհս, to go, to be on a journey, to travel;
մարտ ընդ միմեանս —, to fight, to combat, to make war;
— զպատերազմ, to gain the battle, to conquer;
— զթշնամին, to beat the enemy, to discomfit, to defeat, to rout;
— հուր զտամբ, to set a house on fire;
— գաւազանաւ, to cudgel, to cane, to whip, to thrash, to belabour;
խրախոյս խընդութեան —, to shout with joy;
— զպէտս ուրուք, to supply the needs of, to provide or furnish the needful;
— զմիտս, to strike, to impress;
forgetfulness, want of memory;
ի — գալ, անկանել, to fall into oblivion;
ի խորանկանել, ի մոռացմունս խորոց մատնիլ, to be buried in oblivion.
living in the open air;
wild, savage;
deserted, uncultivated;
լինել խորանաւ ի —ս, to dwell in tents.
grand (dans tous les sens);
— շաբաթ, la semaine sainte;
— ուրբաթ, vendredi saint;
— սեղան՝ խորան, le maître-autel;
— եղբայր իւր, son frère aîné, son aîné.
cf. Խորանայարկ.
lever, relever, dresser, redresser, mettre debout;
élever, ériger, arborer, planter, bâtir, construire;
— յաղթութիւն, remporter la victoire;
— դրօշ, arborer un drapeau;
— զդրօշ ապստամբութեան, arborer l'étendard de la révolte;
խորան՝ սեղան —, dresser une tente, un autel;
— ի կործանմանէն, relever de sa chute, de sa ruine;
— զանուն՝ զհամբաւ ուրուք, réhabiliter le nom, relever la réputation de quelqu'un.
frapper, battre, décharger un coup;
frapper les cordes de la lyre (avec le plectre), faire vibrer, toucher, jouer, sonner;
frapper, pousser, cogner, mordre, piquer;
blesser, faire du mal;
abattre, fendre, assommer, tuer, exterminer, faire périr;
gâter, attaquer, ronger, manger, punir, maltraiter;
heurter, choquer, atteindre;
causer des remords, éprouver ou avoir des remords;
inscrire, mettre en écrit;
voyager, s'en aller;
payer tribut;
enfoncer, trancher;
տաւիղ՝ ջութակ —, jouer de la harpe, du violon;
խորան —, dresser une tente, un pavillon;
ծառայութիւն՝ սպաս —, servir, rendre service;
— ընդ միմեանս ou ընդ միմեանս — համեմատութեամբ, comparer, confronter;
— ի մահ, frapper à mort;
— զծարաւ, étancher ou apaiser la soif, désaltérer;
— զքաղց, cf. Քաղց;
հարկանէ զնա սիրտ իւր, հարեալ գտանի ի խղճէ մտաց, il a des remords, il est livré aux remords de sa conscience;
ընդէ՞ր հարկանէ սիրտ քո, pourquoi votre cœur est-il affligé?
խրախոյս խնդութեան —, pousser de grands cris de joie;
— զմիմեանս, s'entre-frapper, s'entrechoquer;
— զպէտս ուրուք, fournir les choses nécessaires à quelqu'un, pourvoir à ses besoins;
կօշիկ իմ հարկանէ զոտս, ma botte me blesse, me fait mal;
— զաւազանաւ, assener un coup de bâton, bâtonner;
— զմիտս, frapper, faire impression;
— զթշնամին, battre l'ennemi;
— զամանակ, battre la mesure;
ժանգն հարկանէ զերկաթ, la rouille attaque le fer;
հարկանեն ճճիք զցորեան, les charançons attaquent le blé;
— գինւոյ ի գլուխն, porter à la tête;
— ողբս, cf. Ողբ;
— գան, cf. Գան;
— ծափս, cf. Ծափ;
— փող, cf. Փող. — հուր, cf. Հուր.
Ի թիւ եօթեանց տանց հարիւրոց կատարեցաւ բանս հաւատոց։ Եւ այլ տանց մարգարէութեանն։ Զհամարս տանցն ցանկեսցես։ Զառաքելական գիրս տուն առ տուն ընթերցեալ եւ գրեալ։ Տուն առ տուն կարգաւ զկաթողիկեայս թուղթն ընթերցայց։ Յորժամ զերկոսեանս զայսոսիկ բարւոք ուսանիս զտունս, յայնժամ ճգնեսցիս ի սակս երրորդին. (Շ. խոստ. եւ բարձր։ Երզն. ՟ժ. խորան.։ Նախ. գծ. եւ կթղ։ Վրք. հց. ՟Բ։)
Միոյ փեղկին։ Փեղկի միոյ։ Ամենայն փեղկիցն (կամ փեղկացն)։ Խառնեսցես զփեղկսն ընդ միմեանս աղխիւքն։ Մետասան փեղկ։ Չափ նոյն եղիցի մետասանեցունց փեղկիցն (կամ փեղկացն)։ Կիսով փեղկիւն աւելորդաւ մնացելով ծածկեսցես զապարումս փեղկից խորանին։ Խոտորեցաւ առ նա ի խորանն, եւ ծածկեաց զնա ընդ փեղկիւք նորա։ Քակտեցան փեղկք խորանի իմոյ։ Զգեցցին փեղկս մազեղէնս, փոխանակ զի ոտեցին.եւ այլն։
ՔՇՈՑ ՔՇՈՑԱՆԻ. ῤιπίδιον flabellum, ventilationis instrumentum. Գործի քշելոյ զճանճս. ճանճավան. հովահարիչ. ... իսկ յեկեղեցւոջ Քչոց կոչին բոժոժազարդ ճօճանակք, զոր շարժեն սարկաւագունք առաջի պատարագի. եւ առ յոյնս նա եւ ի ժամ ընծայաբերութեան հովանի առնեն ի վերայ ընծայից. ըստ որում սկաւառակ քշոցաց ունի զպատկեր սերովբէից կամ քերովբէից. գոյր ասէ Գուառ երբեմն եւ առ լատինս ի վանել զճանճս կամ զմժղուկս ի խորանէ՝ նշանակաւ վանելոյ զփորձութիւնս եւ այլն. եւ ապա սկսան վարել լոկ զքշոց փետրակազմ ի փետրոյ սիրամարգի՝ ի պատարագի քահանայապետին. Թո՛ղ զի յոյնք վարէին երբեմն ի տեղի քշոցի եւ զվարշամակաս կամ զ՝ի քրտանէ թաշկինակս.
Տիկնայք փափկասունք գանալից քըքօք թշնաանեալք եւ քարշեալք ի հրապարակս։ Վտանգ էր զքահանայս եւ զպաշտօնեայս աստուածային խորանին խոշտանգանօք եւ քքօք այպանութեան եւ գանիւք. (Ղեւոնդ.։)
Ի վերայ աշտանակին սրբոյ այրիցէք զճրագունսն առաջի Տեառն։ Այրիցի ճրագ հանապազորդ արտաքոյ վարագուրին ի խորանին վկայութեան։ Հուրն՝ որ այրիցի ի վերայ սեղանոյն. եւ այլն։
Ո՛վ դու անկար խորան խորհրդոյ՝ տաղաւարին հօրն հաւատոյ. (Գանձ.։)
Յերկիր անկոխ։ Յանկոխ երկրին։ Անապատ անկոխ։ Անկոխ ճանապարհ։ Յանկոխս (այս ինքն յանկոխ վայրս) հարին զխորանս։ Թողլոյ զնա յանապատ, եւ առցէ նոխազն յինքն զանօրէնութիւնս նոցա յանկոխն։ Յագեցուցանել զանկոխն եւ զանշէնն. եւ այլն։
Ետոն յուդիթայ զամենայն արծաթ խորանին եւ զգահոյսն։ Զիա՞րդ գողանայք ի տանէ տեառն քո արծաթ կամ ոսկի։ Գործել զոսկին եւ զարծաթ։ Զգարշելիս նոցա եւ զկուռս՝ զփայտն եւ զքար եւ զարծաթ.եւ այլն։
Վիմօք ձգելոց արձանաց բանից զքեզ քարկոծել։ Ոչ կարծրութիւնք արձանաց։ Զկառուցեալս խորան յանշնչական արձանաց։ Ի կենդանի արձանն շինիք ի բնակութիւն Աստուծոյ. (Նար. ՟Թ. խ. ՟Հ՟Ե. եւ մծբ։)
Զխորանն ... եւ զգահակս նորա. (Ել. ՟Լ՟Ե. 11։ (վրիպակ է գրեալն՝ զգահաւորակս)։)
Գործի ձկնորսաց, կամ հաւորսաց, պատերազմի, զինուորաց, մշակաց, հովուութեան, նաւին։ Ձեռին գործի։ Ամենայն կահ խորանին, եւ ամենայն գործի նորա։ Գործեօք երգոյն (այսինքն նուագարանօք).եւ այլն։
Գուղձն հողոյ ի յատակէ խորանին. (Վրդն. թուոց.։)
Ի հողոյ անտի՝ որ իցէ առ յատակաւ խորանին։
Որպէս խորան զգունդն ձգեաց։ Խորանա ասաց զգունդն պրկեալ. (Պիսիդ.։)
Դուռն քաղաքի, տան, խորանի։ Փակեցաւ դուռնն։ Զդուրս տապանի։ Առ դուրս կամ առ դրան խորանի։ Դրանէ ի դուռն բանակիդ։ Դրօքն փակելովք։ Կափարիչ դրան գերեզմանին։ Դուռն կամ դրունք երկնից։ Մերձ է առ դուրս։ Դրունք դժոխոց.եւ այլն։
Զոր ստուգապէս երկին (յն. ուռանօ՛ս) կոչեմք՝ առ ի սահմանս վերնոցն (օ՛ռօս ան) զնոյնն գոլով. (Արիստ. աշխ.) (որպէս թէ եւ ի հյ. երկին իցէ Վերին մասն աշխարհի. որպէս խորան եւ վրան, յորմէ ծագէ յն. ուրան)։
Թռեալ ի խորանէն սպիտակ աղաւնի. (Ճ. ՟Ա.։)
Խորան երկրորդ՝ ըզկնի սորին՝ օդոյ նըման, որ մըզնաձեւն ընդ խեճեպոյն ի կառուցման. (Երզն. ոտ. երկն.։)
ԽՈՅԱԿ կոչին եւ Վերին ծայրք սիւնակաց խորանին եւ վարագուրի. Նոյնպէս եւ զօդիչ զարդք դրանդեաց կամ բարաւորաց դրանց. Տե՛ս (Ել. ՟իզ. 37։ ՟իէ. 10. 11։ ՟լը. 26։ Թուոց. ՟գ. 36։ Եզեկ. խ. 48։ ՟Խ՟Ա. եւ 3։)
Առնել խորան ծալածոյ փայտեղէն. (Ճ. ՟Ա.։)
(թ. քէմէր. յն. գամա՛րա, լտ. գա՛մէրա. վր. կամարա.) Որ ինչ կազմեալ է կոր ձեւով իբրեւ զաղեղն, կամ գմբեթաձեւ, կամ խորանաձեւ, եւ գօտիաձեւ։ Որպէս Գօտի. ζώνη zona, cingulum
ԿԱՄԱՐ 2 Որպէս Գմբեթ կամ խորան երկնից. պարունակք եւ շրջակակք մոլորակաց. եւ աստիճան բարձրութեան.
ԿԻՎՈՍ կամ ԿԻՎՕՍ. (զի գրի Կիվաւս) Բառ յն. κύβος cubus որ եւ ասի Քուեայ, քուէ. Կիբիկոն. ըստ հյ. ԽՈՐԱՆԱՐԴ. Մարմին քառակուսի համակողմեան, որ ի վեց կողմանց է քառանկիւն հաւասար. զար, քէպ, քեապ.
Փոխանակ կոզակին ոմանք ասացին, թէ չափեաց զթէէ. եւ զայն վերնասեմ թարգմանեցին, եւ այլք զմուտ դրանն։ Իսկ որ հայերէն թարգմանեցին, կոզակ ասացին զթէէ. եւ կոզակս թէպէտեւ ըստ յունաց (էնտեսմօս) բառին պահանգ լսի, բայց սովորութիւն է քարատաշ արուեստադիտաց, որ մերձ առ դրունս խորանին եւ տաճարին յայլ կարգի քարանցն ի դուրս ձգեն իբրեւ սիւնականի, եւ ի գլուխ դնեն զկոզակսն. ի վերայ որոյ սկսանի զկամարն, եւ հաւասար գտանի լայնութիւն կոզակին երկայնութեանն իւրոյ։
Զդուրս տապանին ի կողմանէ արասցես։ Ի կողմանց սեղանոյն։ Ի կողմանէ խորանին կամ տապանակին։ Նստաւ ի կողմանէ հնձողացն, կամ սաւուղայ։ Ի կողմանց դրանն։ Քարինս ի կողմանէ նոցա ընկենոյր, եւ այլն։
Խորան կտաւեայ ի ձեւ եկեղեցւոյ շրջեցուցանէին. (Վրդն. պտմ.։)
Գինի, եւ միրգք, եւ համեմք, եւ խորտկարարութիւնք. (Երզն. ժ. խորան.։)
Եւ զճակատ խորանին ծօցեն խաչանման. (Մաշտ.։)
Ի հողոյ անտի՝ որ իցէ առ յատակաւ խորանին։ Ցանեսցես առ յատակաւ սեղանոյն։ Ի յատակէ տանն մինչեւ ցորմսն եւ ցգերանսն։ (Պարիսպք) իջցեն մինչեւ ի յատակս։ Ի յատակացն մինչեւ ի պատուհանսն։ Յատակաց մինչեւ ի յարկսն։ Չեւ էին յատակս գրոյն հասեալ։ Հայեա՛ց ընդ յատակսդ (կամ ընդ ատակսդ), եւ տե՛ս ո՞յր է հետդ այդ։ Ի ջրոյն ցամաքութենէ, որ ի ներքոյ կայր յատակք երկրին՝ երեւէին.եւ այլն։
Ունկն դնէր առ դրան խորանին, քանզի յետոյ նորա կայր. (Ծն. ՟Ժ՟Ը. 10։)
Ծածկեսցես զապարումս փեղկից խորանին յետոյ կողմանէ. (Ել. ՟Ի՟Զ. 2։)
Որպէս օրինակն նուրբ նախադրին, եւ ուխտադրութիւն խորանին. (Նար. ՟Խ՟Դ։)
Նստէր առ դուրս խորանի իւրոյ։ Նի՛ստ այրի ի տան հօր քոյ։ Նի՛ստ ընդ աջմէ իմմէ։ Որ նստիսդ ի քերովբէս։ Աստուած նստաւ յաթոռ սրբութեան իւրոյ։ Նստել ի վերայ (գրաստու)։ Շուրջ նստել (զքաղաքաւ, այսինքն պաշարել).եւ այլն։
Հայք այնպիսի որեարով մեր էին։ Աւաք պարսիկ որեարոյ ի ներքս կալ։ Ընթացեալք ի յառաջ նախարարագունդ որերոյն։ Հաւանեցուցանել զմիտն որերոյն։ Որեար աւազակ եւ անպիտան՝ հացկատակք եւ վատատոհմիկ։ Որպիսի՛ որեար էին։ Զայնպիսի որեար։ Այրընտիր որեարն։ Շա՛տ լաւ որեար կոտորեցին։ Եւ այլ պարսիկ որեար։ Եւ այլ պարսիկ որերով։ Լինէր խորան մեծ լցեալ սաստիկ որերով։ Եւ ի մէնջ որպէս ի ծառայ որերոյ գո՛րծ խնդրեցէք եւ հպատակո՛ւթիւն. (Փարպ.։)
Ո՛ւնկն դիր խօսից իմոց, կամ մեզ, կամ բարբառոյ բանից իմոց, կամ աղօթից իմոց։ Ո՛ւնկնդիր տէր։ Ունկն դիր բանից իմոց, կամ ինձ։ Ունկն դնէին նմա կալանաւորքն։ Սարրա ունկն դնէր առ դրան խորանին։ Մատեաւ աղախին մի՝ ունկն դնել.եւ այլն։
Պնդեցաւ աբրաամ ի խորանն առ սարրա։ Պնդեա ի բանակն, եւ տուր եղբարց քոց։ Պնդեցաւ զկնի նորա՝ գիշերի։ Արի պնդեաց զհետ արանցն.եւ այլն։
Զերկինս ձգեաց իբրեւ խորան, եւ պրկաց զնոսա իբրեւ զփեղկս. (Ճ. ՟Գ.։)
Արասցե՛ս զվիժակս խորանին ի շիկակարմիր մորթոց խոյոց։ Եւ արար զվիժակս խորանին ի մորթոց խոյոց կարմիր ներկելոց։ Եւ զվիժակսն կապուտակեայս. (Ել. ՟Ի՟Զ. 14։ ՟Լ՟Զ. 19։ ՟Լ՟Թ. 34։)
ναός, νεώς, νηός, ἰερόν templum, sacrarium. վր. տաձարի . պ. տայիր, տէյր. (ի տավէր, աստուած եւ դիք) որպէս Տուն եւ բնակարան աստուծոյ՝ շինեալն նախ ի սողոմոնէ, եւ ապա ի զօրաբաբելէ, եւ կանխագոյն տեղի խորանին կանգնելոյ ի դաւթէ. եւ յետ քրիստոսի՝ ամենայն եկեղեցի, կամ մատուռն. ժամ. քիլիսէ. եբր. հէյքէլ, տէպիր.
