Gospel;
պատմել, քարոզել զ—, to preach the -.
Évangile.
cf. Աւետարանագործ.
to fill;
to accomplish, to fulfil;
to spread, to diffuse;
to complete, to consmnate;
to load, tore-load, to fill again;
to repeople;
to glut;
to stuff;
— զաղեղն, to bend the bow;
— լուսնի, to be at the full (moon);
— զօրէնս, to fulfil the law;
— զօրէնս բնութեան, to satisfy the laws of nature;
— զոք օրինօք տեառն, to instruct in, to fill with knowledge of the divine law;
— զքաղց, զծարաւ, to drive away hunger, to satisfy;
to quench thirst;
— զիղձս, to satisfy or content on's wishes;
— զպէտս, to satisfy one's necessities;
— զձեռս, to give to the priest, to consecrate;
to be consecrated;
արեամբ — զձեռս, to dip the hands in blood, to assassinate;
— զոք պարգեւօք, to load with gifts;
— զտեղի, to take the place of, to substitute, to replace;
— մինչ ի վեր, to fill up to the brim;
ընդ ամենայն տեղիս — զաւետարանն Քրիստոսի, to spread the gospel of Christ everywhere.
dilatation, expansion, diffusion;
propagation;
— ծովու, գետոց, overflowing, inundation;
— Աւետարանին, propagation of the Gospel;
—գստեամբ, conveniently, comfortably;
at one's ease or leisure, leisurely;
—գստեան ժամ, compline;
—գստեան շարական եւ աւետարան, hymns and gospel in burial service;
—գստեան պաշտօն, requiem;
— առնուլ, to take rest, to be at rest, to repose;
— տալ, to rest, to repose;
թողուլ ի —գստեան, to leave or let alone;
— առնել բանի, to end a discourse.
four-chaptered, having four chapters;
— աւետարան, the Four Gospels.
law;
precepts;
faith, religion;
constitution;
rule, regulation;
right;
principle, maxim;
usage, uses, custom;
institution;
condition, fashion, mode;
district, canton, province;
— աւետեաց, guerdon or gift to a bringer of good news;
—ք քահանայապետականք, decretals;
հմուտ քահանայապետական օրինաց, decretalist, canonist;
—ք կանանց, menses, menstrua, catamenia;
—ք, or Գիրք Բ. օրինաց, or Երկրորդումն օրինաց, Deuteronomy;
—ք ազգաց, the law of nations;
—ք մտաց, principles;
— պատուոյ, decoration, insignia, badge;
—ք անօրէնք, corrupt practice, abuses;
—ք հզօրադունին, the law of might, the good old rule;
հակառակ or ընդդէմ օրինաց, against all rule, illegally;
աստուածային՝ յաւիտենական՝ բնական՝ քաղաքական՝ զինուորական՝ հին՝ նոր՝ աւետարանական՝ գրաւոր օրէնք, divine, eternal, natural, ancient, new, evangelical, written, civil, military law;
cf. Աւետարանութիւն.
the thirty seventh letter of the alphabet, the eighth of the vowels. It was introduced in the Armenian alphabet towards the end of the XIIth century to facilitate or distinguish the two different pronunciations of the syllable աւ, which is generally pronounced "av" when followed by a vowel, as աւետարան;
on the contrary, when followed by a consonant, it is pronounced like the English "o", as աւգնեմ, աւրհնեմ, աւրէնք.
expansion, dilatation, diffusion;
propagation;
— գետոց, débordement, inondation;
— հրոյ, érysipèle;
— Աւետարանին, la propagation de l'Évangile.
loi;
règle, règlement;
principe, maxime;
usage, coutume, us;
institution;
mode, façon, manière d'être;
canton, province, district;
le saint sacrement, la sainte Eucharistie, la communion;
օրէնս առնուլ, հաղորդել օրինաց, recevoir la communion, communier;
յետ օրինացն կցորդութեան, après la communion;
օրէնք կանանց, règles, menstrues;
օրէնս դնել՝ հաստատել, cf. Օրինադրեմ;
աստուածային՝ յաւիտենական՝ բնական՝ քաղաքական՝ զինուորական՝ հին՝ նոր՝ աւետարանական՝ գրաւոր օրէնք, loi divine, — éternelle, naturelle ou de la nature, civile, militaire, — ancienne, — nouvelle, — évangélique, — écrite;
օրէն է, il est permis, on a le droit de, on peut;
չէ օրէն, il n'est pas permis, on n'a pas le droit;
օրէն էր նմա, il lui était permis, on lui permettait;
օրէն էր քեզ, vous pouviez;
եթէ օրէն իցէ ասել, s'il est permis de dire;
օրէ՞ն իցէ, իցէ՞ օրէն, est-il permis de?
ըստ օրինի, ըստ օրինաց, օրինօք, selon la loi, conformément à la loi ou aux lois, légalement, légitimement, par les voies légitimes, en forme, selon les lois;
en bon ordre, dûment, avec régularité;
օրէնք մտաց, principes;
օրէնս իւր կալեալ էր, il avait pour maxime, pour principe;
ընդ օրէնս համարել, poser pour maxime;
օրէնս կարծեցին անձանց, ils se crurent permis de;
— պատուոյ, décoration;
օրէնս համարել անձին, se faire une loi;
զամենայն ինչ — համարի ի լրումն ըղձից իւրոց, il se sert de toutes sortes de moyens pour satisfaire son désir;
օրէնս դնել, dicter des lois;
օրէնք անօրէնք, abus;
խոտորել յօրինաց, s'écarter des lois;
զանցանել օրինօք, transgresser une loi, violer les lois;
օրէնք հզօրագունին, la loi du plus fort;
բառնալ՝ ջնջել զօրէնս, abolir, abroger une loi;
*հաւատք օրէնք չունի, il n'a ni foi ni loi;
հակառակ ou ընդդէմ օրինաց, contre les lois;
օրէնս տալ, donner des lois;
օրէնս դնել, faire des lois;
պահել զօրէնս, observer les lois;
*այս օրէնք դարձաւ, cela est passé en loi.
cf. Աւետարանութիւն.
