before, against;
— գալ, յառնել, գնալ, ելանել, լինել, to go to meet;
to anticipate, to obviate, to prevent, to meet, to affront, to face.
au-devant, à rencontre, à la rencontre;
— գալ, venir —;
— գնալ՝ ելանել, aller —;
affronter, faire face à, résister à.
front, head;
arm, division, branch;
—ք գետոյ, arm of a river;
յ—ոյ or յ—ոյ կողմանէ, before, in front, at the head of;
զ—ս ունել, առնուլ, to obviate, to be beforehand, to prevent, cf. Սկսանել;
— նաւու, head, prow, how of a ship;
— զօրաց, division of forces;
ընդ առաջ գնալ ելանել, to go to meet.
to go out, to go from the inside to the outside;
to ascend, to go to a higher place;
to be horn, to take rise, to be produced, to proceed, to emanate, to flow from, to derive;
to attain, to arrive;
to agree, to be proper and suitable;
to surmount, to surpass, to go beyond, to overflow, to advance;
to stray;
ելանէ արեգակն, the sun rises or begins to appear on the horizon;
— ի վեր or ի վերայ, to reascend;
to leap over, to cross;
to gush out;
— աքաղաղի ի վերայ մարւոյն, to tread the hen;
— ի վերայ մատակի, to cover a mare, a bitch;
— ի ցամաք, to disembark;
— յորջոյ, to dislodge;
— զմիմեամբք, to concur;
to surpass;
յոգւոց —, to sigh;
ի գլուխ, ի լրումն —, to be ended, finished;
—ի գենաց, ի կենցաղոյս, to make one's exit from this world, to depart this life, to die, to decease;
to become defunct;
— ի հիւանդութենէ, to recover;
— ընդ սուր, զէնս, to commit suicide, to run one's self through with a sword;
ի պխտիւ —, to exalt or raise one's self to honour;
— յանկողինս ուրուք, to commit adultery;
to seduce;
անմասն, դատարկ —, to have no part, to be excluded;
— զհետ ուրուք, to pursue, to give chase;
յաչաց —, to render one's self hateful or odious, to fall in disgrace;
— ըստ չափ, to pass beyond, to exceed;
— կուսին ըստ չափ, to pass the flower of her youth;
— ըստ ձեռն՝ ընդ իշխանութիւն ուրուք, to revolt, to rebel, to rise up against;
— ըստ քաղաքն, ըստ դուռն քաղաքին, to leave the city;
— ի նաւ, to embark;
— ի կառս, ի ձի, to mount in carriage, on horseback;
— ընդ առաջ, to meet, to go out to meet;
— ի պատերազմ, to go to battle;
ի յորս —, to go hunting;
— յանկողինս մահճաց, to go to bed;
ընդ հակառակս —, to oppose one's self to, to resist;
— ընդ ինչ, to occupy one's self, to dedicate one's self to;
ի չարեաց ի չարիս ելին, from one perverseness they passed to another;
յայլոց յայլ ճառս —, to pass from one subjeet of discourse to another;
ընդ գին —, to buy, to traffic;
— ի սիրտ, to think, to conceive an idea;
to hope;
զարդարիլ եւ ընդ ոսկի —, to clothe or adorn one's self with golden apparel;
— իմիք յայդ, to remain, to rest over for the next day;
— յաջողութեան գորղացն ի ձեռս ուրուք, to progress, to succeed, to promote an affair by another persons means;
օրհնեալ լիցիս դու յ— եւ ի մտանել քում, (blessed be thy going out and coming in), God be with you, good luck to you.
cf. Ընդ առաջ ելանեմ.
s'élever, se lever, se relever;
se réveiller;
ressusciter, revenir à la vie, revivre;
— ի վերայ, se soulever contre, se révolter, s'élancer sur;
— ի մեռելոց, ressusciter d'entre les morts;
արի՜, lève-toi !
օ՜ն արիք, levez-vous !
արիք ընդ առաջ նորա, allez au-devant de lui;
յարեալ յաթոռոյն, il se leva de sa chaise;
— ոսոխ հակառակ ուրուք, — ընդդէմ, s'élever contre quelqu'un;
յարեաւ միւս եւս խնդիր, il s'éleva une autre question;
անդրէն յառնել, se relever.
devant, la partie antérieure;
bras, branche, ramification;
— գետոց, affluent;
— զօրաց, division, colonne, corps de troupes;
— նաւու, proue;
յառաջոյ, devant, par-devant;
ընդ առաջ, au-devant;
ընդ առաջ գնալ ելանել, aller au-devant;
զառաջս ունել, prendre le devant, les devants, prévenir, aller au-devant, par-devant, cf. Սկսանեմ.
