withe, band;
tie, bond, link, joint, union.
lien;
lien, union, liaison.
relationship, consanguinity, kin, cognation;
race, family;
likeness, analogy;
զօդք ազգականութեան, the ties of relationship.
to corrupt, to spoil;
to alter, to change, to falsify;
to contaminate, to soil, to dirt, to spot;
to cause to rot, to putrefy;
to deform, to disfigure;
to deprave, to seduce;
to pollute, to profane;
to poison, to infect;
to vitiate;
to debauch, to lead astray;
— զկոյս, to deflour, to debauch;
— զսիրտ, to corrupt the heart;
— զտեսիլ մորուաց, to shave;
— զառողջութիւն, to ruin the health;
— զբարս, to corrupt the morals;
— զօդ, to infect the air;
— զհամբաւ, to libel;
— հրոյ զլերինս, to consume, to burn, to devour the mountains;
— զխորհուրդս ուրուք, to render useless advice;
— զմիտս, to seduce.
cf. Զօդուած.
to suck, to imbibe;
to suck up, to absorb;
— զօդ, to breathe the air;
թուղթդ ծծէ, this paper blots.
to swallow;
to devour;
to ingulf, to absorbe;
զօդ՝ զշունչ or ոգի to breathe, to take breath;
— զբանս, to listen eagerly.
nuptial, hymeneal, bridal, spousal;
— զօդ, hymen;
— սէր, conjugal love;
զգեստ —, nuptial robe.
to stretch, to spread, to extend;
to throw, to hurl, to fling;
to shoot, to dart;
to draw;
to attract, to entice, to allure, to decoy, to lure;
to carry off, to bring, to drag, to drag along;
to take or suck in, to suck;
to inhale, to aspire, to breathe;
to lengthen out, to prolong, to protract;
*to leave;
— զօդ, to respire, to breathe;
— զաղեղն, to draw a bow;
— զնետ, to let fly an arrow, to shoot;
— զսուրն, to brandish;
to make a sword-thrust or pass;
cf. Սուր;
— զթի, to row, to impel by oars;
— զվարմ, to lay snares, to spread nets;
— զլուծ, to bear the yoke;
— զառագաստս, to sail, to unfurl or set the sails;
— զձեռն, to stretch or hold out one's hand;
յինքն —, to attract, to allure, to entice;
յինքն — զանարգանս ամենեցին, to incur the public contempt or hatred;
յանձնզցասումն ուրուք, to bring indignation or wrath upon one's head, to draw it upon oneself, to expose oneself to anger of;
— ի կորուստ, to lead to ruin or destruction;
— զկեանս, to pass one's life or days;
— զբանս, to provoke, to rouse, to excite to anger;
— առ ոք զհայհոյութեան բան, to load with insult or execration, to insult, to revile, to abuse.
to exhale, to emit;
— զօդ, to breathe, to take breath, to respire;
զհուր —, to send forth or emit fire, to break into a volcanic eruption;
— չարախօսութիւն, to whisper in the ears, to accuse in secret;
շնչեսցեն հողմք, let the winds blow;
let the storm rage;
շնչէ հողմն ուժգին, the wind blows hard;
շնչեաց հողմն աջողակ, a fair or favourable wind arose.
cf. Սնդկազօդ.
tendre, étendre;
jeter, lancer, darder;
tirer;
attirer, s'attirer, affrioler;
traîner, entraîner, ramener;
sucer, humer, aspirer;
allonger;
*laisser;
— զօդ, respirer l'air;
յանձն — զցասումն ուրուք, attirer sur soi ou encourir la colère de quelqu'un, s'y exposer;
յինքն —, s'attirer, tirer à soi, attirer sur soi;
— զձեռն, tendre, étendre la main;
— զնետ, tirer de l'arc, décocher des flèches;
— զաղեղն, tendre l'arc;
— զսուրն, allonger un coup d'épée;
— զկեանս, passer la vie;
— ի կորուստ, entraîner à la perte;
— սուր ի կողս ուրուք, cf. Սուր.
respirer, prendre haleine;
souffler, siffler;
exhaler;
inspirer;
— զօդ, respirer l'air;
շնչեաց հորմ աջողակ, il s'éleva un vent favorable.
air;
temps (disposition de l'air);
brodequin;
յօդս, ընդ օդս ou *օդը, en l'air, dans l'air;
au hasard;
ընդ օդս խօսիլ՝ հարկանել, parler en l'air;
խորհուրդք ընդ օդս, projets en l'air, châteaux en Espagne;
ձգել՝ ծծել զօդ ou օդ կլլել, respirer l'air;
ոչ բարւոք է օդն ou *օդն լաւ չէ, օդը վատ է, il fait mauvais, il fait vilain temps;
*օդը կշըտկուի՝ կբացուի, le temps se rassure, s'éclaircit, se met au beau;
*օդը կգոցուի՝ կամպոտի՝ կմթննայ, le temps se couvre, se couvre de nuages, se rembrunit, s'obscurcit;
*օդը կպղտորի, le temps se brouille;
*օդը կմեղմանայ կզովանայ, le temps s'adoucit, se rafraîchit;
ցրտին եւ ամպամած օդ, temps gris;
ամպոտ օդ, temps chargé, couvert de nuages;
օդ առնուլ, prendre l'air;
օդ փոխել, changer d'air;
վնասակարութիւն՝ արկածք օդոյ, les injures de l'air;
անոյշ ou քաղցրասիք՝ լաւ՝ վատ՝ վատառողջ՝ վնասակար՝ զով՝ տաք՝ կենդանի ou սաստիկ՝ խոնաւ՝ ժանտ՝ ապականեալ՝ ծծելի օդ, air doux ou serein, bon —, mauvais —, — malsain, — délétère, — frais, — chaud, — vif, — humide, — empesté, corrompu ou vicié, — respirable;
հանդարտ՝ պարղ՝ չոր՝ ցուրտ՝ տաք՝ մրըրկայոյզ՝ փոփոխական՝ անհաստատ՝ գեղեցիկ —, temps calme, — serein, — sec, — froid, — chaud, — orageux, — variable, — inconstant, — beau.
parenté;
race, famille;
analogie, ressemblance;
մերձաւոր —, proche parenté;
զօդ ազգականութեան, les liens de parenté.
corrompre, gâter, altérer, décomposer, dégénérer, détériorer, abîmer;
ruiner, ravager, détruire;
salir, souiller, empester, infecter;
— զկոյս, déflorer, violer une jeune fille;
— զսիրտ, empoisonner le coeur;
— զառողջութիւն, ruiner la santé;
— զբարս, corrompre, dépraver les mœurs;
— զօդ, empester, corrompre l'air.
amitié;
— խառնել, se lier ou s'unir d'amitié, se prendre d'amitié ou de l'amitié;
ունել ընդ ումեք, avoir de l'amitié pour quelqu'un;
կապիլ ընդ ումեք յօդիւ բարեկամութեան, se lier, s'unir, prendre quelqu'un en amitié;
խանգարել զ—, altérer l'amitié;
պնդել զօդ բարեկամութեան, resserrer les liens de l'amitié;
ի — գալ, devenir ami, se lier.
ébranler, mettre en branle, agiter, remuer, bouleverser, alarmer;
faire du bruit;
— զհաւատս, ébranler la foi;
— զօդս, ébranler, remplir l'air.
sucer;
aspirer, humer, absorber;
թուղթդ ծծէ, ce papier boit;
— զօդ, respirer l'air.
avaler;
engloutir, dévorer;
— զօդ՝ զշունչ ou ոգի, respirer.
nuptial, d'hymen;
— զօդ, hymen;
— օրհնութիւն, bénédiction nuptiale;
— սէր, amour conjugal.
Երբեմն գրիչք ի բաց թողնուն զգիրդ յ ՝ զկնի նախդրիս զ. անխտիր գրելով՝ զյորձանս կամ զորձանս. զյօդ ակմ զօդ. զյանձնառութիւն կամ զանձնառութիւն. զյաւանակ զաւանակ. զյատակ, զատակս. զյոլովութիւն, զոլովութիւն. զյստակութիւն, զստակութիւն. եւ այլն։
Շաղկապ καί, δέ, τε et, autem, -que, -ve, atque Շաղկապ զօդիչ ամենայն բառից եւ բանից ընդ միմեանս՝ ջոկաման ասացեալ, այսինքն ի մի մանօղ զջոկս ձայնից։ Արմատն է ւ. յորմէ ռմկ. ու. վէ, վ, իւ. սանս. էվա.
Զօդ ոտիցն հանել։ Օդ յոտսն ունէր։ Օդ ոտիցն հնարաւորել զձեւ կօշկաց ի մորթոց այծից. (Ճ. ՟Ա.։ Սարգ. յուդ. ՟Բ։ Արծր. ՟Բ. 7։)
Զամպս օդոց։ Ոգին սփռի իբրեւ զօդ թոյլ։ Իբրեւ զհաւու թռուցելոյ յօդս։ Իբրեւ ի նետէ ձգելոյ ի նպատակ կտրեալ օդն՝ վաղվաղակի յինքն կարկատեցաւ։ Զփոշին ցանել յօդս։ Ըստ իշխանին իշխանութեան օդոյս՝ այսոյ։ Ձայն մեղմոյ օդոյ, եւ անդ տէր.եւ այլն։
Զօդն հարկանել, կամ վիրաւորել, բախել եւ այլն. տե՛ս ի բայսն անդ։
Զհասարակաց օդն ձգեցի յիս։ Եւ ո՛չ ունչք առ ի ձգելոյ զօդ. ձգեցի յիս։ Եւ ո՛չ ունչք առ ի ձգելոյ զօդ. (Իմ. ՟Է. 3։ ՟Ժ՟Ե. 15։)
Կենդանի են միայն զօդն ծծելով. (Եղիշ. ՟Ը։)
Աթերբ, զօդիւ. (Հին բռ.։)
ԱՂԽ կամ ԱԽ. κλεῖθρον, σύγκλεισμα, πτίξις, κάτοχος claustrum, clausura, repagulum, plicatura Փակ. փականք. փակաղակ. կապ. զօդ պնդիչ. ախլակ, ախլանք, կղպաք, կպղաք. քիլիտ. պաղ. կէշմէ. քիլիտլամէ.
ԳԱՄ, ռմկ. որպէս Բեւեռ, վարի ի յանգս բարդութեանց իբր Զօդ. սեպ. հեզոյս. cf. ԵՐԿԱԹԱԳԱՄ. (լծ. տճ. գամա, լիվի. լա. գունէուս)։
ԳԱՄ,ոյ, օք. գ. Հեղոյս. զօդ. գամուած.
