nought, cipher;
— ջերմաչափի, freezing point, zero.
zéro.
cf. Զրոյց.
thermometer;
— բնական, natural -;
— բուսական, vegetable -;
— օդեզէն, air — or atmospherical -;
— ալքոհլեան, spirit -;
— տարբերական, differential —;
— մետաղական, metallic —;
— ծայրագոյն ջերմութեան կամ ցրտութիւն, maximum — & minimum —, self-registering —, register —;
— հարիւրամասն —, centigrade -;
— Ռէօմիւրի, Ֆարէնհայթի, Reaumur's —, Fahrenheit's —;
—ն բարձրացաւ՝ էջ մի աստիճան, the — has ascended, has fallen one degree;
—ն զրոյէն մի աստիճան վար՝ վեր է, the — is one degree ahove or below zero.
table, board;
meal, food, table;
altar;
banker's counter;
աւագ —, grand, high altar;
— գրելոյ, writing-table;
— խոհակերոցի, kitchen-table;
dresser;
— մարմարեայ, marble-table;
— գործոյ, work-table;
սփռոց —ոյ, table-cloth;
անօթք, սպասք —ոյ, plates and dishes;
պատառաքաղ, դանակ, դրգալ —ոյ, table-fork, table-knife, table-spoon;
զրոյցք ի —ի, table-talk;
— յարդարել, ուղղել, դնել, to lay out a table, to spread the table;
— ուղղել, to erect or place an altar or Communion-table;
բեզմել ի —, to sit down to table;
ծառայել —ոյ, to wait at table;
ի —ի լինել, to be at table;
ելանել ի —ոյ, to rise from table;
բառնալ զ—, to take away, to clear the table;
ծախք —ոյ, table-expenses;
cf. Կողապտեմ;
cf. Ճաշ;
cf. Պատիւ;
récit, narration, discours, parole;
ouï dire, nouvelle, bruit;
— առնել՝ տալ, raconter, dire annoncer, avertir;
ի —՝ ի զրոյցս լինել, être la fable de tout le monde;
ել —, le bruit court;
cf. Զրուցաբանութիւն.
thermomètre;
հարիւրամասն —, thermomètre centigrade;
—ն բարձրացաւ՝ էջ մի աստիճան, le — est monté, est descendu d'un degré;
—ն զրոյէն մի աստիճան վար՝ վեր է, le — marque un degré au-dessous, au-dessus de zéro.
Պիղծ զրոյց, հանելուկ, քուճապ, եւ աւաջ, յիշոցք։ Ծաղրածու եւ խեղկատակութեանն բանք, քուճապ, եւ աւաջ. (Բրսղ. մրկ.։)
Ունայնաբան արագախօս՝ որպէս ընդ օդս բարբառեալ. եւ ՕԴաբանութիւն. անհիմն կամ հարեւանցի զրոյցք.
(ի բայէս Առասել, եւ ի մասնկանէս պել. որպէս ի լտ. ֆա՛ռի, ուստի կազմի ֆապէլլա, ֆա՛պուլա լծ. ընդ յն. վա՛լլօ, վլի՛մա արկանել, արկուած). μῦθος, πρόβλημα, αἵνιγμα. fabula, fabella, projectum, aenigma. Առասացութիւն մտացածին. յօդեալ պատմութիւն. սուտ զրոյց. շինծու խօսք.
αἵνιγμα. adagium. Առած. զրոյց վճռական եւ խորհրդաւոր.
Առակ նշաւակի. զրոյց ի բերանս բազմաց առ ի ծանակել զոք, կամ շշնջել զնմանէ.
ԶԲՕՍԱՆՔ գրի եւ ԶԲՈՒՍԱՆՔ, ՍԲՕՍԱՆՔ, ՍԲՈՒՍԱՆՔ. որպէս ἁνάψυξις recreatio. իտ. spasso Զբաղումն ի զուարճալիս. սփոփանք. սթափութիւն. հանգիստ բնութեան. եւ պատաղումն յանզանազանս՝ ախորժելով կամ ընկղմելով. դեգերանք ի զրոյցս, եւ այլն.