monter;
sortir;
s'élever, se lever;
naître, surgir;
procéder, émaner;
dépasser, surpasser, franchir;
monter;
se répandre;
ի վեր —, remonter;
être connu, annoncé;
éclater, se déchirer;
— ի կենաց՝ ի կենցաղոյս, sortir de la vie, mourir;
— ի ցամաք, descendre à terre, prendre terre, aller à bord, débarquer;
— ի կղզի ուրեք, aborder dans une île;
— ի վերայ մատակի, couvrir, assaillir;
զմիմեամբք —, entrer ou être en concurrence avec, rivaliser, faire à l'envi, à qui mieux mieux;
զմիմեամբ ելանելով, à l'envi, à qui mieux mieux;
ընդ իւր զէնս՝ սուր —, se percer, se donner la mort;
ի գլուխ —, cf. Գլուխ;
յոգւոց —, cf. Ոգի;
յաչաց —, cf. Աչք;
ել նետն ընդ սիրտ նորա, la flèche lui perça le coeur;
ընդ ձեռն —, percer la main;
— ընդ առաջ, aller à la rencontre de;
այր զարամբ —, se jeter en foule les uns sur les autres pour;
ել համբաւն, le bruit s'est répandu;
ել անուն գեղեցկութեան քո ընդ ամենայն աշխարհ, tout l'univers ne parlait que de ta beauté;
— ըստ չափ՝ ըստ սահման, dépasser la mesure, excéder la mesure, les bornes, outre-passer, aller au delà;
— ի հիւանդութենէ, re-lever de maladie;
ի պատիւ —, s'élever aux honneurs;
— ի մեծամեծ աւագութիւնս, s'élever aux plus grands honneurs;
ի դէպ —, cf. Դէպ;
— զհետ ուրուք, poursuivre quelqu'un, se mettre à sa poursuite;
— ի նաւ, s'embarquer;
— ի կառս՝ ի ձի, monter en voiture, à cheval;
— ըստ ձեռն՝ ընդ իշխանութիւն ուրուք, se révolter, se soulever contre;
ելանէր յաջողութիւն գործոյն ի ձեռս նորա, l'affaire réussissait par lui;
ընդ հակառակս —, s'opposer;
ել ելունդն ի ձեռս իմ, j'ai eu un bouton à la main;
անմասն —, ne pas avoir part;
— ընդ իմն, se donner à quelque chose;
— յանկողինս ուրուք, souiller le lit d'autrui, séduire sa femme;
— ի մահիճս, se mettre au lit, se coucher.
Նոյ այր արդար կատարեալ էր յազգի անդ իւրում։ Ազգ գայ, եւ ազգ արթայ։ Ազգէ յազգ պատմեսցի։ Ազգաց յազգս երկիւղածաց իւրոց։ Յետ բազում ազգաց այցելութիւն եղիցի նոցա։ Յարքունուստ լիցի, որպէս ընդ առաջին ազգսն. եւ այլն։
Զյանձնառականն ընդ առաջ տանելով բան, ահաւասիկ եմ ես. (Յհ. իմ. ատ.։)
եւ մ. ԸՆԴ ԱՌԱՋ. Հոլովականն բառիս Առաջ. իբր. նխ. եւ մ. Յառաջս. ի դէմս. ընդդէմ։ Ուստի ԸՆԴ ԱՌԱՋ ԵԼԱՆԵԼ, ԵՐԹԱԼ ուրուք կամ ումեք եւ այլն, է Հանդիպել, պատահել, կանխել պատուով, եւ զդէմ ունել. դիմաւորել.