Ընդ ամենայն ծովեզերս բիւթանացւոց ... տրամաշրջեցաւ աւետարանելով զյիսուս. (ՃՃ.։)
Ամենայարմար ստուգեալ։ Ամենայարմար իմաստութեամբ աւետարանեաց. (Ոսկ. հռ.։)
Զաւետարանական իշխանութիւն ի գործ ածեալ (կապելոյ եւ արձակելոյ). (Յհ. կթ.։)
Մարգարէագէտք եւ առաքելածանօթք եւ աւետարանաժառանգք լինէին. (Ագաթ.։ Կորիւն.։)
Զամենայն աւետարանական պիտառութիւնսն ճառագրեաց. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Ըստ պիտառութեանն յովհաննու աւետարանագրի՝ յասելն, թէ էր ժամ վեցերորդ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
Ոչ ուղիղ գնան ի ճշմարտութեան աւետարանին, զի հեթանոսերէնք էին (միանգամայն) եւ հրէերէնք, եւ քրիստոսերէնք էին օրէնսերէնք. (Եփր. գաղ.։)
Աշխարհաքարոզ զնորա ուղղութիւնսն աւետարանաւն արար. (Խոսր.։)
εὑαγγελικός evangelicus Որ ինչ է սեպհական աւետարանի, կամ ըստ աւետարանի.
Ըստ աւետարանական սահմանի. (Աթ. ՟Դ։)
Աւետարանականացն լո՛ւր բանից. (Բրս. ծն.։)
Աւետարանական վարդապետութիւն, կամ երանութիւն, աւետիք, հաւատք, արուեստ, գնացք. (Յճխ.։)
Աւետարանական հրաման, չափք, սպասաւորութիւն. (Ագաթ.։ Կորիւն.։)
Աւետարանական լոյս, գետք. (Խոր. հռիփս.։)
Զաւետարանական կտակարանս։
Աւետարանական ուռկանաւ. (Յհ. կթ.։)
Իբր Աւետարանիչ, եւ Աւետաւոր, աւետաբեր.
Եթէ աւետարանական (տեսանեմ), փոշւոյոտիցն թօթափման (ակն ունիմ). (Նար. ՟Ի՟Գ։)
Առաքեաց հրեշտակ, թուելով իբրու թէ աւետարանական իցէ՝ ամլոյն զաւետիս տալով զմանկանն. (Փիլ. սամփս.։)
cf. ԱՒԵՏԱՐԱՆԱԲԱՐ.
Յօրինակացն փոփոխեսցուք աւետարանապէս. (Ածաբ. պասեք.։)
Ոչ գրովն վարիլ հրէաբար, այլ հոգւովն աւետարանապէս. (Գէ. ես.։)
Զբնաբանութիւն աւետարանին արտաքս մերժեալ. (Երզն. մտթ.։)
Զբուրաստանեալ աւետարանատունկ մանկունս եկեղեցւոյ։ Իմանալի է զեկեղեցւոյ բուրաստանեալ մանկունս. (Թէոդոր. ի կոյսն.։)
Տեսանե՞ս զիմաստահանճար եւ զաստուածուսոյց բանս աւետարանչին. (Եպիփ. ծն.։)
Մեծացուցանէ (յն. աճեցուցանէ) զքարոզութիւն աւետարանի. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 20։)
Աւետարանիս աշակերտացն հրամայէ տէր միապատմուճան լինել. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Եղիցին քարոզք փոխանակ խաչահանուացն, եւ աւետարանիչք փոխանակ յապաղեցուցչաց. (Եփր. հռ.։)
Քրիստոսատուր փրկութեան հասելոյ։ Քրիստոսատուր ձեռնադրութեան։ Քրիստոսատուր աւետեաց աւետարանին։ Քրիստոսատուր խրատն. (Եգաթ։ Փարպ.։ ՃՃ.։ Խոսր.։)
Աւետարանչացն ազգաբանութիւնն, կամ առաքելոցն վկայութիւնն։ Զփրկչին մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի զըստ մարմնոյ ազգաբանութիւնն գրելով աւետարանիչն. (Աթան. ՟Դ։ Արծր. ՟Ա. 1։)
Պօղոս վասն այլաբանութեան եւ չմիաբանութեան ասացելոցն ասաց ա՛յլ աւետարան, այլ ոչ վասն թուոցն. (Ոսկ. գղ.։)
Տե՛ս եւ զաւետարանչին անակնառութիւն, որ ոչ խորշեցաւ ի պատմելոյն. (Նանայ.։)
Հեթանոսք էիք մարմնով որ կոչեցեալն է անթլփատութիւն։ Հաւատացեալ է ինձ Աւետարանն անթլփատութեան, որպէս Պետրոսին՝ թլփատութեան։ Դատիցի՝ որ ի բնէ անթլփատութիւնն, զօրէնսն կատարելով, զքեզ՝ որ գրովն եւ թլփատութեամբն յանցաւոր օրինացն իցես. եւ այլն։
Աշխարհակեցոյց աւետարան. (Ագաթ.։)
Ոչ կարեմ ունել զհեշտութիւնս, աստուածազգեստ լինիմ, փոքր ինչ եւ իբրեւ զՅովհաննէս աւետարանեմ. (Ածաբ. յայտն.։)
Աշակերտ վարդապետասէր եւ ճշմարտապատում։ Ո՛վ ճշմարտապատում աւետարանիչ. (Կորիւն.։ Նանայ.։)
Մարգարէածանօթ եւ աւետարանաժառանգն գիտութեանց. (Նար. խչ.։)
Ամենայն աւետարանչացն ձայն՝ մեծաբուսագոյն այլոցն հոգւոյն վարդապետութեանց. (Բրս. իսկզբանէ.)
