Other definitions containing this entry
career, course, horse-race;
furlong;
field, place, area, arena;
— ըմբշամարտութիւն, wrestling place;
դիմել, իջանել, խոյանալ, ելանել յ—, to throw self, to brave, to descend, to fling, to rush, to hurl in the arena.
cf. Ըմբշամարտութիւն.
play, game;
recreation, pastime, amusement, sport;
fun, joke, raillery, pleasantery, mockery;
mummery, foolery;
games;
scene, stage, theatre;
*song, air;
սէր խաղուց, gambling, gaming;
խաղք Ողոմպիայ, Olympic games;
խաղք ըմբշամարտից, wrestling;
գնդակ խաղ, the game of tennis;
խաղ կճեայ գնդակաց, game of marbles;
խաղ նարտի, backgammon;
խաղ աղիւսակի, draughts;
խաղ սատրնջոյ, chess;
խաղ աչկապուկի, blind man's buff;
խաղ թղթոյ, card-playing;
cf. Թուղթ;
խաղ բախտի, game of chance;
խաղ բառից, a pun, play upon words;
չլինել կամակ ի խաղ, to be in no mood for sport, not to be in a sporting mood;
ի խաղ հատանիլ, զակատիլ ի խաղս, to abandon oneself to amusements;
ի խաղ մտանե, to join a game;
to sit down to play;
լինել յաջողակ ի խաղի, to have a good game;
to hare a good-hand (cards), to be a lucky player;
լինել դժբաղդ ի խաղի, to have ill luck at play;
կորուսանել ի խաղի, to play or to gamble away;
վատնել զամենայն ի խաղի, to gamble away one's fortune, to lose ones' fortune by gambling;
դադարել ի խաղի, to leave off playing;
խաղ համարել, to take as a joke;
չեն ինչ խաղոյ, it is not to be trifled with, it is no joke;
— խաղ առնել զոք, ընդ խաղ արկանել, to ridicule, to deride, to mock, to make sport or mockery of, to laugh at a person;
ընդ խաղ առնել, to rally, to joke with, to jest with;
to turn to ridicule;
Voir tout
Other definitions containing this entry
πυγμή pugnus, pugna. Բռնամարտիկ, եւ Բռնամարտութիւն. ազգ ըմբշամարտութեան՝ կռուփս տալով, կամ բռնցի եւ մուրցացի բախմամբ.
Յըմբշամարտս մարդադատիչ իբրեւ առիւծ հզօր. (Նար. առաք.։)
Նմանեալ զըմբշամարտկացն զանփորձայաղթսն, եւ առ հեռիսն ի նոցանէն ստուերամարտիկ եղեալ. (Դիոն. ածայ.։)
Բարձրիգլուխ պարծեսցի։ Ողորմութիւնն՝ անցեալ կայ բարձրիգլուխ, ոչ ամաչէ, ոչ զանգիտէ։ Ըմբշամարտ ոք առ մարտագիրն մատուցեալ բարձրագլուխ զպսակն պահանջէ. (Սարգ. յկ. ՟Զ։)
Բարձրիգլուխ պարծեսցի։ Ողորմութիւնն՝ անցեալ կայ բարձրիգլուխ, ոչ ամաչէ, ոչ զանգիտէ։ Ըմբշամարտ ոք առ մարտագիրն մատուցեալ բարձրագլուխ զպսակն պահանջէ. (Սարգ. յկ. ՟Զ։)
ἁθλητής athleta Ըմբշամարտ ոք. ըմբիշ.