Ել յայէլ ընդ առաջ նորա։ Ելանիցէ ընդ առաջ իմ։ Որ առաքեացն զքեզ այսօր այսր ընդ առաջ իմ։ Ել Պտղոմէոս ընդ առաջ նորա զօրօք բազմօք։ Յոտն եկաց արքայ ընդ առաջ նորա։ Ուրախ եղեն ընդ առաջ նորա։ Ել արքայ սոդոմացւոց ընդ առաջ նորա։ Ընդ առաջ եղեն նմա հրեշտակք Աստուծոյ։ Ելին նմա քաղաքացիքն ընդ առաջ.եւ այլն։
Ոչ կամեցաւ ընդ առաջ նորա ելանել պատերազմաւ. (Եղիշ. ՟Ա։)
Զի մի՛ կարծիցի, թէ առ պարծանս ինչ ընդ առաջ երթայցէ սքանչելեօքն. (Երզն. մտթ.։)
Ոչ յայտնի ինչ տուաւ հրամանն, եւ ընդ առաջ գնաց. յն. ի վերայ կամ ի վեր վազեաց։
Վաղվաղակի գնայր ընդ առաջ հրամանին. (Ոսկ. ես.։)
Ոտն կենդանւոյ մինչեւ ցկոճն, այն՝ որ թողու զհետս ի կոխելն. որպէս եւ ձեռն ցդաստակն, որ ի չորքոտանիս է նոյն ընդ առաջին ոտս. իսկ ի թռչունս ասի Մագիլ. այագ. եբր. քաֆ. յն. ի՛խնօս, որ եւ Հետք, Գնացք, Շաւիղ, Ոտք, Կճղակ, եւ այլն։
Թեւս առեալ թռչին ընդ առաջ տեառն. (Զքր. կթ.։)
Ընդ առաջ եղեն նմա արք գեղջն երգօք եւ պարուք (կամ պարաւորքն), որք ի հոտիլ դիականցն՝ շէր հանեալ ասէին. կերին գայլք զմարմինս. եւ այլն. ուստի եւ անուն գեղջն կոչեցաւ Շիրենիք, որ յառաջն կոչիւր Կենաց վայրք. (Մամիկ.։)
Ելցէ իբրեւ զսան ընդ առաջ նորա. եւ սանն մանուկ է. (Գէ. ես.։)
Գալ նմա ընդառաջ զքաջաց քաղաքաւն։ Ել ընդ առաջ իսրայէլի հօր իւրոյ զքաջաց քաղաքաւն. (Ծն. ՟Խ՟Զ. 28. 29։)
Անլինելի. որ ոչն է, եւ չէ լինելոց. անգոյ. ոչինչ. զոր զոյգ ընդ առաջինսն այսպէս յիշատակէ (Վահր. երրորդ.)
ԸՆԴ ԱՌԱՋ. ՅԱՌԱՋ. ՅԱՌԱՋՈՅ. cf. Ը, եւ cf. Յ։
Ել եւ նա ընդ առաջ, բայց սակայն ոչ կարաց ունել զդէմ նորա. (Ագաթ.։)
Կէսք ընդ առաջնորդովք հնազանդեալք, այսինքն են խորդք. (Վեցօր. ՟Ը։)
Սուրբ եւ արդար հոգեացն ընդ առաջ գան հրեշտակք. (Յճխ. ՟Ժ՟Բ։)
Իբր թէ յայնմ մարզէ գոլ նոցա պատշաճ զգործ իրին վճարել։ Ըստ այնմ մարզէ հերայ եւ զարաւանդայ։ Ձայն գուժի աղմկի ընդ առաջ եղեւ նման ի նմին իսկ յայնմ մարզէ. (Յհ. կթ.։)
Այր ընդ առաջ յղեր։ Ի ձեռն հրեշտակաց յղէ առ կայսրն ի Հռովմ (զխնդիր). (Եղիշ. ՟Բ։ Խոր. ՟Բ. 24։)
Անզգամք ընդ առաջ ելեալ ի տոյժս անկցին. (Առակ. ՟Ի՟Է. 17։)
ԱՆՈՒՆ. ըստ քերականաց եւ տրամաբանից՝ նոյն է ըստ բնիկ նշանակութեան ընդ առաջնոյն.
ԴԻՄԻՒ ԵԼԱՆԵԼ. Դիմել. դէմ եդեալ՝ ընդ առաջ ելանել.
ἁναβαίνω, συμβαίνω, ἁκμάζω evenio, accido, contingo Դէպ լինել. ի դէպ գալ. դիպուածով ընդ առաջ ելանել. հանդիպել. պատահել. անցանել անցից. յաջողել. վիճակիլ. հասանել. գտանիլ. լինել. հանդըպիլ.
ՅԱՌԱՋ ՅԱՌԱՋՍ. (ի բառէս Առաջ, առաջք. իբր մ) ἕμπροσθεν ante, anterius . եւ բայիւ προβάλλω, προβιβάζω projicio, promoveo προέρχομαι, ἑκπορεύομαι, πρόειμι progredior, procedo եւ այլն. . Յառաջակողմն կոյս. դէպ ի առաջ. ի կողմն երեսաց. առաջի աչաց. ընդ առաջ. առաջը, առաջքը, առջեւի կողմը, առաջ.
