cf. Աջ.
right;
right hand;
ընդ աջմէ, to the right;
աջոյ ձեռամբ յաջողակ, right-handed;
յաջմէ եւ յահեկէ՝ յաջուց եւ յահեկաց, to the right and left, on each side;
— թեւ բանակի, right wing of an army;
— հաւանութեան տալ՝ կարկարել ումեք, to offer one's hand, to consent;
յ— եւ յահեակ, right or wrong.
qui est à droite, droit;
ընդ աջմէ, à droite;
յաջում, à droite, à main droite;
յաջմէ եւ յահեկէ, à droite et à gauche;
յ— եւ յահեակ, à tort et à travers;
— թեւ բանակի, l'aile droite d'une armée;
— հաւանութեան տալ՝ կարկարել ումեք, tendre à quelqu'un la main, consentir, approuver.
Կորուսցուք զանձինս, եւ դարձեալ գտցուք զնա յաւուր յարութեան, կացցուք ընդ աջմէ քումմէ. (Ագաթ.։)
Շարադասեսցէ զօդիսն ընդ աջմէ իւրմէ, եւ զայծիսն ընդ ձախմէ. (Զքր. կթ.։)
Նստոյց ընդ աջմէ իւրմէ յերկնաւորս՝ ի վերայ ամենայն իշխանութեան եւ պետութեան։ Զի յայտնեսցի արդ իշխանութեանց եւ պետութեանց՝ որ յերկինս են։ Եթէ աթոռք ... եթէ պետութիւնք. (Եփէս. ՟Ա. ՟Գ. Կող. ՟Ա. 16։)
Զվերացումն յերկինս, զնստելն ընդ աջմէ հօր։ Ոչ եւս կառք առաքին ձեզ ի վերացումն. (Եղիշ. ՟Ա. ՟Ե։)
Գահակարգեալ եւս ընդ աջմէ աթոռոցն քրիստոսականաց. (Յհ. կթ.։)
Յայնժամ նստուցանէ ընդ աջմէ իւրմէ զսիրելիս անուան իւրոյ՝ ի լուսեղէն խորանսն զուգաւորելով. (Ժմ.։)
Ընդ աջմէ իմոյս փրկութեան կանխեալ ներութեամբ անայլայլելի։ Անսխալ եւ անայլայլելի պահեսցի. (Նար. ԻԲ. ԽԶ։)
Նշոյլ է մշտնջենաւոր լուսոյն։ Մշտնջենաւոր է՝ որ լուծանելոցն է զիս։ Լերանց կամ բլրոց կամ բազկաց մշտնջենաւորաց։ Կայ մնայ քահանայ մշտնջենաւոր։ Մշտնջենաւոր նստաւ ընդ աջմէ աստուծոյ։ Միով պատարագաւ կատարեաց զսրբեալսն՝ ի մշտնջենաւորս։ Մշտնջենաւոր կապանօք պահեաց ի խաւարի։ Եղիցին հիմունք քո մշտնջենաւորք ազգաց յազգս.եւ այլն։
Հաւադիւթականն է, յորժամ երբէք այս ինչ հաւու կամ այլ ինչ, յառաջ կամ զկնի՝ ընդ աջմէ կամ ընդ ահեկէ երեւելով, ասիցեմք՝ թէ զայս ինչ նշանակէ. (Նոննոս.։)
Իսկ յաջ՝ (նշանակէ) զարդարոցն բացորոշութիւն, որ ընդ աջմէ դասին. (Շ. բարձր.։)
Ետես ասէ զՅիսուս գերապատուեալ ընդ աջմէ հօրն լուսոյ, աստուածագործեալ զլուսոյն տաճար. (Գր. սքանչ. ի ստեփ.։)
Բարեխօս եւ օգնական ընդ աջմէ հօր. որոյ պարտիմք եւ զյուսալն ի նա հետեւեցուցանել։ Զուղիղ դաւանութիւն հետեւեցուցանել. (Լմբ. սղ. եւ Լմբ. պտրգ.։)