ԳԱՄ 3 ԳԱՄ 2) ... Իսկ ԳԱՄ 3, ռմկ. որպէս Բեւեռ, վարի ի յանգս բարդութեանց իբր Զօդ. սեպ. հեզոյս. cf. ԵՐԿԱԹԱԳԱՄ. (լծ. տճ. գամա, լիվի. լտ. գունէուս)։
ԵՒ ԵՒՍ. շ. եւ մ. ի մի զօդեալք որպէս նոյն ընդ վերնոյն, կամ ընդ Եւս եւ. καὶ ἕτι, ἕτι δὲ, ἕτι καὶ ἕτι et adhuc, atque etiam. Երբեմն զատուցեալ, զոր օրինակ.
ԿԱՊ որ եւ ԿԱՊԱՆՔ. δεσμός ligamen, vinculum πέδη pedica, compes. ինչ մի զուգիչ, զօդիչ, պնդիչ իրի ընդ իրի, իրօք կամ նմանութեամբ. որպէս պարան, լար, շղթայ. աղխ. շաղկապ. յօդ. եւ Սէր. Երդումն. եւ Արգելք ազատութեան. կապումն.
Եւ որպէս Գնտակ սրունց ի վերնակողմն թաթից. եւ Ո՛ր եւ է կոտորակ կամ յօդ զօդեալ եւ զօդիչ ի մարմնի.
συλλαβή syllaba. (լծ. հյ. ոգել. ոգի. հագագ, վանգ. յն. իխի՛, ի՛խօս. մանաւանդ արաբ. եւ պ. հէճէ, սիւգիւն ). Հնչիւն կենդանի՝ զօդմամբ տառի ընդ տառի. հնչումն եւ կապ փաղառութեան. վանկ. սիւղոբայ.
ՅՕԴ որ եւ ԶՕԴ. ἅρθρον articulus σύνδεσμος colligatio, ligamen, conjunctio, connexio, nexus, junctio, junctura ἀρμός, ἀρμονία compages, commissura, harmonia. Կապ, շաղկապ ո՛ր եւ է մասանց. յօդուած անդամոց. յարումն. կցումն. յարմարութիւն.
ՅՕԴ՝ քերականօրէն ἅρθρον articulus. որ եւ ԱԹՐ, ԱՐԹՐ, ՅԱՒԵԼԱԴԻՐ, ՅԱՒԵԼԱԴՐՈՒԹԻՒՆ. Տառ որոշիչ դիմաց, եւ մասնաւորիչ իրաց, զօդեալ ի վերջն բառից. ի մեզ՝ ս, դ, ն. իսկ ըստ յն. եւ իտ. է մասնիկ եդեալ ի սկիզբն բառից առ որոշել զսեռ նոցա. ὀ, ἠ, τό il, la, lo. իսկ լտ. դնէ դերանուն hic, haec, hoc. այսինքն՝ այս (ար. իգ. չէզ).
ՋԻԼ ՋԻՂ եւս եւ ՋԵՂ. νεῦρον, -ρία, -ρά nervus. Նեարդ պնդագոյն իբր լար անխզելի ի մարմնի կենդանեաց. զօդ յօդից ուժոյ՝ շարժութեան՝ քաջ զգայութեան.
Զօդսն կոծել ջնօք ձեռնարկեն. (Փիլ. նխ. ՟ա.։)
Շնչմամբ սքի ի նոցանէ զմերձաւոր զօդսն խնկահոտ գործէր։ Սիք եւ հով ընդունելով։ Բայց եթէ եւ զսիքդ կարծիցեմք ի ձեռն ինքեան շնչեալ։ Հուր, եւ սիգ. (Փիլ.։)
Յագեսցին ցիռք ի ծարաւս իւրեանց։ Միթէ տարապարտո՞ւց խանչիցէ ցիռ։ Հանգոյն է ցռոյ անապատականի։ Ցիռք ի դաշտս ծծեցին զօդս։ Ընդ ցիռս բնակութիւն նորա։ Ուրախութիւն ցռուց։ Եղիջիք իբրեւ զցիռ յանապատի.եւ այլն։
Զօդ գիջին՝ որպէս զառէջս մանէ նուրբ. (Լմբ. սղ.։)
որ եւ ԱՐՓ, փի, փից. αἱθήρ aether գրի եւ ԱՐՓԱՅ (ի բարդութիւնս), եւ ԱՐՓԻՆ. ըստ յն. եթեր. որպէս թէ կիզող. որ է լծ. ընդ պ. ատր, ազէր, այսինքն հուր. ըստ հյ. որպէս թէ Արեւի, կամ արեւային, արեւամերձ վայր. այն է Եթեր լուսաւոր ի վեր քան զօդս մինչեւ ի հրեղէն երկինս. պարունակ արեգական. վայրք լուսաւորաց կամ մոլորակաց. լոյս. եւ Հրեղէն կամար, հուր տարրական. օդ վերին. երկինք ստորին կամ միջին կամ վերին.
ԲԱՐԴ. ա. σύνθετος compositus Յիրերաց վերայ եդեալ. կրկնեալ. խառն կամ զօդեալ, հակակայ պարզ եղելումն. որպէս ռմկ. Բարդ ասին ծաղիկք բազմաթերթք. իսկ առ քերականս՝ Բառ զօդեալ յերկուց նշանական բառից. զոր օրինակ, մարդասէր, գերեվար, բարձընտիր, այրուձի, եւ այլն.
Եւ ոչ զօդն՝ որ զարեգակամբդ է, զոր եթերն ասեմք. (Կիւրղ. ղկ.։)
Այնմ որ ըզմիտս առնէ փայլօղ, զերդ զապակի՝ եւ զօդ կըրօղ. (Երզն. այբուբ.։)
Եւ ոգին սփռի իբրեւ զօդ թոյլ. (Իմ. ՟Բ. 3։)
Եթէ զմայրս լիբանանու ի լուծ կշռոց զօդեցից. (Նար. ՟Թ։)
Զօդոյս՝ զոր միշտ ծծեմք, յայտ առնէ. (Եզնիկ.։)
Ստէպ բանալով եւ խփանելով՝ ընդունին զօդն. (Սեբեր. ՟Է։)
θηλάζω sugo ῤοφέω sorbeo ἑκπίνω ebibo ἑκσιφωνίζω per siphonem exhaurio ἐλκύω traho. Արմատն է Ծուծ. (կամ ռմկ. ծիծ. լծ. թ. սիւզմէք. եւ նոյն ընդ լտ. սու՛կօ). Յինքն ձգել զըմպելին կամ զօդ. քամել լափել զոր ի խորս կայ. դիել. իսպառ ըմպել. ուտել ցյագ. կշտապինդ վայելել.
Ցիռք ի դաշտս ծծեցին զօդս իբրեւ զվիշապ. (Երեմ. ՟Ժ՟Դ. 6։)
Անարիւն ճիպռանցն նմանեցին, որ կենդանի են միայն զօդն ծծելով. (Եղիշ. ՟Ը։)
(որպէս թէ ծղյօդ. ծիղ յօդաւր. կամ ըստ Հին բռ. ծղօտն, որպէս թէ ոտն ծղի, ճղի) καλάμη stipula. Ցօղուն. խոզան. եղէգն խոտոց եւ բուսոց եւ արմտեաց՝ բարակ, ուղղաբարձ, եթէ միապաղաղ, եւ եթէյօդ առ յօդ զօդեալ.
Զօդուած ծնօտիցն բաժանեցեր։ ձեռն ի ծնօտի եդեալ՝ արտասուաց գետս իջուցանէ. (Նար.։)
ԾՈՒԾՔ ծծոց գ. Փողք քթաց ծծօղք զօդս, կամ առօղք զշունչ եւ զհոտ.
Անուն հողմոյ՝ որ խռովէ զօդս.
Ըստ քերականաց՝ Յատկութիւնք առոգանութեան ի տրոհումն եւ ի զօդումն վանկից.
ἄπτω, συνάπτω apto, necto, adnecto κολλάω, ἑγκολλάω agglutino. կր. adhaereo եւ այլն. Կից առնել զզատուցեալս. զուգել. զօդել. յարել. մերձեցուցանել. հասուցանել. մածուցանել. միաւորել. խառնել. կպցընել, փակցընել. իրարու դպցընել
Հերա զօդ (նշանակէ). (Փիլ. տեսական.։)
ՀՈՂՄ որ եւ ՀՈՂՄՆ, մունք. գ. ἅνεμος ventus. Օդ շարժուն. չոր եւ նուրբ գոլորշիք շնչեալք, որք բախեն զօդս։ cf. ՍԻՔ, cf. ԱՅՍ, cf. ՈԳԻ կամ cf. ՀՈԳԻ, իբր շունչ. հով, քամի. ... եբր. րու՛ախ.
Ո՞վ ժողովեաց զհողմս ի գոգ իւր։ Ջանայ նա հողմոյ։ Նա զհողմս ժառանգեսցէ։ Մարգարէքն մեր էին ի հողմն։ Գնաց յինէն յոյս իբրեւ զհողմով։ Ոչ որպէս թէ զհողմս ինչ (յն. զօդս) կոծելով. եւ այլն։
Ձգել զլուծ, կամ ակօս ի դաշտի. կամ պարանօք, ցանցիւ, կապանօք. կամ զուռկանն, զգործին ի ցամաք։ Ձգել արտաքոյ տաճարին. կամ ի հրապարակ, ի տագնապ, ի գթութիւն։ Ձգեցից առ իս։ Ձգել զսուր, զբան։ Ձգել ի ջրոց (ի դուրս)։ Ձգել զդուռն զկնի։ Ձգել զօդ։ Ձգել զմեղս իբրեւ երկայն պարանաւ։ Մի՛ ձգէք յանձինս զսատակումն. եւ այլն։
Զաթոռ պատուական արանց, զնիստս եւ զհանգիստս։ Ո՞ եհեղ զօդս, զթեւաւոր բնութեանց զկառս, զհողմոցն զնիստս. (Առ որս. ՟Ը. եւ ՟Է։)
Շուք նետիցն շլացուցանէր զզօրսն։ Շուքք նետիցն զօդն խաւարեցուցանէին. (Մեսր. երէց.։)
Ունչս ունին, եւ ոչ հոտոտին։ Ոչ ականջք առ ի լսել, եւ ոչ ունչք առ ի ձգելոյ զօդ։ Զունչս եւ զականջս քո կտրեսցեն.եւ այլն։
Աստուծոյ է տուր եւ շնորհ՝ թողութիւն մեղաց, որդէգրութիւնն։ Տուր ետ մեզ աստուած զիւր միածնին մահն. արդ ես զի՞նչ ասէ այսմ կշռեցից փոխարէն։ Անզղջական տուր, ամենաբաշխ աջ. (Շ. ՟ա. յհ. ՟Բ։ Լմբ. սղ.։ Նար. ՟Գ։) Զօդ, զառատն հոսումն, զանարծաթն տուր.