Երանականացս արժանացո՛ դասուց, րամեա՛ ընդ նոսին զմեզ ի լուսոյ խորանսդ. (Տաղ.։)
Երկու սիւնս արասցես յանկիւնս խորանին։ Արար եւ զեղջիւրս նորա ի վերայ չորեցունց անկեանց իւրոց։ Յանկիւնէն մինչեւ ի դուռն։ Եղեւ գլուխ անկեան։ Յանկիւնս տան քոյ։ Առ անկեամբ գնացից տան նորա։ Առ ամենայն անկեան դարանակալ լինի։ Յանկիւնս հրապարակաց։ Ոչ եթէ յանկեան ուրեք գործեալ իցէ այս. եւ այլն։
Պարզօղ վրանին՝ անսիւն խորանին՝ երկնից կամարին. (Գանձ.։)
Անվայր քո խորան. (Նար. գանձ եկեղ.։)
Այդր անտուն շրջեցայ, եւ ապա յայս խորանս մտայ. (Լմբ. սղ. ՟Ժ՟Դ. ՟Ձ՟Գ։)
Զներկայութիւն նորա առաջոյ կողմանէ։ Առաջոյ կողմանէ խորանին։ Առաջոյ կողմանէ խարիսխ ձգել. (՟Բ. Մնաց. ՟Գ. 8։ Ել. ՟Ի՟Զ. 9։ Գծ. ՟Ի՟Ե. 30։)
Արտաքս խորանին՝ կալով. (Լմբ. պտրգ.։)
Բառնալ լծակօք զտապանակն, կամ զսեղանն, եւ զվերնափեղկս խորանին։ Յուսս իւրեանց բառնային, եւ թաղեցին։ Բարձին զնա ձիովք։ Բարձին զնշխարս կոտորոցն։ Բարձցէ զխաչն։ Գառն Աստուծոյ՝ որ բառնայ զմեղս աշխարհի։ Ոչ գնասցեն, այլ բառնալով բարձցին (յայլոց)։ Հուր բառնայցէ (բեկորով խեցւոյ)։ Բարձին զպղինձ նոցա ի Բաբելոն։ Բարձցեն զիս (զոսկերս իմ) յԵգիպտոսէ. եւ այլն։ Որ եւ ասի ստէպ, Բարձեալ բերել. Բարձեալ տանել. եւ այլն։
Բանակ. կամ բանակադիրք, ուր բուն վրանաց եդեալ իցէ, կամ խորան հարեալ.
Գուղձն հողոյ ի յատակէ խորանին. (Վրդն. թուոց.։)
Ի հողոյ անտի՝ որ իցէ առ յատակաւ խորանին։ (Թուոց. ՟Ե. 23.)
ԳՈՒՊԱՐ. βόθυνον scrobs Անուն գիսաւոր աստեղ, որ իցէ խորանիստ խոռոչաւոր.
Արարեալ խորանս ... եդ տապականաւ ի նոսա գեղեցկայարմար եդուածովք. (Ճ. ՟Զ. (որ ի Ճ. ՟Ա. յօրինուածովք)։)
Եւ առ սադովկ քահանայ զեղջեւրն իւղոյ ի խորանէն, եւ օծ զսողոմոն. (՟Գ. Թագ. ՟Ա. 39։)
Երրակի յօրինմամբ տաղաւարացն խորհրդոյ։ Վերամբարձեալ ի յերրակի խորանս երկնից։ Երրակի թիւ կատարեալ՝ յերիս անձինըս բաժանեալ. (Շար.։)
Արանց՝ որ միշտ զծովակօքն եւեթ զբօսնուին, եւ կէսքն զմորթովք (խորանակարութեան) զբաղեալք. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 8։)
Մովսէս եւ ահարոն զօրութիւնք էին ժողովրդեանն, խեթկիչ հակառակորդացն. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
ԽՈՐԱՆԳ կամ ԽՈՐԱՆԿՆ առնել. Վրիպակ գրչութիւն է փոխանակ գրելոյ ըստ յն. Խորան կանգնել, կամ առնել. σκηνοποιέω. այլ հայ մկնիչք՝ քանզի ընթեռնուին յԱծաբ.
Մի՛ բազմականս բարձրագոյնս կազմեսցուք խորանգ (կամ խորանկն) առնելով՝ յորովայնի զժայթքելն. իմացան՝ զժայռել ի խորոց, կամ լնուլ զխորս որովայնի՝ մինչեւ շարժիլ ի փսխումն. քանզի ոմն գրէ.
այնքան ի վերայ բազմականացն առ աւելորդ կերակուրս զանձինս նեղեն, մինչ զի խորանգ առնելովն՝ դարձեալ առ փոփոխումն (կամ փսխումն) ածել զբնութիւն. զոր եւ ժայթքելն ասէ. (Լծ. ածաբ.։)
Ջուրն ծածկէր զամենայն լերինս բարձունս։ Խորք ծածկեցին զնոսա։ Ծածկեաց ամպն զլեառն. կամ զխորանն։ Ծածկեաց բորոտութիւնն զամենայն մորթ մարմնոյն։ Ծածկեաց զնա հանդերձիւ։ ծածկել զառականս, զմեղս, զգլուխ, զմարմինս, զարիւն, զերեսս։ Ծածկեսցէ հողով։ Մինչ նաւին ծածկել յալեաց անտի։ Ծածկել ընդ հովանեաւ ձեռին, կամ ի հովանի թեւոց. եւ այլն։
Արար փեղկս մազեղէնս՝ ծածկիչս խորանին. (Ել. ՟Լ՟Զ. 14։)
Ի խորանին հրամայեցաւ խառնիլ առ ծխելիս աստուծոյ. (Նար. երգ.։)
Եւ է գոյն կապոյտ սեաւ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Լուսաճեմ բնակարան կարգեաց՝ խորան դասուց հրեշտակաց. (Շար.։)
Յակինդ կարմիր։ Կարմիր։ Կարմիր մելանաւ։ Շիկին՝ իբր այն եթէ կարմրին։ Նշանաւ կարմրով։ Գոյնն կարմիր։ Կարմիր ոտիւք. (Յհ. կթ.։ Շ. բարձր.։ Անյաղթ։ Սարգ. յկ. ՟Է։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Զերկինս ձգեցեր որպէս խորան, եւ զերկիր տարածեցեր որպէս հանդերձ, եւ զորս ի միջի սորա՝ բազմադէմս հինար. (Ոսկ. ղկ.։)
Բաշխեաց յերկուս հնգեակս։ Տասնեակն լաւագոյն է քան զհնգեակն. (Փիլ. ՟ժ. բան. եւ Փիլ. լին.։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Հովանի լիցին նմա ամենայն անտառք։ Լինել նմա հովանի ի վերայ գլխոյ նորա։ Ամպ լուսաւոր հովանի եղեւ ի վերայ նոցա։ Հովանի ունիցի ամպն ի վերայ խորանին։ Քերովբէքն հովանի ունէին ի վերայ տապանակին.եւ այլն։
Եցոյց նոցա այնուհետեւ անձեռագործ խորան, որ հովանի լինէր, եւ ստուեր ոչ ունէր. (Իգն.։)
Ձեռաց ձգումն։ Ձգմամբ անարատ ձեռին քո ի նմա։ Ոչ ձեռինդ միայն ձգմամբ հպաւորութեան։ Զձեռացդ ձգումն առ ցասումն։ Ձգումն երկնից (խորանաձեւ). (Ածաբ. մկրտ.։ Շար.։ Նար.։ Տօնակ.։)
Որպէս ի պտղոյ ձիթենւոյ նիւթո լուսոյ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Փոխան մեծի վարագուրին՝ որ ի խորան սուրբ տաճարին, զմամբար դիտին բարձրացուցին. (Գր. տղ. յերուսաղէմ.։)
Առաջին խորանն՝ միեղէն համակ ծիրանի յօրինեալ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Միշտ նորոգ մտածեալ զձեզ ի ձերումդ սուրբ խորանի. (Նար. յիշ. ՟Բ։)
Ձկնաքաղ, եւ մրտմունք. իսկ մրտմունք զաւետարանիչսն նշանակեն. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Յետ այսր բերեն զընծայսն (յընծայարանէ ի խորանն), եւ լինի՝ ոֆրանթն. (Մաշտ. կիլիկ.։)
Յետ այսր բերեն զընծայսն (յընծայարանէ ի խորանն), եւ լինի՝ ոֆրանթն. (Մաշտ. կիլիկ.։)
Հեթանոսացն պահպան անուն Ասորեստանեայցն (այսինքն շամրտացւոց)։ Խորանի մարմնոյս՝ պահպանաւ հոգւոյս։ Զքո յարմարեալ տաղաւարս պահպանաւ ոգւոյս. (Նար. ՟Ժ՟Դ. ՟Ժ՟Թ. ՟Ձ՟Դ։)
Ըստ թուոյ նոցա եւ ըստ պայմանի իւրեանց։ Այս էր պայման խորանին վկայութեան։ Պահեսջիք զքահանայութիւն ձեր ըստ ամենայն պայմանի սեղանոյն։ Մի պայման, եւ մի չափ, եւ մի օրինակ ամենեցուն (մեքենովթացն)։ Արտաքոյ բնակութենէ ի տալ (կամ տար) պայման հրամանին տարապարտուց մեռանել (չիք ի յն) Թուոց. (՟Թ. 3։ ՟Ի՟Թ. 6. 24 = 37։ Ել. ՟Լ՟Ը. 21։ Թուոց. ՟Ժ՟Ը. 7։ ՟Գ. Թագ. ՟Է. 37։ ՟Գ. Մակ. ՟Դ. 14. եւ այլն։)
Մերձենայցեն ի սեղանն սրբութեան՝ պաշտել։ Մտանիցէ ի խորանն վկայութեան՝ պաշտել ի սրբութիւնսն։ Պաշտեցէ՛ք զպաշտօն Աստուծոյ ձերոյ.եւ այլն։
Պահեսջի՛ք զպաշտօնդ զայդ։ Զի՞նչ է պաշտօնս այս ձեզ ... զոհ զատկի Տեառն է այս։ Զսեղան ողջակիզացն, եւ զամենայն զկահ պաշտամանն։ Հրաման ետ Մովսիսի կազմել զպաշտօնն ղեւտացւոցն։ Պաշտել զպաշտօն Տեառն առաջի նորա ... պատարագօք մերովք։ Սրբեցան ղեւտացիքն ... եւ ապա մտին պաշտել զպաշտօն իւրեանց ի խորանին վկայութեան.եւ այլն։
Ղեւտացիքն կատարէին զպաշտօնսն իւրեանց յարտաքին խորանն. (Եղիշ. խաչել.։)
Ջրեղէնհաստատեաց ի վերուստ զերկինս։ Ջրեղէն խորանանման հաստատութեան երկրի։ Ձգեցեր զջրեղէն կամարն ի հաստատութիւն երկնից։ ի Վերայ կամարացն այլ ջրեղէն կամար երկնագոյն. (Կոլ. ՟Թ. Ագաթ.։ Ճշ.։ Ճ. ՟Բ.։)
Սովն սաստիկ եղիցի յոյժ։ Եղեւ սով սաստիկ։ Կոծ մեծ եւ սաստիկ յոյժ։ Տեսեալ զհողմն սաստիկ։ Կոծ մեծ եւ սաստիկ յոյժ։ Տեսեալ զհողմն սաստիկ՝ երկեաւ։ Թուղթքս ծանունք են եւ սաստիկք։ իբրեւ զսաստիկ թագաւոր։ Սասկիտ կայծակունս յաչաց փայլատակեցուցանիցեն։ Սաստիկ պատերազմօղ. եւ այլն։ Ընդ իւրեաւ հնազանդեալ պատերազմաւ սասակիւ։ Վէհս սաստիկս։ իբրեւ ի սաստիկ հնոցէ ծուխ թանձրացեալ։ Համարձակիլ յայսպիսի սաստիկ եւ կարեւոր գործ։ Լինէր խորան մեծ լցեալ սաստիկ որերով։ սաստիկ ժանիս եւ մադիլս ունի։ (Յհ. կթ.։ Եղիշ.։ Փարպ.։ Ոսկ. մ. ՟Ա. 23։)
Առաքես զոգի քո, եւ ստանաս զնոսա։ Այսպէս արասցէ խորանին վկայութեան ստացելոյ ի նոսա ի մէջ պղծութեանց նոցա։ ժողովուրդ՝ որ ստացեալ է, օրհնեսցէ զտէր.եւ այլն։
Սրահակ դրան խորանին։ Սրահակք դրան սրահին։ Զսրահակս դրանն։ Ձգեաց զսրահակ դրան խորանին կամ սրահին. (Ել. ՟Ի՟Զ. 36։ ՟Լ՟Ը. 18։ ՟Լ՟Թ. 38. ՟Խ. 26. 31։)
Սրսկէ զջուրս սրսկման։ Ջուրն սրսկման ոչ սրսկեցաւ ի վերայ նորա կամ զնովաւ։ Յոյր ձորձոց վերայ սրսկեսցի ի նմանէ արիւն։ Զկտակարանօքն իսկ եւ զամենայն ժողովրդեամբն սրսկեաց. եւ զխորանաւն եւ զամենայն կահիւ սպասուն նոյնպէս սրսկեաց զարիւնն. եւ այլն։
Զոգւոյ ի վեր ելս։ Ուստի եւ զ՝ի վեր ելսն եւ լաւագոյն կանգնումն յուսացայց գտանել։ Առաջին աստիճան այս լիցի ի վեր ելից հաւատացելոց. (Ածաբ. կիպր.։ Պիտ.։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Յորժամ աստի վճարիցիմք, ընկալցին զմեզ ի յաւիտենական խորանսն. (Ածաբ. աղք.։)
Տնակից եւ խորանակից եւ համաբնակ։ Իբր տնակից իմն առաքեալ լինին (մեղուք). (Փիլ. ել. եւ Փիլ. լիւս.։)
Զհամարս տանցն ցանկեսցես, զի մի՛ գողասցին ի հերետիկոսաց. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Յայս նայեցեալ ցանկիչք եւ հիմնադիրք աւետարանիս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Մարդկային խորանս՝ ոսկերք եւ մարմինք են, փքաղիք եւ երակք, եւ ջիլք, եւ կապք եւ ամանք շնչոյ եւ արեան. (Փիլ. լին. ՟Ա. 28։)
Զսեղանս քո քակտեցին։ Քակտեսցէ կորուստ զտուն նորա իսպառ։ Եթէ ի մարդկանէ իցէ խորհուրդդ այդ կամ գործդ, քակտեսցի. ապա թէ յԱստուծոյ է, ոչ կարէք քակտել զդոսա։ Քաղաքք քո քակտեսցին առ ի չգոյէ բնակչաց ի նոսա։ Ոչ մնասցէ այդր քար ի քարի վերայ՝ որ ոչ քակտեսցի։ Քակտեցան փեղկք խորանի իմոյ։ Երկրաւոր տաճար շինուածոյս մերոյ քակտեսցի. եւ այլն։
γλυφή, γλύμμα sculptura, caelatura եւ ἑγκόλαμμα , ἑκτύπομα expressio, efformatio. որ եւ ՔԱՆԴ, ՔԱՆԴՈՒԱԾ, իբր քանդակուած. փորուած, եւ Փորուածոյ ինչ, քերուած. գրօշուած. գրուած խորանիստ. տպավորութիւն. դրոշմ. փորուած, տաշուարք.