ԶԲՕՍԱՆՔ. որպէս ἁδολεσχία meditatio, consulatio Պատաղումն. իբր անզբաղութիւն եւ զբաղումն, զրոյցք, եւ հոգ.
ԽՕՍԱԿԻՑ ԼԻՆԵԼ. λαλέω, διαλέγομαι colloquor. Խօսել ընդ ումեք, եւ ընդ միմեանս. զրոյցս առնել. ... որ եւ ռմկ. խօրաթել.
Շաղկապացն ոմանք ջոկամանք են, եւ ոմանք անջատականք. (ջոկոմանք են՝ որ զմեկնութիւն) (կամ զպատմութիւն եւ զզրոյցս) յանհունս արտաբերեն՝ ջոկոմանել. եւ են այսոքիկ, եւ , այլ, իսկ. (Թր. քեր.։)
λῆρος, λήρημα delirium, nugae, ἁηδία taedium, molestia (որ թարգմանի եւ ԱՂՄՈՒԿ) Ցնորք մտաց եւ բանից. զառանցանք. բանդագուշանք. շաղփաղփութիւն. անմիտ եւ անհամ զրոյցք եւ իրք. յիմարութիւն. փճախօսութիւն, պառւու խօսքեր. հէրզէ. թիւրրէհաթ. սաֆուր՝ սուֆուր՝ տէլի սէօհպէթի.
իբր Առակ եւ զրոյց եղեալ. խայտառակ. կամ անկեալ ընդ վատանութեամբ եւ մեղադրանօք.
ματαιόω vanum reddo, vel inaniter loquor, confingo, nugor եւ criminor Զուր բանս բարբառել. մտացածին զրոյցս յօդել. ստել. զրպարտել. բամբասել.
Այս սկիզբն է աղանդոյն մարկիոնայ. թո՛ղ զայլ բազում թարմատարսն. այսինքն զանպիտան զրոյցս նոցա. (Եզնիկ.։)
Ոչ թողուլ, զի ուսցի բունկն, եւ պիղծ զրոյց հանելուկ. (Բրսղ. մրկ.։)
Յայտ առնեն մանկունք ամենեքեան՝ հարցասէրք գոլով ի զրոյցս, այսինքն հետաքրքիր. (Սահմ. ՟Ժ՟Ե։)
Ազգի նախնական։ Զհամբաւս հինս, եւ զրոյցս նախնականս. (Խոր. ՟Ա. 1. 13։)
ՏՈՒԵՒԱՌ. συνουσία, συνήθεια conversatio. Կենակցութիւն, զրոյցք. եւ Խնամութիւն. իրարու հետ առնել տալը, մէկ տեղ ելլել նստիլը.
Առ նմա լինելով նախարարքն՝ յանկշիցին խօսիւք, տուեւառիւք, խրախճանութեամբք։ Ցաւք իմ (մեղաց) նորոգեցաւ յիս, եւ ահա զայս ծանեաք ի տուրեւառից մարդկան (ի զրոյցս). (Խոր. ՟Գ. 55։ Լմբ. սղ.։)
ՏՐԱՄԱԲԱՆՔՆ գ. διάλογος dialogus. Տրամախօսութիւն. զրոյցք ի մէջ երկուց աստի անտի.
Սկսաւ տալ զրոյցս քանքատելով (կամ քանքարտալով). (՟Բ. Մակ. ՟Գ. 37.) (յն. ըստ իմաստից)։
Որոյ զրոյցքն են բարի. քաջաբան.