Ամենայնի այլոց հոգւոյն վարդապետութեանց մեծաբուսագոյն են աւետարանչացն ձայնք. (ուր գրի վրիպակաւ եւ մեծազբօսագոյն։)
Անյերկուանաբար ընկա՛լ զաւետարանեալսդ քեզ. (ՃՃ.։)
Աւետարանին վարդապետութիւն քան զհրամանս օրինացն է դժուարին եւ տարժանելի, եւ յոյժ բարձրագոյն եւ իմաստասիրագոյն. (Գէ. ես.։)
Ըստ համօրէն աւետարանական կարգաբանութեան գլխոցն. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Վասն նորա աշխարհագրութեանն դու յերկինս գրեացր։ Աշխարհագրութեան աւետարանն, յորում ծնաւ քրիստոս, խորհուրդ է յերկինս գրելոյ զմարդիկ. (Լծ. ածաբ.։ Կամրջ.։)
Ապա եթէ փոխեցին առաքեալքն զաւետարան նորա, եւ սուտ գրեցին, ուրեմն մարդապաշտութիւն ուսուցին. (Մագ. ՟Ե։)
Զայս ամենայն նախաձայնութեամբ ի մարգարէիցն լուեալ, եւ յայտնաբանութեամբ աւետարանչացն ծանուցեալ մեր. (Սկեւռ. ես.։)
Զի քո յառաջադիմութիւնդ ամենեցուն յայտնի լիցի։ Որ ինչ վասն իմ էր՝ եւս քան զեւս ի յառաջադիմութիւն աւետարանին եկն. (՟Ա. Տիմ. ՟Դ. 15։ Փիլիպ. ՟Ա. 12։)
Խնդրէ (Սիմէոն) զարձակումն յօրինաց ծանրութեան յաւետարանական թեթեւաբեռնութիւն. (Տօնակ.։)
Երութիւն աւետարանի. եւս Գիրք աւետարանի.
Նորին յորդորելով եւ նա եկն յաւետարանագրութիւն. յն. յաւետարանական գրութիւն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 1։)
Վկայ այսմ՝ ղուկասու աւետարանագրութիւն. (Սարկ. տոմար.։)
Յորում վայրի։ Զորմէ ազգէ մովսէս ինչ ոչ ճառեաց։ Որով բանիւ աւետարանեցի ձեզ եւ այլն։
Աւետարանիչս զառաջին գնալ զօրականացն առ քահանայապետսն եւ զերկրորդս՝ ընդ մի պատմէ. իբր մի, կամ միանգամայն. (Սկեւռ. յար.։)
Սուրբ խաչիւս եւ սուրբ աւետարանովս. (Ժմ.։)
Բարձրացո՛ յուժոյ զբարբառ քո աւետարանիչդ երուսաղէմի. (Ոսկ. ես.։)
ՓՈԽ. գ. (արմատ Փոխելոյ, Փոփոխելոյ. ) στίχος versus ἁντίφωνον, ἁντιφωνία antiphona, responsio եւ այլն. Փոփոխ սաղմոսերգութիւն տուն առ տուն. փոխաձայնութիւն. եւ Բուն սկիզբն սաղմոսի յետ կցուրդի. եւ Մասն այսր եւ այնր աւետարանի կամ գլուխ ինչ կարդալի ըստ բաշխման ի վերայ ութ ձայինց։
Իւղաբերից աւետարան այսօր՝ յոհաննու զյետին փոխն կարդա։ Զերեք գլխոյն զփոխերն կարդա. (անդ։)
Գնալ նենգանօք, խոտորնակս. ուղիղ մտօք. արժանի աւետարանին. եւ այլն։
Յայտնի իսկ է յաւետարանէ, եւ ի պրակացն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 42։)
Յայտնի իսկ է յաւետարանէ, եւ ի պրակացն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 42։)
Ի յառեղէն առեալ շարժումն կուրծն սայլին. եւ այն չորս կուրծն սայլին՝ աւետարանն էր քրիստոսին. (Նար. տաղ սայլի.։)
Ցանկ եւ հանապազ պատերազմի ընդ մեզ։ Ցանգ եւ հանապազ վշտանայր վասն աւետարանին. (Շ. բարձր.։ Ճ. ՟Ա.։)
ՕՐԹԻ ՕՐԹԻՒ. գրի ԱՒՐԹԻ կամ ԱՒՌԹԻ ԱՒՌԹԻՒ եւ ՈՐԹԻ ՈՐԹԻՒ. Բառ յն. օրթի. ὁρθοί recti, erecti. Ուղիղ, իմա՛ ուղղորդ եւ կանգուն յոտս կացէք՝ ուղղութեամբ եւ մտեաց՝ ուշ դնել սրբոյ աւետարան. յոր ըստյն. կցի յառաջնմէ սօֆիա, այսինքն իմաստութիւն, իմաստութեամբ։ (Պարգ։ եւ Ժմ.։)
Տեսանէին եռիէսունս եւ պապասս, աւետարանօք եւ մոմեղինօք եւ խնկօք առաջի երթալով զօրացուցանէին զնոսա. (Ղեւոնդ.։)
Եկեղգցւոյս շինուածոյ, որ յաշակերտացվերնոցն խնկեցաւ։ Որ աւետարանաւն կենաց խնկիս յարակայ։ Կատարեալ է բան քո խնկեալ։ Մեծասցի անուն հզօրիդ խնկեալ։ Ինքն է աստուած խնկեալ տիրապէս։ Փառաց խնկելոյն։ Խնկեալկնիք արքունակն պատկերիդ։ Խնկեալ խորհրդով։ Ի ձեռն աղօթից եւ ընտիր վարուց խնկելոց. (Նար.։) (յորս ինչ նչ բերի եւ ի նախկին նշանակութիւնս։)
Շրջեցին զմիտսն յովասու։ Առեալ զթագաւորն մեկուսի՝ շրջեաց զմիտս նորա։ Զի մի՛ չարութիւն ինչ շրջեսցէ զիմաստութիւն նորա։ Ցանկութիւն շրջեաց զսիրտ քո։ Շրջեաց նմա աստուած սիրտ այլ։ Խնդրէր շրջել զփոխանակ բդեշխին ի հաւատոց։ Կամիցին շրջել զաւետարանն քրիստոսի.եւ այլն։
Ոչ ապաքէն, եթէ ուղիղ մատուցանես, եւ ուղիղ ոչ բաժանես, մեղար։ Ուղիղ մեկնեաց։ Աչք քո ուղիղ հայեսցին։ Ոչ ուղիղ գնացեալ է առաջի իմ ժողովուրդ իմ։ Ուղիղ դատեցար։ Ուղիղ ետուր զպատասխանիդ։ Ոչ ուղիղ գնան ի ճշմարտութիւն աւետարանին։ Ուղիղ համառօտել զբանն ճշմարտութեան.եւ այլն։
Իսկ զպրակս աւաթայսն (կամ զպրակսաւաթայսն), եւ զաւետարանն, որ կոչին քարոզութիւնք, ոչ գիտացաք։ Պրաքս տւաթեայքն, (կամ պրաքսաւաթեայքն՝ որ կոչի թէ պօղոսի են, կարծիք երկմտութեան են վասն նոցա. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 4։)