Արասցե՛ս երկուս քրովբէս ոսկիս ճախարակայս։ Խօսեցայց ընդ քեզ ի վրուստ ի քաւութենէ անտի ի միջոյ երկուց քրովբէիցն։ Արասցես խորան տասնփեղկեան. քերոբ՝ գործ անկուածոյ գործեսցէս զնոսա։ Արասցես վարդագոյր. գործ անկուածոյ գործեսցես զնա քերուբ. (Ել. ՟Ի՟Ե. ՟Ի՟Զ։)
Ի քնարան շիրմին տապանի։ Պատահէ սոցա տեղի օթեւանի ի քնարանի սրբոյ առաքելոյն ի ներքսագոյնս տապանի խորանին. (Նար. ՟Հ՟Է։ Յհ. կթ.։)
ՔՈՒԵԱՅ կամ ՔՈՒԷ որ եւ ՔՈՒԱՅ. նոյն է ե ԿԻՎՈՍ. յն. քի՛վօս . կամ քի՛ւվօս. լտ. քուպուս. արաբ. քէպ, քէապ. κύβος cubus. Խորհուրդ ձեւ յամենայն կողմանց հաւասար. զար, զարի ձեւ. որպէս եւ ի թիւս նախկին խորանարդ է ութ. զի երիցս երկու՝ են չորք, եւ երկիցս չորք են ութ.
Առցե՛ս յիւղոյ անտի օծման, եւ արկցես ի գլուխ նորա, եւ օծե՛ս զնա։ Օծ զսեղանն, եւ սրբեաց զնա։ Օծ զխորանն, եւ զամենայն որ ինչ ի նմա։ Արկ մովսէս յիւղոյն օծութեան ի գլուխն ահարոնի, եւ օծ զնա։ Արի՛ օ՛ծ զդաւիթ։ Եւ օծ զնա։ Օծանել իւրեանց թագաւոր, եւ այլն։
Զօրինակ՝ զոր ունէր ի մտի իւրում սրահից, եւ զօրինակ քերովբէիցն։ Որպէս ցուցաւ քեզ օրինակ ի լերինն։ Օրինակ խորանի, եւ օրիինակ ամենայն սպասուց նորա.եւ այլն։
Արտաքս կալով խորանին՝ անընդիր էին զանազանութեան դասու եւ կայանի. (Լմբ. պտրգ.։)
Յօրինեցեր զխորանն անջրպետ քեզ ի բնակութիւն. (Գանձրն.։ (որ հայի եւ ի յաջորդ նշ։))
Ծածկեսցես զապարումս փեղկից խորանին։ Զապարումսն ի կապուտակէ եւ ի ծիրանւոյ եւ այլն։ Զառագաստ սրահին, եւ զապարումսն. (Ել. ՟Ի՟Զ. 12։ ՟Լ՟Ը. 31։ Թուոց. ՟Դ. 26. յորս յն. Յաւելուած։)
Ապարում եւ ապաւանդակ. (Հին բռ.) ստորոտ խորանին։
Զվերակացուս խորանին՝ քակտիչս եւ քայքայիչս առադրէր։ Հպարտս առադրէ գիտութիւնն. (Լմբ. ատ.։)
Ունի արշաւանս ընդ կամարաձեւ խորանն երկնից. (՟Ա. Եզր. ՟Դ. 34։)
Եփեալ ըստ արուեստի իւղագործաց։ Լի արուեստիւ, եւ իմաստութեամբ, եւ գիտութեամբ։ Ամենայն ոք որ յօրժարեսցէ իմաստութեամբ ըստ համօրէն արուեստից։ Բռնադատեաց արուեստիւն ածել զնմանութիւնն ի գեղեցկութիւն։ Ի դիւթական արուեստի խաբէութիւնս անկանէին։ Էին խորանակարք արուեստիւ. (եւ այլն։ էՈր առ շինողական արհեստսն աշխատին ... իւրաքանչիւր ոք մի արհեստ ի քաղաքի ստանալով. Պղատ. օրին. ՟Ը։)
Բացմամբ խորանին վերնական յարկին. (Շար.։)
βηματίζων qu rem divinam in suggestu vel sacrario agit Եկեղեցական կամ աշտիճանաւոր՝ որ կարէ մտանել ի դաս կամ մանաւանդ ի խորանն. կղերկոս, պաշտօնեայ. սարկաւագ. քահանայ.
Խորան լուսաւոր գերափառ՝ յաղթօղ սինայի։ Նիւթից գերափառ։ Գերափառ իւղ. (Նար. մծբ. եւ Նար. ՟Զ՟Գ։)
Որպէս Փոս ընդ դարիւ. տեղի խորանիստ. ստորին յարկ.
Սոյնպէս եւ ի հնումն եռայա՛րկ խորանն կառուցաւ. (Ի գիրս խոսր.։)
Ի մեծի հրապարակին զերթեւեկս առեալ շրջէր։ Երթեւեկս առեալ ընդ խորանն. (Բուզ. ՟Դ. 14. 54։)
Եւ զամենայն սպաս խորանին, եւ զզոհանոցսն. (Ել. ՟Լ՟Ա. 7։ Տե՛ս եւ Թուոց. ՟Գ. 31։ ՟Է. 1։ Թագ. ՟Է. 48։)
Թեւածեալ յեթերայինն բարձր խորան. (Երզն. լս.։)
Մի բազմականս բարձրագոյնս կազմեսցուք, խորան կանգնել որովայնի զժայթքելն. (Ածաբ. ծն.։)
Զչորս ազգ խունկն ասէ, որ խառնեալ աղային ի սպաս խորանին. կնդրուկ, քաղբան ծակոտկէն, ժեռաւորի. (Լծ. նար.։)
Բայց այս խնդման բան աւետեաց, ոչ միայն իմս է խորանաց։ Սուրբ տըղնյին ոչ լալոյ ձայն, այլ երգ խնդման՝ վայելչական. (Շ. եդես. եւ Շ. առ մխ. բծ.։)
Խոտորել յաջ կամ յահեակ։ Խոտորեսց յաջակողմն իւր։ Զճանապարհայն գնասցուք, ո խոտորեսցուք յանդս, եւ ոչ յայգիս։ Ոչ խոտորեսցուք այր իւրաքանչիւր ի տուն իւր։ Ոչ կամեցաւ սամփսոն յայգեստանն։ Խոտորեա՛ց առ իս տէր իմ, խոտորեա՛ց. եւ խոտորեցաւ առ նմա ի խորանն։ Խոտորեցաւ առ նա (յուդա). եւ այլն։
Որպէս ճանապարհ հատանի, եւ խորանայ ի կողմանէ ոտից. (Երզն. քեր.։)
Պալար թէ ոչ տարածի, եւ տեղն ոչ խորանայ. (Վրդն. ղեւտ.։)
Զհոսանս, յորոց զմին ծոցն մեծ կոչեն, եւ զմիւսն՝ փոքր. Վասն զի երկաքանչիւրկողմանխն ոչ նմանապէս խորանան. (Արիստ. աշխ.։)
Խորանալն արմատոյն իջուրս։ Ամենայն սերմանց պարտ էնախ խորանալ, եւ ծածկիլ. (Նչ. եզեկ.։ Երզն. քեր.։)
ԽՈՐԱՆԵԼ. Բառ անստոյգ, իբր Խորան կանգնել՝ հարկանել.
Սիւն ամպեղէն եւ հրեղէն ի վայր իջանել՝ արկանէր խորանէր խորան լուսեղէն. (Վրդն. լս.) (ուր վրիպակաւ գրչի կրկնեալ երեւի ձայնս խորան։)
ԽՈՐԱՆԳ կամ ԽՈՐԱՆԿՆ առնել. Վրիպակ գրչութիւն է փոխանակ գրելոյ ըստ յն. Խորան կանգնել, կամ առնել. այլ հայ մկնիչք՝ քանզի ընթեռնութիւնն յԱծաբ.
Մի՛ բազմականս բարձրագոյնս կազմեսցուք խորանգ (կամ խորանկն) առնելով՝ յորովայնի զժայթքելն. իմացան՝ զժայռել ի խորոց, կամ լնուլ զխորս որովայնի՝ մինչեւ շարժիլ ի փսխումն. քանզի ոմն գրէ.
այիքան ի վերայ բազմականացն առ աւելորդ կերակուրս զանձինս նեղեն, մինչ զի խորանգ առնելովն՝ դարձեալ առ փոփոխումն (կամ փսխումն) ածել զբնութիւն. զոր եւ ժայթքելն ասէ. (Լծ. ածաբ.։)
Առնել խորան ծալածոյ փայտեղէն. (Ճ. ՟Ա.։)
Եդ զխաւար ի ծածկոյթ իւր։ Ի ծածկոյթ երեսաց քոց։ Ի ծածկոյթ խորանի իւրում։ Ծածկոյթ աստուծոյ իշխանութեան.եւ այլն։
Բազմացուցին ծակոտեալ մատրունս սեղանովք։ Մատուցաք յանձուկ եւ յանպատիւ ծակոտեալ խորանսն. (Լմբ. պտրգ.։)
Խորանին սրբութեան, ուր սեղանն սուրբ կայանայ. (Նար. երգ.։)
Եթէ գլորիցի մին, կանգնեսցէ զնա ընկեր իւր։ Ձեռն ձգեալ առ իս՝ կանգնեաց զիս ի ծունգս իմ, եւ ի թաթս ձեռաց իմոց։ Կանգնել զգլորեալս. զմենքենայս առ պարիսպն. զնիզակն ի վերայ վիրաւորաց։ Կանգնել արձան, նշան, զխորան. եւ այլն։ Կանգնել յերկրէ զտնանկն, կամ զաւերակս։ Կանգնեցէ՛ք զնովաւ նետակալս։ Յարիցեն մեռեալք, եւ կանգնեսցին՝ որ իցեն ի գերեզմանս։ Կանգնեցաւ որայն իմ, եկաց ուղղորդ։ Կանգնեցաւ, եւ նստաւ մեռեալն. եւ այլն։
Խորան կտաւեայ ի ձեւ եկեղեցւոյ շրջեցուցանէին. (Վրդն. պտմ.։)
Ի հանգիստ խորանին փոխէ. (Կորիւն.։)
Հիւսկէն զգործ խորանին եւ վակասին ասէ, որ էր վերտ՝ գործ ոստայնի. (Նչ. եզեկ.։)
Որով եւ օծանին բանաւոր եւ ձեռաշէն եկեղեցիք (ձեռակերտք աստուծոյ՝ մարդիկ), քրիստոնեայք կոչելով, եւ սրբութիւնք խորանաց եւ աստուածաբնակ տաճարաց (նովին մեռոնիւ). (Վրդն. դան.։)
Ոմանց ձկնաքաղաց պարանոցքն ոլորեալք ընդ միմեանս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Պաշտեսցէ ղեւտացին զպաշտօն խորանին վկայութեան։ Զտասանորդս ետու ղեւտացւոցն ի ժառանգութիւն։ Ղեւտացի մի եկեալ ընդ նոյն տեղի՝ ետես եւ զանց արար։ Առաքեցին քահանայս եւ ղեւտացիս.եւ այլն։
Վերնափեղկս մազեղէնս՝ նուարտան խորանին։ Զգեցցին փեղկս մազեղէնս, փոխանակ զի ստեցին. (Ել. ՟Ի՟Զ. 7։ Զաք. ՟Ժ՟Գ. 4։)
Զոր եւ մաշկեայ պատմուճան առակէր՝ դիմահար եղեալ փառացն աստուծոյ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Աբրաամու ի մաշկեայ խորանին ընդունել զտէրի. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Առեալ մովսէսի զխորան իւր՝ եհար արտաքոյ բանակին՝ մեկուսի յամբոխէ անտի. (Մրկ. ՟Է. 33։)
Խորանքն չորեքկուսի՝ միայարկ տանեօք. (Ուռպ.։)
Կանաչն զմշտակայ (վիճակ), եւ զանմահութիւն նոցա նշանակէ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Յետուստ խորանի, կամ որմոյն մերոյ. (Ել. ՟Ի՟Զ. 22։ Երգ. ՟Բ. 9։)
Որպէս օրինակն նուրբ նախագրին, եւ ուխտադրութիւն խորանին։ Ի ստորեւ վերինն վարագուրի նախագրոյ հայրականն ծոցոյ. (Նար. ՟Խ՟Դ. եւ Նար. խչ.։)
Բառ յն. ե՛մվօլօն. ἕμβολον, -ος (տրկուած. ձգուած) Կամարակապ սրահակ եւ խորշ խորանի մթին ի տաճարս, իբր ի ձեւ ամբոնի.
Ութօրեայ (այսինքն զաւուրս ութ) դեգերեալ առ դուրս խորանին վկայութեան. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Իբրեւ զի գեղեցիկք են բանակք քո յակովբ, եւ պարկեշտ են խորանք քո իսրաէլ. (Եփր. թուոց.։)
Ի խորանս պետականս վերամբարձ ճոխանային. (Յհ. կթ.։)
Յօդս վերինս ի վերայ հաստատութեան ջրայարկի։ հաստատութիւն ջրայարկին։ Զջրայարկն որպէս պնակ գործեաց՝ հովանի լինել ի վերայ աշխարհի։ Որ զջրայարկս երկնից որպէս խորան ձգեաց. (Ագաթ.։ Տօնակ.։ Զքր. կթ.։)
Սակաւ ստասաւորօք հանդերձ, եւ որսացն պառականօք, եւ ռահվիրա մարդկաւն, եւ խառնաղանջ խորանապահ զօրուն. (Բուզ. ՟Գ. 20։)
Եւ էր ձեւ խորանին որպէս զսագաշէն եկեղեցի. (Վրդն. ել.։)
Զի նա սատարեալ էր տեղեկութեամբ վասն նորա. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Հիմն սկսման բանակիս աւետեաց. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Կանգնէր խորանն սրբաշէն։ Շինեալ վիրապ գետնափոր եւ սրբաշէն. (Գանձ.։ Ուռպ.։)
ἀγιαστήριον (որ ի սուրբ գիրս թարգմանի սրբութիւն) sanctuarium, sacrarium, locus et causa sanctificationis ἰερόν sacellum, templum. Բնակարան սրբութեան՝ սրբոյն՝ սրբոց. տաճար. եկեղեցի. խորան. ընդունարան սուրբ իրաց.
Զի՞նչ է, արասցե՛ս ինձ սրբարան. տաճար ասի՝ տաճար իմն սկզբնատիպ խորան։ Սրբարան եւ ամենեւին տաճար աստուծոյ (հոգի մաքուր). (Փիլ. ել. ՟Բ. 51։)
Համաքատակի այս սրբարանի խորհուրդ եւ ընդ խորանին աբրահամու. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Աստանօր առ սեմս տաճարի քում բնակութեան սրբարա՛ն խորանի կացեալ երկրպագեմք. (Գանձ.։)
Վերացաւ աստուած յաբրաամէ։ Վերանայր ամպն ի խորանէ անտի։ Վերացաւ սիւն ամպոյն յերեսաց նոցա։ Վերանայր յերկինս։ Այս յիսուս՝ որ վերացաւն ի ձէնջ յերկինս։ Ի վերանալ գազանացն յերկրէ՝ վերանային եւ անիւքն։ Գոռոզութիւն նոցա ի պարանոցէ ձերմէ վերասցի։ Գուցէ ոչ վերանայցէ ձեռն նորա ի ձէնջ։ Հոգի տեառն վերացաւ ի սաւուղայ։ Դու միայն վերացեալ հպարտացեալ կաս ի վերայ մեր.եւ այլն։
σκηνή scena, tentorium, tugurium. Բնակարան ի վայրի՝ կրկտեալ յոստոց, (որ է ռմկ. տալ) յեղեգանց եւ յայլոց թեթեւ նիւթոց. հիւղ. խուղ. յարկ. օթարան. խորան. վրան. հովանի. տնակ, խուց .... իսկ վր. տալա՛վարի ՝ է տանիք.