Կին բարեմիտ յառաջ որդի բերէ բարեզրոյց. (Ոսկիփոր.։)
Եւ եղիցի ... տունդ բարձրացեալ՝ ի զրոյցս. (՟Գ. Թագ. ՟Թ. 8։)
Ոյր զրոյցքն է բօթ. բօթաբեր. գուժատու.
Աւետաբե՞րք են, թէ բօթազրոյցք. (Երզն. քեր.։)
ԶՐՈՒՑԱՏԱՐ ԼԻՆԵԼ. Զրոյց տանել. բերել. խապար տանիլ.
Զբազում ազգաց զրոյցս հարստապէս ի նմա ճոխացուցեալ էր. (Յհ. կթ.։)
Զրոյցք արեւելեայց կողմանց, որ ոչ անկեալ են ի գիրս հնագրական պատմագրաց. (Կաղանկտ.։)
ἁπόκρισις responsio, responsum. Բան ի լուծումն հարցուածոյ. փոխադարձ ասացուած. զրոյց. պատասխան. ճէվապ, բասուխ.
Այլազգաբար զրոյցս մատենից տային. (Խոր. ՟Ա. 5։)
Խառն ընդ անասնաբանութիւն, եւ ընդ ցոփ զրոյցս.
Կարգեցից որ ինչ վասն սոցա զրոյցք, եւ իրակութիւնք իւրաքանչիւր. (Խոր. ՟Ա. 18։)
Ահագինն այն եւ նենգաբարուն՝ զրոյց իմն առնէր. (Ճ. ՟Ա.։)
ἰστορία historia διήγησις, διήγημα narratio, enarratio. Բան պատմեալ՝ բերանով կամ գրով. ազդումն լրոյ. զրոյցք. ճառ. թարիխ, նագլ.
διαλογικός dialogicus. Տրամախօսական. որպիսի է կարգաբան զրոյց ի մէջ երկուց.
Եւ զի՞նչ է տրամախոհիլն, եւ զրոյցն բանիւ ցուցանել անկարօղ գոլ. (անդ. ՟Ժ՟Բ։)
Ոմանք այլաբանաբար զրոյցս մատենից տային. (Խոր. ՟Ա. 5։ յորմէ եւ Յհ. կթ.)
Կամ անհեթեթ զրոյցք.
Պատմեցից ձեզ զրոյցս անգիրս՝ յաւանդութենէ ի մեզ հասեալ. (Խոր. ՟Ա. 5։)
ԲԱՆԴԱԳՈՒՇԱՆ մանաւանդ ԲԱՆԴԱԳՈՒՇԱՆՔ, Նոյն ընդ յն. ֆանդասի՛ա φαντασία, λήρημα, τερατολογία, τερατεία imaginatio, hallucinatio, delirium, prodigiosum verbum, momstrum Ցնորք. պատիր եւ շաղփաղփ բանք. այլանդակ զրոյցք մտացածինք, կամ ծնունդք երեւակայութեան. հրէշք.
Միամտութեամբ սրտի, կամ սրտիւ։ Ի խորհուրդս միամտութեան իւրոյ փրկեցաւ։ Երթային միամտութեամբ. եւ ոչ գիտէին ամենեւին զզրոյցսն։ Լա՛ւ է տգիտի՝ որ գնայ միամտութեամբ իւրով, քան անզգամին՝ որ շաղաւաշուրթն իցէ։ Փոխանակ արդարութեան միամտութեան, զոր պահեցին նոքա առ մել։ Ոչ հատոյց նմա ըստ միամտութեան վաստակոց նորա. եւ այլն։
Արձանագրեցին զյայտապատում իրս թագաւորաց։ Որ յայտապատում արարեալ է զրոյցս պայազատութեան Աշոտոյ. (Յհ. կթ.։)
ՏՐԱՄԱՆՑԱՆԱԿ ԲԱՆՔ. διατριβή diatriba. Ճառ եւ զրոյց պատմական. պիտառութիւն պէսպէս տեղեկութեանց. պարապմունք.
