sucker, bud, shoot, spring, button, gem.
germe, pousse, rejeton, bourgeon, surgeon.
cf. Ընձիւղեմ.
cf. Ընձիւղեմ.
cf. Ընձիւղիմ;
to be intimidated, timorous or fearful.
cf. Ընձիւղեմ.
cf. Ընձիւղեմ.
cf. Ընձիւղեմ.
cf. Ընձիւղիմ;
s'intimider, ne pas oser.
cf. Ընձիւղեմ.
ἑκφύω nascor, pullulo, germino եւ ἁνορθόομαι erigor. Իբրեւ զցից ի դուրս տնկիլ. ընձիւղիլ. պտկիլ. բողբոջել. արձակիլ բուսոց եւ պտղոց. եւ Տնկիլ հերաց. դուրս տնկուիլ, ծար տալ, երեւնալ.
cf. ԸՆՁԻՒՂԵՄ
cf. ԸՆՁԻՒՂԵՄ
ՇԱՌԱՒԻՂ կամ ՇԱՌԱՒԵՂ. (լծ. լտ. սու՛ռգուլուս ). φυή , βλαστός germen παραφύας, ἕκφυσις, μόσχευμα surculus, propago ῤάδαμος ramus κλών ramulus ὄρπηχ stolo, virga. Ստեղն, ուղէշ, բարունակ, ճիւղ տնկոյ վերաբուսեալ յարմատոյ կամ յոստոյ իբրեւ գաւազան. ընձիւղ. բողբոջ. ծիղ. ճուղ. ֆիլիս. (յն. ֆիի՛, բառաֆի՛օս եւ այլն) Նմանութեամբ՝ Ծնունդ. սերունդ. զաւակ. թոռունք.
ἑκβλάστημα. germen. Բոյս արտաքս ելեալ. ընձիւղ. բողբոջ. ծնունդ վերաբուսեալ.
Յոքնուղէշ ընձիւղեալք՝ բողբոջք անօրէնութեան. (Սկեւռ. աղ.։)
ՇԱՌԱՒԻՂԱՑՈՒՑԱՆԵՄ ՇԱՌԱՒԻՂԵՄ, ՇԱՌԱՒԻՂԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. Շառաւիղ եւ բարունակ բարեբեր արձակել. վերընձիւղել. բուսուցանել. արտադրել. ծնանել. կր. Բուսանիլ. ծագել. սերիլ.
Բարձրաբերձ աճմամբ ի վեր ընձիւղին. (Լաստ.։)
Ունելլով յինքեան զբարձրավարս արմաւենին։ Նա է բարձրավարս արմաւենին, որ զբարձրութիւն բնութեանս մերոյ ընձիւղեաց. (Նիւս. երգ.։)
Ընձիւղելն, իլն.
Առաւել, βλαστάνω profero Ընձիւղել. բողբոջել եւ արտադրել յիւրմէ զբոյս, եւ որ ինչ նման է բուսոյ. ի վեր բղխել կամ տալ. բուսցընել.
Ինքնին բողբոջեալ, կամ անդըստին ի բնէ ընձիւղեալ.
Որ վերընձիւղէ. բուսուցիչ.
Անձնաւոր տնկոց վերընձիւղիչք. (Նար. առաք.։)
Տալ բողբոջիլ, վերընձիւղիլ.
ԾԼԵԼ ԾԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ ԾԼԻԼ. cf. ԸՆՁԻՒՂԵԼ. (Վստկ.։)
ՃԻՒՂ որ եւ ՃԻՂ, ճղոյ, ոց, եւ ի, ից. κλών, κλάδος , κλαδών ramus, ramulus. գրի եւ որպէս ռմկ. Ճուղ. Ճեղ. (լծ. ընդ ծիղ. ծեղ. շիղ. ընձիւղ) Ոստ, ստեղն. բազուկ. բարունակ, շառաւիղ բուսոց եւ տնկոց, նմանութեամբ եւ մատանց, գետոց, եւ այլն.