Կար. կարուած. զօդ եւ եզր. ժապաւէն. տէրզ, թիրիզ.
Զօդոյն՝ որ ցայգ ուռնու ի խոնաւութենէ ջուրց։ Զի ցայգ ի նորա լուսոյն ի լուսնի ամանն լոյս ծագէ։ Յայտ է թէ ուրեք ծածկի ցայգ. (Եզնիկ.։)
Զանդրանիկս արջառոց, եւ զանդրանիկս օդեաց, եւ զանդրանիկս այծեաց։ Զամենայն արօտական զհամակ յօդեաց։ Յօդեաց եւ յայծեաց առնուցուս։ Մեկնեսցէ զօդիս յայծեաց, եւ կացուսցէ զօդիսն ընդ աջմէ իւրմէ.եւ այլն։
Որ ոչ գայ ի կապ. անզօդելի. անկապելի.
Արկին զնա ի բարձանց ի խորս, եւ ոչ ինչ ազդեաց նմա։ Զգան զվնաս վտանգին, զոր ազդեն մարմնոյն։ Զօդ վիրաւորելով՝ ընկերին կարծիցէ ազդել զխոցուածսն. (Մծբ. ՟Բ։ Նար. ՟Կ՟Թ։ Լմբ. ատ.։)
Անմիաբան. որ ոչ զօդի ընդ այլս.
որ եւ ԱՆԴՐԱԿ. զոր տեսցես. κλείς սեռ. κλείδος. clavis (կամ junctura, jugulus ) (լծ. թ. փիլիտ, փիլատէ) ռմկ. ախլագ, կղպակ. որպէս թէ Անուր փոքրիկ. այսինքն Ոսկերք պարանոցին ի ձեւ անրոյ կամ աղխից, որովք զօդին ուսք ընդ վզին, եւ թեւք ընդ ուսս. Վզին առջեւի ոսկորները.
Թէ արձա՞ն ինձ կենաց գրեցից, յորմէ ջնջեցայ։ Ի քեզ են նկարեալ իբր յարձանի անջնջականի։ Արձան փորագրեալ ամնեւին անեղծանելի։ Արձան պատմաբանական։ Արձան անձնական՝ իմաստիւք զօդեալ. (Նար. ՟Ի՟Դ. ՟Խ՟Զ. ՟Կ՟Զ. եւ Նար. խչ. եւ Նար. կուս.։)
Դեւք որ կարօղ են զօդս գնդել, եւ պարզել. (Եզնիկ.։)
Զդէմս, (որպէս) զօդ եւ զերկին զվերաբեր բնութիւնսն գոգեալ պահպանագոյն ծածկեն. (Փիլ. իմաստն.։)
Զօդեալ կամարքն հանդէպ միմեանց. (՟Գ. Թագ. ՟Ե. 6։)
Այսչափ ինչ զօդեսցուք յառաջին անդր. (՟Բ. Մակ. ՟Բ. 33։)
Ոչինչ ի կարգին նշանակեցաք, այլ զօդեմք աւասիկ. (Խոր. ՟Ա. 31։)
Ի մի լուծ կշռոց զօդեցից։ Ի մի կերպարան տեսակի զօդեաց։ Մի զօդեցաւ Քրիստոս յերկուց գոյութեանց։ Արձան անձնական իմաստիւք զօդեալ. (Նար.։)
Զինչ է՝ որ զօդէ մարդ ի սրտէ անտի իւրմէ յետ ընդունելոյ պատուիրանին, այն դառնութիւն է եւ ստութիւն։ Զօդեաց յօդեաց զպատճառ պատանեկին. (Եփր. թագ.։)
Փութացաւ զպատճառս նոցա ասել եւ զբնութիւն, իբրեւ զերկնի, զծովու, զօդոյ. (Նոննոս.։)
Հաւորսն զօդային լողական (կամ լողակսն) ձգէ յորոգայթ. (Լմբ. ամովս.։)
ԽՈՅԱԿ կոչին եւ Վերին ծայրք սիւնակաց խորանին եւ վարագուրի. Նոյնպէս եւ զօդիչ զարդք դրանդեաց կամ բարաւորաց դրանց. Տե՛ս (Ել. ՟իզ. 37։ ՟իէ. 10. 11։ ՟լը. 26։ Թուոց. ՟գ. 36։ Եզեկ. խ. 48։ ՟Խ՟Ա. եւ 3։)
ἁγκύλη ansa, ansula, cochlea (ի բառէս Օղ, եւ Խոյ կամ խոյակ) Նոյն ընդ Ճարմանդ. զօդ եւ դրուագ. ունկունք. եբր. վավ, այն է ձեւ վեցերորդ տառի նոցա նման ըստ իմիք տառիցս ւ. υ. y.
որպէս յն. զէ՛ւնիմի. ζεύγνυμι jungo, copulo Զուգել. զօդել. կապել սերտիւ. կպցընել, քակցընել.
(լծ. թ. թէպպիլ էթմէք, օլմագ) μετασχηματίζω եւ այլն. in alium habitum muto, transformo եւ այլն. Զուգել. զօդել. կապել սերտիւ. կպցընել, քակցընել.
Կամար սեանց։ Զօդեալ կամարքն հանդէպ միմեանց։ Զկամար աթոռոցն, ուր դատէր ի կամարի ատենին։ Զներքին կամարաց տան տեառն։ Առ կամարաւ։ Անկեանց եւ կամարաց։ Զկամարօք դրան, եւ այլն, (Գ. Թագ. Ա. Մնաց.։ Եզեկ. Խ։)
δέω, ἑπιδέω, καταδέω, ἑκδέω , δεσμεύω ligo, vincio. Կապով զօդել. յօդիւ միաւորել. կցել. աղխել. զուգել. յարել. յեռուլ. եւ Ի կապանս արկանել. պնդել. պրկել. կաշկանդել. կախել. արգելուլ. խափանել. ծրարել. պատել. կապել, կապկըպել, կպցընել, փակցընել, արգիլել. եբր. ասար.
ῤαφή sutura Կարուած. կարաւանդ. զօդ հանդերձիձ, կամ զրահից, եւ մարմնոյ. կար, կապ. պաղ.
ԿՈՃԱԿ. որպէս ռմկ. օղ, օղակ. Ճարմանդ. զօդ.
συλλαβίζω syllabas conecto. Հնչել զձայն՝ զօդելով գիր ընդ գրոյ. ոգել զվանկ.
Հերա զօդ (նշանակէ). (Փիլ. տեսական.։)
Զօդեմք աւասիկ ... լինել մեզ հիւսն պատկանաւոր. (Խոր. ՟Ա. 31. (որպէս հիւսօղ բանից, կամ հիւսուած։))
ՅԱՐԵՄ ՅԱՐԻՄ. συνάπτω, -ομαι, ἑρείδω conjungo, copulo, confirmo, fulcio, haereo προστίθημι appono, addo κολλάω, προσκολλάω, -ομαι agglutino, -or, adhaereo եւ այլն. Յար՝ այսինքն առընթեր՝ կից դնել. կցել, իլ. յարմարել. միաբանել. զօդել. յաւելուլ. յանկուցանել. յանկչել. միանալ՝ միաբանիլ. յօդիլ. կռուիլ. կպցընել, յարուիլ, կպչիլ, փակչիլ. (լծ. յն. լտ. երի՛տօ, հէ՛րէօ. թ. եարան, եւ այլն)
Իբր Յօդեալ. զօդեալ. կցեալ.
συναρμολογέω, συναρμόζω, συμπλάττω , συντίθημι concinno, compingo, coapto, compono ἁρθρόω articulo, formo, figuro եւ այլն. Յօդիւ կապել. զօդել. շաղկապել. բաղադրել. յարմարել. յերիւրել. պատկանել. յանգել.
Շուչ այժմ յայտնի զօդս կոչեաց. զշունչ իմ ասէ. քանզի իւրաքանչիւրոք զայս ծծելով՝ ունի զկենդանութիւն. (Իսիւք.։)
ՇՈՒՆՉ ԿԼԱՆԵԼ. Շունչ առնուլ. ծծել զօդ. ոգի առնուլ. շունչ՝ սիրտ առնել .... տե՛ս եւ ի բայն ԿԼԱՆԵԼ.
Զօդոյն՝ որ ցայգ առնու ի խոնաւութենէ ջուրց, հասեալ ջերմութեան ճառագայթից արեգականն՝ շքթեցուցանէ ի բաց զտամկութիւնն. ուստի ընդ արեւածայրս ցօղ անկանի. (Անդ։)
ՊՆԴԵԼ. σφίγγω, συσφίγγω, ἁσφαλίζω stringo, constringo, securum reddo συνάπτω conjungo, copulo. Կապել պնդապէս. կաշկանդել, զօդել յարել, կցել, ծրարել կապկպել.
Ոչ յայլմէ ումեքէ ի բաց ձգեցեալք առ ի պրկիլ եւ ձգտիլ։ Զօդն ձեւացոյց եւ պրկեաց սաստկութեամբ. (Փիլ. իմաստն. եւ Փիլ. ՟ժ. բան.։)
ζεύγλη jugum. Անուր լծոյ՝ միապաղաղ ոլորեալ, եւ ի սրտէ կապեալ սամետեօք, եւ կամ երկմասնեայ ընդ միմեանս զօդեալ կապով սամետեաց. (ռմկ. սամի, մանկիռ, մանկուռ. արաբ. սէյմ. երկականն՝ սէմըգ ).
երկեակս ի նմին մահուն մի ըստ միոջէ զօդտութեան ծածկեաց զսերմանս. (Յհ. իմ. երեւ.։)
Բեւեռ. հեղոյս զօդիչ. գամ. եւ Հեղուսումն. մածումն. պնդումն.
տացէ քեզ տէր սիրտ տրտմեալ, եւ աչս սորեալս։ Առ ի սորելոյ աչաց իւրոց, եւ մաշելոյ զանձն նորա։ Ցիռք ի դաշտս ծծեցին զօդս իբրեւ զվիշապս, եւ սորեցին աչք իւրեանց, զի ոչ գոյր խոտ. (Օր. ՟Ի՟Ը. 69։ ՟Ա. Թագ. ՟Բ. 33 ։ Երեմ. ՟Ժ՟Դ. 6։)
Իբրեւ իժի թոյնք սփռեսցին։ Ոգին սփռի իբրեւ զօդ թոյլ. եւ այլն։
ἁγκωνίσκος parvus cubitus, catenatio, commissura, flexus brachii. Զօդ արմկաձեւ. ճարմանդ. աղխ պարզեալ, եւ որպէս բազուկ տարածեալ խոտորնակի. չափրաստ, գօլ.