Վիճիլ գիւտի սուրբ աւետարանին մատթէի. (Հ. կիլիկ.։)
Հրամանս առեալ փողելոյ զաւետարանն։ Փողեցին աշակերտացն աւետիս. (Լմբ. սղ.։ Երզն. մտթ.։)
Ել սարկաւագն յամպիոնն՝ ընթեռնուլ զԱւետարանսն։ Ելեալ յամպիոնն. (Վրք. հց. ԺԹ. ԻԶ։)
Անխիղճ են յամենայն եկեղեցիս Աստուծոյ (չորք Աւետարանքն). (Եւս. պտմ.։)
Աւետարանել զանքնին մերծութիւնն քրիստոսի. (Եփես. ՟Գ. 8։)
Օրէնք բնական, գրաւորական, աւետարանական։ Բնականն տուաւ Ադամայ. (եւ այլն. Վրդն. քրզ.։)
Անկուշօղ, կցատող աստուածային օրինացն, որ աւետարանական շնորհացն կիցս ընկենոյր. (Սեբեր. ՟Ժ՟Ա։)
Խնկանոցքն զսուրբ աստուածածնին ունին զնմանութիւն. իսկ հրառու նուիրանոցն (կամ հրառուն) թուին ինձ զհրեշտակապետին բերել զնմանութիւն՝ առ կոյսն աւետարանութեամբ. (Ճ. ՟Գ.։ եւ Ոսկիփոր.։)
Ննջումն սրբոյ կուսին։ Ննջումն Յովհաննու աւետարանչի. (ՃՃ.։)
ՆՕԹՃԵՄ կամ ՆԱՒԹՃԵՄ. εὑαγγελίζομαι, κατεπαγγέλλομαι , καλέω եւ այլն. annuntio, nuncio, profiteor, alloquor եւ այլն. լծ. ընդ հյ. Աւետիչ, կամ Նիւթիչ լինել, եւ ընդ լտ. նօթօ, ծանուցանել, նշանակել կամ նունցիօ, ազդել. աննունցիօ, աւետարանել։ Քանզի վարի երբեմն՝ որպէս Աւետել. պատմել. յայտ առնել. նշանակել. բարբառել. ձայնել.
Երգով երգոցս զխորհրդոցն խորհուրդս ուսուցանել մեզ բարձր բանս նօթճէ (յն. արտաճառէ, կամ խոստանայ)։ Զհեռացեալ վատութիւնն յայտնապէս նօթճէ (յն. աւետարանէ), եւ զպտուղ առաքինութեանն չեւ եւս կատարելապէս ցուցանէ. (Նիւս. երգ.։)
Ի սկզբանէ արար աստուած զերկին եւ զերկիր։ Եւ եղեւ սկիզբն թագաւորութեան նորա բաբելովն։ Դու զօրութիւն իմ եւ սկիզբն որդւոց իմոց։ Ամիսս այս եղիցի ձեզ սկիզբն ամսոց։ Սկիզբն աւետարանի։ Ես եմ սկիզբն եւ կատարած, առաջին եւ վերջին։ Ի սկզբանէ աշխարհի.եւ այլն։
Եւ արդ տես ի սկզբանս իսկ աւետարանին, որչափ այսր եւ անդր հարկանէ զմիտսն։ Ահաւասիկ երեք ճառք, եւ զսկզբանս բանս ոչ եւս կարացաք լուծանել. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 1. եւ 3։)
Մանկունքն լռեալ վասն քրիստոսի վկայեցան, քանզի ոչ էին անբերան քան զմկրտիչն. (Եփր. աւետարան.։)
Յայս նայեցեալ ցանկիչք եւ հիմնադիրք աւետարանիս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Ասեն զհաւատամքն յետ աւետարանին, եւ ապա ՕՓՐԱՆՏ առնեն ժողովուրդն։ Զի՞նչ է օֆռանթ, եւ այլն. (Լմբ. պտրգ.։)
Անլուայ ձեռօքն աղօթել ոչինչ ունի խտրոց. բայց անլուայ խորհրդով՝ այն է ամենայն յետնութիւն չարեացն։ Եթէ Աւետարան հասանիցէ ի ձեռս առնուլ, անլուայ ձեռօք չկամիս հուպ լինել. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 27։ Ոսկ. մ. ՟Ա. 2։)
Արուեստ մարգարեական, կամ մարգարէութեան, կամ աւետարանական, կամ դատաւորութեան. բանական, գործնական. աստուածային եւ մարդկային։ Արուեստ բարերարութեանն Աստուծոյ. (Ագաթ.։ Անան. նին.։ Կորիւն.։ Երզն. մտթ.։ Պիտ.։ Խոսր.։)
(Կախարդք) բանաքաղ լինին յաւետարանէն Քրիստոսի, եւ ի ներքս խառնեն գրով. (Նոննոս.։)
Գծագրեա՛ քո արեմբդ զմուտ սեմոց սենեկիս։ Գծագրել զաւետիս, կամ յաւետարանի։ Զամօթն մշտնջենաւոր աստէն գծագրել։ Որ ի սկզբանդ գծագրեցար. եւ այլն. (Նար.։)
յիսկզբան աւետարանին ասէ։ յիսկզբանէն արդեօք էր հնազանդեալ. (Աթ. ՟Ա։)
Ոչ գան ի ճշմարտութիւն աւետարանին, զի հեթանոսերէնք էին, եւ հրէերէնք. (Եփր. գաղ.։)
Առեալ բազում գրեանս, գործք (առաքելոց), եւ ոսկէգի՛րք աւետարանք. (Մաղաք. աբեղ.։)
Զամենայն աւետարանական պիտառութիւնսն ճառագրեաց, զոր ինչ յաղագս աստուծոյ բանին անօրինական կիրառութիւն պիտառէր. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Եղեն սրընթացք իբրեւ զեղջերուս ի քարոզութիւն աւետարանին. (Գէ. ես.։)
Օրհնեալ կնքի եւ տեառնագրեսցի սուրբ նշանաւս որդւոյն միածնի, եւ տիրախօս աւետարանի. (Գանձ.։)
Սողոմոն մաքենոցի հայրն արար զտօնականն. (Ոսկիփոր.) (որ կա՛մ է տօնացոյց հին, եւ կամ ճառական մատեան յաղագս տօնից)։ Ետու աւետարան, եւ տօնական։ Ի տօնական գրոց, ի գաւազանգրոց, ի հարանց վարուց, ի մարտիրողոք գրոց. Յիշատ.։ Որպէս եւ ի նշանակել մեր յընթացս գործոյս՝ Տօնակ. իբրու տօնական, իմա՛ զմատեանս՝ յորս աւանդին ճառօրէն Պատճառք տօնից սրբոց եւ տէրունականաց։ Յայս ամենայն նշանակութիւնս հայի ասելն.