ԲՂԽԵԼ. որպէս βλαστάνω, ἑκβλαστάνω pullulo, germino Ընձիւղել, բողբոջել. բուսցնել, բուսնիլ.
ԲՂԽԵԼ. ἑξέρχομαι exeo, egredior Արտաքս գալ. բուսանիլ. շառաւիղել. վերընձիւղիլ.
Զորոյ զգովութիւն բարեբարոյս բեղնոյ ընձիւղման նորա ոչ է այժմ ճառել. (Յհ. կթ.։)
ՇԱՔԼԵԼ. Շառաւիղիլ, ընձիւղիլ. բողբոջիլ. փթթիլ. ծլիլ, բացուիլ.
Զսոյն ինքն սղաբար գալարւոյ ընձիւղումն. (Պիտ.։)
Փափուկ եւ թաւ բոյս մատաղ. բողբոջ. ընձիւղ. որպէս թէ խաւարտ տնկոյ. cf. Խորձուիլ, որ է ծիլ որթոյ.
Ծագեցից դաւթի ծագումն արդարութեան. յն. ընձիւղ, բողբոջ։
Ի տնկոյն կենաց ընձիւղեալք՝ պտղաւէտք եւ հրաշանշանք. (Նար. առաք.։)
ԸՆԾԵՂԻԼ ԸՆԾԻՒՂԵԼ. cf. ԸՆՁԻՒՂԵԼ։
Ուստի բազմաստեղն եւ յոքնուղէշ ընձիւղեալ բողբոջք. (Սկեւռ. աղ.։)
ԶՈՒԱՐՃԱՆԱԼ. ἁναθάλλω, ἁνατέλλω, εὑθαλέω, ἁνθέω vireo, refloresco Ուռճանալ. դալարանալ, կանաչանալ, սաղարթանալ, ընձիւղիլ, ծաղկաւետանալ.
ընձիւղեցաւ ծաղիկ զուարթ եւ սաղարթաւոր. (ՃՃ.։)
ԴԱԼԱՐԱԲԵՐ ԼԻՆԵԼ. ԴԱԼԱՐԱԲԵՐԵՄ. յիւրմէ զդալար բոյս. բուսուցանել. վերընձիւղել.
ԾԱՅՐԱՊՏՈՒԿՔ ԾԱՅՐԱՊՏՈՒՂՔ. ἁκρέμων ramus major, vel quivis. Պտուկք կամ պտղունք ծայրագոյնք, որ ի ծայրս ոստոց. ընձիւղ ի ծագս ճիւղոց. ոստ բարձր։ cf. ծԱՅՐԱՏՈՒՆԿՔ. ծարը կամ բարձր եղած ճուղը ՝
Ի տնկոյն ընձիւղեալք, աճումնաձիգ ուռք վարսաւորք. արդ այսու բարգաւաճական բարեբաստութեամբ տօնեալք. (Նար. առաք.։)
Ի շառաւիղէ ելեալ, ի գեղեցկաստեղն ոստոց ընձիւղեալ. (Նար. մծբ.։)
Արձակելն զծիլս. ընձիւղիլն. ցցումն.
արմատ Ածել բային. որպէս յն, աղօղի՛ ἁγωγή. productio Ածումն՝ իբր ընձիւղ. բողբոջ. cf. ՊՏՈՒԿ. ֆիտան
(ՍԱՀ 2) Մարթի նշանակել իբր ռմկ. շախ, շահ. այսինքն Շառաւիղ, ընձիւղ. cf. ՇԱՔԼԵԼ։ (ՍԱՀ) Եւ նմանութեամբ գոգցես՝ վարի որպէս Գունդ. փաղանգ. φάλαγξ phalanx.