Որպէս թէ Առյօգել, կամ իբր րամոտել, ժողովել. կցորդել. միաբանել. զօդել. յօրինել.
Երկու փողակք տան եւ առնուն զօդն իբրեւ ցնցղով իւիք սոսորդով ի բերանս Սեբեր. (՟Է։)
Կոչեն ոմանք զերկիր աղջիկ դեմետրա՞ եւ օդոյի՝ զօդդ, եւ զհուր՝ հեփեստոս. (Փիլ. ՟ժ. բան.։)
ԱՆԶԱՆԿ որ եւ ԱՆԶԱՆԳ. Ոչ զանգեալ ընդ այլում. անզանգելի. անզօդելի.
ԱՆԶԱՆԿ որ եւ ԱՆԶԱՆԳ. Ոչ զանգեալ ընդ այլում. անզանգելի. անզօդելի. ἁσύγκλειτος. non connexus.
Անխառն կերպարան սիրոյ։ Անխառն իբրեւ զօդ. (Նար.։)
Չունօղ զպարզութիւն. բարդ. զօդեալ. բաղադրեալ.
ἐξέχον, ἑκεχόμενον, προσέχον. eminentia, prominentiae gradatae, junctura. Ագոյցք. զօդք. եւ որպէս Առանցութիւն. վերելք, ցցուածք.
ԱՐՄՈՒԿ կամ ԱՐՄՈՒԿՆ, ἁγκών cubitus, flexus brachii գրի եւ իբր ռմկ. ԱՐՄՈՒՆԿ. Յօգուած բազկի. եւ որ ինչ նման է նմին. ... (իսկ ա՛րմօս, ըստ յն. է յոդուած, զօդ. եւ ա՛ռմուս, ըստ լտ. բազուկ, թեւ)
(ի պրս. տէսթ, ձեռն. տէսթէք, ձեռնիկ). καρπός carpus, junctura manus cum brachio Թաթ ձեռաց. եւ Զօդ ձեռին ըստ բազկի. եւ Ձեռն.
ԶԱՆԳԱՆԵՄ ԶԱՆԳԵՄ իբր ռմկ. որ եւ ԶԱՆԿԱՆԵԼ, ԶԱՆԿԵԼ. φυράω , ἁναφυράω misceo, commisceo, macero, subigo (իբր բոլորովին անկանել, այսինքն հիւսել, յեռուլ, կամ յանգել) Խառնել եւ զօդել ի մի, մանաւանդ զալիւր ընդ ջրոյ կամ իւղոյ. շաղել. շաղախել. թրել. թրմել. մակարդել. ծրդել. մածուցանել. բաղադրել. միաւորել. տարրացուցանել. շաղվել, միացնել.
Ըստ որում ի բառէս Զոյգք. ζευγνύω, συζευγνύω jungo, conjugo, conjungo, computo συνάπτω comparo Լծակցել. զուգաւորել. եւ Զօդել. շաղկապել. յօդել. եւ Յարել. յարմարել. յօրինել. ընդելուզանել. ջխտել, միացընել, կապել, կցել. յարմարցընել.
ԽԱՌՆԱԿ. գ. Խառնուած. զօդումն. շաղկապումն. Կայր նովին պատանաւ՝ ողջ եւ անքակ խառնակ յօդիցն. (Եզնիկ երէց.։)
Կամ Կցել. յարակցել. զուդել. զօդել. աբուցանել. ընդելուզանել.
ԽԱՌՆԵԼ. Միաւորել անշփոթ. Միացուցանել կամ բաղկացուցանե առանց այլայլութեան մասանց. որ ըստ յն. եւ լտ. ասի նաեւ զուգել կամ զօդել.
Ստէպ բանալով եւ խփանելով՝ ընդունին զօդն. (Սեբեր. ՟Է։)
Վերստին կապէ յարութեամբ յիւրում ժամանակին անլուծանելի կապանօք. այսինքն զօդիւ, միաւորութեամբ. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ժ։)
ԿԼԱՆԵԼ ԶՕԴՍ. ԿԼԱՆԵԼ ԶՇՈՒՆՉ. ՈԳԻ ԿԼԱՆԵԼ. Շունչ առնուլ. շնչել. ունել զտուրեւառ շնչոյ. ոգի առնուլ. հանգչել.
Շնչէ, եւ ոգւով զօդս զայս կլանէ։ Ոչ եկուլ զօդս, եւ կենդանի կեայր (ի փոր կիտին). (Կոչ. ՟Ժ՟Դ։)
Յորժամ տագնապեալ ոք յումեքէ իցէ, ասէ. չետ ոգի կլանել, չետ ոգի առնուլ, եւ այնու զօդոյս՝ զոր միշտ ծծեմք, յայտ առնէ. (Եզնիկ.։)
ԿԼԱՆԵԼ ԶՕԴՍ. ԿԼԱՆԵԼ ԶՇՈՒՆՉ. ՈԳԻ ԿԼԱՆԵԼ. Շունչ առնուլ. շնչել. ունել զտուրեւառ շնչոյ. ոգի առնուլ. հանգչել.
Շնչէ, եւ ոգւով զօդս զայս կլանէ։ Ոչ եկուլ զօդս, եւ կենդանի կեայր (ի փոր կիտին). (Կոչ. ՟Ժ՟Դ։)
Յորժամ տագնապեալ ոք յումեքէ իցէ, ասէ. չետ ոգի կլանել, չետ ոգի առնուլ, եւ այնու զօդոյս՝ զոր միշտ ծծեմք, յայտ առնէ. (Եզնիկ.։)
Կցումն. յարումն. զօդումն. յօդ.
ՀԻՒՍԱԿ. πλέγμα, ἑγκυρτία, κυρτία rete, textum, gibbus. Հիւսք. հիւսեալ ինչ. զօդ. կապ.
ՀԻՒՍԵՄ որ եւ ՀԻՒՍՈՒՄ, սի. πλέκω, συμπλέκω plico, complico, necto, connecto, torqueo διατάσσω dospono. Հիւսս առնել. հիւթել. նիւթել. ոլորել. բոլորելով շարամանել. ընդելուզանել. կցել. զօդել. յարմարել. հուսել.
Լուսինն խոնաւ է, եւ արեգակն ջերմ. ոմն զօդ գիճին որպէս զառէջս մանէ նուրբ, եւ այլ ոմն հրային ազբամբ զնոյն յարմարեալ՝ պատմուճան զգեցուցանեն կենդանեաց որպէս որդեկաց զտուրեւառ շնչոցն կենդանութեան. (Լմբ. սղ.։)
ՁՈՒԼԵԼ. Նմանութեամբ. կամ որպէս στερεόω solido. Պնդել. կարծրացուցանել. սառուցանել. զօդել.
Անդադար ղօղանջիւնք վիրաւորեն զօդն (տղայք ի լացս) Լաստ. (՟Ժ՟Ա։)
ἐνόομαι, ἔνουμαι unior, adunor, haereo, conjungor, colligor եւ այլն. Մի կամ իբր մի լինել. միաւորիլ. խառնիլ. զօդիլ, շաղկապիլ. զուգիլ. եւ միաբանիլ. յարիլ. յարակցիլ, կա՛մ ֆիզիգապէս, կամ բարոյապէս. մէկ ըլլալ։
Միով սրով զօդեալ. ուր իցէ սէր հասարակաց առ միմեանս.
περιθέω, περιτίθημι, ἁρτέω , συνάπτω circumpono, apto, connecto, suspendo, appendo եւ այլն. (լծ. յարել, յիրել, յերիւրել) Շարայարել. յարմարել. յարագրել. ընդելուզանել. ագուցանել. զօդել. անցուցանել զիմն ընդ ծակ, կամ զծակեալն ընդ այլ ինչ. շարել, կցել, հագցընել, փակցընել. միացընել, անցընել, կպցնել.
σύνδεσμος colligatio, conjunctio, vinculum, ligamentum, nexus, copula. որպէս Շարակապ՝ զուգակապ. կապ զօդիչ. կապակցութիւն, զօդ, յօդ որպիսի եւ իցէ. յօդակապ.
ՇԱՂԿԱՊ. ըստ քերականաց. σύνδεσμος conjunctio. Մասն բանի զօդիչ զբառ ընդ բառի. եւ զբան ընդ բան.
Մետաքս ոսկեզօդ, սպիտակ բեհեզ, ուստիկ ծանրագին էած ի վերայ նորա. (Ոսկիփոր.։)
Զօդոցն բերման ալեացն. (Պիտ.։)
Պատեանքս ստէպ բանալով եւ խափանելով ընդունին զօդն հասարակախառն. (Սեբեր. ՟Ե։)
(Արի՛, զի՞ խորդաս). ո՞չ տեսանես ի վեր քան զօդս պարսեալ զնաւդ. (Փիլ. յովն.։)
Երկու փողակք տան եւ առնուն զօդն իբր ցնցղով իւրք սոսորդով ի բերանս. (Սեբեր. ՟Է։)
Ելեալ ի վերայ տանեաց՝ զօդային զվերնոտ դեւսն կոչէր։ Զօդային եւ զվերնոտ դեւսն կոչեն. (Կոչ. ՟Զ։ Յհ. իմ. պաւլ.։)
Ցնորք համարին զմարմինն Քրիստոսի. եւ թէ իբրեւ ընդ ցնցուղ անց ընդ կոյսն։ Տիկս իմն կազմեն. եւ ապա երկուց փքոցն ի ցնցուղսն հողմաբերս, եւ անտի յամենայն փողսն տալ զփուքն ... Երկու փողակք տան եւ առնուն զօդն՝ իբրեւ ցնցղով իւիք սոսորդով ի բերանս։ Յորժամ ոլոռունք կաթինն պանրացեալ խնուցուն զցնցուխ ստեանն. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Ա։ եւ Շ. մտթ.։ Սեբեր. ՟Է. ՃՃ.։)
Որ բերէ զօդ կամ զհողմ զովացուցիչ. հավա՝ հով բերող դրսէն ներս.
Ունօղ զթեւս որպէս զօդոյ կամ զհողմոց.
Զօդային նաւելութիւնս յերկրի տարածեցին։ Ի կերպասուց օդային անկուածովք. (Ածաբ. աղք.։)
Որ վարի ընդ օդս. եւ Որ վարէ զօդս ըստ քերթողաց կամ առաս պելաց.
Զօդ զամենայն ուրեք սահեալն եւ մածեալն, զանարծաթն տուր. (Պիսիդ.։)
Բառիւք կապեալ, զօդեալ, սեթեւեթիւք յօրինեալ.