Քան զամենայն օրինաւոր քահանայագործութիւնն պայծառագոյն եւ մաքրագոյն։ Ի ձեռն որդւոյն իւր քահանայադործութեան։ Որ պաշտպանող քահանայագործութեանն բարեխօսութեամբ ընդ աջմէ հօր սրբէ զմեզ օր ըստ օրէ, (Ածաբ. մակաբ.։ Լմբ. սղ.։)
Զեփրեմ ընդ աջմէ՝ ի ձախմէ իսրայէլի, եւ զմանասէ ի ձախմէ՝ յաջմէ իսրայէլի։ Յաջ եւ յահեակ թռուսջիր։ Յաջ յահեակ կոտորեաց. (Ծն. ՟Խ՟Ը. 13։ Ես. ՟Ծ՟Դ. 3։ ՟Ա. Մակ. ՟Զ. 44։)
Ի դիմաց կողմանէ կամարացն։ Ի դիմաց երուսաղէմի՝ ընդ աջմէ լերինն. (՟Գ. Թագ. ՟Է. 6։ ՟Դ. Թագ. ՟Ի՟Գ. 13։)
Ընդ աջմէ. ընդ ահեկէ. ընդ ձախմէ. եւ այլն։
ԸՆԴ ԱՋՄԷ. cf. ԱՋ։
Յորժամ կայցեն ոչխարքն ընդ աջմէ, եւ ուլքն ընդ ահեկէ. (Եփր. գալստ.։)
Որ ընդ աջմէն եւ ընդ ահեկէն է, այսինքն առ որդիսն աջու, եւ առ որդիսն ձախու. այսինքն աջակողմեան, կամ աջակողման. (Եփր. ՟բ. կոր.։)
Որ ընդ աջմէն եւ ընդ ահեկէն է, այսինքն առ որդիսն աջու, եւ առ որդիսն ձախու. այսինքն աջակողմեան, կամ աջակողման. (Եփր. ՟բ. կոր.։)
Եհար սաւուղ զհազարս, եւ Դաւիթ զբիւրս (կամ զբեւրս)։ Անկցին ի կողմանէ քումմէ հազարք, եւ բիւրք ընդ աջմէ քումմէ։ Եւ էին խաչինք նորա՝ ոչխարք բիւր, եւ չորեքհարիւր։ Եւ էր եկեղեցին միանգամայն՝ չորք բիւրք, եւ երկու հազար եւ երեք հարիւր վաթսուն։ Ոսկի դիդրաքմայս վեց բիւր, եւ հազար։ Աւելի քան զերկոտասան բիւր մարդիկ. (120.000)։ Զութուտասն բիւրուն սատակումն (185.000)։ Ի գործ անդր հասեալ էին երկոտասան բիւրու. եւ այլն։
Լիով ի գերեզմանին, եւ բաւանդակ յերկինս ընդ աջմէ հօր. (Տօնակ.։)
Զանդրանիկս արջառոց, եւ զանդրանիկս օդեաց, եւ զանդրանիկս այծեաց։ Զամենայն արօտական զհամակ յօդեաց։ Յօդեաց եւ յայծեաց առնուցուս։ Մեկնեսցէ զօդիս յայծեաց, եւ կացուսցէ զօդիսն ընդ աջմէ իւրմէ.եւ այլն։
Մերձ կային յաջմէ եւ յահեկէ։ Եւ յահեկէ իւրմէ փառք եւ մեծութիւն։ Յածեա՛ց սրեա՛ց յաջմէ եւ յահեկէ։ Ընդ աջմէ եւ ընդ ահեկէ արքայի։ Մի ընդ աջմէ գնդին լուցելոյ, եւ մի ընդ ահեկէ։ Ընդ աջմէ եւ ընդ ահեկէ աշտանակին։ Նստցին՝ մի ընդ աջմէ քումմէ, եւ մի ընդ ահեկէ։ Որ ընդ աջմէն եւ ընդ ահեկէն է. եւ այլն։
Ընդ աջմէ իմ լիցիս ի վտանգի ծանրութեանն. (Նար. ՟Ձ՟Ե։)