(ՍԱՀ 2) Մարթի նշանակել իբր ռմկ. շախ, շահ. այսինքն Շառաւիղ, ընձիւղ. cf. ՇԱՔԼԵԼ։ (ՍԱՀ) Եւ նմանութեամբ գոգցես՝ վարի որպէս Գունդ. փաղանգ. φάλαγξ phalanx.
ԽԻՂԲ ἔλιξ volumen, involucrum, clavicula, capreolus որ եւ ԽԵՂԲ (զոր տեսնես). Ծայրք եւ ոլորք բուսոյ. ընձիւղ ոլորեալ կամ ճանկաւոր՝ առ ի պատատիլ զիւիք յարմարութիւն իւր. նմանութեամբ ասի եւ այլոց իրաց՝ որք յարին եւ փարին զայլ իրօք.
ԱՐՁԱԿ ԼԻՆԵԼ. իբր Արձակիլ. ընձիւղիլ.
ԸՆՁԻՒՂ կամ ԸՆԾԻՒՂ ԸՆՁԻՂ ԸՆԾԻՂ. Ի ձայնէս ծիղ, ծիլ. այսինքն Ճիւղ. բողբոջ. բոյս. շառաւիղ.
Ծիրանածայր ընձիւղք եւ երփնագեղք. (Նար. առաք.։)
ԸՆՁԻՒՂ կամ ԸՆԾԻՒՂ ԸՆՁԻՂ ԸՆԾԻՂ. Ի ձայնէս ծիղ, ծիլ. այսինքն Ճիւղ. բողբոջ. բոյս. շառաւիղ.
Ծիրանածայր ընձիւղք եւ երփնագեղք. (Նար. առաք.։)
βλαστός, βλαστή , βλάστημα germen, ὅλυνθος grossus, grossulus Ծիլ բուսոց. բոյս նորոգ ընձիւղեալ. շառաւիղ. եւ Նորաբոյս պտուղ ցցուեալ. ծիլ. եւ կոճակ.
Որ նախ քան զքաղցր եւ զկատարեալ պտուղն ի թզենւոջն պտղոյ տեսակաւ յառաջագոյն ընձիւղի, բողբոջ ասի։ Որպէս բողբոջիւք ոմամբք զհանդերձեալ քաղցրութիւն թզենւոյն աւետարանէ։ (Նիւս.)
Որոյ չեւ եւս էր փաղփաղեալ բողբոջեալ մրադիր բոյսք մօրուացն ընդ ծնօտսն։ Մրազարդ մօրուքն ի ծնօտսն դեւեռս էր տիգեալ եւ ընձիւղեալ. (Յհ. կթ.։)
Խաչի կամաւ ընծայեաց։ Աճման հասակի զնոյն ընծայեցեր։ Յայտս մաքուրս՝ հերս ընծայես (իբր ընձիւղել)։ Ի մարմնոյս անօրինելոյ ընծային պտուղք դառնութեան։ Աչաց ընծայեաց զվերստին լոյս (ետ, շնորհեաց)։ Ընծայեալ մարմնոյս զմրաշարս գիծ (գրեալ, համարեալ) եւ այլն. (Նար.։)
ԸՆԾԵՂԻԼ ԸՆԾԻՒՂԵԼ. cf. ԸՆՁԻՒՂԵԼ։
ἁναλάμπω resplendeo, reluceo Ծաւալիլ սփռիլ կամ ընծայիլ լուսոյ՝ իբր ընձիւղմամբ. ծագել շառաւիղօք. նշողել. փայլել. պայծառանալ. լուսատու լինել. եւ իբր կր. Լոյս ընդունել.
Զաստեղս ի լուսնոյ ասեն ընծուիլ, եւ զլուսինն արեգակամբ ուռճացեալ։ Զանցնիւր գօտիսն ի ձեռն արեգականն ընծուիլ. (Խոր. ՟Գ. 6։ (Ի Հին բռ. վրիպակաւ Ընծուիլն շփոթի ընդ Ընձիւղիլ։))
ἁνατέλλω orior Ծագել, բղխել. (լծ. ընդ Ընձիւղիլ, եւ Ընծուիլ).