ԲՆԱԿՑԻՄ կամ ԲՆԱԿՑԵՄ. συμφύομαι coalesco, cohaeresco Տնկակից լինել. բնաւորիլ. բնաւորապէս միանալ, զօդիլ. ընտանենալ. հաղորդիլ. կամ Բնակակից եւ դասակից լինել.
ԲՆԱԿՑԻՄ կամ ԲՆԱԿՑԵՄ. συμφύομαι coalesco, cohaeresco Տնկակից լինել. բնաւորիլ. բնաւորապէս միանալ, զօդիլ. ընտանենալ. հաղորդիլ. կամ Բնակակից եւ դասակից լինել.
Արեգակն՝ բոցաձեւ երեւեցաւ՝ յարեւմուտս եղեալ։ Սրամտութիւն բոցաձեւ է եւ հրագոյն։ Այն՝ որ զօդն ճեւացոյց, եւ առ հուր բոցաձեւ շրջեալ փոխեաց. (Փիլ. լին. եւ Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Փոխանակ գրելոյ զՅօդուած. (զորմէ տե՛ս ի տառն Յ) իբրու նովին նշանակութեամբ՝ Յօդ. զօդ. կապակցութիւն.
Ո՛չ ... զօդուած ծնոտիցն բաժանեցեր՝ քակտեալ ի միմեանց. (Նար. ՟Լ՟Զ։)
ԶՕԴՈՒԱԾ cf. ՅՕԴ, ՅՕԴՈՒԱԾ.
Հաստատեցան ջիլք եւ զօդուածք ոսկերացն. (Ոսկիփոր.։)
Իմաստակի ումեմն արտաքնոյ բարւոք թուեցաւ չար ասել ըզմահ։ արձագանք ... ըստ իմաստակի ումեմն օտարի զօդ վիրաւորեալ։ Դպիր կշտամբեալ, իմաստակ խելագար. (Նար.։)
Հաւորսն զօդային լողական (կամ լողակսն) ձգէ յորոգայթ. (Լմբ. ամովս.։)
Զմերձաւոր զօդսն խնկահոտ գործէր. (Փիլ. լիւս.։)
Զօդ վիրաւորելով՝ ընկերին կարծիցէ ազդել զխոցուածսն. (Լմբ. ատ.։)
δέσμα, δέσμωμα, δεσμίς ligamen, vinculum. Որպէս գործի կապելոյ, կապ, կապանք. պարան. լար. զօդ.
Կապարանք զըստին հաստուածոյ յոշատեցաւ (իբր զօդ)։ Կապարան ձգողական։ Կապարանին շրջափակութեամբ. (Նար. ՟Ի՟Ե. ՟Խ՟Ե։)
(ռմկ. հանկուց, հանկուրց. ուստի եւ հանկուցել) որպէս թէ Համ ա՛գոյց. σύνδεσμος colligamen, vinculum. Ագոյցք ընդ իրեարս. կապ։ զօդ. աղխ. պրկումն. կնճիռն.
Ստէպ հատանիլ կամ ընդհատիլ շնչոց խոնջելոց եւ լացողաց՝ ի կլանել զօդս. յոգիս ապաստան լինել. հեղձամղձկիլ. գրի եւ ՅԱՏԿԼԻԼ.
Հարմամբ զնստուցանել, կամ ի հարուստ մի խորութիւն մխել. վարսել. եւ Պնդել. զօդել.
Միաւորեցի զքեզ ընդ իս, եւ ընդ իս հարստեցի. (Ոսկ. ՟ա. տիմ. յն. զօդել։)
ՀԱՒԱՀԱԼԱԾ որ գրի եւ ՀԱՒԱԼԱԾ. Այն ինչ՝ որ հալածէ զհաւս. որպէս խրտուիլակ, գործի հողմաշարժ, կամ թռչուն վանդակաւ պահեալ առընթեր մրգապահաց՝ ի խրտուցանել զօդաթռիչ թռչունս.
Կենդանւոյն տարբերութիւնքն, հետեւակն, եւ երկոտանին, եւ թռչունն, եւ լուղակն։ Զծովային կենդանեաց, եւ զհետեւակաց, եւ զօդայնոց բնութիւնսն բաժանեաց. (Արիստ. ստորոգ. եւ Արիստ. աշխ.։)
ՃԱՐՄԱՆԴ ἁγκύλη ansa, ansula, cochlea. գրի եւ ՃԱՐԱՄԱՆԴ. Խոյօղ. գործի զօդելեաց. զօդ. աղխ. կարթաձեւ յօդիչ. օղակ, խուլբ, խօպճա. ... եբր. վավ, շօլ.
Զգալիքս եթէ դոյզն ինչ ժամ զօդոյս տուրեւառութիւն ոչ ճաշակեն, մահանան. (Խոսր.։)
συναπτός, συναφθείς, συνήμμενος, συνᾴδων connexus, copulatus, adunatus, adhaerens, cohaerens, consonans. Յարեալ կցեալ. կից. կցորդ. զօդեալ. բարոյապէս միաւորեալ. բարեկամ. ընտանի. սրտակից. ձայնակից. հետեւորդ. յարմար.
Զյարոյցս գետոց, զօդոց զփոփոխմունս. (Փիլ. նխ. ՟բ.։)
σύνδεσμος connexus, colligatio, legamen, vinculum. Ինչ մի յօդիչ եւ կապիչ. յօդ. զօդ. կապ. շաղկապ յո՛ր եւ է կարգի.
Յօդիւք պատեալ. որպէս զօդեալ անդամօք. մարմնեղէն. տարրեղէն. բաղկացեալ.
Որ յօդէ. զօդիչ.
εἰρμός (յորմէ եռմոս). ἀρμονία (լծ. ընդ յարմարութիւն) nexus, series, harmonia. Զօդումն. շաղկապումն. եւ Բարեյօդ յարմարութիւն իրաց եւ ձայնից.
Շարակից. յարակից. զօդեալ. միացեալ.
ՇԱՐԱԿԱՄ ՇԱՐԱԿԱՅԱՆԱՄ, ՇԱՐԱԿԱՅԵՄ ՇԱՐԱԿԱՅԻՄ. σύγκειμαι simul ponor vel jaceo, componor, consto συνέχω contineo եւ copulo. Ի մասին կալ՝ կայանալ. բաղարկոցիլ. շարադրել. շարունակել. զօդել, իլ.
Շնչափողն ի ծածուկ ի ներքս ամրացեալ՝ զիա՞րդ անդադար ունի զօդոցն եւ զշնչոց տալ եւ առնուլ զմատակարարութիւն։ Ի մենակ հողոյ լինել ոսկերացն կարծրութիւն, եւ շնչափողոյն փափկութիւն. (Կոչ. ՟Դ. ՟Ժ՟Բ։)
Ոսկւով զօդեալ, յեռեալ. ոսկեհուռ.
Մետաքս ոսկէզօդ, սպիտակ բեհեզ. (Ոսկիփոր.։)
Տեսանօղ զկուրացեալս ասիցէ, եւ ո՜չ սրագոյն բբօք պատառօղ զօդ. (Շ. թղթ.։)
Բեւեռել. հեղուսել. մածուցանել. պնդել. հաստատել. զօդել. յարել. շաղել. գամել, կպցընել, փակցընել.
Ոչ միայն քան զաչս, այլեւ քան զմիտս սրագոյն են։ Սրագոյն բբօք բացարձակ պատառօղ զօդ. (Իսիւք.։ Շ. թղթ.։)
Զօդ եւ զերկին զվերաբեր բնութիւնսն։ Ի թեթեւ եւ ի վերաբեր էութեան, որում հասաւ օդ եւ ափին։ Զբնութեան մեծութեան զհետ երթալ, որ վերաբերն է եւ ինքնաբաւ. (Փիլ.։)
Զօդս օգտաբերս հրամայեսցես ի վերայ երկրի. (Կաղանկտ.։)
տեսեալ զօդագնաց նաւավարն փութալով՝ ի նաւահանգիստն՝ զերկիրս բանայ նմա. (Ճ. ՟Ժ.։)
Երկրի զթանձրագոյնն, հրոյ եւ ջրոյ զօդագոյնն։ Զոհարի օդագոյն գօտին վիճակեցաւ. (Փիլ. տեսիլ աբր.։ Շիր.։)
Որ գործէ զօդս ոտից. խաղախորդ. կօշկակար. կտրուակ.
Ընդունօղ յինքն զօդս. ընդունարան օդոյ.
իբր Աթ եւ աթ, աթերք. այս ինքն Յօդք եւ զօդք տառից եւ վանկից. կապք կամ տարերք փաղառութեանց ըստ կանոնաց առոգանութեան. զի աթ կամ հադ, ըստ եբր. քաղդ. եւ ասոր. է Յօդ, մասնիկ. նիշ. նշան. որ եւ յն. լտ. ἅρθρον articulus իսկ ասոր. աթութա է տառ, նշանախեց.
Զօդել եւ յարել ի մի զբազում ինչ իրս. կուտել. բեռնաւորել. խռկել. լնուլ. յօրինել. կապկըպել, դիզել, խընճախընճ լեցնել. պիլե գօմագ, տիզմէք, եըզմագ, եիւքլէթմէք. συντίθημι, πληρόω եւն compono, conjungo, repleo, instruo
Նորոգէ զօդայինն արփամերձ ըղձալի տեղիս. (Պիտ.։)
Ուր իցեն բազում յօդք կամ յօդուածք, եւ զօդմունք. որոյ բազում են խաղալիք անդամոց. բազմամասն. խաղերը կամ կապը շատ.
Մեհեւանդ. անթանոց, կամ բահուբանդ. (Հին բռ.) որպէս պ. բէյվէնտ, կամ բայպէնտ. որ է ոտնակապ, ձեռակապ. զօդ, կապ, եւ այլն։
(ի բաղ, եւ կայանալ) συνίσταμαι consisto, consto Զօդիլ. բաղադրիլ. շարակայիլ. եւ Հաստիլ. գոյանալ. կալ. լինել.
Զօդ ... բարեկշիռն կշռող շնչոյս. (Պիսիդ.։)
Թեւոցն գարշապարաց կոխան առնեն (զօդս). (Ագաթ.։)
ὐφέν subunio Գիծ ձգեալ ի ստորէ բառից բարդելոց՝ մանաւանդ առանց ա տառի, ի նշանակ զօդելոյ. որպէս եւ ի յօդել զբառն հատուածեալ ի տողադարձս. զորօրինակ բարձ ընտիր, նոյ ընծայ, օրէնս ուսոյց. եւ ա րեւ, ի մաս տա սէր.