Գիտելով զճշմարտութիւն աւետարանին՝ քասքնէր։ Մի՛ քասքաներ, յորժամ ի պէտս խրատուն հարկանէ զքեզ գաւազանաւ հայր քո. (Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. առակ.։)
Յովհաննէս (աւետարանիչ) կոչի քեռորդի փրկչին. իմա՛, որպէս քեռորդի կամ ազգական մօր տեառն։
Զայնպիսի յանցաւորացն ակնարկէ։ Զառաքելոցն ակնարկես ... Զկատարածէ աշխարհիս ակնարկէ։ Ակնարկեաց եւ վասն կենդանարար Աւետարանին իւրոյ. Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Դ։ Գէ. ես.։ (Ագաթ.։)
Առ յովհաննէս աստուածաբան առաքեալ եւ աւետարանիչ արտաքսեալ ի պատմոս կղզի։ Որ անիրաւելն զմեղ եւ արտաքսել համարին. (Դիոն. թղթ.։)
Աւետաբեր տառ (այսինքն աւետարան). (Մագ. ՟Դ։)
Աւետաբեր աւետարան, կամ տառք աստուածեղէնք, փրկութիւն, տօն. (Ագաթ.։ Շ. բարձր.։ Փարպ.։ Սհկ. կթ. արմաւ.։)
Աւետաւոր համբաւ, կամ ժամանակ. ձայն. յիշատակ. բան. վարդապետութիւն (Քրիստոսի աւետարանական). (Փարպ.։ Պիտ.։ Նար. ՟Ծ՟Բ։ Սկեւռ. յար. Եւս. քր. ՟Բ։)
Աւետարանեալ. Խոստացեալ.
Զքստմնելի պտգամս ինքնասաց աւետարանին. (Կանոն.։)
Լուսաբեր մկրտութիւն, կամ աւետարան, կամ տառ. (Ագաթ.։ Կորիւն.։ Մագ. ՟Դ։)
Հանդերձ տիմոթէիւ, որ ընդ իւրն էր համախորհ ի սպասաւորութիւն աւետարանին. (Ոսկ. փիլիպ.։)
Սուրբ եւ երկնաւոր հրաւիրակիդ աւետարանի ոչ կացեալ է ոք ընդդէմ. (Փարպ.։)
Ստուերական տօն, որ զաւետարանին նախագրէր զճշմարտութիւն։ Զխորհուրդս ի նորա (սողոմոնի) դէմս նախագրէր. (Խոր. վրդվռ.։ Նիւս. երգ.։)
Ծնող մեր ըստ աւետարանին եւ նախահայր. (Յհ. կթ.։)
Աւետարանական խորոցն հնչօղ, եւ ներունակ լուսոյ փառացն քրիստոսի. (Համամ առակ.։)
Որով ձկնորսքն զաշխարհ զբաւանդակ աւետարանին կապանօք ուռկանեցին. (Ածաբ. կարկտ.։)
Զոր ճշմարտեն աւետարանքն հաստատուն թուովն չորեքկին. (Արշ.։)
ՊԱՏՐԻԱՐԳ գրի երբեմն եւ ՊԱՏՐԻԱՐՔ, որ ուղղագոյն է. Բառ յն. բադրիարխիս . πατριάρχης patriarcha. որ ի սուրբ գիրս թարգմանի Հայրապետ, եւ Նահապետ։ Եկեղեցական գիրս վարի որպէս Եպիսկոսապետ երեւելի նահանգի, եւ կաթողիկոս ազգի. մանաւանդ իբրեւ նախագահ միոյ ի չորից աթոռոց յանուն չորից աւետարանչաց, որպէս հռովմայն, աղեքսանդրիոյ, անտիոքայ եւ ՟Եէմի. յորս յաւելաւ յետոյ կոստանդինուպօլսին. փաթրիք.
Պատրիարգք, որք թարգմանի հայրապետք, որք ունի զաթոռ չորից աւետարանչացն. (Մխ. դտ.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
ԱՒԵՏԱԳՐԵԼ. Գրել աւետիս. աւետարանել.