զտաղաւարն տիրական, եւ զխորանն աստուածական։ Տաղաւար աբրահամեան աստուածընկալ. (Նար. կուս.։ Շար.։)
Խորանք քո ոչ տատանիցին։ Ո՞չ արդեօք տատանեցան. (այո՛. Ոսկ. ես.։)
Յաստուածայնոցն գրոց, եւ ի տիրական գլստենէ։ Տիրական յաթոռ նստիս։ Ըստ տիրական անճառ խորհրդոյն։ Զտաղաւարն տիրական, եւ զխորան աստուածական։ Տիրական ծննդեանն սպասաւորք՝ դասք վերնոցն. (Աթ. ՟Բ։ Շար.։ Նար.։ Շ. հրեշտ.։)
Ի տիրատիպ խորանէս (հոգւոյս)։ Ի տիրատիպ տապանակէն (ի հնումն). (Նար. ՟Կ՟Ե։ Մաշկ.։)
Հոգւովն տպագրեցաւ ի միտս նորա կազմած խորանին վկայութեան. (Լծ. ածաբ.։)
Ւիւծեալս մեղօք՝ միւծեալ աղաչեմ։ Ւիւծեալ է հոգիս։ Ւիւծելոցս մեղօք։ Ւիւծեալ մարմնոյն՝ որ ի տապան, ծանի՛ր զհոգին յերկնից խորան. (Ժմ.։ Շար.։ Շ. մխիթ.։)
Օրիորդք առձայնեալ փեսաւերացն՝ առաքելոց եւ մարգարէից։ Է՞ր չէ փեսայն ի խորանի, կամ փեսաւէրքն ի տաճարի. (Շ. տաղ. եւ Շ. եդես.։)
σκυτοτόμος qui coria scindit, sutor. Որ գիտէ ձեւել եւ կարել զփոկս ի պէտս վրանաց. խորանակար.
Ի տեղի արօտական ըզտուցն գտանէր զհնացեալ ստեւն, եւ առեալ զայն փայտիւ նիւթէր քարամանիւ, եւ տայր ի խորանաբնակ հովիւսն. եւ նոքա արարին զնիւթն զայն նմա հանդերձ զօրէն քրձի. եւ ի նմին հատեալ օձիս՝ ագանէր քրձազգեաց լինելով. (Եպիփ. ծն.։)
Արասցե՛ս երկուս քրովբէս ոսկիս ճախարակայս։ Խօսեցայց ընդ քեզ ի վրուստ ի քաւութենէ անտի ի միջոյ երկուց քրովբէիցն։ Արասցես խորան տասնփեղկեան. քերոբ՝ գործ անկուածոյ գործեսցէս զնոսա։ Արասցես վարդագոյր. գործ անկուածոյ գործեսցես զնա քերուբ. (Ել. ՟Ի՟Ե. ՟Ի՟Զ։)
ՔՇՈՑ ՔՇՈՑԱՆԻ. ῤιπίδιον flabellum, ventilationis instrumentum. Գործի քշելոյ զճանճս. ճանճավան. հովահարիչ. ... իսկ յեկեղեցւոջ Քչոց կոչին բոժոժազարդ ճօճանակք, զոր շարժեն սարկաւագունք առաջի պատարագի. եւ առ յոյնս նա եւ ի ժամ ընծայաբերութեան հովանի առնեն ի վերայ ընծայից. ըստ որում սկաւառակ քշոցաց ունի զպատկեր սերովբէից կամ քերովբէից. գոյր ասէ Գուառ երբեմն եւ առ լատինս ի վանել զճանճս կամ զմժղուկս ի խորանէ՝ նշանակաւ վանելոյ զփորձութիւնս եւ այլն. եւ ապա սկսան վարել լոկ զքշոց փետրակազմ ի փետրոյ սիրամարգի՝ ի պատարագի քահանայապետին. Թո՛ղ զի յոյնք վարէին երբեմն ի տեղի քշոցի եւ զվարշամակաս կամ զ՝ի քրտանէ թաշկինակս.
Որ ինչ հայի ի քուայն կամ ի խորանարդ, որպիսի է թիւս ութ.
Ահաւադիկ ետու ձեզ զամենայն խոտ։ Ահաւանիկ ի խորանի անդ է։ Ահաւասիկ աստ է Քրիստոսն. եւ այլն։
Ահաւադիկ ետու ձեզ զամենայն խոտ։ Ահաւանիկ ի խորանի անդ է։ Ահաւասիկ աստ է Քրիստոսն. եւ այլն։
Ահաւադիկ ետու ձեզ զամենայն խոտ։ Ահաւանիկ ի խորանի անդ է։ Ահաւասիկ աստ է Քրիստոսն. եւ այլն։
Քրիստոս աշակերտացն ի Թաբոր լերինն զամպագործ խորանն սրբութեան եցոյց. (Տօնակ.։) Ճ. ՟Թ.։
Ի Սինէական լերինն ամպայարկ խորան հարեալ. (Ագաթ.։)
Զոր ետես յամպայարկ խորանին. (Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Բ։)
Ամպանման խորան. (Սիւն. ժմ.։ Ճ. ՟Թ.։)
Ցոլացաւ ի սուրբ այս խորան, եւ որոտաց ձայն աւետաբան. (Լմբ. տաղ ի յհ. աւետ.։)
Բարենշան իմն յարմարութեամբ։ Զկազմած խորանացն՝ քրովբէաբնակն յարկաց՝ բարենշան կերպիւ հիմնադրեաց. (Նար. ՟Ղ՟Գ. եւ Նար. խչ.։)
Մովսէս յորժամ ի խորանն մտանէր, բացադրէր զքօղն յերեսաց։ Իմացաւ եւ զբարս մարդկան, եւ բացադրեաց ի միմեանց. (Լմբ. ժղ.։)
Տեսարանականն խորան բացադրեալ. (Ճ. ՟Գ.։)
գերագոյն քերովբէից վերամբարձեալ ի յերրակի խորանս երկնից։ Գերագոյն քան զբնաւս անճառելւոյն հասիք երանութեան. (Շար.։)
Գմբեթարդ խորանաձեւ։ Ձգեաց զերկինս իբրեւ զկոնք գմբեթարդ. (Վեցօր. ՟Գ. եւ ՟Ա։)
Գմբեթարդ խորանայարկ։ Եկեղեցի գմբեթարդ։ Գմբեթարդ տաճար։ Ի գլուխս գմբեթարդ տաճարաց. (Անան. եկեղ.։ Ասող. ՟Գ. 9։ Վրդն. ծն.։)
Գործէր ամենայն իմաստուն սրտիւ ընդ գործաւորսն զգործ խորանին։ Տային զարծաթն՝ տալ գործաւորաց գործոյն. (Ել. ՟Լ՟Զ. 8։ ՟Դ. Թագ. ՟Ժ՟Բ. 15։)
Առաջին (խորան) էր իբրեւ զտաղաւար դիւրափոփոխ. (Ոսկ. գծ.։)
Գրիգորիոս իմանալեաց տեսօղ, զձեւ մեծ խորանին ըզգայապէս շինօղ. (Տաղ.։)
Իբր զմի սիրելի, զմի ամուսին, զմի ընդակից, եւ զմի զուգակից ի միում խորանի խորհրդարանի. (Նար. խչ.։)
Ի սիրտ ամենայն իմաստիոց ետու զիմաստութիւն, եւ արասցեն զխորանն, եւ այլն։ Կին իմաստուն եւ բարեպաշտօն օրհնեսցի։ Իշխանք տայանու իմաստունք խորհրդականք թագաւորի։ Ո՞վ է այր իմաստուն՝ եւ ի միտ առցէ զայս։ Սերգեայ պօղոսի առն իմաստնոյ։ Կորուսից զիմաստութիւն իմստնոց։ Յաւուրս զաքարիայ իմաստնոյ։ Ամենայն ղեւտացի՝ որ ոք էր իմաստուն նուագարանօք երդոցն։ Որ իմաստունն է՝ ի ժամանակին յայնմիկ լռեսցէ։ ամենայն ինչ ուղիղ է իմաստնոց.եւ այլն։
յիւրաբնակ խորանէին մերժել. (Նար. ՟Ժ՟Ա։)
Ընդ անմարմնոցն հոյլսն լուսաճեմ տարերցն (լուսաւորաց երկնից) զգոյնս արեանանեղին։ Լուսաճեմբնակարան կարեաց՝ խորան դասուց հրեշտակաց։ Երկնանման լուսաճեմ խորան. (Շար.։)
Լուսեղէն յարկք, կամ խորան, առագաստ. (Ագաթ.։ Խոսր.։ Շար. ստէպ։)
Խառնասէր է կաքաւ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Յարկս տապալեալ, խորանս խարխալեալ. Խարխալեալ կազմածք. (Նար. ՟Կ՟Է։ Ի գիրս խոսր.։)
Ունօղ զխորան. որպիսի լինէր եւ վրանն՝ շարժական խորանաւ հանդերձ.
Երեւէր տետրասկեղ յոսկւոյ սրբոյ խորանարդ. (Փարպ.։)
Եւ Խորանաձեւ. գմբեթարդ.
(Տաճարն կամ եկեղեցին) գմբեթաձեւ խորանաարդ բարձրացեալ. (Յհ. իմ. եկեղ.։) առ կրկին նշանակութիւնս բերին եւ հետագայ վկայութիւնք. (զի ահագին մեծութիւն երկնից անխտիր է բոլորակ վրանաձեւ, եւ քառակուսի միաչափ կիվոս ըստ գրոց)
Արարեալ զերկինս խորանարդ հաստայարկ. (Ագաթ.։)
Պրկեաց զերկինս իբրեւ զխորանարդ. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ա. ՟Բ։)
Խորանարդ հաստաձեղուն հաստատութեամբ. (Անան. եկեղ։)
Հանապազ եկեղեցի խորանեայ ընդ իւր շրջեցուցանելով. (Կիր. պտմ.։)
Մտաւորաց եւ ծակատեսից. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Ծաղկաձեւ քանդուածս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Որք միջամուխք եղեն խորոցն աստուծոյ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Խորան սուրբ՝ կաթողիկէ եկեղեցի, կենահրաշ կանգնեալ սանդուղք. (Անան. եկեղ։)
Էր ի նմա (ի խորանն մովսիսի) ըստ բազում օրինակի կերպացեալ էմմանուէլ. (Պրպմ. ՟Ժ՟Ա։)
Խորան կտաւեայ ի ձեւ եկեղեցւոյ շրջեցուցանէին. (Վրդն. պտմ.։)
Անասնոցն, եւ մանաւանդ սննդակցաց եւ համաբնակացն մարդկան։ Աղաւնի ձեռնընդել եւ համաբնակ մարդոյ։ Տնակից եւ խորանակից եւ համաբնակ. (Փիլ. յորմէ եւ Պիտ.։)
Հաստատել զտապանակն ի մէջ խորանին. զտաճար բնակութեան ի միջի մերում։ Սանդուխք հաստատեալ յերկրի ... եւ տէր հաստատեալ կայր ի նմա։ Հաստատեմ զուխտ իմ ընդ ձեզ։ Հաստատեցին բան։ Հաստատեաց զմեզ ընդ իւր ի բարեկամս եւ ի թիկունս։ Հաստատեցին նմա ազատութիւն։ Հաստատեցաւ ագարակն այն աբրահամու։ Որդւոյ իւրում հաստատեսցէ զնա։ Ոչ լինիցի հաճոյ յաչս տեառն իւրոյ՝ որում հաստատեցան։ Հաստատել զսիրտ հացիւ, կամ հացի զսիրտ։ Կերաւ, եւ հաստատեցաւ այնու ոգի նորա։ Իբրեւ հաստատեցաւ մանուկն, եւ այլն։
Եհար զխորան իւր։ Յանկոխս հարին զխորանս։ Ուր հարեալ է խորանն տեառն. (Ծն. ՟Լ՟Գ. 9։ Դտ. ՟Դ. 11։ Սղ. ՟Ժ՟Ը. 6։ Յես. ՟Ի՟Բ. 19։)
Հիմնադիրք աւետարանիս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Ի յօրինուած հիւսման պսակի։ Ի հիւսմանէ չուանի։ Կապարայօդ հիւսմամբ շարադրեալ (վիմաց). (Երզն. ՟Ժ։ խորան։ Վրդն. սղ.։ Արծր. ՟Ե. 2։)
Հրաշագեղ խորանն աստուծոյ։ Հրաշագեղ դիտանոց սրբոյն սիոնի։ Հրաշագեղ տաճար. (Արծր.։ Ճ. ՟Ը.։ Վահր.։)
Զոր եւ մաշկեայ պատմուճան առակէր՝ դիմահար եղեալ փառացն աստուծոյ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Աբրաամու ի մաշկեայ խորանին ընդունել զտէրի. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Նստէր առ դուրս խորանի իւրոյ ի մէջօրէի։ Խարխափեսցես ի մէջօրէի։ Մտցէ արեգակն ի մէջօրէի։ Ծածկոյթ ի խորշակի, եւ վերարկու ի մէջօրէի. ((յն. ի մէջօրէէ). Ծն. ՟Ժ՟Ը. 1։ Օր. ՟Ի՟Ը. 29։ Ամովս. ՟Ը. 9։ Սիր. ՟Լ՟Ա. 19։)
Մթատեսակ իմնձեւով եւ խաչ ընդ աղօտ երեւեալ ի ներքոյ կամարացն. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Որդիքն Ահարոնի յամրացան ի պաշտօն խորանին. (Խոսր.։)
Որ երդնու ընկերի իւրում, նմա յանգաւոր է չլինել ի խորանին. (Մագ. ՟Ծ՟Է։)
Մի՛ եղծցի նկարումն արեան զօրութեան ի տիրատիպ խորանէս. (Նար. ՟Կ՟Ե։)
Զոր նախանկար տեսութեամբ նշանակեալ Մովսէս խորանաւն, եւ այլն. (Շար.։)
Նոյնքանեօք ճրագարանօք խորանին աշտանակն. (Սարգ.։)
Արասցես վերնափեղկս մազեղէնս նուարտան խորանին։ Արտախուրակք, եւ նուարտանք խորանին։ Ծածկեցեն զնա մաշկեղէն նուարտանաւ կապուտակաւ։ Զխորանն, եւ զնուարտանս իւր։ Արասցես պսակ սեղանոյն, եւ զնուարտան նորա պղնձի։ Արասցես զայդ դրուագս կռածօյս՝ նուարտանս սեղանոյն. (Ել. ՟Ի՟Զ. ՟Ի՟Է. ՟Լ՟Է։ Թուոց. ՟Գ. ՟Դ. ՟Ծ՟Զ։)
(պ. շատիրվան, շատիւրպան, շատիւրէվան. այսինքն զուարճալի ի գնացս. իսկ թ. շատըր, է վրան՝ խորան. այլ վր. շատրովանի ՝ է ամղան) Հովանաձեւ զարդ, վարագոյր, սրսկապան, կապերտ, օթոց, իրօք կամ նմանութեամբ.
