cf. Ընչաշատ.
cf. Ընչաշատ.
Որքան առաւել ես ընչեղութեամբ, այնչափ նուազ ես սիրով։ Փոքր ինչ նուազն հաւասար է ոչ միոյ (կամ ոչնչի). (Բրս. ընչեղ. եւ Բրս. յուդիտ.։ Եւ քան գայս ոչինչ նուազս խորհի կաթողիկէ եկեղեցի.)
Ո՞ երաշխաւոր լինիցի մանկան յօժարութեան, եթէ ի պատեհ վարիցի տուելովք. (Բրս. ընչեղ.։)
Համբերես անգործ առաքել զաղքատն. (Բրս. ընչեղ.։)
Զանշարժ կենացն ի վերայ ելանել. (Բրս. ընչեղ.։)
Որքան առաւել ես ընչեղութեամբ, այնչափ նուազ ես սիրով. (Բրս. ընչեղ.։)
Ոսկեքարն եւ բերիւղն. (Բրս. առ ընչեղս.։)
Գրական ծաղկովք պաճուճեալք. (Բրս. ընչեղ.։)
Կեանք մարդոյ ո՛չ ի դրժելի ընչեղութենէ ստացուածոցս, այլ յիմաստութենէ լինին. (Ածաբ. ժղ.։)
ընչեղութեան դիւրութիւն սրագոյն ունի եւ լպրծող զմերձաւորութիւնն՝ զայլս յայլոց փոփոխել բնաւորեալ. (Բրս. սղ.։)
Զո՞ր խօսնակս փորձեսցես. զիա՞րդ հասունեցուսցես զանխաբելի դատաւորն. (Բրս. ընչեղ.։)
Ընչեղին էին խաշինք բազումք, իսկ աղքատին որոջիկ մի։ Ունէր մեծանունն հօտս եւ անդեայս բազում ... իսկ աղքատին էր որոջիկ մի. (Բրս. ապաշխ.։ Ոսկ. ապաշխ. ՟Բ։)
Ընչեղին էին խաշինք բազումք, իսկ աղքատին որոջիկ մի։ Ունէր մեծանունն հօտս եւ անդեայս բազում ... իսկ աղքատին էր որոջիկ մի. (Բրս. ապաշխ.։ Ոսկ. ապաշխ. ՟Բ։)
Ընչեղ ես, մի՛ առնուր փոխ. աղքատ, մի՛ պարտեսցիս. (Բրս. վաշխ.) իմա՛, մի՛ պարտիցիս պարտս առեալ որպէս ի փոխ. δανίζομαι mutuor.
πλούσιος dives, opulentus, copiosus. Ընչեղ. մեծատուն. ճոխ. եւ Առատ. հարուստ.
Ախտակիցն ամենայնի, եւ հաղորդ վշտաց։ Ախտակից է բոլորն կենդանի ինքեան։ Կարօղ է ախտակից լինել տկարութեանս մերում։ Եթէ եղեր հայր որբոց, եթէ ամենայնի ախտակից եղեր. (Սկեւռ. Լմբ.։ Նիւս. բն.։ Պրպմ. ՟Լ՟Բ։ Բրս. առ ընչեղս.։)
Բարեդէմ պատճառք ագահութեանն է այս. (Բրս. առ ընչեղս.։)
ԳՈՅԱՒՈՐ. εὑπορώτερος opulentior Ունօղ զգոյս ընչից. ընչեղ. մեծատուն. ունեւոր. վարշը.
εὕπορος, εὑπορώτερος, πολυκτήμων, πλοῦτος opulentus, opulentissimus, dives Ընչեղ. ընչաշատ. բազմաստացուած. հարուստ. փարթամ. մեծատուն. ճոխ. ըստկի տէր.
Երկիրս այս ընչեղէն է. իսկ որդի աներեւոյթ է, որոշեալ յարարածոց. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։)
Ի ծովէ ... խղընջոյնք, առաւել քան թէ զոչխարաց ասր. (Բրս. ընչեղ.։)
Ի ծովէ ... խղընջոյնք, առաւել քան թէ զոչխարաց ասր. (Բրս. ընչեղ.։)
Որ ոք գտանի ի վրաց ազգէ ընչեղ, եւ հասակեղ, եւ աջողեալ, սպանցեն զնա. (Պտմ. վր.։)
Հրճուին ոսկէսէրք կապեալ ձեռակապօքն. (Բրս. ընչեղ.։)
ՈՒՆԵՒՈՐ եւ ՈՒՆԵՒՈՐՈՒԹԻՒՆ. Առաւել ռմկ. իբր Ընչեղ, Ընչեղութիւն.