Արքայութիւնն Աստուծոյ աւետարանի, եւ ամենայն ոք զնա բռնաբարէ. (Ղկ. ՟Ժ՟Զ. 16 (յն. է հոմաձայն. որպէս ն. կամ կ. առ նա՝ բռնադատի, կամ բուռն առնէ։))
Լուսափայլ իմաստք հոգւոյն, կամ աւետարանին քարոզութիւն. (Լծ. ածաբ.։ Անան. ի յհ. մկ.։)
Սուրբ խաչիւս տեառնագրեսցուք, զարեւմտեան կողմանս օրհնեսցուք. զաւետարանս ի վեր ամբարձցուք, սորին բանիւ խաչակնքեսցուք։ Զհարաւային գաւառս այս օրհնեա՛, քոյին շնորհիւ զսա խաչակնքեա՛։ Զքրիստոս յիշէ, յօգըն կոչէ, զդէմս երեսաց խաչակնքէ. (Գանձ.։)
Հաւատարիմ լիցի անուն նորա եւ արքայութիւն նորա առաջի իմ։ Եւ արդ տէր աստուած իսրայէլի, հաւատարիմ լիցի բանն քո։ Հաւատարիմ եղեն պատգամքն աստուծոյ։ Ընտրեցաք յաստուծոյ հաւատարիմ լինել աւետարանին։ Հաւատարիմ եղեւ վկայութիւնն մեր ի վերայ ձեր յաւուր յայնմիկ։ Քարոզեցաւ ի հեթանոսս, հաւատարիմ եղեւ յաշխարհի (այսինքն հաւատացաւ)։ Որում եղէ ես հաւատարիմ. ((յն. զոր ես հաւատացայ. այսինքն որ ինձ հաւատացաւ). եւ այլն։)
Որք նախաշաւիղ ճանապարհորդեն ի ճշմարիտ բարիսն։ Ոտք ուղղեալ հաւատով նախաշաւիղ ճանապարհորդէ ըստ աւետարանին ի հանդերձեալսն յօթեւանս արդարոց. (Յճխ. ՟Ժ։)
Նուազասցի պատմել ինձ զիրս գործակցաց աւետարանին Քրիսոսի. (Բրս. պհ.։)
Սակս ծառայական միջնորմ օրինին, եւ տիրական համակցորդ եւ սիրապատար աւետարանին. (Նար. մծբ.) (կայ եւ ձ. տիրապատար)։
Կնքել ամենեցուն ահաւորապէս երդմամբ զսուրբ Աւետարան ուխտին. (Փարպ.։)
Տօն ամենաժողով վասն գիւտի սուրբ Աւետարանին Մատթէոսի. (Հ. կիլիկ.։)
Աւետարանիչքն այլափոփոխս ետուն մեզ զծնունդն Քրիստոսի. (Եւս. պտմ. ՟Ա. 6։)
Առաքելաբար հրաման տալ, կամ տալ զողճոյն, կամ տալ զհոգի, կամ զլոյս աւետարանին յանձինս ընդունել, կամ իմանալ. (Յհ. իմ.։ Խոսր.։ Խոր. ՟Գ. 60. եւ Խոր. հռիփս.։)
Այն որ կրէ զշուչ կենդանի փչողին Յիսուսի, եւ նովաւ զարդարակշիռս աւետարանականս. (Համամ առակ.։)
Բանս աւետեաց ասել. աւետել. աւետարանել.
εὑαγγελιστής evangelista Աւետարանագիր, եւ քարոզ աւետարանին.
Ի ձէնջ աւետարանիչք, մարկոս, ղուկաս. (Նար. առաք.։)
Բանին կենաց կանուխ քարոզ եւ աւետարանիչ, սուրբդ մատթէոս։ Ցուցեր աւետարանիչ զորդիսն որոտման. (Շար.։)
Նա ետ զոմանս առաքեալս, զոմանս մարգարէս, զոմանս աւետարանիչս. (Եփես. ՟Դ. 11։)
Զոմանս աւետարանիչս, այսինքն քարոզիչս. (Եփր. եփես.։)
Զգործս աւետարանչի գործեա՛. (՟Բ. Տիմ. ՟Դ. 5։)
Փիլիպպոս շրջեալ աւետարանէր ամենայն քաղաքացն, մինչեւ ի գալ նորա ի կեսարիա ... Եկաք ի կեսարիա, եւ մտեալ յապարանսն փիլիպպոսի աւետարանչի՝ ագաք առ նմա. (Գծ. ՟Ը. 40։ ՟Ի՟Ա. 8։)
Տէր աւետարանչացն զանաւելաստացութիւն ուսուցանէր. (Լծ. ածաբ.։)
Սուրբ աւետարանիչ եպիսկոպոսն գնա ի տեղի իւր. (Բուզ. ՟Գ. 10։)
Աւետարանչդ սիովնի։ Աւետարանիչդ երուսաղէմի։ Ոտք աւետարանչի համբաւուն խաղաղութեան, իբրեւ աւետարանչի բարութեանց. (Ես. խ. 9։ ՟Ծ՟Բ. 7։ Նաւ. ՟Ա. 15։)
Եղեն աւետարանչք մեզ դարձրին եւ վերստին փրկութեանն. (Լմբ. ատ.։)
Աւետիս տալ. աւետարանել զիմն՝ ումեք.