Որոյ չեւ եւս էր փաղփաղեալ բողբոջեալ մրադիր բոյսք մօրուացն ընդ ծնօտսն։ Մրազարդ մօրուքն ի ծնօտսն դեւեռս էր տիգեալ եւ ընձիւղեալ. (Յհ. կթ.։)
Որպէս ստեղն վերընձիւղիլ. բողբոջել. շառաւիղել.
(լծ. յն. ֆիօ, վօ՛օ, եւն) φύω, φύομαι , ἁναφύω, ἁναφύομαι, παραφύομαι, βλαστάνω, ἁναβλαστέω, ἁνατέλλω pulluo, germino, nascor, orior եւ այլն. Տալ զբոյս իւր ի դուրս. ընձիւղիլ. բողբոջիլ. բուսնիլ.
ԸՆՁԻՒՂԵՄ կամ ԸՆԾԻՒՂԵՄ ԸՆԾԻՂԵՄ ԸՆՁԵՂԵՄ. ἑξάγω , ἑξανατέλλω produco, pullulo եւ այլն. Արձակել ծիղս, ճիւղս, ոստս, շառաւիղս, բողբոջս. բուսուցանել. կր. բուսանիլ, բողբոջիլ. բուսցընել. կր. ծլիլ, բուսնիլ.
Եւ ընձիւղեաց Տէր Աստուած յերկրէ զամենայն փայտ ազնիւ. (Փիլ. այլաբ.։)
Ընձիւղեաց յերկրէ զամենազան տունկս ծառոց. (Պիտ.։)
Արմատ անիծից կրկին ընձիւղեալ (կամ ընձիղեալ). (Շար.։)
Զի փորձեսցէ զազատականութիւն կամաց միայնակեցին, եթէ յո՛ր կողմ ընձիւղի. (Վրք. հց. ՟Բ։)
Որում ի դիմի հարեալ մանուկն յեսսածին՝ ընձիւղեալ ծաղիկն նորին արմատոյ. (Արիստակ. մկրտ.։)
գրի եւ ԵՒՂԸՆԾԻՒՂ. Որ ընձիւղէ կամ բերէ չիւղ. զձէթ.
Իւղընձիւղ փայտս պտղակորոյս. որ է ձիթենին. (Նար. ՟Լ՟Թ։)
Ի տնկոյն կենաց ընձիւղեալք՝ պտղաւէտք եւ հրաշանշանք. (Նար. առաք.։)
ՍԿԶԲՆԱՍԵՐ ՍԿԶԲՆԱՍԵՐԵԱԼ. նաքկին սերեալ. նախընձիւղ.
Նարդոս քրքում ինձ ընձիւղէր, վարդ՝ մանուշակ վերաբերէր. (Շ. եդես.։)
Որ ունի զբարի բարի բողբոջս. գեղեցկապէս բողբոջեալ. քաջընձիւղ. աղէկ ճղեր դուրս տուօղ, ուռճացած.
Որոյ թափեալ են բողբոջք, կամ նորընձիւղ բերք.
Ծիրանածայր ընձիւղք, եւ երփնագեղք. (Նար. առաք.։)
Հերապանծ տունկն պտղակորոյս։ Իւղընձիւղ փայտս պտղակորոյս։ Պտղակորոյս տնկոյ թզենւոյն ... սոքա բարեխօսք. (Նար. ՟Թ. ՟Լ՟Թ. ՟Ձ՟Ա։)
Որ ընձիւղէ կամ բողբոջէ զծաղիկս յիւրմէ.