Օրհնեա՛ տէր եւ զկաշի կազմի սորա (մատենիս), եւ զսեկ շարագուրի՝ իբր զվիժակսն եւ զնուարտանս եւ զվերնափեղկս փառաց խորանին. (Մաշտ.։)
Համբուրիւ շրթանց ողջունեալ զկառուցեալս խորան։ Ոչ միայն ողջունեալ զանհուպն շրթանց, այլեւ ըմբռնեալ. (Նար. ՟Հ՟Ե. եւ Նար. կուս.։)
Ութօրեայ (այսինքն զաւուրս ութ) դեգերեալ առ դուրս խորանին վկայութեան. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Պատկանէին զնոսա ի նիւթ խորանին։ Առ գլուխս հանուրց (այսինքն առ հայրապետն) պատկանեալ։ Որք ի մի գլուխն Քրիստոս պատկանեցան. (Լմբ. ատ. եւ Լմբ. պտրգ.։)
Ձգեսցես զպատրուակ վարագուրին ի դրան խորանին վկայութեան. (Ել. ՟Խ. 5։)
Պճնազարդ գեղեցկութեամբն հարսնանայ քրիստոսի. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Առաքելոցն խորանակից լինել եւ պսակակից. (Սարգ. ՟բ. յհ. ՟Ա։)
Արմաւենի ի ստորուստ ի վեր բուսեալ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։ 1)
Որպէս թէ ի ներքսագոյն սրսկապանի խորանին. (Խոր. ՟Բ. 71։) (Սրսկապանի ասի, թերեւս որպէս վրան պահօղ ի սրսկմանէ անձրեւաց. ռմկ. թէնդէ։)
Վարագոյր դրան խորանին, եւ դրան սրահին։ Դիցես զսեղանն արտաքոյ վարագուրին։ Ի ներքս քան զվարագոյրն։ Անջրպետեսցէ վարագոյրն։ Եւ ահա վարագոյր տաճարին ցելաւ յերկուս՝ ի վերուստ մինչեւ ի վայր.եւ այլն։
Խորանանման տախտաձեւ յինքեան ունելով գահոյս զբօսանաց. (Արծր. ՟Ե. 7։)
Լինի ցամաքուտ վայր։ Ցանեցին զցօղն բժշկութեան ի ցամաքուտ եւ ի հիւանդացեալ հոգիս մարդկան. (Վրք. հց. ՟Ե։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Իսկ առ վերոյ լուսնին, երկրորդ կոչել խորան, այն որ էռմիս՝ ասեն լեզուաւ հոռոմական. իսկ ի տաճկաց՝ որ օտարիդ ըզնա կարդան, եւ ըստ հայումըս փայլածու՝ յարմարական. (Երզն. ոտ. երկն.։)
Զկուսութեանց զմայրն փոխադրեաց բանն Աստուած յերկնայինսն։ Փոխադրեալ դասեցեր յերկնային խորանսն զքոյին ծնօղն։ Ի հողանիւթ գոյացութեանց փոխադրեցեր ի յերկինս. (Շար.։)
Մովսէսիւ զհեզութիւն ուսցին միանձունք, զի այնպէս զերծցին ի խորանն ի քարկոծչացն. (Նեղոս.։)
Արասցե՛ս երկուս քրովբէս ոսկիս ճախարակայս։ Խօսեցայց ընդ քեզ ի վրուստ ի քաւութենէ անտի ի միջոյ երկուց քրովբէիցն։ Արասցես խորան տասնփեղկեան. քերոբ՝ գործ անկուածոյ գործեսցէս զնոսա։ Արասցես վարդագոյր. գործ անկուածոյ գործեսցես զնա քերուբ. (Ել. ՟Ի՟Ե. ՟Ի՟Զ։)
Յօրինական խորանի անդ։ Յաւուրս բաղարջակերացն յօրինական տօնին։ Զամենայն օրինականս պահեաց. (Անյաղթ բարձր.։ Կորիւն.։ Նչ. եզեկ.։)
Մովսէսի նմանութիւն օրինական, եւ տարրական խորան ցուցեալ։ Տիպք իմն օրինական. (Ագաթ.։ Շ. մտթ.։)
Անդ հանգուցին զտապանակն եւ զխորանն յամրութիւն լերինն (Սիոնի). (Լմբ. սղ.։)
Զանարուեստ ձեռաց մարդկան զխորանն կանգնեաց. (Ճ. ՟Թ.։)
Զվարագոյր դրան խորանին, եւ զապաւանդակս նորա։ Սիւնք սրահին, ցիցք, եւ ապաւանդակք նոցա. (Ել. ՟Լ՟Թ. 40։ թուոց. ՟Գ. 37։ ՟Դ. 32։)
Մի՛ շարժեսցին ցիցք խորանի նորա, եւ մի՛ խզեսցին ապաւանդակք նորա։ Երկայնեա՛ զապաւանդակս քո, հաստատեա՛ զցիցս քո։ (Ես. ՟Լ՟Դ. 20։ ՟Ժ՟Դ. 2։)
Ապաւանդակքն ՝ լարքն եւ չուանքն էին խորանի. (Գէ. ես.։)
Խորանաւ եւ սրահիւք ցուցանէ, ցցովք եւ ապաւանդակիւն. իսկ ապաւանդակք զլարս (զշարս) խորանին ասէ. (Սկեւռ. ես.։)
Հուրն խորանաձեւ առագաստէր զմարմնով սրբուհւոյն. (Ճ. ՟Ա.։)
Խորան նկարակերտ ասեղնագործ. (Ճ. ՟Թ.։)
Ի ձեւ գմբեթի. կամարաձեւ. վրանաձեւ. խորանայարկ.
Գմբեթաձեւ խորանարդ բարձրացեալ (շինուած եկեղեցւոյ). (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Որպէս խորան գումբեթաձեւ եւ կամարակերպ վրանանման բոլորեալ. (Զքր. կթ.։)
Ի մեծի հրապարակին զերթեւեկս առեալ շրջէր։ Երթեւեկս առեալ ընդ խորանն. (Բուզ. ՟Դ. 14. 54։)
Ի մեծի հրապարակին զերթեւեկս առեալ շրջէր։ Երթեւեկս առեալ ընդ խորանն. (Բուզ. ՟Դ. 14. 54։)
Խորան երկնակերտ. (Անան. եկեղ։)
Խորան կամ առագաստ երկնային. (Անան. եկեղ։)
Ո՛վ լուսեղէն խորան երկնանման եկեղեցի սուրբ. (Շար.։)
Այսմ երկնանման խորանիս լուսատու կարգեաց զանօթն ընտրութեան. (Անան. ի պետր.։)
Սեղան ընծայից. մատուցարան. որպէս խորան պատարագի, եւ որպէս փոքրիկ սեղան առընթեր ի պէտս պատրաստութեան.
Տնակից եւ խորանակիցհամաբնակ. (Փիլ. ել. ՟Բ. 83։)
Այլ ճառք գրացան խառն՝ առանց խորանագրի գլխոց. (Յիշատ. թվ. ՟Ռ՟ճ.։)
Օդեղէն եւ ջրեղէն եւ լուսեղէն ամուրս խորանակապ բարձրութեան. (Նար. յովէդ.։)
σκηνικοποιός scenae factor. Որ կարէ զկտաւս կամ զառագաստս վրանաց. յն. խորանարար, կամ վրանագործ. չատըրճի.
Էին խորանակարք արուեստիւ. (Գծ. ՟Ժ՟Ը. 3։)
Մաքսաւորք եւ ձկնորսք եւ խորանակարք. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 1։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 30։)
Նաեւ խորանակարն հնծայեցոյց քրիստոսի զանբաւութիւն մարդկան. (Ի գիրս խոսր.։)
Առաքելոցն խորանակից լինել պսակակից. (Սարգ. ՟բ. յհ. ՟Բ։)
Ի յերկրի խորանակիցք մարդկան, եւ ի յերկինս դասակիցք հրեշտակաց. (Երզն. լս.։)
Ո՛վ ապաշխարութիւն՝ դաշին խաղաղութեան եւ բարեկարգութեան խորանակից. (Բրս. ապաշխ.։)
Որ ինչէ ի ձեւ խորանի. վրանաձեւ. կամարաձեւ. գմբեթաձեւ.
Ի վերայ խորանաձեւ ծածկութեանն նշան տէրունական խաչին. (Փարպ.։)
Խորանաձեւ եւ կամարայարկ կոչէ զերկին. (Վրդն. ծն.։)
Լուսաւոր խորանաձեւ ամպովն. (Տօնակ.։)
Խորանաձեւ եղեւ բոցն ի վերայ նոցա. (Ճ. ՟Բ.։)
Խորանաձեւ կամարացեալ օդ վերնական. (Երզն. ոտ. երկն.։)
Եւ բոցն խորանաձեւ ցոլանայր շուրջ զնոքօք։ Հուր հնոցին խորանաձեւ կամարանման պատեալ. (Հարցնափառ.։)
Որ յարէ յարմարէ կամ յարուցանէ կառուցանէ զխորան. մրպէս շինօղ տաճարի.
Ղամբարափայլ շինեաց տաճար՝ այս սողովմոն խորանայար. (Շ. յիշատ. առակ.։)
որ եւ ԲԱԶՄԱԽՈՐԱՆ. որպիսի էր եկեղեցինշինեալ ի Վանական վարդապետէ բազմութեամբ խորանաց ի տաւուշ գաւառի իւրում. ուստի եւ անքն նորա կոչեցաւխորանաշատ. (Կիր. պտմ.։)
Շինեալ իբրեւ զխորան. վրանաձեւ գմբեթարդ.
Բացաւ խորանաձէն յարկն հաստատութեան երկնին. (Ագաթ.։)
Խորանաշէն յարկք սուրբ եկեղեցւոյ. (Թէոդոր. խչ.։)
Ուր իցէ չու խորանաց կամ վրանօք.
Առ ի յիշատակխորանաչու ընթացիցն՝ որ ի սինա. (Խոր. վրդվռ.։)
Պահապան խորանի, կամ վրանաց բանակին. վանապան.
Ռահվիրայ մարդկաւն, եւ խառնաղանջ խորանապահ զօրուն. (Բուզ. ՟Գ. 20։)
σκηνοποιός . cf. ԽՈՐԱՆԱԿԱՐ.
Իրողութիւն իսակաւ ժամանակս զամենայն տիեզերս ընկալաւ ի խորանարարաց եւ յուռականողաց. (Ոսկ. ես.։)
Խորանաբնակ. վրանաւոր.
Զտեղօքն գտանէ զոմանս խորանաւորս հուր լուցեալ. (Խոր. ՟Գ. 37։)
cf. ԽՈՐԱՆԱՅԱՐԿ.
Բերիւր ինքն ի կամարս խորանյարկս. (Գանձ.։)
Կամարաձեւ խորան երկնից. յն. κύκλος circulus, gyrus. (՟Ա. Եզր. ՟Դ. 34։)
Խորանաձեւ կամարացեալ օդ վերնական։ Գմբեթաձեւ կամարացեալ նման ձեղուան. (Երզն. ոտ. երկն.։)
Արասցես զսիւնակս խորանին յանփուտ փայտից՝ կանգնաւորս. ի տասն կանգնոյ զերկարութիւն միոյ սիւնակին առնիցես։ Նոյնպէս արասցես երկոցունց անկեացն կանգնաւորս. այսինքն որոշեալ կանգնօք չափեալս. (Ել. ՟Ի՟Զ. 16. 24։ ՟Լ՟Զ. 20։)
Տեսիլ կմբեթաձեւ խորանայարկ ամպեղէն. (Ագաթ.։)
Հանգամանք խրատուց, կամ արուեստից, ճարտարութեան, վնասակացութեան, գործոց, աշխատելոյ, առնելոյ, որսալոյ, հերձլոյ զմարմինս, սպասաւորութեան, աշխարհաշէն կենցաղոյս, պատերազմի, վայելչութեան գեղոյ, իրաց, պարգեւաց, տեսլեան, խորանին. (եւ այլն. Յճխ.։ Եզնիկ.։ Կորիւն.։ Խոսր.։ Շ. մտթ.։ Սարգ.։ Եւս. քր.։ Նախ. ել. եւ այլն։)
Այնմ խորանի հանգունակ իմանամք եւ զմերս զայս խորան. (Ոսկիփոր.։)
Ի հանգրուանս եւ ի խորանս։ Ի մակատեղս հօտից, եւ ի հանգրուանս անդէոց։ Բնակիչք հանգրուանի։ Դէմ յանդիման հանգրուանին։ Եկն ի քաղաքս հանգրուանաց։ Ի մէջ հանգրուանացն եւ ոսկեկայ։ Ի հանգրուանէ աւնանայ սահմանք դամասկոսի. (եւ այլն.)
Արարեալ զերկինս խորանարդ հաստայարկ. (Ագաթ.։)
Հրագունակ եւ մաքուր ոսկի։ Բերանովքն զհրագունակ խորհուրդն որով սրբեցան. (Երզն. լս. եւ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Հրաշազարդ հարսնարան, կամ խորան. (Անան. եկեղ։)
Աբարահամ զարարիչն ի մաշկագործն ունէր խորան. (Ճ. ՟Ժ.։)
Շինեաց ի վերայ խաչին մարմարեայ խորանս. (Պտմ. վր.։)
Զմովսիսեան խորանացն պայծառութիւն. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Եկեղեցիք ամենայն յարափոխեալ միանան եւ միաւորին ի նա. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Քո յօրինիչ ձեռն՝ յոգնաբուն վկայից կազմեաց խորան։ Ի միում պարտիզի յոգնաբուն ծառք. (Մագ. ՟Ժ՟Դ. ՟Ժ՟Է։)
Հոգի աստուծոյ ելից զբեսելիէլ նկարակթերտ կազմիչ խորանին. (Լմբ. հանգ.։)
Հաստատութիւն երկնին խորանաձեւ շրջաբերեալ՝ զոյգ ծովու եւ ցամաքի. (Արշ.։)
Սիրամարգն ոսկեփետուր եւ ոսկէտտուն. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Վա՛յ մեզ, զի չուառացաք։ Չուառացաւ խորանն։ Ընդ ամենայն ելս անապատի անցին չուառացեալք (կամ թշուառացեալք). (Երեմ. ՟Դ. 13. 20։ ՟Ժ՟Բ. 12։)
Սիւն լուսոյ ձգէր վերոյ նոցա, չքնաղաձեւ խորան՝ արեգական յաղթող. (Տաղ.։)
Շինէ զնա գեղեցկայարմար եւ չքնաղատես կոփածոյ քարամբք։ Զգեղեցիկ շինուածս չքնաղատեսս հրդեհեալ։ Չքնաղատես սպասս աստուածակերտ խորանին։ Չքնաղատես եւ երեւելի զարդս. (Յհ. կթ.։)
Համախմբելով ի քում նորակերտ եւ չքնաղատեսիլդ խորանի. (Անան. եկեղ։)
Զխորանն եւ զտախտակս նորա եւ զպարզունակս նորա։ Արար պարզունակս յանփուտ փայտից՝ հինգ առ մի սիւն։ Եւ արար զմիջին պարզունակն թափանցանց ի մէջ սեանցն ի կողմանէ ի կողման։ զերկուս օղամանեական նոցա արար ոսկիս, յորս մտանիցեն պարզունակքն. (Ել. ՟Լ՟Է. 11։ ՟Լ՟Զ. 31=34։ ՟Լ՟Թ. 32։ ՟Խ. 17։)
Շուրջ զխորանաւն պարսպաձեւ առագաստ առնել, հարիւր կանգուն ընդ հարաւ, եւ եւ հարյուր հիւսիւսի, եւ յիսուն ընդ արեւելս, եւ յիսուն ընդ արեւմուտս. (Նախ. ել.։)
Հրամայեցեր գարծել զվրանն խորան ժամու՝ ոսկւով պատուականով եւ արծաթով սրբութեամբ, պղնձագործ հնչողութեամբ յանփուտ փայտից. (Մաշտ.։)
Լծակք ջրակիր՝ խաչանիշ պղնձանիւթ ուսով հաւատոց՝ ի գաւիթ ծոցոյ սողոմոնեան խորանին յարկի. (Նար. առաք.։ Տե՛ս եւ պղնձահիւթ։)
Առնուլ տկար բազկօք մերովք ի սակաւատար սկտեղս մերոց մտաց. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Երեք պատանիք՝ որ էին սենեկապանք նորա։ Ի բանի արարեալ զբղաստոս սենեկապետ արքայի։ Դիմեցին նոքա ի խորանն հողոփեռնեայ, եւ ասեն ցսենեկապետ նորա եւ այլն։
Երեք պատանիք՝ որ էին սենեկապանք նորա։ Ի բանի արարեալ զբղաստոս սենեկապետ արքայի։ Դիմեցին նոքա ի խորանն հողոփեռնեայ, եւ ասեն ցսենեկապետ նորա եւ այլն։ Եկնել սենեկապանն յարքունուստ։ Կաշառեաց զմանկլաւիկքն, որք սենեկապանք արքայի եւ մօտակացք. (Եղիշ. ՟Է։ Վրդն. պտմ.։)
Էի խորանաւ ի վայրաբնակս. (՟Ա. Մնաց. ՟Ժ՟Է. 5 (յն. ի հովանւոջ)։)
Ի խորանս պետականս վերամբարձ ճոխանային. (Յհ. կթ.։)
Վերափոխեալ զքեզ ի յերկնային խորանսն այսօր որդիդ քո միածին։ Զոր առեալ որդւոյ վերափոխեալ դասեաց յանպատում ի կեանս։ Զվերափոխեալդի դասս առաքելոց եւ մարգարէից. (Շար.։)
Զոգւոյ ի վեր ելս։ Ուստի եւ զ՝ի վեր ելսն եւ լաւագոյն կանգնումն յուսացայց գտանել։ Առաջին աստիճան այս լիցի ի վեր ելից հաւատացելոց. (Ածաբ. կիպր.։ Պիտ.։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Ի վերնայարկս սրահս խորանիս. (Ժմ.։)
Վերին փեղկ. ծածկոյթ վերին կամ վերջին (ի խորանն մովսեսի՝ կազմեալ ի մորթոյ. ըստ յն. մորթ).