ὀμιλία, σύλλογος collocatio, conentus Խօսակցութիւն. կենակցութիւն ի զրոյս.
ἕντευξις, κοινολογία, οἰ λόγοι colloquium, collocutio. Խօսակիցն լինել. խօսք ընդ ումեք կամ ընդ իրեարս. զրոյցք.
Առակ արկանելն, եւ իլն. առակ եւ զրոյց լինել ի բերանս ամենեցուն. խայտառակութիւն.
Ստայօդ ճառ, զայրացուցանօղ զրոյցք. (Նար. ՟Խ՟Ը։)
Լկտի բանք. անպարկեշտ եւ անշնորհ զրոյցք համարձակք
λῆρος, φλυαρία nugae, delirium, ineptiae. որ եւ ՇԱՂՓԱՂՓԱՆՔ. շաղակրատանք. ունայնաբանութիւն. ծաղրաբանութիւն. առապելական եւ պառաւական զրոյցք. ազճատանք. ցնորք. զառանցանք. բանդադուշանք.
αἱσχρολογία turpiloquium. Պիղծ զրոյցք. յիշոցք.
Ցոփ բան. շաղփաղփութիւն. մեծաբանութիւն. եւ Անարժան զրոյց. յն. ὀμιλία . զրոյց. ճառատանք.
Արդարացուցանել զմարգարութիւնն, կամ զանգիր հին ասացեալ զրոյցս, կամ զամբաստանութիւնն, կամ զգրեալն բան. (Իգն.։ Խոր. ՟Ա 9։ Եղիշ. ՟Է։ Նար. հ։)
πολυλογία multiloquium, loquacitas Շատախօսութիւն. երկար զրոյցք. բան բազում.
αἱσχρολογία Sermo turpis et obscoenus Գարշ եւ աղտեղի կամ տգեղ զրոյց. զազրաբանութիւն. ֆահշ.
Եւ αἱσχρολογία sermo turpis, turpitudo verborum. որ եւ ԽԱՌՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ. Խառնակ այսինքն պիղծ զրոյցք. խօսք աղտեղութեան, զազրութեան, խեղկատակութեան, կամ ամօթոյ.
Անհոգ եւ անխորհուրդ զրոյց, անհամ դատարկաբանութիւն.
λογική logica, -ce, ars disserendi. Տրամաբանելն, եւ տրամաբանական գիտութիւն. բանաւոր զրոյց, կամ կարծիք.
Պատմութիւն. ճառք անցից անցելոց. զրոյցք.
Անզգամ զրոյցք. չարաբանութիւն.
Ջրհեղեղին զրոյցք ի յունական առասպելարկութենէն յոյժ հեռի ի բաց են, զոր առ դեւկաղիոնաւն ասեն ջրհեղեղէն. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Մի՛ դատարկաբանութիւն թուիցի ինչ քեզ այսպիսի խնդրուածս աղջկանն. (Եղիշ. դտ.։ (իբր փուճ բան. այսինքն ընդունայն իր կամ զրոյց։))
ἁλλόκοτα ῤήματα absurda verba. Աւելորդաբանութիւն. անտեղի զրոյցք.
Դատարկութիւն է, եւ անդր ի բաց անշահութիւն գրել (զամենայն)։ Կեփաղիոն մատենագիր այր քաջ ի բաց հին։ Ջրհեղեղին զրոյցք քաջ ի բաց յառաջագոյն քան զովգիգեայ ժամանակսն. (Եւս. քր. Ա։)
Զմանկտւոյ զրոյց խօսիք ու զչաղփաղփութիւն. (Ոսկ. եբր. ՟Ժ՟Ա։)
λόγος, ῤῆμα verbo, oratio, sermo Խօսք. ասացուած. զրոյց կարգաւոր. շարք բառից բերանով բարբառեալ յայտնիչ իմաստից մտաց, կամ ի գիր անցուցեալ. սեպհական է մարդոյ, այլ նմանութեամբ կամ տեսլեամբ ի դէպ գայ եւ հրեշտակաց, եւ Աստուծոյ գլխովին. խօսք.