Մի՛ բերցես ընդ առաջ զնամակ պարտուցս։ Նամակ ընտրութեան՝ բանիւք բարդացեալ. (Նար. ՟Հ՟Ը. եւ Նար. կուս.։)
Սակաւ մի ջուր կամ մեղր։ Աւորք սակաւք։ Մնասջիք թուով սակաւք։ Բաժանեսցեն ի մէջ բազմաց, եւ սակաւուց։ Ժողովեցին՝ որ շատ, եւ եւ որ սակաւ. որոյ շատն էր, ոչ յաւելաւ, եւ որոյ սակաւն էր, ոչ պակասեաց։ Սակա՞ւք իցեն (բնակիչկքն), եթէ բազումք։ Եւ յուդա ընդ առաջ նորա սակաւուք։ Եւ թէ սակաւ իցէ, յաւելից քեզ դոյնչափ։ Եւ անդ լինէր ոչ սակաւ ջան եւ վտանգ. եւ այլն։
Ընդ առաջ եղեն նմա տաճիկք իբրեւ հինգ հազար եւ հինգ հարիւր հեծեալ. յն. արաբք. (՟Բ. Մակ. ՟Ժ՟Բ. 10։)
Շինէր քաղաք, եւ դնէր զանուն քաղաքին յանուն որդւոյ իւրոյ ենոքայ։ Ժառանգեսցէ զաւակ քո զքաղաքս հակառակորդացիւրոց։ Արք անօրէնք հուր հարին զքաղաքէ։ Ամնեայն քաղաքն ել ընդ առաջ Յիսուսի։ Ժողովեսցին երկու եւ երեք քաղաք ի մի քաղաք՝ ըմպել ջուր։ Պատերազմէր ազգ ընդ ազգի եւ քաղաք ընդ քաղաքի։ Սուրհանդակքն երթային քաղաք ի քաղաքէ ( քաղքէ քաղաք )։ Ծերքն եւ հայրապետքն ի քաղաքս քաղաքս ( զանազան կամ մէկ քաղքըներու մէջ )։ Տալ հրովարտակս ի քաղաքս քաղաքս առ զքրավար զօրավար։ Ի ժողովել բազում ժողովըրդոց եւ ըստ քաղաքաց քաղաքաց եկելոցն առ նա։ Պատուէր ետ քաղաքացն հրէաստանի մատուցանել զհոս քաղաքի քաղաքի.եւ այլն։
Թակաղաղ մի ամպեայ։ Թակաղակն ամպեայ, զի ամպով վերանան արդարքն ընդ առաջ Քրիստոսի. (Ագաթ.։) (Տօնակ.։)
Ես քրիստոնեայ եմ, եւ զայս առնէին ամենեքեան՝ ընդ առաջելոցն զինքն կապակցելով. (Բրս. ՟խ. մկ.։)
ԶԱՌԱՋԵՕՔ ԱՆԿԱՆԻՄ. իբր Ընդ առաջ ելանել եւ պատահել.
Առաջին յերիցն։ Քահանայն առաջին։ Մի յառաջին իշխանացն։ Ընդ առաջին բարեկամսն։ Զառաջին սիրելի աւագաց իւրոց։ Որ կամիցի ի ձէնջ առաջին լինել. եւ այլն։
Իմաստասիրութիւն ընդ առաջինսն ունի զգոյութիւն. (Սահմ. ՟Ե։)
Զորովայն եւ զսնափառութիւն եւ զոր ինչ աստանօր խայտառակութիւնք են՝ ընդ առաջինսն դնեն. (Նիւս. թէոդոր.։)
որ եւ ՅԱՌԱՋՆՈՒՄ, ՅԱՌԱՋԻՆՍՆ, ԸՆԴ ԱՌԱՋԻՆՍՆ. եւ այլն. πρότερον. prius, primum. իբր Յառաջ. յառաջագոյն. զառաջինն, եւ այլն.
Մեծ ճգնութիւն եւ աշխատանս ունին ընդ առաջինս այնք, որք դիմեն առ աստուած. իսկ յետոյ գնանեն խնդութիւն։ Բազումք կամեցան ընդ առաջինսն նախ մեծամեծս առնել, եւ յետոյ եւ ոչ զփոքունս կարացին առնել. (Վրք. հց. ՟Դ. եւ ՟Ի՟Ե։) cf. ՅԱՌԱՋՆՄԷ, ԶԱՌԱՋԻՆՆ, ՆԱԽ ԱՌԱՋԻՆ.