Որ ոչ ըստ հնոյ կտակին օրինադրի, այլ աւետարանաւն ընդ աստուծոյ որդեգրապէս միաւորի. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Տիեզերակոչ աւետարանաւն լուսազարդեալ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Մատուցեալ որպէս զաղօթիցն հայցումն փոխադարձէ ժողովրդեանն՝ զխաղաղութեանն ընդունելութիւն աւետարանելով։ Փոխադարձել զմերն առ քեզ զսէրն։ Պատուիրանապահն փոխադարձի յԱստուծոյ՝ սիրիլ, եւ զնա տեսանել. (եւ այլն. Խոսր.։)
Քառամանեակ ասէ զհնազանդութիւնն աւետարանին. քառամանեակ՝ զարդ պարանոցին. (Նիւս. երգ.։)
Մինչդեռ առողջդ էք մտօք, եւ չճանաչէք զայլ աւետարան, մի՛ ուրեք բանդագուշիք։ Այսր անդր հայիցի բանդագուշեալ, եւ զվայրօք զաչսն յածիցէ. (Ոսկ. գաղ.։ եւ Ոսկ. մ. ՟Ա. 19։)
Ի ստոց ոմանց եւ յիրահամարձակաց արանց իշխի ասել աշակերտ յոհաննու աւետարանչի գոլ արտեմոն. (Սարկ. հանգ.։)
Համաքատակել զսա հանդերձելումն իմանալի խորհրդով։ Համաքատակի ընդ խորանին աբրաամու։ Չորեքկարգեան ակունքն երկոտասան ի լանջս քահանայապետին՝ երկոտասան առաքելոցն համաքատակին. զի սիրտ եւ կամք եղեն քրիստոսի, եւ ի չորս առաջս բաժանեցին զաւետարանն ի չորեքծագեան տիեզերես. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Ոչ ուղիղ գան ի ճշմարտութիւն աւետարանին, զի հեթանոսերէնք էին եւ հրէերէնք (ի գնացս արտաքինս). (Եփր. գաղ.։)
Ունիմք զանսուտ յիշատակարանսն զառաքինի նախնեացն ձերոց։ Զքաջաց արանց զյիշատակարանս հանապազ երկրորդէր առաջի նոցա։ Ձայն Աստուծոյ յայտ առնէ ի սուրբ յիշատակարանին (յաւետարանի). (Եղիշ. ՟Գ. ՟Ե. եւ Եղիշ. դտ.։)
Բազում ինչ նպաստութիւն ցուցանէր աւետարանագործ վարդապետութեան. (Կորիւն.։)
Ընդ չորեքծագեան ծայրս տիեզերաց սփռեալ։ Զաւետարանին հոսէ գնացս ընդ չորեքծագեան տիեզերս. (Անան. եկեղ.։ Յհ. իմ. եկեղ.։)
Բաժանեաց եւ քրիստոս զերկոտասան առաքեալսն չորեքծագեան աւետարանին ընդ ոլորտս տիեզերաց։ Ետես զչորեքծագեան աւետարանն, զի յընդհանուր աշխարհս հոլովեալ անխափան ընթանայր։ Զքր. (կթ.։ Փոտ. առ զքր. կթ.։)
Բաղկացեալ չորիւք տառիւք, այս ինքն մատենիւք. չորեքմատեան կամ քառամատեան. որպիսի են չորեքին աւետարանք կամ աւետարանիչք.
Մի՛ ստունգանէք չորեքտառեան աւետարանականաւանդ փողոցն։ Չորեքտառեան առատաբուղխ վարդապետութեան ճաշակ. (Թէոդոր. մայրագ. եւ Թէոդոր. կուս.։)
Օրինադրական վճիռ հատանել։ օրինադրական դատաստան յայտնի է ամենեցուն։ Սահմանեաց զբնականն, զօրինադրականն. եւ զաւետարանական օրէնսն. (Պրպմ. ՟Ի՟Ը։ Մխ. դտ.։ Նչ. եզեկ.։)
Աշակերտեցան Աւետարանին, եւ օտարացան ի զգայական ախտակցութենէս. (Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Ա։)
Միով բանիւ զանց առնեն աւետարանիչքն, թէ զբազումսբժշկեաց, զի անպանծութիւն ուսուսցեն. (Երզն. մտթ.։)
Ղուկաս աւետարանիչն ժամանակագրէ վասն մկրտութեան տեառն. (Զքր. կթ.։)
Մարգարէաւանդ եւ առաքելաքարոզ օրինօք աւետարանին կատարեալք. (Տօնակ.։)
Մարկոս աւետարանիչ մարտիւրոսացաւ ի բուկուղոս (ի դաշտի արջառոց)։ Բազում հայրապետք մարտիւրոսացան. (Շիր. քրոն.։)
Նախագրութեամբ մարգարէիցն եկն։ Աւետարանչացն նախագրութեանց. (Գէ. ես.։ Սկեւռ. յար.։)
Յովհաննես աւետարանիչ պարասահմանել ի պարմոս կղզւոջ. (Ոսկիփոր.։)
Իսկ զպրակս աւաթայսն (կամ զպրակսաւաթայսն), եւ զաւետարանն, որ կոչին քարոզութիւնք, ոչ գիտացաք։ Պրաքս տւաթեայքն, (կամ պրաքսաւաթեայքն՝ որ կոչի թէ պօղոսի են, կարծիք երկմտութեան են վասն նոցա. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 4։)
Ոչ ծանեան եւ ոչ հնազանդեցան տիեզերափրկող աւետարանին. (Ղեւոնդ.։)
Սուրբ եւ ամենաբերկրեալ Աւետարանն գոչէ, ուրախութիւն է ի վերայ միոյ մեղաւորի՝ որ ապաշխարէ. (Մաշկ.։)
Որ ինչ գործի կամ լինի ըստ աւետարանին.
Աւետարանագործ վարդապետութիւն, կամ կրօնք. (Կորիւն.։)
Առաքելական ամպոցն ընդ երկնաւս լեռնացեալ բազմաճառագայթ կուտակք աւետարանին. (Խոր. վրդվռ.։)
Ըստ կարգի համարողութեան մատթեան աւետարանին. (Սամ. երէց.։)
Պատկառեմ ի պօղոսի եւ ի պետրոսի ձայնակցութենէն, զի զաւետարանն բաժանեցին, բայց զաղքատս հասարակա՛ց արարին. (Ածաբ. աղք.։)
Օրէնս ետ զաւետարանն, զոր որովայնապարարքն խորտակեն. (Տօնակ.։)
Զտօնիս զօրինակն աւետարանին լուսովն պայծառակերպեցին. (Ճ. ՟Գ.։)
Մարգարէիցն նախապատմութեամբ, առաքելոց աւետարանութեամբ. (Շ. ՟ա. պ. ՟Ժ՟Բ։)
Աստուծոյ վրէժխնդրութիւնն յայտնեսցի։ Սուրբ աւետարանին թողուին զվրէժխնդրութիւնն. (Եղիշ. ՟Գ։)
Քրիստոսապատում վարդապետութեամբ։ Եւ ոչ քրիստոսապատում աւետարանին վարդապետութեամբ կամին համեստանալ. (Ճ. ՟Ա.։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Է։)
Ժառանգօղ աւետարանի կամ աւետարանական վարդապետութեան.