Տունկս ծաղիկընձիւղս պտղածինս. (Նար. խչ.։)
ԾԱՅՐԱՊՏՈՒԿՔ ԾԱՅՐԱՊՏՈՒՂՔ. ἁκρέμων ramus major, vel quivis. Պտուկք կամ պտղունք ծայրագոյնք, որ ի ծայրս ոստոց. ընձիւղ ի ծագս ճիւղոց. ոստ բարձր։ cf. ծԱՅՐԱՏՈՒՆԿՔ. ծարը կամ բարձր եղած ճուղը ՝
ԾԼԵԼ ԾԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ ԾԼԻԼ. cf. ԸՆՁԻՒՂԵԼ. (Վստկ.։)
ՎԵՐԸՆԾԻՒՂԵԼ. cf. ՎԵՐԸՆՁԻՒՂԵԼ
Որ ընծայեցուցանէ, կամ պատճառ լինի՝ իբր ընձիւղիչ.
ՇԱՌԱՒԻՂԱՑՈՒՑԱՆԵՄ ՇԱՌԱՒԻՂԵՄ ՇԱՌԱՒԻՂԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. Շառաւիղ եւ բարունակ բարեբեր արձակել. վերընձիւղել. բուսուցանել. արտադրել. ծնանել. կր. Բուսանիլ. ծագել. սերիլ.
ՇԱՌԱՒԻՂԱՑՈՒՑԱՆԵՄ ՇԱՌԱՒԻՂԵՄ, ՇԱՌԱՒԻՂԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. Շառաւիղ եւ բարունակ բարեբեր արձակել. վերընձիւղել. բուսուցանել. արտադրել. ծնանել. կր. Բուսանիլ. ծագել. սերիլ.
ԾԻՂ καλάμη stipula. որ եւ ԾԻԼ. ԾԵՂ. ՃԻՒՂ. ԸՆԾԻՒՂ կամ ԸՆՁԻՒՂ. Շառաւիղ բուսոց. եւ Ցօղուն. եղեգն եւ բուն խոտոց. ծղօտ. ծիլ, ծեղ, ճուղ. (վր. ճիլի, պրտու).
Ստեղն. ընձիւղ. շառաւիղ. թաւ ոստ. սաղարթ ուռճացեալ.
ԾԼԵԼ ԾԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ ԾԼԻԼ. cf. ԸՆՁԻՒՂԵԼ. (Վստկ.։)
ԾԼԻՄ 2 ԾԼԵԼ ԾԼԵՑՈՒՑԱՆԵԼ ԾԼԻԼ. cf. ԸՆՁԻՒՂԵԼ. (Վստկ.։)
ՈՒՂԷՇ կամ ՈՒՂԵՇ. κλάδος, κλαδίσκος ramus, ramulus. Բարունակ. շառաւիղ. ստեղն. ընձիւղ. բողբոջ. ուռ. սաղարթ, ոստ տերեւազգեաց. ճիւղ. ֆիլիզ (որ եւ սաղարթ).
կր. իբր ձ. ἁνοίγω aperio βλαστάνω produco, germino, pullulo. (որպէս Բանամ, բացի. եբր. ֆէ՛թ 6 որ է բացի՛ր) Բանալ զծաղիկս. ծաղկեցուցանել. արձակել տերեւս. ծաղկիլ. բողբոջել. ստեղնիլ. ընձիւղիլ բուսոց. բղխել. կոկոն կամ ծաղիկ բանալ, բացուիլ, բուսցընել, բուսնիլ.
Ուռ նորընձիւղ յորթոյ եւ յայլոց տնկոց. ակն տնկոց. աչք. կէօզ. Վստկ. ստէպ։
ԸՆՁԻՒՂ կամ ԸՆԾԻՒՂ ԸՆՁԻՂ ԸՆԾԻՂ. Ի ձայնէս ծիղ, ծիլ. այսինքն Ճիւղ. բողբոջ. բոյս. շառաւիղ.
Ծիրանածայր ընձիւղք եւ երփնագեղք. (Նար. առաք.։)
Բառ ռմկ. պտուկ տնկոց. ընձիւղ. բողբոջ.