Ոչ մարդ երեկ, ոչ զրոյց եբեր։ Ոչ զրոյց երեկ. (Մաշկ.։)
ῤῆσις, λόγος, μῦθος, ὀμιλία , ἰστορία oratio, eloquium, sermo, tractatus, historia διάλεξις dissertatio κεφαλίς capitulum եւ այլն. Բան ձայնաւոր կամ գրաւոր՝ ճոխ եւ ճոռոմ. կամ հռետորական առասացութիւն. ասացուած, վէպ. պատմութիւն. մեկնութիւն. քարոզ. վարդապետութիւն. երկայն զրոյցք. ներբող. եւ Գլուխ մի բանի. եւ Բառ. բարբառ. եւ այլն.
(լծ. յն. է՛բօս եւ ֆիմի՛ ). ἕπος verbum, carmen heroicum φήμη fama ἰστορία historia. Հին զրոյցք՝ իրական կամ ստայօդ. պատմութիւն՝ արձակ կամ քերթողական. լուր՝ բանիւ կամ գրով. թարիխ, նագլ, խապէր.
Տային նոցա զրոյց զառաջին պատերազմէն. (Զենոբ.։)
λῆμμα. lemma, sumtum, propositio, apophthegma. Առեալ ի մէջ բան ինչ. որպէս առակ, վճիռ, զրոյց հասարակաց իբրեւ սկիզբն ըստ ինքեան ծանուցեալ, կամ որպէս առակ եղեալ սովորական. եւ ի սուրբ գիրս ՝ Պատգամ տեառն, սպառնալիք. յայտնութիւն. գուշակութիւն. տեսիլ.
որպէս Զրոյց հասարակաց. առած.
Աւաջ, յիշոցք, եւ այլ աղտեղի զրոյց (մի՛ լիցին ի բերանս մանկանց). (Բրսղ. մրկ.։)
ԽՕՍՔ λάλημα, λαλιά loquela λόγος , ὀμιλία verbum, sermo, homilia, conversatio μελέτη meditatio, declamatio φθόγγη, -γος vox եւ այլն. որ եւ ԽՕՍ, (տե՛ս ի վեր անդր) Ասք. ասութիւն. ասացուած. արտաբանական բան ձայնաւոր. զրոյց. բարբառ նշանական յօժեալ ի բառից.
ԽՕՍՔ. Զրոյց ի բերան հասարակաց. առակ. համբաւ.
ԽՕՍՔ. Զրոյց մտաւոր. խօսք ընդ անձին. մտածութիւն. խորհուրդ. որոշումն ի սրտի. ներտրամադրեալ բան. յղացումն կամ ծնունդ մտաց.
Եղիցես յառակ, եւ ի ցոյց, եւ ի զրոյց ի մէջ ազգաց. (Օր. ՟Ի՟Ը. 37։)
Անգիր հին զրոյցս. (Խոր. ՟Ա. 5։)
ԲԱՆԿՆ կամ ԲԱՆԳՆ, բանկունք. (որ եւ է յոքն. բառիս Բանիկ) διήγημα narratio Անպիտան բան. զրոյց անբարի. առասպել. ստայօդ պատմութիւն.