ԶԱՆԳԱՆԵՄ ԶԱՆԳԵՄ իբր ռմկ. որ եւ ԶԱՆԿԱՆԵԼ, ԶԱՆԿԵԼ. (իբր բոլորովին անկանել, այսինքն հիւսել, յեռուլ, կամ յանգել) Խառնել եւ զօդել ի մի, մանաւանդ զալիւր ընդ ջրոյ կամ իւղոյ. շաղել. շաղախել. թրել. թրմել. մակարդել. ծրդել. մածուցանել. բաղադրել. միաւորել. տարրացուցանել. շաղվել, միացնել.
Որովայնամոլութիւն չարակն, անյագ, սուր զինեալ, որ զ-ով եւ զցամաք եւ զօդդ միանգամայն յիւր ժողովէ ի լմութիւնն. (Անյաղթ հց. իմ.։)
ԽԱՌՆՈՒԱԾ. συμβολή, συμπλοκή conjunctio, copulatio, complicatio. ագոյցք. զօդ. կապ. յեռումն ընդ իրեարս.
συνδέω colligo, connecto, conjungo, concilio. Կապել ընդ միմեանս. զուգել. զօդել. շաղկապել. միաբանել.
ῤάπτω, συρράπτω suo, consuo συγκολλάω conglutino կարել եւ զօդել. կցել. կցկցել. միաւորել զխրամատեալս, զհանդերձ, զշինուած, զջուր եւ այլն. կարկըտել, փակցընել, շտկտել.
Ոյր կապքն են հաստատուն. հաստաբեստ. պնդապէս զօդեալ կամ զօդիչ.
Զօդեմք ... հիւսն պատկանաւոր, վասն ոչ զայնոսիկ այժմ ուրեմն զկնի հեղուսելով զբանս. (Խոր. ՟Ա. 31։)
Ծիծռունք հեշտախօսք արագ թռչմամբ զօդս հարկանեն. (Ոսկ. յար.։)
Հերձեալ բռնութեամբ (զօդս)։ Եհերձ ճանապարհ ընդ մէջ կենդանեաց եւ մեռելոց։ Զծովն կարմիր հերձեր։ Հերձ զծովն, կամ զվէմն։ Զյղիս նոցա հերձցես։ Հերձուին զյղիս։ Հերձաւ վարագոյր տաճարին ընդ մէջ։ Հերձցէ զքեզ ընդ մէջ։ Լուար ինչ բան, մեռցի ի սրտի քում. պի՛նդ կաց, ոչ հերձու, եւ ելանէ արտաքս. եւ այլն։
Ասիցէ ոք արդեօք զօդային հոգւոյն հողմեղէն մականունութիւն, եւ աստուածատեսակութիւն երկնայնոցն իմասցութեանց երեւել. (Դիոն. երկն.։)
Ի ձեռն լեզուիս գործարանի ձայնականացս բախելով զօդս խօսիւք. (Մաքս. ի դիոն.։)
Արդարութեան իմն մականուն է նոյ։ Որոց եւ մականուանս եդին այլս այլք. զհուրն հեփեստոս կոչեցին, իսկ հերա զօդ, եւ զջուր պոսիդոն, զերկիր դեմետրա. (Փիլ. լին. եւ Փիլ. տեսական.։)
Մառախուղ է խոնաւ գոլորշի անծննդական ջրոյ (կամ անձրեւի), քան զօդ թանձրագոյն, եւ քան զամպ անօսրագոյն։ Պարզութիւն՝ օդ առանց ամպոյ եւ մառախղի։ Միգաց եւ մառախղաց. (Արիստ. աշխ.։)
μονάς, ἐνότης unitas. Մի գոլն. թիւն մի. եւ Միանալն. միաւորութիւն (ըստ ամենայն առման). անշփոթ խառնումն. զօդ. յօդաւորութիւն. եւ Միաբանութիւն. ἔνωσις unio, conunctio եւ այլն. մէկ ըլլալը՝ ո՛ր եւ է կերպով
Զօդս յօրինեաց անուաձեւ բոլորել մշտաշարժ խաղացմամբ. (Ժող. շիրակ.։)
Որպէս զօդս յարածուփս (ա՛յլ ձ. յարածուս. եւ այլն), եւ զամպս անձրեւաբերս. (Եղիշ. ՟Ը։)
ՅԱՐԱԿՑԵՄ ՅԱՐԱԿՑԻՄ. συνάπτω, συναφθῆναι connecto, conjungo. Յարելով կցել. զօդել. զօդել. կցկցել. կապակցել. շարակցել. շարազուգել. միաւորել բարոյապէս. յարմարել, իլ.
συναρμολογούμαι connector. Կցիլ յօդիւք. զօդիլ. կապակցիլ.
συνδέω colligo, conjungo. Կապակցել. կցել. զօդել. յարել. զուդել. միաւորել. իրարու կապել, կապկըպել
συντίθημι compono, construo, constituo συγκρίνω commisceo, coagmento. Յարադրել. յարել. բաղադրել. բաղկացուցանել. կացուցանել ի միասին. զօդել. կցել. միաւորել. խառնել. զանդանել. ձուլել. շաղկապել. կազմել. յօրինել. կր. Բաղկանալ, թանձրանալ. consisto, consto. իսկ concretus, որպէս συγκριθείς , թանձրացեալ.
συζεύγνυμι, συνάπτω conjugo, conjungo, adnecto, copulo, continuo. Ի միասին լծել. զուգել. զօդել. յօդել. լծակցել. լծորդել. կցել. յարել.
ἀρμόζω, ἑφαρμόζω, συναρμόζω apto, coapto, apte compono, connecto. Պատշաճել. յարմարել. միաբանել. շարայարել. յեռուլ. գեղեցիկ զօդել, կցել.
ἑγκέντρισις, ἑμφύτευσις insitio, insertio. Հիւսուած պատուածով. որպէս ագոյցք ոստոյ յոսա՝ առ նոր կամ առաւել պտղաբերութիւն նմանութեամբ՝ Զօդ. կցորդութիւն. սատար. պատկին, պատրուս.
ՎԵՐՏԱՌԵԼ. ἁναστοιχειόω resolvo եւ informo, instauro. որ եւ ՄԱԿՏԱՌԵԼ. Վերստին տարրացուցանել՝ լուծանելով ի տարերս, կամ զօդելով ի մի. քայքայել, եւ կայկայել. նորոգել. ընդելուզանել. հիւսել.
cf. ՏԱՐՐՈՒԹԻՒՆ. որպէս Տարրացումն. բաղկացութիւն, եւ տպաւորութիւն. դրոշմ տառից եւ զօդումն տառի ընդ տառի. դասաւորութիւն. Գիր ... նոյն իսկ տառք կոչին. վասն զի ունին տարրումն ինչ եւ դասութիւն. (Թր. քեր.։)
Զօդս մերձաւորապէս ունիմք ի տուրեւառ շնչոյ։ Հնարէին արգելուլ զտուր եւ առ շնչոյ կենդանութեան։ Զտուրեւառ շնչոցն կենդանութեան։ Զմի տուրեւառ շնչոյ. (Նիւս. բն. ՟Ա։ Յհ. կթ.։ Լմբ. սղ.։ Մաշկ.։)
Փայտիւք մածեալ. ի փայտից զօդեալ. (որպէս նաւն, կամ տապանն նոյի).
διασκεδάζω, ἁνασκεδάζω, σκεδάζω , σκορπίζω discerpo, dissipo եւ այլն. գրի եւ ՔԱՔԱՅԵԼ. (հակառակն Կա՛յկայելոյ. եւ սաստկականն Խախտելոյ եւ քակտելոյ) Խախտել իսպառ. քակելով քակել. քակտել. բաժանել զմիութիւն զօդելոց ո՛ր եւ է օրինակաւ. ցնդել. խախտել, զատել, բաժնել.
Զանգուած եւ զօդ ի քարէ եւ ի կրոյ.
Կոտորիչ օդոյ. պատառօղ զօդս. օդահեղձուկ.
(Զգայութիւնն զգայ) օդատեսակաւն (այսինքն աչօք) զօդոյն կիրս. (Նիւս. բն.։)
Ծագեալ արեգակն՝ զաղջամուղջ զխաւար զօդոյն լի արար լուսով։ Աղջամղջիւ լի են ամենայն. (Փիլ. այլաբ. եւ Փիլ. լիւս.։)
Առանց յօդի կամ զօդի կամ շաղկապի.
Դրունս ձուլածոյս ի յոսկեգոյն պղնձոյ արծաթազօծս. (Մաթին.) ուր վրիպակաւ գրի՝ ԱՐԾԱԹԱԶՕԹՍ, զոր կարէ ոք ընթեռնուլ եւ Արծաթազօդ։
ԱՐՃԻՃԱԿԱՊ կամ ԱՐՃԸՃԱԿԱՊ. Կապեալ կամ գամեալ արճճով. կապարաւ զօդեալ.
Առաքեա՛ ի յանդս մեր զցօղ քաղցրութեան եւ զօդս բարեշուչս. (Եփր. քրզ.։)
Որ խարշատէ հրեղէն գետովք զերկինս կամ զօդս.
Ճառագայթք արեգական յորժամ ծագեսցեն, պատառեն զօդն թանձրամած. (Ոսկ. ես.։)
Կամ Զեզերս ականց ոսկւով դրուագել, կամ իբր ճարմանդով զօդել. πορπάζω, πορπάω fibula subnecto, fibulo
Կապարաւ յօդեալ, զօդեալ, զօդելի.
ԵՒ ի վերայ ամենայնի զսէրն, որ է զօդ կատարմանն. (Կող. ՟Գ. 14։)
ὐποχόνδριον, -ια hypochondria, pars quae prope jecur, praecordia. Կա՛մ է Կարուած եւ զօդ զրահից ըստ դրից մարմնոյն զկողիւք, եւ կամ է բառ յն. խօ՛նտրօս, աճառ. յորմէ իբօխօնտրիոն, իբր ենթաճառ, այսինքն Սնակուշտ.