Մրազարդ մօրուքն ի ծնօտմն դեռեւս էր տիգեալ եւ ընձիւղեալ. (Յհ. կթ.։)
Եւ Միշտ ծնեալ, անպակաս բուսեալ, վերընձիւղեալ.
Ի փշայեղց մացառս վերընձիւղեալ. (Յհ. կթ.։)
ԴԱԼԱՐԱԲԵՐ ԼԻՆԵԼ. ն. ԴԱԼԱՐԱԲԵՐԵՄ, եցի. յիւրմէ զդալար բոյս. բուսուցանել. վերընձիւղել.
Հանումն. ելք. ընձիւղումն. դուրս տալը, եւ ելլալը.
Որում ի դիմի հարեալ մանուկն յեսսածին՝ ընձիւղեալ ծաղիկն նորին արմատոյ. (Արիստակ. մկրտ.։)
Սիրով տնկեալ. որպէս տունկ ծառոյն սաղարթից բողբոջ ի քէն ընձիւղեալ. (Տաղ.։)
Որ բերէ յիւրմէ այսինքն ընձիւղէ զտերեւս.
Ընձիւղեալ որթն ճշմարիտ Քրիստոս, եւ ներբաժանեալ երկուս մանունմ գնդակաց, եւ այլն. (Թէոդոր. կուս.։)
Բազմօք ընձիւղեալ, կամ զարդարեալ.
ՄԱԿԸՆՁԻՒՂԵԼ. cf. ՎԵՐԸՆՁԻՒՂԵԼ.
Յոքնատեսիլ ծաղկանցն մակընձիւղել զբոլորակութեանցն սաղարթացեալ բրաբիոն. (Մագ. ՟Կ՟Բ։)
Յոքնուղէշ ընձիւղեալ բողբոջք անօրէնութեան սաղարթափթիթ. (Սկեւռ. աղ.։)
ՍԿԶԲՆԱՍԵՐ ՍԿԶԲՆԱՍԵՐԵԱԼ. նաքկին սերեալ. նախընձիւղ.
ՄԱԿԱՇԱՌԱՒԻՂԵԼ. Վերընձիւղել. բուսանել ելանլ որպէս շառաւիղ.
Ի քէն մակաշառաւեղեաց ընձիւղեալ հայրատունկ որթն ճշմարիտ քրիստոս. (Թէոդոր. կուս.։)
ԱՐՏԱԾԱՂԿԵՑՈՒՑԱՆԵԼ. βλαστάνω produco, profero Որպէս զծաղիկ ի դուրս բորբոջեցուցանել, վերընձիւղել.
κλῆμα, κληματίς sarmentum, malleolus. (որպէս ուռ, եւ ուռն փոքրիկ). πυθμήν (որ եւ ունջ, փունջ) fundum, propago. Բարունակ որթոյ. շառաւիղ. ուղէշ. ընձիւղ. ոստ ո՛ր եւ է տնկոյ. ուռ, ճիւղ, ճղեկ.
(լծ. յն) ποή, φυτόν, βοτάνη այլ առաւել βλάστος, -τη, ἁνατολή, ἕκφυσις եւ այլն. germen, germinatio, pululatio Ամենայն դալարի բղխեալ ի հողոյ. որպէս խոտ, բանջար, արմտիք, ծառք, ընձիւղ, շառաւիղ. բուս.
Նախկին ընձիւղեալ պտուղքն սին եւ թուպ լինին. (Վահր. յայտն.։)
θαλλία ramus virens, germen. Ընձիւղ տնկոց. բողբոջ. բուսուկ այն ինչ ի վեր ցցուեալ. ռմկ. պտուկ, ճոթ.
ԸՆՁԻՒՂ կամ ԸՆԾԻՒՂ ԸՆՁԻՂ ԸՆԾԻՂ. Ի ձայնէս ծիղ, ծիլ. այսինքն Ճիւղ. բողբոջ. բոյս. շառաւիղ.
Ծիրանածայր ընձիւղք եւ երփնագեղք. (Նար. առաք.։)