Բարձցեն զվերնափեղկս խորանին. (Թուոց. ՟Դ. 25։)
Որպէս խորան կամարակերպ վրանանման. (Զքր. կթ.։)
ՏԱՂԱՒԱՐԵՄ ՏԱՂԱՒԱՐԻՄ. σκηνόω . (որ ի սուրբ գիրս թարգմանի բնակել) tentorium figo, in tabernaculo ago, commoror, habito. տաղաւարի. բնակել. հանգչել իբր ի խորանի կամ ի հովանւոջ.
Բանն մարմին եղեալ՝ տաղաւարեաց ի մեզ։ Որ մարմին եղեւ, եւ տաղաւարեաց ի մեզ։ Համաքատակի ընդ խորանին աբրահամու, յորում տաղաւարեաց աստուած երկու հրեշտակօք։ Առ աբրահամ եկն, եւ ի խուղն տաղաւարեաց. (Ճ. ՟Գ.։ Յհ. իմ. եկեղ.։ Բրսղ. մրկ.։)
Երկու հրեշտակօք տաղաւարեցաւ ընդ նմա։ Ընդ հովանեաւ ամենազօր խաչի քո տաղաւարիմք։ Ի սմին տան տաղաւարեսցի։ Ոչ միայն փարեցաւ բազմեալ, այլեւ բնակեցաւ տաղաւարեալ։ Խորան հովանւոյ սփռեաց, զի անյարկքն տաղաւարեսցին։ Մարմնով ի վերայ երկրի տաղաւարիք ... Յորժամ ի մարմնի տաղաւարէիք. (Լծ. կոչ.։ Խոսր.։ Նար.։ Սկեւռ. լմբ.։ Երզն. մտթ.։)
Բեմբ չորեքկուսի ամպեղէն, եւ ի վերայ բեմբին երեւէր տետրասկեղ յոսկւոյ խորանարդ՝ ըստ արժանի սպասաւորութեան տեառն, ծածկեալ յոյժ բարակ կտաւով։ Տետրասկեղն ոսկի, զորով էր արկեալ մաքուր կտաւն եւ բարակ. (Փարպ.։ եւ ՃՃ.։)
Տըտպատեսակ կեղեւով մարմնական վարուց. Տըտպատեսակ համովն (ձիթենին) զթթուագոյն առաքինութիւն առակէր նոցա, եւ զխոշոր վարս. (Վրդն. երգ.։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Յաստուածազարդ խորանացն պանծալի եւ ցնծատեսակ բնակութիւն. (Նար. յովէդ.։)
Փայտակերտ խորան։ Փայտակերտ ձեւ խաչին։ Հրդեհակէզ եղեալ առաստաղ փայտակերտ եկեղեցւոյն. (Անան. եկեղ.։ Երզն. լս.։ Յհ. կթ.։)
Եւ զիս պահեա՛ ի հեղեղէ ... քո տապանաւ սուրբ խորանին՝ ամրածածուկ ընդ հովանին. (Յիսուս որդի.։)
Անկիւնաւոր՝ խորանանման՝ տախտաձեւ յինքեան ունելով գահոյք զբօսանաց. (Արծր. ՟Ե. 7։)
Անձեռագործ խորան, կամ թլփատութիւն. (Եբր. ՟Թ. 11։ Կող. ՟Բ. 11։)
Անստեղծական անտարրական աստուածութիւն։ Անտարրական խորան։ Զորոց անտարրական անձինս մարգարէն իսկ գուշակէ, թէ ո՛ արար զհրեշտակս եւ այլն։ Ի նմանութիւն անտարրական երեւեալ աստուծոյ. (Ագաթ.։)
Զխորանն անցոյց տաճարն, եւ զտաճարն քակեաց ձեռն թշնամւոյ. (Եփր. ել.։)
Որ զտէրունեան խորանն արուեստաբար կազմէ բեսելիէլ. (Փիլ. լին. ՟Ա. 80։)
ԱՐՏԱԽՈՒՐԱԿ. ἑπικάλυμμα operimentum Ծածկոյթ խորանին. ծածկելիք. էօրթիս.
Սաղաւարտ բազմախորան. այսինքն որ ունի բազում կատարս կամ ցցունս. (Նիւս. թէոդոր.։) յն. τρίλοφος trium cristarum իբր եռակատար։
Բարձրայարկ խորան. (Երզն. լս.։)
Ի կամարս խորանայարկս բարձրայարկս։ Չորեքկերպեան աթոռ ... բարձրայարկ. (Գանձ.։)
Գնացեալ գաղտութեամբ եմուտ ընդ ստորոտ խորանին առ տիգրան. (Մամիկ.։)
Դու խորանին գերադրական, ըստ ձ. այսինքն վերնոյ. անհիւթական։
Գմբեթայարկ խորան. (Ոսկիփոր.։)
Ըստ օրինի անտուստ գուշակմամբ ի խորանին։ Իբր ի գուշակումն անուան խոստացեալն շնորհիս։ Ի ճառս ազդման այսմ հովուի գուշակման։ Ի գուշակումն նշանակութեան քումդ խորհրդոյ. (Նար.։)
κυτώδης cavus Դիւր տեսլեամբ. գոգեալ. խորանիստ իմն դրիւք. խոռոչացեալ.
Առաջին (խորան) էր իբրեւ զտաղաւար դիւրափոփոխ. (Ոսկ. գծ.։)
Խորան սրբոցն ի վերայ հարկանել եկեղեցաձեւ. (Ճ. ՟Ա.։)
Երրորդաթիւ խորան. (Անան. եկեղ։)
Յայնժամ նստուցանէ ընդ աջմէ իւրմէ զսիրելիս անուան իւրոյ՝ ի լուսեղէն խորանսն զուգաւորելով. (Ժմ.։)
Ընդարձակել զսահմանս, կամ զտեղի խորանաց, զգնացս. (Ել. ՟Լ՟Դ. 24։ Օր. ՟Ժ՟Բ. 20։ Ես. ՟Ծ՟Դ. 2։ Սղ. ՟Լ՟Է. 37։)
Ցուցանէ նմա աստուած զձեւ խորանին իմանալապէս. (Նախ. ել.։)
Խորանաբնակք. որպէս սովոր են կալ արապիկդ ի բացի. (Գէ. ես.։)
Խորանաբնակ եւ բացօթեայ հովիւքն։ Տայր ի խորանաբնակ հովիւսն. (Եփր. ծն.։)
Զարդարեալ իբրեւ զխորան գեղեցիկ.
Անձեռակերտ խորանացարդ կամարին. (Անան. եկեղ։)
Նմանեալ խորանաձեւ յարկի. կամարակապ. եւ Երկնանման.
Գմբեթարդխորանայարկ՝ հստակացոյց հիմամբ. (Անան. եկեղ։)
Խորանայարկ կամարանման յօրինեցար սուրբ կոյս աստուածածին. (Շար.։)
cf. ԽՈՐԱՆԱՁԵՒ
Առ ի ջրեղէն խորանանման հաստատութեան երկնին. (Ագաթ.։)
Խորանանման տախտաձեւ յինքեան ունելով գահոյք զբօսանաց. (Արծր. ՟Ե. 7։)
δέρρις aulaeum, tentorium. Փեղկ խորանի. առագաստք եւ վարագոյրք վրանի. հատուածք կտաւոյ կամ մորթոյ, որովք կազմի վրանն. (ըստ յն. տէ՛րրիս. այն է ռմկ. տէրի, մորթ. որ թարգմանի ի մեզ եւ Խորան, իբր վրան ի մորթոյ. (Սղ. ՟Ճ՟Գ. 2։ Երգ. ՟Ա. 4։ Ես. ՟Ծ՟Դ. 2։))
Խորանն իմ չուառացաւ կորեաւ, եւ ամենայն խորանափեղկք իմ քակտեցան. եւ ոչ գոյ տեղի խորանափեղկաց իմոց. (Երեմ. ՟Ժ. 20։)
Զի ոչ այնքան մնաց տեղի շէն զի խորանն իմ դնիցեմ, եւ զխորանափեղկսն պարզիցեմ. (Մխ. երեմ.։)
βαθύχειλος . cf. ԽՈՐԱՆԱԽՕՍ.
Մնամք, մինչեւ խորհրդածեն քահանայքն զպատճառ գոհութեան։ Զխորհրդոյն զօրութիւն, որ ի ներքին վայրս սրբոյ խորանին խորհրդածի. (Լմբ. պտրգ.։)
Խորհուրդ անճառելի աստուածային իմաստիցս այսց եւ առսուրբս այս խորհրդածի խորան. (Անան. եկեղ։)
Ո՛վ աստուածազարդ խորան, մարգարէից խորհրդարան, առաքելոց հանդիսարան. (Ոսկիփոր.։)
Սափոր ոսկի, խորհրդաւոր խորան. (Շար.։)
Ի վերայ խորանաձեւ ծածկութեանն. (Փարպ.։)
Իմաստութիւն որդւոյ՝ խորան է նորա ծնելութեանն. (Յճխ. ՟Ժ՟Ա։)
Երկնայինն կամարազարդ խորանի հրաշափայլութիւնք. (Անան. եկեղ։)
Որպէս խորան գումբեթաձեւ եւ կամարակերպ. (Զքր. կթ.։)
Ունի եւ խորանն կամարակիցս եւ անկիւնս եւ շրջապատս գեղապաճոյճս. (Արծր. ՟Ե. 7։)
Խորանաձեւ եւ կամարաձեւ կոչէ զերկին. (Վրդն. ծն.։)
Երեւացաւ կամարայարկ խորան պայծառ քան զարեգակն. (Մարթին.։)
Խորանայարկ կամարանման յօրինեցար սուրբ կոյս աստուածածին. (Շար.։)
Ի միջոցին կառուցեալ ունելով զծառն կենաց. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Կառուցման լրութեան անդամոցս։ Ունօղն յարկին կառուցման։ Ղեկացն կամ խորանաց կառուցմունք. (Նար.։)
Կարծրանիւթ խորանարդ հաստատութիւն. (Անան. եկեղ։)
Ածից կացուցից առաջի քո։ Կացոյց ի լերինն։ Կացուցե՛ս ուրոյն։ Կացոյց զնոսա շուրջ զխորանաւն։ Կացուցին զնա ի մէջ երկուց սեանցն։ Ի վերայ բարձանց կացուցեր զիս։ Կացուցեր յանդորրու զոտս իմ։ Հրամայեաց կացուցանել զկառսն.եւ այլն։
Զերիս աւետարանիչս զհամաբարբառս զմատթէոս, զմրակոս, եւ զղուկաս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Որոյ կողք այսինքն կողմանք ըստ երկրաչափից են հաստատուն. որպիսի է խորանարդ մարմինն.
Բացաւ հաստատաշէն խորանն երկնից. (Տօնակ.։)
Որ ելից հոգին տեառն զբեսելիէլ ճարտարապետ խորանին. (Շար.։)
Մայրաքաղաքն երուսաղէմ։ Խորան լուսոյ զվերին մայրաքաղաքէն է իմանալ ըստ պօղոսի. (Շար.։ Խոսր.։)
θυσιαστήριον ara, mensa, altare. Տեղի մատուցանելոյ զպատարագ. սեղան. խորան. ըստ յն. զոհարան.
Մովսիսաբար հայցմամբ աղօթիցն (նոցա) ի մեղացն պարտեաց զերծայք։ Մովսիսաբար մատիցուք ի մէջն անծանօթ բազմաց. (Երզն. լուս. եւ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Զմովսիսեան խորանացն պայծառութիւն. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Ի ներքսագոյն խորանի զսրբոյն հանդիսան յօրինեալ. (Կորիւն.։)
Ի ներքսագոյն քան զպարիսպն։ Ի ներքսագոյն սրսկապանի խորանին։ Ենտոս լիբիա, որ թարգմանի ներքսագոյն լիբիա։ Սահմանի ներքսագոյն եթովպիաւ. (Խոր. ՟Բ. 36. 71. եւ Խոր. աշխարհ.։)
Մի՛ եղծցի նկարումն արեան զօրութեան ի տիրատիպ խորանէս. (Նար. ՟Կ՟Ե։)
Ըստ պատկերի մերում, եւ ըստ նմանութեան։ Ըստ ազգի եւ ըստ նմանութեան։ Շինել տաճար ի նմանութիւն սրբոյ խորանին։ Իբրեւ նմանութիւն փայտեղէն սեղանոյ։ Ըստ նմանութեան սիդոնացւոցն։ Սրամտութիւն նոցա ըստ նմանութեան օձին.եւ այլն։
Զերկինս ինձ լուսաւորօքդ հրաշագործ խորան նորակերտեր։ Երկնից երկինք յերկիր նորակերտեալ (զեկեղեցի). (Պիտ.։ Անան. ի պետր.։)
Արասցե՛ս զվիժակս խորանին ի շիկակարմիր մորթոց խոյոց. (Ել. ՟Ի՟Զ. 14։)
Շիկակարմիր խորան (վրան արքունի). (Բուզ. ՟Ե. 34։)
Պատուեալ բազում պարդեւօք եւ մեծապէս շքեղութեամբ։ Խոստանայր նմա շքեղութիւն մեծ։ Գայր մատնէր ի խորանսն արքունի մեծաւ շքեղութեամբ. (Փարպ.։)
Ոսկեփետուր վարուժանն իմ։ Սիրամարգն ոսկեփետուր։ Երեւեալ հրեշտակ ի կերպարան ոսկեփետուր արծուոյ. (Արծր. ՟Դ. 12։ Երզն. ՟ժ. խորան.։ Մաղաք. աբ.։)
Զչքնաղակերտ եւ զհրաշազարդն զայն խորան (վկայութեան). (Անան. եկեղ։)
Եկ ի գաւառն հայրենի, հանգի՛ր ի չքնաղակերտն խորանս. (Լմբ. վերափոխ.։)
Պանդխտաբար բնակել ի խորանս. (Արշ.։)
Ստուգապէս ի խաւարի կեան, որք հանդերձ խորանաւս այսուիկ ի կեանս յայս պանդխտանան. (Նիւս. կուս.։)
Ի պաշտօնէից կարգի օծան (ղեւտացիք), զի սարկաւագեսցեն ահարոնի։ Պահելով (զսուրբն գրիգոր ի վիրապի) որպէս քահանայ ի խորանի, սարկաւագեալ ի խարամանեաց օձիցն, այլ արժանապէս սպասաւորեալ ի հրեշտակաց սրբոց. (Վրդն. թուոց. եւ Վրդն. լուս.։)
Զկազմիչ վկայութեանն խորանի զմեծն մովսէս, եւ զսեղանակազմն հեղիաս զնախանձայոյզ փառանցն աստուծոյ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Որպէս ստորմիք խորանիստ, մթին, խառնակ կամ պէսպիսակ. բազմագունի.
Վերին խորան. եւ Ո՛յր խորանն է ի վեր յերկինս.
Ի մատրանն՝ որ է կաթողիկէն մեծ յերուսաղէմ, որ օրինակ է վերնախորան արքայութեան։ կաթողիկէն օրինակ է վերնախորան արքայութեան. (Տօնակ.։)
μαρτύριον, -ία testimonium, testificatio եւ testamentum. եւ բայիւ, μαρτυρέω , διαμαρτύρομαι եւ այլն. Վկայելն. եւ բան վկայից. հաստատութիւն. ուխտ, եւ խոստումն աստուծոյ, եւ նշանակք նորա՝ օրէնք, իրաւունք. արկղն կտակարանաց, խորանն. ... եւ այլն.