Ընչեղութիւն յերկիր մղի, եւ յանճառելիսն պահի. (Բրս. ընչեղ.։)
Մինչդեռ յերկրի է ոսկին, յուզեն զհողն. յորժամ յայտ եղեւն, դարձեալ յերկիր անյայտացուցանեն. (Բրս. ընչեղ.։)
Կառք են բիւրք, ոմանք անօթաբեր, եւ ոմանք զնոսա բերեն. (Բրս. ընչեղ.։)
Տէրն իբրեւ զհարկաւորս մեզ հրամայեաց, եւ դու որպէս անկարելի թերագրես. (Բրս. ընչեղ.։)
πλούσιος dives. Ոյր մեծ է տուն, այսինքն լի ճոխութեամբ, ընչաւէտ. ընչեղ. փարթամ. ճոխ. հարուստ.
Յատակք յախճապակօք ծաղկեալ։ Որք զյախճապակսն դնեն կենդանագրացն. (Բրս. ընչեղ.։)
Յոգնաշահ ընչեղութիւն, կամ ինչք. (Նիւս. ի սքանչ.։ Նար. խչ.։)
Լի՛ յորդառատ զեղմամբ մշակութիւն։ Անկարօտ ընչեղութեանն յորդառատ գոյիւք։ Լցեալք աւարառու եւ յորդառատ շահիւքն. (Պիտ.։)
Եթէ սարսռալիքն ոչ զարհուրէցուցանեն, եւ հրճուելիքն ոչ յորդորեն, քարեղէն սրտի խօսիմք. (Բրս. ընչեղ.։)
Զտարմահաւ թռչունն ի բարեգործութիւն մարդկան գոլ ստացօղն բոլորեցուն հնարեցաւ. (Բրս. ընչեղ.։)
Լռութեամբ (լեզուիդ՝) ձեռն քո ստաբանութիւն քարոզէ, շուրջ փայլակեալ ( περιαστραπτομένη ) ի մատանեաց ականց. (Բրս. ընչեղ.։)
Երասանակալք նոցա՝ իրերաց փոխանորդք. (Բրս. ընչեղ.։)
Որք յանդնդային գնացսն (ծովու) յուսով ընչեղութեան առաքեն. (Նիւս. երգ.։)
ՈՐք միանգամ գոյաւորեալք ընչեղութեամբն յղփանան. (Պիտ.։)
Որ ճշմարտապէս ճոխանայ (Աստուած), ո՛րքան շնորհէն, այնքան ընչեղանայ. (յն. մնայ ընչեղ գոլով)։ Փոխ առնլով ոչ ընչեղասցիս. (Բրս. ապաշխ. եւ Բրս. վաշխ.։)
Ժողովել զծաղկաներկս եւ զոսկեգործս. (Բրս. ընչեղ.։)
Զի մի՛ տնանկն կարօտասցի, եւ մի՛ ընչեղն բարձրամտեսցէ. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
Հարցանելով՝ ոչ հաւանապէս. (Բրս. ընչեղ.։)
Ամենայն. ուստեք քեզ յարացոյց չարախօսեցելոյ ընչեղից նախադիպեսցի. (Բրս. սղ.։)
Սանձք եւ գօտիք ամենայն արծաթեղէն ոսկեբեւեռք. (Բրս. ընչեղ.։)
Տեսանե՞ս զանդաստանսս զայսոսիկ, եւ զբազմակատարս տունս։ Շիրիմն նշանաւոր, եւ բազմակատար գերեզման. (Բրս. սղ. ՟ա. եւ Բրս. առ ընչեղս.։)
Եւ մի՛ ընչեղն բարձրամտեսցէ. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
Եւ մի՛ ընչեղն բարձրամտեսցէ. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
Պարծէր ընչեղագոյն գոլ զարքայ. (Խոր. ՟Բ. 59։)
Եւ ոսկի՝ շուրջ պնդելով զծանրապատիւ քարինսն. (Բրս. ընչեղ.։)
Դասուց իւրոց աշակերտաց՝ զոր նախ բանիւ վարդապետեաց, այսօր գործով ըզծայրագոյն՝ եցոյց յինքեան խոնարհութիւն։ Ճշմարիտ իմաստուն այն է, որ ոչ բանիւք միայն ուսուցանէ, այլեւ գործովք վարդապետեսցէ։ Ուր երթեալ՝ լաւագոյնս վարդապետեաց։ Առակ ընչեղին ինձ վարդապետէ։ Յիշատակք իրացն վարդապետին ի զգայութիւնսն ճշմարիտ տեղեկութեամբ. (Շար.։ Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա։ Խոր. ՟Գ. 6։ Նար. հ։ Յճխ. ՟Ե։)
Տենչողաբար ունիս յաղագս ծաղկաց քարանցն՝՝ զսարդեղունգն եւ զասպիսեւ զկարկեհանն խնդրելով. (Բրս. ընչեղ.։)
Զամենաբազում ճշմարիտ սիրոյն նուազութիւն ... Ձիք ամենաբազումք ազգաբանեալք ի հարց իբրեւ զմարդիկ։ Զամենաբազում չարութիւնս հրապարակաց տանջանօք Աստուած ողջախոհացուցանէ. (Բրս. ընչեղ. եւ Բրս. չար. (որ են առհասարակ հելլենաբանութիւնք։))
ԱՆԸՆՉԵՂՈՒԹԻՒՆ ԱՆԸՆՉՈՒԹԻՒՆ Ոչ գոլն ընչեղ. անինչ եւ անստացուած կեանք. աղքատութիւն՝ մանաւանդ կամաւոր.