Իսկ հօրն ընդ առաջ գնալն՝ բազմօք ցուցեալ է. (այսինքն յօրինակին Աբրահամու, եւ այլն։) Եւ զայս օրինակ ուղղութեան՝ բազմօք ունիմք ճշմարտել. (Իգն.։)
Ե՛լ ի տապանէ այտի։ Ելէ՛ք ի յորդանանէ։ Ելին ի հայրենի երկրէն իւրեանց։ Փախեաւել արտաքս։ Ել ի դաշտ։ Յերկիրն՝ ուստի ելեր։ Ելցեն այսր։ Ելանել ի պատերազմ, կամ ընդ առաջ։ Օրհնեաց, եւ ել ի նմանէ (յերեսաց նորա)։ Ելին ըստ քաղաքն։ Ելանիցէ ընդ ռընգունս ձեր». յն. յըռընգանց ձերոց. (եւ այլն։)
ԸՆԴ ԱՌԱՋ ԵԼԱՆԵԼ. cf. ԸՆԴ ԱՌԱՋ. եւ ԱՌԱՋ։
Զուգելով զերկրորդ հնգեակն ընդ առաջինն. (Վրդն. ել.։)
Իջանել ընդ առաջ տեառն իմոյ արքայի։ Ի թիկունս իջցէ, օգնեսցէ. եւ այլն։
Առիւծ քաղցեալ, եւ գայլ ծարաւի։ Որ ծարաւիդ էք, երթա՛յք ի ջուր։ Բերե՛ք ջուր ընդ առաջ ծարաւեաց։ Ապաւէն ծարաւեաց։ Որպէս ջուր ցուրտ անձին ծարաւոյ ախորժալի է։ Արբո՛ ինձ սակաւ մի ջուր, զի ծարաւի եմ)յն. ծարաւեցայ)։ (Իբրեւ զերկիր ծարաւի) (այս ինքն անջրդի) որ սպասիցէ անձրեւի. եւ այլն։
Եւ կարճէր դուստր իւր յելանելոյ ընդ առաջ նորա. (Եփր. դտ.։)
Ա՛ռ ի ձեռին քում մաննայ, եւ ե՛լ ընդ առաջ առնն աստուծոյ։ Ոչ ետ մաննայ արքայն ասորեստանեայց ի տարւոջն յայնմիկ։ Սեղանն պղնձի ոչ կարէր ընդունել զողջակէզսն եւ զմաննայն եւ զճարպսն։ Նաշիհ եւ մաննա ըստ խոյին եւ ըստ որոջացն. (՟Դ. Թագ. ՟Ը. 8. 9։ ՟Ժ՟Է. 3. 4։ ՟Բ. Մնաց. ՟Է. 7։ Եզեկ. ՟Խ՟Զ. 7. 11. 14. 15. 20։)
Յորժամ հայր սիրելի ուստեք գայցէ, արժանի որդիքն կառօք ընդ առաջ ելանեն։ Ուստեք ժողովէր հոնս։ Միթէ կասկա՞ծ ինչ ուստեք էր նմա. (Ոսկ. թես.։ Փարպ.։ Եզնիկ.։)
Փորձի զժողովուրդն հանել Աստուածայ ընդ առաջ։ Փորձեցիր ամբողջ պահել զամենայն ինչ։ Փորձեցայց դարձեալ ըստ իւրաքանչիւր ազգացն յարմարել ըստ իւրաքանչւոր ազգացն յարմարել զտեսլական օրէնս. (Փիլ.։)
Թակաղաղ մի ամպեայ։ Թակաղակն ամպեայ, զի ամպով վերանան արդարքն ընդ առաջ Քրիստոսի. (Ագաթ.։) (Տօնակ.։)
Հանապազ ի նմին զղջման կային։ Զղջումն մտաց մերոց այս է, թէ ընդէ՞ր ընդ առաջինսն չկատարեցաք զկեանս մեր. (Եղիշ. ՟Ը։)
Եւ յանդեայ ընթացաւ։ Ընթա՛ գի՛տ զփքինն։ Ընթա՛. եւ ընթացաւ ընդ ճանապարհ կեքարայ։ Ընթա՛ ընդ առաջ նորա։ Ընթացայց զհետ նորա։ Որ յասպարիսին ընթանան։ Համբերութեամբ ընթասցուք ի պատերազմ։ Ի զէն ընթանայր. եւ այլն։
Պոմպէի թէատրոնն հրձիգ եղեւ։ Ի տեղի թէատրովնի։ Ընդ առաջ ի թեատրոն անդ ելեալ. (Եւս. քր.։ Ճ. ՟Ա.։ Յհ. կթ.։)
Յայտնեցաւ տէր անանիայ, եւ շաւուղի, զի առանց երկմտութեան լրջասցի ընդ առաջ բժշկին իւրոյ. (Ոսկ. գծ.։)
Ընդ առաջին գիրսն հարազատ. (Նախ. իմ.։)
Գուգազ հանել յաշխարհէ աւելի քան զչափն եւ զհամար՝ զօրսն մատենիկ (կամ մատենի) գնդաւն ընդ առաջ նոցա. (Բուզ. ՟Գ. 5։)
Մեծարոյ՝ հասարակաց հօրս վարդապետութիւն։ Մեծարոյքն եւ պատուականքն ընդ առաջ ելանեն (թագաւորին). (Սեբեր. ՟Դ. ՟Զ։)
cf. ՊԱՏԱՀ. (Որպէս պատահ հարեալ, կամ արարեալ, եղեալ) Ընդ առաջ ելեալ եւ հանդիպեալ ինչ. συνάντημα, ἁπάντημα occursus, eventus, casus եւ plaga. Մանաւանդ իբրեւ Պատահումն չար. արկածք. հարուած. օրհաս. փորձանք, եւ դիպուած. գազա, պէլա. եւ տիւլիւշ, ռաստ.