Նստէր առ դուրս խորանի իւրոյ։ Նի՛ստ այրի ի տան հօր քոյ։ Նի՛ստ ընդ աջմէ իմմէ։ Որ նստիսդ ի քերովբէս։ Աստուած նստաւ յաթոռ սրբութեան իւրոյ։ Նստել ի վերայ (գրաստու)։ Շուրջ նստել (զքաղաքաւ, այսինքն պաշարել).եւ այլն։
Կործանեսցին պարիսպք քո բարձրացեալք եւ ամոք։ Տուն նորա ի պարսպին էր։ Շուրջ եղեն զպարսպօք նորա։ Յամրութիւն պարսպաց քաղաքին։ Առ պարսպին յեղըայելի։ Աից շուրջ զքեւ պարիսպ։ Արքն իբրեւ զպարիսպ էին մեզ ըզցայդ եւ զցերեկ։ Տունք՝ որ յաւանս իցեն, որոց պարիսպ ոչ իցէ շուրջանակի, ընդ անդս երկրի համարեսցին։ Եւ եղեւ ջուրն պարիսպ ընդ աջմէ նոցա եւ ընդ ահեկէ իւրեանց։ Բանակեցաւ զնովաւ, եւ շինեաց շուրջ զնովաւ պարիսպ։ Չափեաց զլայնութիւն պարսպացն։ Անջրպետել ի մեջ սրբութեանցն, եւ ի մէջ պարսպացն յօրինուածոյ տաճարին.եւ այլն։
Զնստելն ընդ աջմէ հօր ունի անընկէց մարմնովն. բայց յաւելուած յերրորդութիւնն ոչ գործէ. (Պիտառ. ընդդէմ մայրագ. մ։)
Եւ է ընդ աջմէ Աստուծոյ, որ եւ բարեխօս իսկ է վասն մեր։ Միշտ կենդանի է՝ լինել բարեխօս վասն նոցա. (Հռ. ՟Ը. 34։ Եբր. ՟Է. 25։)
Տեսի հրեշտակ, զի կայր ընդ աջմէ զենարանին. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Թ։)
Ետես (Ստեփանոս) զտէրն՝ ունելով զպսակն, զի կայր թելադիր ընդ աջմէ նորա՝ յաղթել մահու. (Տօնակ.։)
Եկն. եւ սատանայ. եւ ասէ տէր ցսատանայ։ Ետ պատասխանի սատանայ. եւ այլն։ սատանայ կացցէ ընդ աջմէ նորա ... զգեցաւ զսատանայ։ Սաստեսցէ ի քեզ տէր՝ սատանայ։ փորձել ի սատանայէ։ Առեալ ածէ զնա սատանայ։ կատարեալ զամենայն փորձութիւնս սատանայի.եւ այլն։
Ուր որդին Աստուծոյ նստի ընդ աջմէ Աստուծոյ՝ փառաւորեալ ցանկորդ ի հրեշտակաց, եւ ի մարդկանէ. (Եղիշ. յար.։)
Աղօթիւք զերկինս փեռեկէր, եւ զորդի ընդ աջմէ հօր տեսանէր. (Խոսր.։)
Ծնաւ զառաջին արդարն զհաբել, ընդ նմին եւ զելմուզպայ աբելուհի՝ երկուորեակ. յորում ի հաբէլ նկարեցաւ փեսայն քրիստոս, եւ յաբելուհի՝ եկեղեցի հարսն ընդ աջմէ նորա... Յաղագս աբելուհւոյ, որ էր քոյրն աբելին։ (Եպիփ. ծն.)
Ընդ աջմէ գերաբունն փառանց նովին մարմնով. (Ճ. ՟Գ.։)
Նա աւանիկ նստի ընդ աջմէ հօր յարդարիչ պատերազմացն. յն. հանդիսադիր. (Ոսկ. եբր. ՟Ժ՟Դ։)
Ընդ աջմէ հօր ասելովն՝ զորդիական պատիւն յայտ առնէ. (Ի գիրս խոսր.։)
Պատիւ հրեշտակաց՝ առաջիակաց կայանք. պատիւ միածնին՝ նստելն ընդ աջմէ հօր. (Սեբեր. ՟Ա։)
Հասո՛ զսա անարատութեամբ ի գերագլուխդ՝ որ կայ ընդ աջմէ աստուծոյ. (Ճ. ՟Ա.։)