Սա եկն ի վկայութիւն, զի վկայեսցէ վասն լուսոյն։ Վկայութիւն դնել։ Տալ վկայութիւն։ Վկայութիւն տային երախտեաց։ Վկայութիւնք քո խօսք իմ էին։ Վկայութիւն յովսէփու՝ զոր եդ ընդ նմա։ Խորանն վկայութեան.եւ այլն։
Աստուածային բանիւն սնեալք եւ աճեցեալք՝ փառազարդեալ արքայն։ Արիստակէս մեծափառ եւ զարմանալի հրաշիւք անդ փառազարդեալ։ Մարգարտով փառազարդին թագաւորք երկրի։ Ի սուրբն սոփիա ի փառազարդեալ խորանին Աստուծոյ. (Ճ. ՟Ա.։ Երզն. լուս.։ Տօնակ.։ Ճ. ՟Ժ.։)
Երկնագոյն օդամանուած չար, բեհեզ ծիրանի՝ նիւթ նոր խորանի. (Գանձ.։)
Զպատարագին. մասն անպակաս մնալ ի խորանին. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Խորանք պայծառազարդք. (Մանդ. ՟Ի՟Գ։)
Աստուածախօս լեզու, աստուածըկալ խորան. (Աղօթ.։)
Աստուածաշէն եկեղեցի, կամ խորան, կամ ամուր, կամ քաղաք. (Ագաթ.։ Յհ. կթ.։ Անան. եկեղ.։ Նար. խչ.։ Սկեւռ. ես.։)
Յարաբացւոցն՝ որ նոցին արուարձայինք էին, այսինքն խորանաբնակք. որպէս սովոր են կալ արապիկդ ի բացի. (Ոսկ. ես.։)
Որ զտէրունեան խորանն արուեստաբար կազմէ բեսելիէլ. (Փիլ. լին. ՟Ա. 80։)
Խորանն Մովսեսի, զոր հրամանաւն Աստուծոյ արուեստակեցին բերսէլիէլ եւ եղաբ. (Ոսկիփոր.։)
Զդիւրաշրջելի տաճար խորանին կանգնեաց. (Լմբ. ատ.։)
Առաջին (խորան) էր իբրեւ զտաղաւար դիւրափոփոխ. (Ոսկ. գծ.։)
Որպէս փեսայ յառագաստի յերկնահանգէտն խորանի. (Սկեւռ. յար.։)
Խորանաւն երկնահանգոյն. (Շար.։)
Տիեզերայարկ եւ երկնաձեղուն տանս (աշխարհի)։ Իմանալի խորան (եկեղեցի), եւ յարկ երկնաձեղուն. (Անան. եկեղ։)
Որոյ թանձր կամ թանձրահող է յատակն. խորանիստ.
ի սիրտ ամենայն իմաստոյ ետու զիմաստութիւն, եւ արասցեն զխորանն վկայութեան եւ այլն։ Իմաստութիւն ի դաւիթ ... Զի ոչգոլ պի նոսա իմաստութիւն։ կրտսեր իմաստութեան (կամ իմաստութեամբ)։ Զարմանային ընդ իմաստութիւն եւ ընդ պատասխանիս նորա։ Ճարտարապետն իմաստութեամբ կազմեաց։ Կանայք մանէին իաստութեամբ։ Խօսեցաւ կինն իմաստութեամբ իւրով.եւ այլն։
Բաժանէգործս իւրաքանչիւրցն ի խորանին. (Նախ. թուոց.։)
Վերնայարկ կամարին երրորդաթիւ լուսաթաղանթ խորանի. (Անան. եկեղ։)
Խոշորութիւն վշտաց կամ գերութեանց։ Սրբել զամենայն խոշորութիւն դժուարութեանց։ Զչարաչար կիրս եւ զխոշորութիւնս համբերութեամբ ի բաց տանել. (Երզն. ՟ժ. խորան.։ Սարգ. յկ. ՟Բ։)
Աղաւնիք են կարմրակտուց. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Զգումարս հոգիահրաշ աստեղաց ի քոյդ խորանի առ կայցոյց կենդանաշարժ ընթացիւք. (Երզն. լս.։)
Համաքատակել զսա հանդերձելումն իմանալի խորհրդով։ Համաքատակի ընդ խորանին աբրաամու։ Չորեքկարգեան ակունքն երկոտասան ի լանջս քահանայապետին՝ երկոտասան առաքելոցն համաքատակին. զի սիրտ եւ կամք եղեն քրիստոսի, եւ ի չորս առաջս բաժանեցին զաւետարանն ի չորեքծագեան տիեզերես. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Հանապազափակ զդուրս խորանին աստուծոյ պահէին. (Յհ. իմ. ատ.։)
Այնմ խորանի հանգունակ իմանամք եւ զմերս զայս խորան. (Ոսկիփոր.։)
Զննեալ զհասարակաշէն խորան մարդացեալ բանին. (Նար. կուս.։)
Խորանարդ հաստաձեղուն հաստատութիւն. (Անան. եկեղ։)
Որովք հիմնազարդեալ պայծառացոյց։ Խորան սուրբ աստուածազարդ խարսխիւ հիմնազարդեալ. (Անան. եկեղ։)
Հրաշակառոյց խորանացն. (Նար. խչ.։)
Շինէ զնա գեղեցկայարմար եւ չքնաղատես կոփածոյ քարամբք։ Զգեղեցիկ շինուածս չքնաղատեսս հրդեհեալ։ Չքնաղատես սպասս աստուածակերտ խորանին։ Չքնաղատես եւ երեւելի զարդս. (Յհ. կթ.։)
Համախմբելով ի քում նորակերտ եւ չքնաղատեսիլդ խորանի. (Անան. եկեղ։)
Պաճուճազարդ գունովք։ Պսակազգեստ պաճուճազարդ երեւեցաւ երկիր. (Երզն. ՟ժ. խորան.։ Տօնակ.։)
Հրաշակառոյց խորանացն սրովբէաբնակն (կամ քրովբէաբնակ) յարկաց. (Նար. խչ.։)
Զոգւոյ ի վեր ելս։ Ուստի եւ զ՝ի վեր ելսն եւ լաւագոյն կանգնումն յուսացայց գտանել։ Առաջին աստիճան այս լիցի ի վեր ելից հաւատացելոց. (Ածաբ. կիպր.։ Պիտ.։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Այն որ հանգէտ եւ հաւասար՝ վերակառոյցն է խորանի. (Շ. եդես.։)
σκηνοῦν ἑν σκηναῖς habitans in tabernaculis. (որ եւ ՎՐԱՆԱԲՆԱԿ, ԽՈՐԱՆԱԲՆԱԿ) Բնակեալն ի վրանս կամ ի տաղաւարս.
Փոխանակ տաղաւարական խորանին՝ խորան զեկեղեցի քո շինելով. (Ճշ.։)
ՏԱՍՆԱԲԱՆԵԱՅ ՕՐԷՆՔ. δεκάλογος decalogus, decem praecepta dei. Տասն պատուիրանք կամ պատգամք աստուծոյ, գրեալք յերկուս տախտակս. Մծբ. ՟Ա։ Երզն. ՟ժ. խորան.։ Ասի եւ Տասնբանեան. Տասնպատգամեան. եւ այլն։
Արասցե՛ս խորան տասնփեղկեան։ Գործէր զգործ խորանին տասնփեղկեան. (Ել. ՟Ի՟Զ. 1։ ՟Լ՟Զ. 8։)
Գրգիչ եւ փափկացուցիչ մտացն։ Հեշտալիք են եւ փափկացուցիչք. (Լմբ. սղ.։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
ἰερατεῖον sacrarium. Տեղի քահանայագործութեան՝ սրբութեան. քաւարան, տաճար. խորան. խորան. սեղան. բեմ.
Հրաշակառոյց խորանացն քրովբէաբնակն (կամ սրովբէաբնակ) յարկաց. (Նար. խչ.։)
Խորանաց աստուածաբնակաց։ Խորանի աստուածաբնակի։ Յաստուածաբնակ յայս ելանել իմանալի լեռան. (Նար. ՟Լ՟Ա. եւ Նար. յիշ. եւ Նար. երգ.։)
Աստուածակերտ շինուած, կամ աթոռ տուն, խորան խաչ. փարախ (եկեղեցի կամ վանք), քաղաք. (Ագաթ.։ Յհ. կթ.։ Արծր. ՟Բ 3։)
Աստուածամուտ խորան։ Բնակութիւն աստուածամուտ. (Ագաթ.։)
Խորան աստուածանիստ։ Յայս աստուածանիստ լերինս յայտնեաց Քրիստոս զփառս հայրենիս. (ՃՃ.։)
Աստուածընկալ խորան. (Աղօթ.։)
Որպէս փեսայ յառագաստի յերկնահանգէտն խորանի. (Սկեւռ. յար.։)
Խորանաւն երկնահանգոյն. (Շար.։)
Ուր են աստեղք եօթն, որպէս կամարք մոլորակաց. զի եւ ըստ հելլենացւոց եօթնարփի ասին եօթն գօտիք երկնից. կամ ուր են բազմութիւնք աստեղաց, որպէս հաստատութիւնն. կամ Բազմալոյս, պայծառազարդ իմանալի օրինակաւ, որպէս լուսեղէն խորան արքայութեան երկնից.
Մտանելով յեօթնաստեղեան խորանսն։ Ընկա՛լ եւ հանգո՛ զհրաժարեալ հոգիս յեօթնաստեղեան լուսեղէն խորանսն. (Շար.։)
Յարդարիչ եւ ճարտարապետ խորանին վկայութեան.
Եղիաբ եւ բեսելիալ խորանայարդարք. (Արծր.։)
βαθύνω profundum facio եւ այլն. Տալ խորանալ. ի խորս մխել. եւ Խորասոյզ առնել.
Ի քարապատուար շիրիմ անձկութեան յարկի կարծրագեղուն խորանի. (Նար. խչ.։)
Այնմ խորանի հանգունակ իմանամք եւ զմերս զայս խորան. (Ոսկիփոր.։)
Զհաստատութիւն եւ զկատարելութիւն սրբոյ եկեղեցւոյ հաւաստաբանէ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Աւետարանիս աշակերտացն հրամայէ տէր միապատմուճան լինել. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Ննջեցուցանէին զկանայս ուխտաւորս առ դրան խորանին վկայութեան. (՟Ա. Թագ. ՟Բ. 22։) Բայց եւ աստ ոմանք ընդ սրբոյն Եփրեմի մեկնեն, լոկ տալ ննջել կանանց խոնջութեամբ առ ետեղ, ոչ հոգալով ի ցերեկի ընդունել զնուէրս նոցա, եւ արձակել զնոսա ի տեղիս իւրեանց։
Պահպանութիւն Աստուծոյ պատուիրանացն։ Պահեսցեն ղեւտացիքն զպահպանութիւն խորանին վկայութեան։ Ամենայն պահպանութեամբ պահեա՛ զսիրտ քո։ Խնամ խրատու՝ սէր. եւ պահպանութիւն օրինաց նորա՝ գութ։
Պարերգութեամբ. առաջի կալով խորանի գահոյից աստուածակիր սեղանոյ սրբոյ. (Գանձ.։ 1)
ՏԱՂԱՒԱՐԱՀԱՐՔ ՏԱՂԱՒԱՐԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ ՏԱՂԱՒԱՐԱՇԻՆՈՒԹԻՒՆ. σκηνοπηγία tabernaculi compactio, fictio, collocatio;
scenopegia, sacrum sive festum tabernaculorum Հարումն տաղաւարի. կանգնումն խորանի այսինքն վրանի. շինելն եւ կառուցանելն զտաղաւար. շաթըր կամ շաթը գուրմուսը, գուրուլմասը. ուստի եւ տօն կարգեալ ի յիշատակ վրանաբնակութեան յանապատի՝ կոչեցաւ Տօն տաղաւարահարաց կամ տաղաւարաց. գամըշ պայրամը.
Խորանին շրջագայութիւն զանցաւորութիւնն յայտ առնէր. (Ճ. ՟Թ.։)
Յայսց թուոց զխորանն՝ Աստուածաբանական ասէ կառուցանել։ Այլ ո՛վ տէր աստուածաբանակ։ Ո՛վ աստուածաբանակ. (Փիլ. ել. ստէպ։)
Անձուկ միայն բացակայութեամբ հեռի լինելով խորան ի խորանէ. (Նար. ՟Ժ՟Է։)
Խորան՝ զոր բնակեցոյց (այսինքն եհար) ի մէջ մարդկան։ Բնակեցուցի զանուն իմ անդ։ Զփառս իմ ի հող բնակեսցուսցէ. եւ այլն։
Ի կարծր նիւթոյ շինեալ զխորաննգ զառ ի զոչնչէ կառուցմամբգ կարծրանիւթեալ. (Անան. եկեղ։)
Պայծառագունութիւնք եւ ականջաց հեշտալրութիւնք։ Հեշտալրութեամբ լսելեաց. (Երզն. ՟ժ. խորան.։ Ոսկիփոր.։)
Զհրէական շրջացանութեամբք զարդարեալ. (Արիստակ. մկրտ.։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
σκυτοτομία ars sutoria, coriaria. Արհեստ ձեւելոյ եւկարելոյ զփոկս. փոկահանութիւն, կօշկակարութիւն, եւ խորանակարութիւն.
Ո՛վ քահանայապետ սուրբ (գրիգոր), վերնոյն եւ հրեշտակական քահանայութեանն կարդակից։ Միջին եւ վերջին քահանայութիւն անմարմնոցն. (Երզն. լս. եւ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Խորան լուսոյ աշխարհամատրեան. (Գանձ.։)
Զգումարս խմբից ի քոյդ խորանի առկայացոյց. (Երզն. լուս.։)
Բնակակցութիւն. դասակցութիւն. Յորդացոցն խորանակցութիւնս. Սկեւռ. լմբ.։
Զդրախտին ժառանգութիւն, եւ հրեշտակացն խորանակցութիւն. (Երզն. մտթ.։)
Այնմ խորանի հանգունակ իմանամք եւ զմերս զայս խորան. (Ոսկիփոր.։)
Բանսարկուին հնարիմացութիւն։ Յամօ՛թ արա զամենայն հնարիմացութիւնս խորամանկութեան սատանայի։ Կեղծաւորութեամբ, եւ անօգուտ հնարիմացութեամբ։ Ի գիւտս հնարիմացութեան։ Բազում հնարիմացութեամբ վարէր զնոսա իբրեւ զօրավար։ Գողացան հնարիմացութեամբ զպտուղն օրհնութեան. (Աթ. ՟Դ։ Եփր. աղ.։ Արծր.։ Բրս. ՟խ. մկ.։ Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Զամենայն ժողովուրդն եկեղեցացուսցես ի դուռն խորանին վկայութեան. (Ղեւտ. ՟Ը. 3։)
Որպէս Դասաւորութիւն ի խորանս երկնից.
Ուր հրեշտակացն իմանին պարակցութիւնք, ուր սրբոցն խորանադասութիւնք. (Նանայ.։)
Շինութիւն խորանինվ կայութեան.
Զսոյն եւ մեծն ի խորանաշինութեանն առնէր. (Պիտ.։)
Գինի եւ միրգ, եւ համեմք, եւ խորտկարարութիւն. (իբր գործ խորտկարարաց. Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Նկարեալ կանխաձայնութեամբ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Երկնայինն խորանք հրաշափայլութեանց. (Անան. եկեղ։)
Յայտ արարեալ զմովսիսականն ի խորանի նկարակերտութիւն. (Կաղանկտ.։)
Զամենայն սրբութիւնսն խորանին վերադարձոյց ի տաճարն սողովմոն. (Կամրջ.։)
Ամենայն բարեվայելչութիւն խորանին տեառն դատարկացեալ. (Ղեւոնդ.։)
Հեշտալիք են եւ փափկացուցիչ՝ գինի, միրգ ... եւ պայծառագունութիւնք. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
ՏԱՂԱՒԱՐԱՀԱՐՔ ՏԱՂԱՒԱՐԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ ՏԱՂԱՒԱՐԱՇԻՆՈՒԹԻՒՆ. σκηνοπηγία tabernaculi compactio, fictio, collocatio;
scenopegia, sacrum sive festum tabernaculorum Հարումն տաղաւարի. կանգնումն խորանի այսինքն վրանի. շինելն եւ կառուցանելն զտաղաւար. շաթըր կամ շաթը գուրմուսը, գուրուլմասը. ուստի եւ տօն կարգեալ ի յիշատակ վրանաբնակութեան յանապատի՝ կոչեցաւ Տօն տաղաւարահարաց կամ տաղաւարաց. գամըշ պայրամը.