Մերկեա՛ց իբրեւ զըմբշամարտիկ, օ՛ծ իւղովն Քրիստոսի. զի մի՛ կռուեսցին ի քեզ ձեռք ախոյանին. (Եղիշ. միանձն.։)
Յորում փառս ոլոմպիայ խաղուն հանդիսի ըմբշամարտկացն երեւի. (Խոր. ՟Գ. 40։)
Իբրեւ ոմն յըմբշամարտկացն փշրեալ զժանիս առիւծու. (Կիւրղ. ղկ.։)
Զոր իմաստունն (կարծեցեալ՝ եղիմաս) ոչ էած զմտաւ, նմանեալ զըմբշամարտկացն զանփորձայաղթսն. (Դիոն. ածայ.։)
Ընդ գազանս կռուան՝ ըմբշամարտեցան, եւ յաղթօղ գտան. (Գանձ.։)
Սոքա մերկամարտիկք ելով ըմբշամարտիկ. (Մագ. ՟Ժ՟Ը։)
ՄՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒՄՆ. ἁγών, ἇθλος , ἅθλησις, πύκτευσις certamen, pugilatus, dimicatio. Մրցիլն. մրցանք. մրցկանութիւն. ընթացք եւ պէսպէս հանդէս ասպարիզի. ճգնութիւն. մենամարտութիւն. ըմբշամարտութիւն. մարտ. մաքառումն. պայքար.
Նմանեալ զըմբշամարտկացն անփորձայաղթսն, որք առ հեռիսն ի նոցանէ արիաբար ստուերամարտիկ եղեալ, եւ զօդն դատարկ քաջասրտաբար վիրօք դադարեցուցանել. (Դիոն. ածայ.։)
Զմարտիկն (յըմբշամարտս) բազմամսութիւնն եւ գունաւորութիւնն ձեւացուցանէ, եւ զքրիստոնեայն՝ ճնշեալ մարմինն. (Բրս. հց.։)
Որպէս ըմբշամարտ ոք. եւ Ըմբշական.
Ըմբշամարտապէս արուեստիւ ելլադական իւղեալ մրցողաց. (Նար. մծբ.։)
Նմանեալ զըմբշամարտկացն անփորձայաղթսն, որք առ հեռիսն ի նոցանէ արիաբար ստուերամարտիկ եղեալ, եւ զօդն դատարկ քաջասրտաբար վիրօք դադարեցուցանել. (Դիոն. ածայ.։)
Գօտեկռիւն լինել. գօտեմարտութիւն. գիրկ ընդ խախն կռիւ. ըմբշամարտութիւն.
Մրցումն բազկաւ յըմբշամարտս.
ԸՄԲՇԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ ԸՄԲՇԱՄՐՑՈՒԹԻՒՆ. որ եւ ՆԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, ՇԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ ՅԱՍՊԱՐԻԶԻ. Մարտ եւ մրցանք եւ արուեստ ըմբշաց. գօտեմարտութիւն. բռնամարտութիւն.
Զըմբշամարտութիւնն վանեսցէ։ Ո՛րպէս զըմբշամարտութիւնն ի գլուխ հանին. (Լմբ. սղ. եւ Լմբ. էր ընդ եղբ.։)
ԲՌՆԱՄԱՐՏԻԿՆ եւ ԲՌՆԱՄԱՐՏԻԿ ԿՌԻՒ ԲՌՆԱՄԱՐՏԿՈՒԹԻՒՆ πυγμή, πυγμαχία pugilatus, πάλη lucta, παλαίστρα luctae locus Ըմբշամարտութիւն բռամբ կամ կռփահարութեամբ.
ԸՄԲՇԱՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆ ԸՄԲՇԱՄՐՑՈՒԹԻՒՆ. ἅθλησις certatio, athletica, lucta, luctatio, luctamen որ եւ ՆԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ, ՇԱՀԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ ՅԱՍՊԱՐԻԶԻ. Մարտ եւ մրցանք եւ արուեստ ըմբշաց. գօտեմարտութիւն. բռնամարտութիւն.