ՊԱՏԱՀԵՄ ՊԱՏԱՀԻՄ (առաւել յերրորդ դէմս՝ որպէս դիմազուրկ) συμβαίνω , συναντάω, ἁπαντάω, ὐπαντάω, ἑπιτυφχάνω accido, occurro, contingo ἁποβαίνω evenio, evsdo. Հանդիպել. ի դէպ գալ. դէպ լինել. անցանել անցից. ի վերայ հասանել. ընդ առաջ ելանել. ընդդէմ գալ, բախիլ. եւ Գտանիլ. լինել. հանդըպիլ, գլխուն գալ, դիմացը՝ դէմը ելլել, դպչիլ, զարնել, զարնուիլ. ըռաստ կէլմէք.
Եթէ պատահիցէ քեզ եսաւ եղբայր իմ։ Գուցէ պատահիցէ նմա հիւանդութիւն։ Որ պատահիցէ քեզ ի վախճանի աւուրց։ Պատահեաց նմա հրեշտակ Տեառն։ Պատահեցին Մովսիսի եւ Ահարոնի։ Ոչ պատահեսցէ որս նենգաւորի։ Պատահար պատահէ ամենեցուն։ Յամենայն հնարագիտութիւնս պատահէ նոցա (այսինքն ընդ առաջ ելանէ)։ Լոյս ամպարշտաց շիջանիցի, եւ ոչ պատահեսցէ նոցա բոց։ Պատահեցին նմա իբրեւ զջուր ցաւք։ Արարին պատահել իւրեանց ամենայն չարեացս այսոցիկ.եւ այլն։
Ետես զորթն եւ զպարաւորսն։ Առին կանայս ըստ թուոյ իւեանց ի պարաւորացն։ Ելին պարաւորք ընդ առաջ դաւթի։ Ո՞չ սմա նուագէին պարաւորք. (Ել. ՟Լ՟Բ. 19։ Դտ. ՟Ի՟Ա. 23։ ՟Ա. Թագ. ՟Ծ՟Ը. 6։ ՟Ի՟Ա. 11։)
Մեծամեծք պաղատան եւ վեհանձունք ընդ առաջի նորա ելցին. (Կաղանկտ.։)
Իբրեւ երթիցես դու առ տէրն քո, կոչեսցէ զքեզ ծառայ քաջ եւ ժրագլուխ։ Եղիցու՛ք մշակքԺրագլուխք, զի խնդրեսցուք զվարձս մեր ընդ առաջինսն. (Մծբ. ՟Ա. ՟Զ։)
Եկին ընդ առաջ, մինչդեռ սուգն խիստ եւ խակագոյն էր. յն. դեռահաս կամ առոյգ. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 16։)
Ելին ընդ առաջ իմ դեւքն, ոմանք կաքաւանօք. (Ճ. ՟Ա. ի մակար.։)
Ընդ առաջնորդն դիւաց դաշնաւոր զնա համբաւէին. (Բրսղ. մրկ.։)
ἁναντάω, συμπίπτω occurro, incurro, incido. Հանդէպ ելանել կամ գալ. պատահել. ընդ առաջ ելանել. դիպիլ. գտանել զիրեարս. մերձենալ. հպիլ. զուգիլ. բախիլ. պատահիլ, դպչիլ.