Պարտ է ի սկիզբն ընդ խօսել տղային՝ ոչ թողուլ ուսանել նմա բանկն, եւ պիղծ զրոյց, եւ հանելուկ. (Բրսղ. մրկ.։)
Լծորդօքս չափեալ զրոյցս, եւ զբառս՝ գրոց փոփոխեալ, Սահակ, պահակ, գահակ. (Ոսկիփոր.։)
Գունդ մեղուաց։ Գունդ լինէին։ Որդիք ռուբինի ըստ ազգս իւրեանց՝ ըստ գունդս իւրեանց։ Ըստ գնդից իւրեանց։ Գունդս հրեշտակաց։ Զզօրսն ամենայն յերիս գունդս բաժանէր։ Եհաս զրոյց ի հազարապետ գնդին։ Աառաջնոյ գնդին ինքնին զօրագլուխ հաստատեալ։ Եւ ինքն իւրով գնդաւն ի վերայ տիմոթէոսի հասանէր։ Երկոցունց գնդացն զօրավար կացուցանէր.եւ այլն։
Եղիցիս յառակ եւ ի ցոյց եւ ի զրոյց. (Օր. ՟Ի՟Ը. 37։)
Եւ տունդ բարձրացեալ՝ ի զրոյցս (եղիցի). (՟Գ. Թագ. ՟Թ. 8։)
Բե՛ր ինձ զրոյց. (Ծն. ՟Լ՟Է. 14։)
Եւ ել զրոյցս այս ընդ ամենայն հրէաստան վասն նորա. (Ղկ. ՟Է. 17։)
Երթային միամտութեամբ, եւ ոչ գիտէին ամենեւին զզրոյցսն. (՟Բ. Թագ. ՟Ժ՟Ե։)
Ընդ հանճարեղս եղիցի զրոյց քո. (Սիր. ՟Թ. 23։)
Ջրհեղեղին զրոյցք՝ որ ի նոցանէ յիշին. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Այժմ առ մեզ գտանին անբաւ զրուցաց մատեանք։ Զրոյցս անգիրս։ Զմնացեալն ի զրուցացս ուսուցանէ քեզ Ագաթանգեղոս։ Զրուցով խրոխտալոյն Արշակայ. (Խոր.։)
Զրոյց ետ զգերել տապանակին. (Եփր. թագ.։)
Այնպէ՞ս իցէ, որպէս դու զրոյց տաս. (Ճ. ՟Ա.։)
Ոչ ոք զրոյց եբեր. (Մաշկ.։)
Լծորդք են՝ բամփ. գկքխ. գտթ. զսցձ. ժչշ. ծճջ. լղն. րռ։ Եւ լծոդացս զրոյցքս՝ անհմտաց սորին պատերազմ եւ անհաւատալի կարծին. (Երզն. քեր.։)
ὀμίλημα, ὀμιλία congresus officiosus, colloquium, concio, conversatio πανήγυρις conventus συνουσία coetus πλῆθος multitudo ἁγορά forum. գրի եւ ԿԱՅՃԱՌ. ուր կայցէ ճառ եւ զրոյց եւ կենակցութիւն հանդիսական. հանդէս, ատեան. հրապարակ. գումար. հոյլ. համախմբութիւն. ... (որպէս թէ կաճառեալ, խիտ, հոծեալ. ... )
βόμβησις bombus, strepitus, rumor, sonus λαλιά loquela, locutio. Ձայն բազմութեան՝ իբր շռինչ, շռնչիւն. շչիւն. շշուկ. զրոյց. համբաւ. խուժան. ամբոխ. բռմբիւն. բզզանք եւ պար մեղուաց, եւ խօսք անյայտ.
Անվրէպ զրոյցք, կամ շաւիղք, կամ գործք. (Յհ. կթ.։ Նար. ՟Լ՟Բ. եւ Նար. մծբ.։)
Կալու զշունչն եւ կապէ զրոյցն. (Հին քեր.։)
ἁκοή, φήμη , λαλιά, ἁγγελία, φωνή, ψόφος auditus, rumor, fama, vox եւ այլն. (արմատն է բա, բայ, բան, բաւ) վր. եւս՝ համբա՛վի. Լուր համայն հնչեալ. ձայն. հռչակ. զրոյց. անուն.
Ոչ զրոյց երեկ յայն աշխարհէն, եւ ոչ հասուկ մարդ յայն գաւառէն. (Մաշկ.։)