Զըմբշամարտութիւնն վանեսցէ։ Ո՛րպէս զըմբշամարտութիւնն ի գլուխ հանին. (Լմբ. սղ. եւ Լմբ. էր ընդ եղբ.։)
Սոքա մերկամարտիկք ելով ըմբշամարտիկ. (Մագ. ՟Ժ՟Ը։)
Զայս եւ յըմբշամարտս է տեսանել, միայնամարտութեամբն ի գուպարս հանդիսիցն յաղթողք լինելով։ Զմիայնամարտութիւնս ի ցամաքի։ Զբռնացեալ հովիւն հալածել (յակոբայ) միայնամարտութեամբն։ Արտասանութիւն միայնամարտութեան դաւթի եւ գողիաթու. (Պիտ.։)
Յորում փառս ոլոմպիայ խաղուն (կամ ոլոմպիախաղուն) հանդիսի ըմբշամարտացն երեւի. (Խոր. Գ. 48։)
Զոր օրինակ ըմբշամարտ ոք իջանելով ի հանդէս՝ ըստ օրինի մարտուցեալ յաղթիցէ դէմ յանդիման. (Սարգ. յկ. ՟Ը։ Ի հանդէս ճգանց եւ մահու մտանել վասն քրիստոսի. Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Ա։)
Մերկեա՛ց իբր զըմբշամարտիկ. (Եղիշ. միանձն.։)
Ալիք եւ անդունդք զնաւորդս նեղիցեն, ձմեռն եւ սառնամանիք զհողագործսն, եւ բռնխէթք զըմբշամարտիկսն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 23. յն. բուռն հարուածք։)
Էին արք հետեւակք ըմբշամարտ զինակրաց, իբրեւ չորք հազարք. (Արծր. ՟Ե. 9։)
Կամ γυμνάσιον gymnasium Տեղի մերկ ըմբշամարտից, եւ կրթարան. ուսումնարան.
ՄՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒՄՆ. ἁγών, ἇθλος , ἅθλησις, πύκτευσις certamen, pugilatus, dimicatio. Մրցիլն. մրցանք. մրցկանութիւն. ընթացք եւ պէսպէս հանդէս ասպարիզի. ճգնութիւն. մենամարտութիւն. ըմբշամարտութիւն. մարտ. մաքառումն. պայքար.
Կռփամարտտիկ. եւ Ազգի ազգի ըմբշամարտութիւնք.
ԳՕՏԷԿՌԻՒ ԼԻՆԵԼ. որ եւ ԳՕՏԷՄԱՐՏԻԼ. Ըմբշամարտիլ. մենամարտիլ. գիրկ ընդ խառն կռուել.
ἁθλητικός, ὡλυμπιακός athleticus եւ այլն. Որ ինչ ա՛նկ է ըմբշաց եւ ըմբշամարտութեան.
παλαίστρα palaestra, luctae locus որ եւ ԿՌՈՒԱՐԱՆ. Տեղի կռուելոյ. ասպարեզ ըմբշամարտութեան. մրցարան.
ՈՂՈՄՊԻԱԴ կամ ՈԼՈՄՊԻԱՍ. որ եւ ՈԼՈՄՊԻԱԴ, ՈԼՈՄՊԻԱԹ, ՈԼԻՄՊԻԱԴ, ՈՒԼԻՄՊԻԱԴ, ՈՒԼԻՄՊԻԱՆԴ. լաւ եւս՝ ՈՂԻՒՄՊԻԱԴ, ՈԼԻՒՄՊԻԱԴ. յն. օլիմբիա՛ս , սեռ. օլիմբիա՛տօս. հյց. օլիմբիա՛տա. ὁλυμπίας, -άδος, -άδα olympias, -adis, olympii, -ia, olympiaca. Խաղ աշխարհագումար ըմբշամարտաց, եւ ասպարիզական արշաւանաց յողիւմպիա դաշտի եղիդ կամ հեղիայ գաւառի՝ չորեքամեայ ընդհատութեամբ իբր միանգամ ի նահանջ ամս. եւ Թուական հաշուիս այսորիկ. եւս եւ Յաղթանակն.