Հանդիպել ամպովք ընդ առաջ տեառն յօդս. (Ժմ.։)
Լցեալս եւ ուռճացեալս արդարութեան պտղովք։ Ոչ միայն բանիւ ուռճացեալ, այլեւ ի գործ պատերազմաց ընդ առաջինսն թուեալ. (Ոսկ. համբ.։ Խոր. առ արծր.։)
Ոչ կամեցաւ ընդ առաջ ելանել նորա պատերազմաւ։ Ի բազում պատերազմունս մտեալ է իմ, եւ այլն։ (Եղիշ. ՟Ա. ՟Ե։)
Եւ մեզ ամենեցուն պողոտայ եւ շաւիղս պատշաճեաց՝ թեւապարիլ ընդ առաջ նորա. (Զքր. կթ.։)
Վերաթռիչ սլացմամբ վերամբարձեալ։ Վերաթռիչ լուսեղէն ամպովք ընդ առաջ ելանել քոց փառացդ. (Անան. եկեղ.։ Մաշտ.։)
Ընդ առաջումն՝ միշտ փաղաքշեալ՝ հանապազ խնդայ սատանայ. (Նար. ՟Ժ։)
Օրհնաբան դասիւքն ընդ առաջ երեալ՝ մատուցանեն զոստս ի ծառոց. (Մեկն. ղկ.։)
Սորին զօրութեամբ ամպաչուեալ վերասցուք ընդ առաջ քո. (Մաշտ.։)
Բազում արտասուօք եւ ապաշաւանօք՝ յաղագս փրկութեան այլոց հաւանեսցի (ընդ առաջնորդական պատիւ). (Յճխ. ՟Ի՟Գ։)
Ասպնջական լինել. յն. ընդունել ի տուն իւր, կամ ընդ առաջ ելանել. (Նիւս. ի սքանչ.։ Ոսկ. յհ. ՟Բ 14։ Մանդ. ՟Ը։ Կորիւն.։)
Ընդ առաջ ելանել, լինել, երթալ.
Թեթեւանալ ընդ առաջ տեառն յօդս։ Ի վերայ թեւոց հողմոց թեթեւասցին գնալով. (Արշ.։)
Թեւապարեալ վերանան ընդ առաջ Քրիստոսի. (Շ. բարձր.։)
Խաչազգեաց ելեալ ընդ առաջ քրիստոսիվերանան. (Սարգ. ՟Ա. ՟Ժ։)
Հիւրոց ընդ առաջ՝ ե՛ւ ընդունելութիւն, ե՛ւ յղարկումն. (Նար. երգ.։)
ՆԱԽԱԴԻՊԻԼ. προαπαντάω, προτυγχάνω եւ προσαπαντάω primum obvio. Նախ հանդիպիլ. զառաջինն ընդ առաջ ելանել. եւ Առընթեր պատահել.
Սկզբնաւոր ողբերգութիւն այսր աղերսանաց զհաւատոցն շինուած կառուցին։ Նայեցեալ ի սկզբնաւորն իմ եղելութիւն։ Լեր ընդ առաջ քո ողորմութեամբդ ի սկզբնաւորս ապաւինութեան։ Ի սկզբնաւորն նախաձայնեալ սաղմոսիս մինչեւ ի լրումն աւարտման բանիս։ Ձեռներէց սկզբնաւոր անհամբուրելի. (Նար.։)
Յերկինս վերաթեւել։ Վերաթեւեալ ընդ առաջ քրիստոսի։ Վերաթեւել ի տեղի անկելոց հրեշտակաց։ Վերաթեւեալ ելանէ յանմարմնականացն դադարս։ Առ փրկչական մարմինն վերաթեւեալ ամբարձցիս։ Վերաթեւեալ ի վերին աշտարակն սիոն. (Նեղոս.։ եւ Ճ. ՟Գ.։ Շար.։ Զքր. կթ.։ Յհ. իմ. ատ. եւ Յհ. իմ. երեւ.։ Յհ. կթ.։)
Փութանակի ուտիցէք, զի զատիկ տեառն է։ Բռնադատէին փութանակի եգիպտացիքն զժողովուրդն հանել զնոսա։ Փութանակի հասանէին իրքն այն եւ ի շուշան քաղաք։ Փութանակի ընդ առաջ եղեւ նմա։ Եկին փութանակի.եւ այլն։
Քորք քաջահաւատ յուսով ընդ առաջ ելանեն փրկչին. (Նար. տաղ.։)
Թէեւ ընդ առաջինն դժուարանայր՝ զամենայնն տալ աստուծոյ. (Շ. ընդհանր.։)
ԸՆԴԴԻՄԱՀԱՐ որ եւ ԴԻՄԱՀԱՐ. ἁντιτυπής, -πός ictum repellens, repercutiens, durus, asper Որ կարծրութեամբ կամ պնդութեամբ, եւ խտութեամբ կամ թանձրութեամբ ընդ առաջ ելանէ իբրեւ դիմակալ հարողի.