Առ ի զօդսն պնդել՝ բեւեռքն, եւ կամ առ ի գեղեցկութիւն՝ կարմրադեղն, եւ ոչ մի ոք ի սոցանէ մասն ոչ ասին նաւին. (Անյաղթ պերիարմ.։)
Զպատուական եւ զծանրագին ականն, որ անուանեալ կոչի կորողիովն (լս կորակղիոն). զի սկզբնականն այնորիկ իբրեւ զդլարի կանաչագեղ բուսանի ի մէջ ծովու. եւ անդէն վաղվաղակի իբրեւ մեկնի ի տեղւոյ անտի, յընդունել զօդն քաղցրաշունչ՝ սկսանի խստանալ լինել իբրեւ զքար հաստատուն. (Վեցօր. ՟Է։)
Զպատուական եւ զծանրագին ականն, որ անուանեալ կոչի կորողիովն (լս կորակղիոն). զի սկզբնականն այնորիկ իբրեւ զդլարի կանաչագեղ բուսանի ի մէջ ծովու. եւ անդէն վաղվաղակի իբրեւ մեկնի ի տեղւոյ անտի, յընդունել զօդն քաղցրաշունչ՝ սկսանի խստանալ լինել իբրեւ զքար հաստատուն. (Վեցօր. ՟Է։)
Յորժամ հանդերձէ հոգիւն մեկնել զօդիսն ի յայծեացն. (Ոսկ. ապաշխ.։)
Յորժամ հանդերձէ հոգիւն մեկնել զօդիսն ի յայծեացն. (Ոսկ. ապաշխ.։)
ՀԱՒԱՀԱԼԱԾ որ գրի եւ ՀԱՒԱԼԱԾ. Այն ինչ՝ որ հալածէ զհաւս. որպէս խրտուիլակ, գործի հողմաշարժ, կամ թռչուն վանդակաւ պահեալ առընթեր մրգապահաց՝ ի խրտուցանել զօդաթռիչ թռչունս.
Անդադար ղօղանջիւնք վիրաւորեն զօդն (տղայք ի լացս) Լաստ. (՟Ժ՟Ա։)
Միատարր կացուցանել. յարել. զօդել.
Զմիջնատարերքս զօդ եւ զջուր. (Տօնակ.։)
ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ասի անսովոր առմամբ՝ եւ Յար գոլն. եւ Յարիլն, եւ Յարումն. յարակցութիւն. զօդ. յարմարութիւն. եւ Յարատեւութիւն. յարամնայութիւն.
Շարադասեսցէ զօդիսն ընդ աջմէ իւրմէ, եւ զայծիսն ընդ ձախմէ. (Զքր. կթ.։)
եւ ձ. ՇԱՐԱԿԱՄ ՇԱՐԱԿԱՅԱՆԱՄ, ՇԱՐԱԿԱՅԵՄ ՇԱՐԱԿԱՅԻՄ. σύγκειμαι simul ponor vel jaceo, componor, consto συνέχω contineo եւ copulo. Ի մասին կալ՝ կայանալ. բաղարկոցիլ. շարադրել. շարունակել. զօդել, իլ.
ՇԱՐԱԿԱՊԵԼ. συνδέω colligo, coapto. Շաղկապել. յարել. զօդել.
συνάπτω conjungo. Ուղիղ կցել. բարւոք զօդել, յարել, միաւորել.
Զօդեալ հեղուսիւք, երկաթագամ. պնդակապ.
Կամ զօդ, որ մերթ գոչիցէ վարազացեալ հրաանաւ, եւ մերթ սարսէ ի գոչելոյն սաստիւ. (Եզնիկ.։)
Հոլովեալ՝ թաւալեալ եւ կուտեալ որպէս զվէմ. (եթէ ընթերցիս, Վիմայոլով, լինի՝ Ի բազում վիմաց զօդեալ).
Հատանելով կամ հատանօղ զօդս։ cf. ՕԴԱԿՈՏՈՐ.
Մառախուղ է քան զօդ թանձրագոյն, եւ քան զամպ անօսրագոյն. (անդ։)
Ասեն եւ ստոյիկեանք զտարերս զոմանս արարողականս, եւ զոմանս կրականս. արարողականս՝ զօդ եւ զհուր, իսկ կրականս զերկիր եւ զջուր։ Ներգործութիւն է շարժութիւն արարողական. եւ արարողական ասի յինքենէ շարժեալն. (Նիւս. բն. ՟Ե. եւ ՟Ժ՟Է։)
Արտակարգեսցէ զօդիսն յայծեացն. (Զքր. կթ.։)
որ եւ ԲԱԶՄԱԽԱՌՆ. Բազմօք ընդ միմեանս խաղաղեալ կամ խաղացեալ, այսինքն աղխաղխեալ, խառնեալ, զօդեալ. իբր յն. πολύζυγος եւ այլն. եւ կամ Հալեալ ի միասին եւ ձուլեալ. խառնակ ի զանազան իրաց.
Բարեխառնել զօդս, կամ զբնութիւն ճաշակողացն. (Պիտ.։)
Դժնդակապէս հարկանել, կամ չարչարել, հակառակ կալ, սխալել, զօդ վիրաւորել. (Փիլ.։ ՃՃ.։ Նար.։)
Կարգեցին զզատկատոմարն իւրովք զօդուածովք. (Մարթին.։)
ԶՈՒԳՈՒԹԻՒՆ. Ո՛ր եւ է միաւորութիւն, կցորդակցութիւն. հաղորդակցութիւն. զօդումն։
Մանուածով զօդեալ. կցկցեալ. արուեստակեալ.
Զզօդամանեալ զխարդախութիւնսն ասէ. (Վանակ. յոբ.։)
Կցուած կամ զօդ կամարաց.
ՀՈԳԵԽԱՌՆԵԼ ՀՈԳԵԽԱՌՆԻԼ. Հաղորդել, եւ հաղորդիլ հոգւոյն սրբոյ. հոգւով զօդիլ, միանալ.
ՀՈԳԵԽԱՌՆԵԼ ՀՈԳԵԽԱՌՆԻԼ. Հաղորդել, եւ հաղորդիլ հոգւոյն սրբոյ. հոգւով զօդիլ, միանալ.
Սիրոյն զմռսով լցեալ, զօդեալ, եւ ճամկաւորեալ. (Վրդն. երգ.։)
Զօդոցն մաքրութիւ։ Մաքրութեան ջուրց եւ երկրի. (Խոր. ՟Ա. 14։)
Յարիլ եւ խառնիլ. կցիլ. զօդիլ.
Յարելով հիւսել. բաղհիւսել. շաղկապել. զօդել.
συναρμόθεις coaptatus. Համեմատ. պատկանեալ. պատշաճ. սեպհական. քաջայարմար. միաբան զօդեալ.
Ո՛ որ նրբամարմին եհեղ զօդ. (Պիսիդ.։)
συγκροτητικός copulans συνδετικός connectens, conjunctivus, colligatus, collectus. Ու նող զզօրութիւն շաղկապելոյ. զօդիչ, եւ զօդեալ.
ՇԱՂԿԱՊՈՒԹԻՒՆ ՇԱՂԿԱՊՈՒՄՆ. σύνδεσις colligatio, conjunctio, nexus. Շաղկապիլն. զօդումն. միաւորութիւն.
συνάπτω connecto Մերձեցուցանել առ միմեանս. յարել. զուգել. զօդել. շաղկապել. մօտեցընել, դպցընել, փակցընել, կապել.
συνάπτομαι connector, tango. Հպիլ. յարիլ. զօդիլ. միջամուխ լինել. միանալ. ընտանենալ. շաղիլ. դպչիլ, փակչիլ, կցիլ.
ἰμάντωσις ἑνδεδεμένη . Կապեալ եւ զօդեալ պահանգօք. եւ Պահանգ.
Գեղեցիկ զօդեալ. վեյելչայարմար.
(Կղզիք նաւարկելիք) պայծառազօդ շինութեամբքն քաջ ի բաց գերազանցեցին զմիջերկրեայ զհռչակաւոր քաղաքօքն (ա՛յլ ձ. պայծառազարդ). (Պիտ.։)
Նմանութեամբ՝ Կցել. զօդել. յոդել յարմարիլ յաւելուածով. կցկցել. կարկատել.
Հիւս (իբր հը՛ս, հըշ). Սէն է ստորաբերօղ ջայլակոծելոցն օդաբերաբան ձայնից. Երզն. քեր. ի Համամայ. այսինքն ի հնչելն հիւս՝ սէ տառն առաւել չչմամբ բախէ զօդս եւ զլսելիս։ (Ստեփ. լեհ.)
Կապեալ՝ զօդեալ՝ վանդակօք.
σανιδωτός tabulatus, asseribus tectus ἑξυλώμενος ligno tectus, contignatus. Տախտակօք մածեալ, պատեալ, զօդեալ. Խոր տախտակամածս արասցես զնա (զսեղանն)։ Բովանդակ տախտակամած գործեաց զնա։ Շինեցեր քեզ տուն ... տախտակամածս ի մայրից։ Տունն եւ որ զնովաւ յարկքն ... տախտակամած. (Ել. ՟Ի՟Է. 8։ ՟Լ՟Ը. 7։ Երեմ. ՟Ի՟Բ. 14։ Եզեկ. ՟Ի՟Ա. 18։)
Որում անմարթ է բաղկանալ ընդ այլում. անզօդելի. ներհական. ույմազ, իմթիզաճ էթմէյէն.
Հայեա՛ց ի ծով, բազմախուզեա՛ եւ զօդս. (Ոսկ. ի կոյսն.։)
Ութին մասուն (՟Գ. ՟Բ. ՟Ա) շարադրեալ՝ զեօթն թիւ բացակատարեն։ Ասերբ ոք եթէ զօդդ հարկանէ, ո՛չ բացակատարէ ձայն։ Սկզբունս ամենայնի բացակատարէ զչորս տարերս։ Սահման զբազումն մի ինչ առնէ, եւ մի բնութիւն բացակատարէ. (Սահմ.։)
Ի ժամանակ հնձոց բնութիւն մարմնոյ սիրէ զօդս զովածութեան հովուն. (Թէոփիլ. ՟խ. մկ.։)
συγκεραύνω commisceo, tempero Ի միասին խառնել. զօդել. յարել. բարեխառնել. եւ Օտար ինչ խառնել.
զայսոսիկ թերեւս լեզուագարելով ասիցեն։ Ասելով զօդս կոխել, եւ այլ ինչ շաղփաղփութիւն լեզուագարելով։ Մինչեւ ցայս վայր ուսանել, մինչեւ ոչ լեզուագարել յաղագս սոցա. (Պղատ. օրին. ՟Ժ՟Է. եւ Պղատ. սոկր.։)
συζυγία conjunctio, copulatio, conjugatio. Կցորդութիւն. մասնակցութիւն. կապակցութիւն. յօդակապութիւն. զօդ.
ԽԱՌՆԱԽԱՂՏԵԼ. Իբր յն. խորհուրդ, հիւս. πλοκή complexio, nexus. Որպէս թէ Խաղ ընդ խաղ խառնել. խառն ընդ իրեարս յօդել, զօդել, հիւսել. խառնել. (ըստ Հին բռ. դնի եւ Խաղտել, որպէս յօդել, կցել։)
ՄԱԿՇԱՂԿԱՊԵԼ. ἑπισυνδέω colligo, connecto. Շաղկապել ընդ միմեանս. վերազօդել.