Ժամանակք թագաւորաց, եւ ողոմպիադաց, որ թարգմանի ըմբշամարտաց։ Յաւելից ի սոյն եւ զդիր ողոմպիադացն, որք ի յունաց գրեցան։ Յունաց առաջին ողոմպիադն կարգեցաւ։ Առ վաթսներորդիւ եւ հինգերորդիւ ողոմպիադաւն։ Յունաց ողոմպիադք (մրցանքն, եւ թուականն). ՟Ա. ողոմպիաս, յորում յաղթէր կուռբոս հեղիացի ի ստագին։ Յաղթեաց յողոմպիոջն վեցիցս, ի պիթիոջն վեցիցս. եւ այլն. (Եւս. քր.։)
ՈՂՈՄՊԻԱԴ կամ ՈԼՈՄՊԻԱՍ. որ եւ ՈԼՈՄՊԻԱԴ, ՈԼՈՄՊԻԱԹ, ՈԼԻՄՊԻԱԴ, ՈՒԼԻՄՊԻԱԴ, ՈՒԼԻՄՊԻԱՆԴ. լաւ եւս՝ ՈՂԻՒՄՊԻԱԴ, ՈԼԻՒՄՊԻԱԴ. յն. օլիմբիա՛ս , սեռ. օլիմբիա՛տօս. հյց. օլիմբիա՛տա. ὁλυμπίας, -άδος, -άδα olympias, -adis, olympii, -ia, olympiaca. Խաղ աշխարհագումար ըմբշամարտաց, եւ ասպարիզական արշաւանաց յողիւմպիա դաշտի եղիդ կամ հեղիայ գաւառի՝ չորեքամեայ ընդհատութեամբ իբր միանգամ ի նահանջ ամս. եւ Թուական հաշուիս այսորիկ. եւս եւ Յաղթանակն.
Ժամանակք թագաւորաց, եւ ողոմպիադաց, որ թարգմանի ըմբշամարտաց։ Յաւելից ի սոյն եւ զդիր ողոմպիադացն, որք ի յունաց գրեցան։ Յունաց առաջին ողոմպիադն կարգեցաւ։ Առ վաթսներորդիւ եւ հինգերորդիւ ողոմպիադաւն։ Յունաց ողոմպիադք (մրցանքն, եւ թուականն). ՟Ա. ողոմպիաս, յորում յաղթէր կուռբոս հեղիացի ի ստագին։ Յաղթեաց յողոմպիոջն վեցիցս, ի պիթիոջն վեցիցս. եւ այլն. (Եւս. քր.։)
Որ ըմբշամարտ սկայազօր քաջութիւնս գործեաց ի մատս պատերազմաց. (Ագաթ.։)
Գօտեմարտի ընդ ըմբշամարտին հանգրիճեալ, եւ ամենեւին զսպեալ։ Յառաջ եւ յետոյ հանգրիճեալ եւ զսպեալ. եւ իբրեւ զսուրհանդակ թեթեւընթաց արշաւէր. (Ոսկիփոր.։)
ՀԱՇՈՒԱԿԻՑ որ եւ ՀԱՇՈՒԸՆԿԵՐ. Ունօղ ընդ այլում զհաշիւ, կամ զվէճ. եւ ռմկ. ոճով՝ իբր Կռուակից, ըմբշամարտակից.
ՄԵՐԿԱԿՌԻՒ ԱԳՈՆ. γυμνικός ἁγών . Մերկ ընդ մերկի կռիւ ըմբշամարտութիւն։ (Եւս. քր. ՟Ա։)
ՄԵՐԿԱՄԱՐՏՔ գ. πάλη lucta. Մերկակռիւ ագոն. ըմբշամարտութիւն. բռնամարտութիւն.
ՄՐՑՈՂՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒԹԻՒՆ ՄՐՑՈՒՄՆ. ἁγών, ἇθλος , ἅθλησις, πύκτευσις certamen, pugilatus, dimicatio. Մրցիլն. մրցանք. մրցկանութիւն. ընթացք եւ պէսպէս հանդէս ասպարիզի. ճգնութիւն. մենամարտութիւն. ըմբշամարտութիւն. մարտ. մաքառումն. պայքար.
Voir tout