Վասն անընչեղութեանն ի բազում խաղաղութեանն եւ յանհոգութեան են կեանք աղքատին։ Անընչեղութիւն, ողորմութիւն. անընչութիւն. (Մանդ.։)
Մի՛ պատճառեր զանպատճառելին. (Բրս. ընչեղ.։)
Ցուցանել աշխատեցելոյն զհիւանդութեանն զմեծութիւն՝ ոչ անպիտանացու։ Անմիտ է այս, անպիտանացուացն փոյթ առնել. (Բրս. մախ. եւ Բրս. ընչեղ.։)
Աղքատութիւն եւ ընչեղութիւն յետոյ ի ներքս եմուտ։ Լաւաագոյն է ընչեղութիւն զոր ի ձեռս ունին, քան զոր երազողք ստեղծանեն։ Կեանք մարդոյ ոչ ի դրժելի ընչեղութենէ ստացուածոցս, այլ յիմաստութենէ լինին ... եւ ոչ հանճար՝ ընչեղութեան հաղորդել սովորեաց. (Ածաբ. աղք.։ Ածաբ. կարկտ.։ Ածաբ. ժղ.։)
Զպատրանս ընչեղութեան, որ կոչի անուամբ փշոց. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 23։)
Ո՞ւր ի գիրս գրեալ ընչեղութեան նշանակքն. (Սարգ. յկ. ՟Զ։)
Փրկանք մարդոյ՝ իւրն ընչեղութիւն. (Պիտ.։)
Հարստացեալք բազում ընչեղութեամբ. (Լաստ. ՟Ժ՟Ե։)
Բազմամարդութեամբ եւ ընչեղութեամբ. (Ասող. ՟Գ. 3։)
cf. ԸՆՉԵՂՈՒԹԻՒՆ։
Ողջախոհաբար հարցանելով, եւ ոչ անհաւանապէս ընդունէր. (Բրս. ընչեղ.։)
Տենչողաբար ... զսարդեղունգնն եւ զասպիս եւ զկարկեհանն խնդրելով. (Բրս. ընչեղ.։)
Ընչեղութիւնք եւ աղքատութիւնք, եւ ամենայն կենացս անհարթութիւնք։ Ամենայն խռովութեամբ եւ անհարթութեամբ յորձանօք մարդկային կեանքս միշտ բերեալ լինի. (Նիւս. կուս.։)
Որպէս սանձիւք ընդդէմ բաղխելով զխորհրդոցն անհարթութիւն։ Անհարթութիւն բարուց. (Բրս. հայեաց. եւ Բրս. ընչեղ.։)
Սեղան շնորհաւոր զկնի պահոց. նմանապէս. նմանապէս եւ ընչեղաց եւ առատասեղանաց, եւ նմանաբար եւ հարթից եւ ինքնապատրաստից կերեկրոց. (Բրս. պհ.)
Շտեմարանապահք երկրագործք ամենապատիկք. (Բրս. ընչեղ.։)
Լռութեամբ (լեզուիդ՝) ձեռն քո ստաբանութիւն քարոզէ՝ շուրջ փայլակեալ ի մատանեաց ականց. (Բրս. ընչեղ.։)
πλοῦτος divitiae, opes, opulentia, copia. Ճոխութիւն. մեծութիւն. ընչեղութիւն. ինչք. հարստութիւն, մենծութիւն.