ՏԱՂԱՒԱՐԱՀԱՐՔ ՏԱՂԱՒԱՐԱՀԱՐՈՒԹԻՒՆ ՏԱՂԱՒԱՐԱՇԻՆՈՒԹԻՒՆ. σκηνοπηγία tabernaculi compactio, fictio, collocatio;
scenopegia, sacrum sive festum tabernaculorum Հարումն տաղաւարի. կանգնումն խորանի այսինքն վրանի. շինելն եւ կառուցանելն զտաղաւար. շաթըր կամ շաթը գուրմուսը, գուրուլմասը. ուստի եւ տօն կարգեալ ի յիշատակ վրանաբնակութեան յանապատի՝ կոչեցաւ Տօն տաղաւարահարաց կամ տաղաւարաց. գամըշ պայրամը.
Խլեսցէ զքսզ, եւ փոխաբնակեցուսցէ ի խորանէ. (Եփր. աւետար.։)
Չի՛ք ինչ հնարս։ Խորանն եւ սեղանն, պանսն, սպանդսն։ Որոյ ոչ տուն, ոչ հայրենիս, եւ ոչ ժառանգութիւն, ոչ ծառայս, եւ ոչ աղախնայս։ Աղօթք եւ պահս՝ երկնային քաղաքականութիւն. պահս՝ համարձակութիւն առ աստուած. պահք մաքրումն սրտի. (Ոսկ. մտթ. Մագ. ՟Լ՟Թ։ Սկեւռ. ես.։ Մաշկ.։)
ԷՋ, եջի կամ էջի, ից, իւք. գ. σελίς pagina, pagella Երես մի թղթոյ գրելոյ. ըստ որում վերուստ ի վայր իջեալ են տողք. ուստի զբաժանեալն յայլեւայլ խորանս կոչեմք՝ երկիջեան, վեցիջեան, եւ այլն. երես.
Տի՛ նա ահա եւ ջրայնովք եւ չորքոտանեօք, գարշելեօք ծիծաղելեօք զինքեանս թշնամանեցին։ Տի՛ նա ահա եւ կանայք դիմեցին խնդութեամբ առ նոյն խորոյկ։ Տի՛ նա ահա նոյն իսկ նոքա յօրնակն խորանի եւ այլն. (Առ որս. ՟Է։ Փիլ. իմաստն.։ Անան. եկեղ։)
Ահաւասիկ ի խորանի անդ է։ Ի ձախակողմն թեւի անդ։ Ի տաճարի անդ։ Ի պարտիզի անդ. եւ այլն։
ԲԵՄ. βῆμα, ἰερατεῖον sacrarium, sacellum Վերնայարկ տաճարի՝ ի վեր քան զդասն, որոշեալ վասն պատարագօղ քահանայի եւ սարկաւագաց. տեղի սուրբ սեղանոյ, լայնաբար՝ Խորան. սեղան.
Բէժ կտաւի զմեծ խորանաւն։ Կամէին հարկանել զբէժն (կամ զվէժն) եւ զխորանն. (Ճ. ՟Ա. եւ Ճ. ՟Բ.։)
Հայէին ընդ միմեանց դէմ։ Դէմք ամենեցուն ի սուրբ խորանն հայէին. (Փարպ.։)
Խորանօքս (բնակարանք վանականաց) խիտ առ խիտ թեւ ի թեւ հարեալ, ճիգն ի ճիգն զապարմանցն թեւակս խառնեալ. (Ոսկ. մ. ՟Գ. 16։)
Հովանի ունիցի ամպն զաւուրս թուով ի վերայ խորանին. (Թուոց. ՟Թ. 20։)
Ի սպաս պաշտաման խորանժամուն։ Ի սրահի անդ վրանժամու։ Պաշտել զպաշտօն վրանժամուն. (Եփր. ղեւտ.։)
ՎՐԱՆ ԺԱՄՈՒ, կամ ԽՈՐԱՆ ԺԱՄՈՒ կոչի ի մեզ խորանն վկայութեան իբրու նախագիծ օրինակ տաճարի, ուր ըստ յն. լոկ Տաղաւար կամ խորան ասի. σκηνή tabernaculum.
ԾՈՑ ԱՌՆՈՒԼ κολποῦμαι sinosus sum, insinuor. Գոգ եւ խորշ կազմել ծովու. որ եւ ԽՈՐԱՆԱԼ.
Զամենայն զկահ եւ զկարասի նոցա գերեցին։ Մի՛ ագահիցեն աչք ձեր ի կահ ձեր։ Բաց ի կանանց եւ ի կահուէ եւ յամենայն անասնոյ։ Ամենայն կահ խորանին։ Ի վերայ ամենայն կահի նորա։ Ցանեսցես զտամբն եւ զկահիւն։ Ամենայն ճանապարհ լի էր հանդերձիւ եւ կահիւ։ Ամենայն կահ սպասու արքայի սողոմոնի ոսկի։ Կահ եզանցդ ի փայտ։ Կահ պատերազմի։ Զսպաս քահանայութեան կահու տանն տեառն.եւ այլն։
Երկնագոյն օդամանուած շար՝ բեհեզ ծիրանի՝ նիւթ նոր խորանի. (Գանձ.։)
Ամենայն ցիցք սրահին պղինձք։ Զցիցս խորանին, եւ զցիցս սրահին։ Առ զցից խորանին, եւ բախեաց զցիցն ընդ ծամելիս նորա։ Մի՛ շարժեսցին ցիցք խորանի նորա։ Վարեսցես կամ վարսեսցես ցցովք ընդ որմն։ Կամ առնուցու ի նմանէ ցից մի՝ կախել զնմանէ անօթ ինչ։ Ցից լինիցի զգօտւոյ քումմէ, եւ փորեսցես նովաւ.եւ այլն։
Անդ ի մարտիրոսական խորանին յարկեղ սրբոյն եդեալ. (Կորիւն.։)
Լճակ ջրակիր եւ պղնձանիւթ, ի գաւիթ ծոցոյ սողոմոնեան խորանին յարկի. (Նար. առաք.։)
Խզեաց իբրեւ զայգի զխորանս նորա. (Ողբ. ՟Բ. 6. որպէս թէ խլել եւ ի բաց ձգել։)
նոյեան, խուղ աբրահամեան, ատուածահրաշ մովսէսի խորան. (Գանձ.։)
Ձգել զձեռն, կամ զգաւազան ի վերայ գետոյն, կամ զծայր գաւազանին։ Վարմ ձգել։ Լարս ձգել։ Ձգել զվարագոյրս. զերկինս իբրեւ զխորան. զխարիսխ. զաղեղն. զոտս. զչափն սամարեայ ի վերայ երուսաղէմի. զհիւսիսի զոչնչիւ. գործիս թռչնոց. ցանց ոտից։ Որ ձգի ի ծովն մեծ, կամ յանապատն, կամ մինչեւ ի սիդոն. Չոգան ընդ ամենայն ձգեալն (այսինքն տարածութիւն, դաշտ, անապատ)։ Զձեռս իւր ձգէ յօգուտ։ Մի՛ ձգեսցեն զձեռս իւրեանց յանօրէնութիւն։ Ձգեաց անարատ զճանապարհս իմ։ Մի՛ ձգեր զբարկութիւն քո ազգէ մինչեւ յազգս։ Մի՛ ուրեք հեռի ձգիցիք երթալ. եւ այլն։
Զմաքուր եւ զձոյլ եւ զանարատ բնութիւն նշանակէ. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Անօղթս այս (միջոցի երկնից), որ արարեալ է իբրեւ խորան, բարձեալ ունի ի վերայ մկանաց իւրոց զջուրսն. (Եփր. ծն.։)
δίαιτια habitatio, domicilium στέγη (լծ. դստիկոն, եւ ձեղուն) tectum, tegmen ὅροφος, ὁρόφημα tectum, camera (լծ. շէնք), σκήνωμα scena, tabernaculum, tentorium σκέπη tegumentum, operimentum եւ այլն. Շինուած ի վերայ արկեալ բնակչաց. բնակարան. տուն. տաղաւար. խորան. ապարանք. տաճար. եւ Ծածկոյթ տան, ձեղուն. եւ Իւրաքանչիւր դստիկոն եւ սենեակ տանց մինչեւ ի վերնայարկս. շէնք, տուն, տան ծածք, տանը խաթ.
Մատուցանէք ի սեղան իմ հաց պղծութեան, զխորանն եւ զյափշտակեալն եւ զանօգուտն, այսինքն զնզարն. (Մանդ. ՟Զ։)
Հաստատեաց զաշխարհս յանկերպարան նիւթոյ։ Ի հողեղէն նիւթոյ դիւրաբեկ անօթս եւ դրօշեալս գործէ։ Գիտասցեն՝ թէ ո՞ւր է նիւթ նոցա։ Պատրաստեցից նմա նիւթս (ի շինութիւն տաճարի)։ Բերէին նուէրս տեառն յամենայն գործս խորանին վկայութեան, եւ յամենայն նիւթս նորա։ Ականս ի նիւթ վատկասին եւ տախտակին. (եւ այլն.)
Զի էր հարեալ զխորանն ի ձոր՝ յունջ բերդին. (Բուզ. ՟Դ. 18։)
Դնեն զսեղանն (խորանի զօրհնելին) ի վերայ սատրի։ Զքար սեղանոյն սատրովն հանեն արտաքոյ. եւ զսեղանն վերացուցանելով մատուցանեն ի ներքս. (Մաշտ.։)
Օրինակ խորանի, եւ օրինակ ամենայն սպասուց նորա։ Յոսկւոյ սրբոյ արասցես զայն ամենայն սպաս։ Զամենայն սպաս խորանին։ Թիւ սպասու կահուն տեառն։ Զամենայն սպասն արասցես պղնձի։ Սպաս ոսկեղէն հազար, եւ սպաս արծաթեղէն հազար։ Զսպաս զոսկւոյ եւ զարծաթոյ։ Ետուն յուդթայ զխորանն հողոփեռնեայ, եւ զամենայն զսպասսն զոսկւոյ եւ զարծաթոյ նորա։ Ետ նմա տանել նուագս ոսկիս, եւ սպաս տաճարին.եւ այլն։
Արասցե՛ս սրահ ի խորանին ի կողմ հարաւոյ, եւ զառագաստ սրահին ի բեհեզոյ մանելոյ։ Շինեաց զսրահն ներքին երեքկարգեանս յանտաշից։ Սրահ մի կամարակապ։ Ի սրահին մեծի։ Ի սրահին միջնում։ Իբրեւ եղեւ միջամուտ սրահիցն, զդրունսն առին զարտաքինս։ Ի պարտէզս եւ ի սրահս իւրեանց։ ժողովեցան ի սրահ քահանայապետին.եւ այլն։
Ընդ ծովակողմն սրահք ի յիսուն կանգնոյ։ Առ դրամբք սրահին՝ սրահք ի հնգետասան կանգնոյ։ Ամենայն սրահք խորանին շուրջանակի ի բեհեզոյ մանելոյ. (եւ այլն. Ել. ՟Լ՟Ը։)
σκηνή, σκήνωμα tentorium, tabernaculum. (ի վերայ արկեալն. լծ. եւ յն. ուրանօս երկինք՝ իբր վրանաձեւ ի վերայ մեր. վասն որոյ եւ ի յն. բռ. ասի, թէ ուրան ՝ պարսիկս նշանակէ վրան թագաւորական) Խորան. տաղաւար. ուստի Վրան ժամու կոչի խորանն վկայութեան. (զորմէ տե՛ս ի բառն Ժամ)
φιάλη phiala, patina, patella, patera, poculum, scyphus. պ. դաշթ, թէշթ, դիստ, դաշ, թաս. իտ. թա՛ձձա. Անօթ ըմպելեաց՝ մեծ եւ փոքր, խորանիստ իբրեւ դաշտիկ. դաշխուրան. սկաւառակ. սկահ. բաժակ. ափսէ. նուիրանոց. ճաշակ. խառնարան.
Գնաց մինչեւ ցտեղին, ուր էր խորան։ Ի տեղի սեղանոյն՝ զոր արար։ Տե՛ս ի տեղւոջէ յայդմանէ՝ յորում դու ես։ Ննջեաց ի տեղւոջն յայնմ։ Տեղի արծաթոյ, ուստի լինի, եւ տտեղի ոսկւոյ՝ ուստի կղկղի։ Երթայց ի տեղիլ իմ եւ յերկիր իմ։ Թողացուցից ամենայն տեղեացն վասն նոցա։ Ըստ տեղիս իւրեանց յաշխարհս իւրեանց։ Մոլորեալ տուն ի տանէ, եւ տեղի ի տեղւոջէ։ Թագաւորն կայր ի տեղւոջն իւրում։ Կարգեցի զնոսա ի տհեղիս իւրեանց.եւ այլն։
σκηνή, σκήνωμα tentorium, tabernaculum, scena. Վրան, տաղաւար. կազմաց ի կտաւոյ կամ ի մորթոյ՝ կառուցեալ ի բացի որպէս խուղ կամ տուն շարժական. որոյ մեծն եւ լաւն լինի գմբեթաւոր.
Եհար անդ զխորան իւր ի բեթել։ Խորանօք բնակեաց։ Բնակեալքն ի խորանս։ Չուեաց բնակեաց։ Բնակեալքն ի խորանս։ Չուեաց ժողովուրդն ի խորանաց իւրենց։ Յարեւու եհար զխորան իւր։ Ձգեցեր զերկինս որպէս խորան. (եւ այլն։ Այլ Սղ. ՟ճգ. 2։ Երգ. ՟Ա. 4։ Ես. ՟Ժ՟Դ. 2.) (լծ. թ. տէրի) իմա՛ որպէս խորանափեղկ, վրան մորթեղէն, եւ տեղի վրանաց։
ԽՈՐԱՆ ՎԿԱՅՈՒԹԵԱՆ, որ եւ ՎՐԱՆ ԺԱՄՈՒՆ, էր իբր տաճար աստուծոյ շարժական. տե՛ս (ԵԼ. ՟իզ. 1. եւ 30։ ՟բ. թգ. ՟է. 6։ եւ այլն։)
ԽՈՐԱՆ կամ ԽՈՐԱՆՔ ԵՐԿՆԻՑ՝ է Խորանաձեւ կամկամար նորա, եւ պարունակք նորին. ՟(ա. եզր. ՟դ. 34։ Յոբ. ՟լզ. 29։) Որպէս եւ գօտիք եօթանց մոլորակաց, որ եւ կոչին ԵՕԹՆ ԱՍՏԵՂԵԱՆ ԽՈՐԱՆՔ. Վրդն. յանթառամն. Շար. եւ այլն։ Որպէս եւ Արքայութիւնն կոչի Խորան լուսոյ, կամ երկնային խորանք. (Ժմ.։ Շար.։ Լմբ. եւ այլն։)
ԽՈՐԱՆ. Եկեղեցի, եւ տաճար աստուծոյ. որ եւ ԽՈՐԱՆ ՍՐԲՈՒԹԵԱՆ։ (Նար. ՟հե. ՟Ղ՟Բ։ Շար. եւ այլն։)
ԽՈՐԱՆ. Սեղանն կամ բեմն ի մէջտաճարի, ուր մատչի սուրբ պատարագն. (Նար. ՟լա. եւ երգ։ Լմբ. պտրգ. ստէպ։)
ԽՈՐԱՆ. Դիւան. գմբեթաւոր ատեան խորհրդոց. Դահլիճ արքունի.
Անշուշայի ընկալեալ ի թագաւորէն զմեծն պարգեւ, յարուցեալ ի խորին եւ այլն։ Թագաւորին եւ ամենեցուն որ ի խորանին էին։ Ժողովեա ամենայն աւագանի դրանն արքունի, լինէրխորան մեծ լցեալ սաստիկ որերով. (Փարպ.։)
ԽՈՐԱՆ. Յարկ. տուն. սենեակ. օթագ.
Հեռի լինելով խորան ի խորանէ. (Նար. ՟Ժ՟Է։)
Մտանէր ի խորանն թագաւորին. (Ճ. ՟Բ.։)
ԽՈՐԱՆ. Նմանութեամբ մարմինն կոչի խորան հոգւոյ մարդոյն, կամ մարդն որպէս բնակարան նստուծոյ. (Նար. ՟ժթ. ՟լե. ՟կե. ՟Ղ՟Գ։)
ԽՈՐԱՆ՝ որպէս Խորշք տոմարական աղիւսաց, եւ կոնք համաձայնութեան չորց աւետարանաց. Խանէ.
Եօթներեկաց խորանն յառջին խորանն դառնայ. (Տօմար.։)
Սակս տասնխորանաց աւետարանին. (Երզն. մտթ. ի սկիզբն։)