Խաւարն մթացուցանէ զօդ. (Շ. ամենայն չար.։)
Այնոցիկ՝ որ յերկնին են, ամենեցուն է յարութիւնն. եւ միասնութիւն եւ կապ՝ ինքն երկին. (Փիլ. ել. ՟Բ. (իբր զօդ յարեցուցիչ։))
ἐνόω unio, aduno. Տալ միանալ. միաւորել ո՛ր եւ է օրինակաւ. զօդել. խառնել. տարրացուցանել. միացնել.
συναρμόζω, -ομαι coaptor, coagmentor, congruo. Քաջ յարմարիլ. պատկանիլ. զօդիլ. միաբանիլ.
Խորհրդական ճարտարապետք, որք զօդային նաւելութիւնս, եւ զհանգիտահրեշտակ վարս յերկրի տարածեցին. (Կիւրղ. ի կոյսն.։)
Ներհիւսեալ. բաղկացեալ. զօդեալ. միացեալ.
ՇԱՐԱԿԱՄ ՇԱՐԱԿԱՅԱՆԱՄ, ՇԱՐԱԿԱՅԵՄ ՇԱՐԱԿԱՅԻՄ. σύγκειμαι simul ponor vel jaceo, componor, consto συνέχω contineo եւ copulo. Ի մասին կալ՝ կայանալ. բաղարկոցիլ. շարադրել. շարունակել. զօդել, իլ.
σύγκλυσις . կապակցութիւն. զօդումն.
ՇԱՐԱՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՇԱՐԱՅԱՐՈՒՄՆ. συνάφεια conjunctio. Յարակցութիւն. կապակցութիւն. զօդումն. բարոյական միաւորութիւն.
Իբր Քաջ պահպանեալ, կամ պահպանելով. Էին զօրութիւնք ... զդէմս՝ զօդ եւ զերկին զվերաբեր բնութիւնսն գոգեալ պահպանագոյն ծածկեն. (Փիլ. տեսիլ աբր.։)
Առաջնորդութիւն հոգւոյն ջլացուցանէ եւ պնդէ զգայութիւնն։ Ի ջուրց ծովու՝ ջլացուցանելով զօդն. (Փիլ. լին. ՟Ա. 10։ Վրդն. սղ.։)
Ստուերամարտ լինել՝ զօդն հարկանելով. (Ոսկիփոր.։)
Նմանեալ զըմբշամարտկացն անփորձայաղթսն, որք առ հեռիսն ի նոցանէ արիաբար ստուերամարտիկ եղեալ, եւ զօդն դատարկ քաջասրտաբար վիրօք դադարեցուցանել. (Դիոն. ածայ.։)
Վասն տարտամագոյն օդոյ եւ հրոյ (այսինքն քան զօդ եւ զհուր) գոլ զսա. (Պղատ. տիմ.։)
Զօդն դատարկ քաջասրտաբար վիրօք դադարեցուցանել (յն. հարկանել)՝ համարին ընդդիմամարտկացն յաղթօղ լինել. (Դիոն. ածայ.։)
σύνθεσις compositio Ի միասին դրութիւն. զօդումն. շարադրութիւն. յարադրութիւն. բաղկացութիւն. զանգումն. խառնումն. միաւորութիւն.
Ըստ հին հելլենաբանութեան. σύγκρισις, σύγκριμα concretio, compago, congregatio, coagulum Բաղկացութիւն. խառնուրդ. զօդ. միաբանութիւն.
Զօդս բարեխառն վասն գերեզմանականացն մաղթեցեր։ (Կեանքն է) գերեզմանականացն՝ անյոյս. (Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. սղ.։)
δεσμός, σύνδεσμος nexus, colligatio, conjunctio, copula. Կապակից կամ կապակցեալն գոլ. լծակցութիւն. զօդ. կապ. շաղկապ. սերտ միաւորութիւն. միաբանութիւն.
Խառնեալ եւ զօդեալ յիրաց հակառակաց.
Ընդունին զօդն հասարակախառն. յն. զհոսումն օդոյ. (Սեբեր. ՟Է։)
Ի փորուածս մեկնութեան երից հաստադիմակայիցն զօդ եւ կապուած աշխարհիս բաղկանալ. (Տօնակ.։)
ՀՈՄԱՄԻԱՒՈՐԵԼ. Միաւորել. զօդել.
Հրոյ հաղորդիմք, երբեմն մերձաւորապէս ի նմանէ ջեռեալք, եւ երբեմն ի ձեռն միջնորդից. ըստ նմին օրինակի եւ զօդս մերձաւորապէս ունիմք. (Նիւս. բն.։)
ἁποκολουθία consequentia συνάρτησις connexio, colligatio σύμπτωσις coincidentia, concursio. Զուգայարմարութիւն. եւ Կցումն. զօդումն. շաղկապումն.
ՇԱՂԿԱՊՈՒԹԻՒՆ ՇԱՂԿԱՊՈՒՄՆ. σύνδεσις colligatio, conjunctio, nexus. Շաղկապիլն. զօդումն. միաւորութիւն.
σύνθεσις compositio, constructio, collectio, summa συνθήκη constitutio σύνδεσμος colligatio եւ այլն. Շարադրելն, իլն. եւ շարադրեալն. բաղադրութիւն. բաղկացութիւն. զօդումն. շաղկապութիւն. հաւաքումն. գումար. միաւորութիւն.
Զսնափառութեանն սուսեր շողացուցանէր։ Ոչ է այս արութիւն զինուորի՝ յիւր ապարանս թուր շողացուցանել, եւ զօդ հարկանել. (Արիստակ. մկրտ.։ Լմբ. առ լեւոն.։)
Զօդոյն՝ որ ցայգ առնու ի խոնաւութենէ ջուրց, հասեալ ջերմութեան ճառագայթից արեգականն՝ շքթեցուցանէ ի բաց զտամկութիւնն. ուստի ընդ արեւածայրս ցօղ անկանի. (Անդ։)
ՊԱՏՇԱՃՈՒԹԻՒՆ. ἴδρυσις fundatio, collocatio ἀρμονία commissura, compago. հաստատուն եւ գեղեցկայարմար կառուցումն. զօդումն.
σκυτοτομία, σκυτοτομική ars sutoria, coriaria. Ձեւելն զօդս ոտից. կարուակութիւն. կօշկակարութիւն.
ԶՈՒԳԱՄԻԱՒՈՐԵԼ ԶՈՒԳԱՄԻԱՒՈՐԻԼ Յարմարել. զօդել. միացուցանել. եւ Միանալ. միաբանիլ.
Զօդել. ընդելուզանել.
Հրամանաւ վերին կառավարութեան մաքրեալ զօդոցն դաժանութիւն. (Արծր. ՟Է. 2։)
Միաւորութիւն. սերտ զօդումն.
Միատարր գոլն. զօդումն. խառնուած. բաղկացութիւն.
Շարամանութիւն. հիւսուած. զօդ. կիտուած. կցումն.
Թաղէս զջուրն միայն ասելով գոլ տարր, փորձի ցուցանել զթանձրագոյնն նորա երկիր լինել, իսկ զնրբամասնագոյնն օդ. իսկ զօդոյն նրբամասնագոյն՝ հուր. (Նիւս. բն.։)
Շաղաժարիլն. յարակցութիւն. միաւորութիւն. զօդումն. զուգաւորութիւն.
ՇԱՐԱՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՇԱՐԱՅԱՐՈՒՄՆ. συνάφεια conjunctio. Յարակցութիւն. կապակցութիւն. զօդումն. բարոյական միաւորութիւն.
Ստուերամարտ լինել՝ զօդն հարկանելով. (Ոսկիփոր.։)
Նմանեալ զըմբշամարտկացն անփորձայաղթսն, որք առ հեռիսն ի նոցանէ արիաբար ստուերամարտիկ եղեալ, եւ զօդն դատարկ քաջասրտաբար վիրօք դադարեցուցանել. (Դիոն. ածայ.։)
Յառաւելն զօդս առեալ փոխէ ջերմայեղց տապախառնութիւն. (Պիտ.։)
Յոդոյ (այսինքն քան զօդ) է թանձրամասնագոյն, եւ ի ջրոյ (այսինքն քան զջուր) անօսրամասնագոյն. (Նիւս. բն. ՟Զ։)
Ունելով զիմանալւոյն եւ զնիւթականիս բնութիւն, այնչափ է թանձրամասնագոյն քան զսա, որչափ մաքրագոյն է քան զնա։ Շոգի յօդոյ (այսինքն քան զօդ) է թանձրամասնագոյն. (Նիւս. կազմ. եւ Նիւս. բն.։)
Զօդոց զյստակութիւն, եւ զկենդանածնութիւն. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ե։)
ἑπισύνδεσις colligatio, connexio, conjunctio. Շաղկապումն ընդ իրեարս. կապակցութիւն. յօդ. զօդ.
Աստուածացուցին ոմանք զչորս սկզբունս, զերկիր եւ զջուր եւզօդ եւ զհուր։ Ինքնասէրք զիւրաքանչիւր ոք ի զգայութեանցն աստուածացուցին. (Փիլ. ՟ժ. բան. եւ Փիլ. բագն.։)
զՄԻՄԵԱՆՍԿԱԼՈՒԹԻՒՆ կամ զՄԻՄԵԱՆՍՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ. ἁλληλουχία nexus inter se, complexia եւ այլն. Ունել կամ կալեալ ունելն զմիմեանս, եւ ունելութիւն յարաբերութեան եւ կախման առ միմեանս. միայարութիւն. զօդ. շաղկապութիւն.
τὸ συνδετικόν connexum, conjunctio. Կապակցութիւն զօդումն.
զՄԻՄԵԱՆՍԿԱԼՈՒԹԻՒՆ կամ զՄԻՄԵԱՆՍՈՒՆԱԿՈՒԹԻՒՆ. ἁλληλουχία nexus inter se, complexia եւ այլն. Ունել կամ կալեալ ունելն զմիմեանս, եւ ունելութիւն յարաբերութեան եւ կախման առ միմեանս. միայարութիւն. զօդ. շաղկապութիւն.
σύνδεσμος conjunctio, vinculum Յօդ ամուր, որպէս սերտ միաւորութիւն, եւ իր միաւորիչ պնդութեամբ. զուգակապ. շաղկապ. կապ.
Եւ ի վերայ ամենայնի զսէրն, որ է զօդ կատարմանն. (Կող. ՟Գ. 14.) (ուր գրի եւ վրիպակաւ զարդ, փոխանակ գրելոյ զաւդ)։
Գղաւիկոս քիացի, որ զերկաթոյ զօդն իմացաւ. (Եւս. քր. ՟Բ։)