ԱՆԸՆՉԵՂՈՒԹԻՒՆ ԱՆԸՆՉՈՒԹԻՒՆ Ոչ գոլն ընչեղ. անինչ եւ անստացուած կեանք. աղքատութիւն՝ մանաւանդ կամաւոր.
Վասն անընչեղութեանն ի բազում խաղաղութեանն եւ յանհոգութեան են կեանք աղքատին։ Անընչեղութիւն, ողորմութիւն. անընչութիւն. (Մանդ.։)
Դիմոկրտոս ... ընչեղ եւ բազմաստացուածոց՝ պարգեւս մեծամեծս առնուլ. (Փիլ. նխ. ՟բ.։)
ՈՒՆԵՒՈՐ եւ ՈՒՆԵՒՈՐՈՒԹԻՒՆ. Առաւել ռմկ. իբր Ընչեղ, Ընչեղութիւն.
Մինչեւ բարձրացեալք՝ ի վերըմբերձուստ ի յանկումն իւրեանց երգիծանին. (Բրս. ընչեղ.։)
Յորժամ խնդրէիր ի տեառնէն զբարեմանկութիւն։ Հարսանիս պայծառս, բարեմանկութիւնս, ծերութիւնս խորինս. (Բրս. առ ընչեղս. եւ Բրս. հայեաց.։)
Ո՞ է ստութեանն հայր, ո՞ ստեղծագրութեան գործօնեայ. (Բրս. ընչեղ.։)
Մինչդեռ յերկրի է ոսկին, յուզեն զհողն. յորժամ յայտ եղեւն, դարձեալ յերկիր անյայտացուցանեն. (Բրս. ընչեղ.։)
Մինչդեռ յերկրի է ոսկին, յուզեն զհողն. յորժամ յայտ եղեւն, դարձեալ յերկիր անյայտացուցանեն. (Բրս. ընչեղ.։)
Քար՝ մարգարիտն, քար՝ ականքն իւրաքանչիւր ոք. (բրս. առ ընչեղս։)
Եւ ի ծովէ ասր (յն. ծաղկունք), կամ խղընջոյնք, կամ ակունք՝ առաւել քան թէ զոչխարաց ասր. (Բրս. ընչեղ.։)
Բիւրս ընչեղաց ծախոյ պատճառս դնելով (սատանայ). (Բրս. սղ.։)
Դժնդակ պար չարեացն քոց գործոց զհետ գայ. (Բրս. ընչեղ.։)
Որքան տեսանէ ակն, այնքան բաղձայ ագահն. (Բրս. առ ընչեղս.։)
Բաժանելով զաւարիցն ընչեղութիւնս։ Վարին յաւազակութիւնս եւ յաւարիցն հինահարութիւնս. (Պիտ.։)
Սանձք եւ գօտիք ամենայն արծաթեղէն ոսկեբեւեռք. (Բրս. առ ընչեղս.։)
Զծանր բեռն ոչ ի բաց դիեալ. այսինքն եդեալ. (Բրս. ընչեղ.։)
Երկաքանչիւրոցն համարք ի մատունս. (Բրս. ընչեղ.։)
Ի բիւրս ձգեալ (սփռեալ) ընչեղութիւն՝ ե՛ւս առաւելու. յերկիր մղի, եւ յանճառելիսն պահի. (Բրս. ընչեղ.։)
Յայսմանէ յայտ ես ի պատուիրանէն հեռի գոլ. (Բրս. ընչեղ.։)
Ընչեղ կամ աղքատ, առատ կամ ռիշտ. (Երզն. քեր.։)
Փտես զցորեանն, եւ զքաղցեալս ոչ կերակրես. (Բրս. ընչեղ.։)
Զամենայն անծախ երկիւղածութիւն ցուցանելով. (Բրս. ընչեղ.։)
cf. ԸՆՉԱՒԷՏ. Տաժանի յիրաւի ի բոցն ընչեղն, եւ հայցէ շիթս. (Ածաբ. աղք.։)
Յարեսցի՛ս ի գերեզմանս ... ո՞վ աղքատն, ո՞վ ընչեղն. (Բրս. հայեաց.։)
Ի չքաւորութենէն իբրեւ զընչեղաց չափս ետ։ Այսու խաբէ սատանայ զընչեղսն. (Մանդ. ՟Ը։)
Ո՛վ աղքատդ յընչեղաց։ Առակ ընչեղին ինձ վարդապետէ. (Նար. ՟Ը. ՟Հ։)
Ընչեղ եւ բազմաստացուած էր։ Ի սիրելեաց ընչեղաց. (Փիլ.։)