լուսաթեւեալս օդաթռիչ արագութեամբն՝ վերանալ ընդ առաջ քրիստոսի. (Անան. եկեղ։)
Ի նոյն ժամայն հրեշտակք իջանեն ընդ առաջ քո։ Եւ ի նոյն ժամայն յարուցեալ ի պատերազմ։ Դարձոյց նոյն ժամէն զփոխարէնն. (Նար. խր.։ Ուռհ.։ Բրսղ. մրկ.։)
Եւ պտղոմեոս ընդ առաջ նորա զօրօք, եւ դարձոյց զնա ի պարտութիւն. եւ փախստեայ լինէր աղեքսանդրոս, եւ այլն. (՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Ա. 15։)
ոչ որոշէ զնա՝ ո՛չ աշխարհն, եւ ո՛չ լեզուոյն օտարութիւնն։ Ունի յարմարութիւն ընդ առաջինսն, ունի եւ օտարութիւն։ Զի մի՛ կասկածանօք մնասցեն վասն օտարութեան ժամանակի գրողին. (Խոսր.։ Լմբ. իմ.։ Նախ. յոբ.։)
Ընդ առաջ եկեալ ձեզ՝ իւրաքանչիւր թեւս բուսուցանէ. (Եղիշ. ՟Է։)
Որ ինչ անկ է կատարածի. Ընդ առաջինսն զնորս պատմելով, Ընդ յաւիտենիցն զկատարածայինսն զ յաւիտենիցն քարոզելով. (Գր. սքանչ.։)
Ելէք ընդ առաջ արիւնաներկեալ կարմրազգեստ իմոյ փեսայի. (Խոր. հռիփս.։)
Ելէք ընդ առաջ արիւնաներկեալ կարմրազգեստ իմոյ փեսայի. (Խոր. հռիփս.։)
Զյանձնառականն ընդ առաջ տանելով բան, աւասիկ եմ. (Յհ. իմ. ատ.։)
Ընդ առաջնորդացն կենաց, սկզբնաշնորհիցն պատուոյս. (Նար. ՟Ձ՟Բ։)
Ոչ չոգաւ ըստ սովորութեանն ընդ առաջ հմայիցն։ Ելին ըստ սովորութեանն իւրեանց։ Ժամանակաւ ձգեալ ամպարիշտ սովորութիւնն իբրեւ զօրէնս պահեցաւ։ Առնել նոցա ըստ սովորութեան օրինացն ի վերայ նորա։ Յելանել նոցա յերուսաղէմ ըստ սովորութեան տօնին։ Ի ձեր սովորութիւն, զի մզի ոք արձակեցից ձեզ ի զատկիս։ Մեք չունիմք այնպիսի սովորութիւն.եւ այլն։
Զամենեսեան զնախայառաջեալսն եւ զնախայարուցեալսն ընդ առաջ լինել յառաջագոյն յամեցելոյ գալստեան փեսային. (ՃՃ.։)
Ոչ ամենայն իրօք անդրանիկ առ վերջածնիցեալս ոմանս ունի համեմատութիւն, այլ ոչ ընդ առաջինսն բանայ զարգանդ՝ անդրանիկ անուանի. (Բրս. ծն.) յն. ἑπιγινομένος succedens.
Ելէ՛ք ընդ առաջ արիւնաներկեալ կարմրազգեստ իմոյ փեսային. (Խոր. հռիփս.։)
Յորժամ երկնաթռիչս զնախայարուցեալ զսուրբսն ի քրիստոս կենդանեօքս հանդերձ ընդ առաջ հրաւիրեսցես. (Անյաղթ բարձր.։ Շ. անդ։ եւ Երզն. մտթ.։)
Ելէք ընդ առաջ արիւնաներկեալ կարմրազգեստ իմոյ փեսայի. (Խոր. հռիփս.։)
Թուի թէ ոչ յարմարի այս ընդ առաջին ասացեալսն. բայց կարի քաջավայելչաբար. (Լմբ. սղ.։)
Թուի թէ ոչ յարմարի այս ընդ առաջին ասացեալսն. բայց կարի քաջավայելչաբար. (Լմբ. սղ.։)
Եւ մեզ ամենեցուն պողոտայ եւ շաւիղս պատշաճեաց՝ թեւապարիլ ընդ առաջ նորա. (Զքր. կթ.։)
Զայս բան ընդ առաջնումն հարցմանն շարամօտեցուցանեմ. (Պիտառ.։)
Թուի թէ ոչ յարմարի այս ընդ առաջին ասացեալսն. բայց կարի քաջավայելչաբար. (Լմբ. սղ.։)