Աւետարանաժառանգք լինէին. (Ագաթ.։) (Կորիւն.։)
Աւետարանաժառանգն գիտութեանց պատահեալ. (Նար. խչ.։)
Պիտոյ է միշտ դաստիարակութիւն աւետարանին. (Յճխ. ՟Բ։)
Ուխտանենգութիւն սրբոյ աւետարանին եկեալ հասեալ ի վերայ նորա։ Ահա ընկա՛լ զայս ձաղսս՝ ասէր, զոր ետ բերել քեզ ուխտանենգութիւն սրբոյ աւետարանին. (Փարպ.։)
Աւետարանիչն յովհաննէս յեռս ձիթոյն եդաւ ... Եդ յեռս ձիթոյն. (Մարթին.։) Իսկ յասելն.
Ասիա Եփեսոս է իւր թիմովն, եւ վիճակ Յոհաննու աւետարանչին։ Կորնթոս իւր թիմովն, եւ այլն. (Վրդն. աշխարհ.։)
Աւետարանեցաւ մարիամու, որ օր տասն էր արեգ ամսեան, որպէս եւ զաքարիայ՝ որօր տասն էր հոռի ամսեան ... ծնաւ նա (Քրիստոս) որ օր վեց էր քաղոց ամսոյ, եւ այլն. (Եփր. համաբ.։)
Ակօս պատառեալ սիրտք մեր արօրով աւետարանին. (Լմբ. սղ.։)
Յորժամ խնամ տանի աւետարանիչս կարգին եւ ժամանակին. (Երզն. մտթ.։)
Բարութիւնս աւետարանեսգ եւ կարի իսկ քաջ. (՟Գ. Թագ. ՟Ա. 43։)
Մաքս ի յաշխարհէ առեր (սուրբդ մատթէոս) զփրկեալ որդիս մարդկան՝ աւետարանաւն, զոր հնչեցեր յամենեսեան. (Տաղ.։)
Ի նորոց կտակարանաց չորս աւետարանք միայն. (Կոչ. ՟Դ։)
Զանձն պարտ առնէ, թէ ես եմ. (յն. ինքն զայսորիկ ասէ առնել)։ Ոչ յորժամ ասիցէ, թէ ծածկեցար զայս յիմաստնոց, զաստուած ինչ պարտ առնէ ... ոչ զնա ինչ պարտ առնէ, այլ զնոսա որք մնին պատճառք լինէին։ Ո՞ր է, որ պարտ առնիցէ զաւետարանիչն. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 10. 13։ եւ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 4։)
Աւետարանիչն Սիոնի, օծութեանն անգու, առեալ զպատիւ նախնեացն քահանայութեան. (Ագաթ.։)
Ի մատթէ գլուխ աւետարանի. (Կոչ. ՟Ժ՟Դ։)
ԽՈՐԱՆ՝ որպէս Խորշք տոմարական աղիւսաց, եւ կոնք համաձայնութեան չորց աւետարանաց. Խանէ.
Սակս տասնխորանաց աւետարանին. (Երզն. մտթ. ի սկիզբն։)
Յորժամ կշռեսցես դու ի գիրս աւետարանի խելամուտ լինիս։ Յամենեցունց ընդ միմեանս կշռեալ համեմատութենէն ճշմարիտ գիւտն հասանիցի։ Կշռիցէ զհռոմայեցւոց ժամանակսն ընդ յունաց։ Առ նինեաւ կշռի եգիպտացւոց ՟Ժ՟Զ հարստութիւնն. (Եւս. պտմ. եւ Եւս. քր.։)
Միայն թէ արժանի աւետարանին գնայցէք։ Միայն թէ զհամարձակութիւն, եւ այլն. (Փիլիպ. ՟Ա. 27։ Եբր. ՟Գ. 6. եւ 14։)
Գիտեն եթէ այսմ իսկ պահակ եմք, զի պատասխանի մարթասցեն տալ աւետարանին. (Եփր. փիլիպ.։)
Որպէս եւ տէրն ի սրբում աւետարանին ասէ. (Նար. երգ.։)
Եթէ է ինչ ի լուսոյ խաւար, է եւս յաւետարանին պատուիրան տրուպ. (Եփր. աւետար.։)
Ընկալջիք զնա ի Տէր արժանի Սրբոց։ Արժանի գնալ կոչմանն։ Արժանի աւետարանին գնայ ցէք։ Գնալ ձեզ արժանի տեարն. (Հռ. ՟Ժ՟Զ 2։ Եփես. ՟Դ 1։ Փիլիպ. ՟Ա 27։ Կող. ՟Ա 10։)
cf. ԱՒԵՏԱՒՈՐԵԼ, եւ ԱՒԵՏԱՐԱՆԵԼ. εὑαγγέλιζω nuntio, annuntio
Թէ աւետարանականն ձայն ... ոչ ազդեն ի լսելիս, եւ ոչ քոյդ մեղուական բզզումն. (Շ. թղթ.։)
Քննեսցու՛ք զտեղիս զայս. նախ՝ բնագիրն, եւ ապա զաւետարանն։ Ասէ բնագիրն այսպէս, եթէ տօնք իմ նուիրեալք սուրբ կոչեսցին ձեզ։ Երիս ժամանակս ի տարւոջն տօնեսցիք. զայս՝ բնագիրն. (Շիր. յայտն.։)
Զի մի՛ զեղծիցիմ (կամ զեղծցիմ) ինչ իշխանութեամբս իմով յաւետարանի անդ. յն. չարաչար վարիցիմ. (՟Ա. Կոր. ՟Թ. 18։)
Խորիսխ՝ որ կոկորդն քաղցրացուցանէ, է շնորհք աւետարանին. (Համամ առակ.։)
Անկուշօղ, կցատող աստուածային օրինացն, որ աւետարանական շնորհացն կիցս ընկենոյր. (Սեբեր. ՟Ժ՟Ա։)
Անդ աղաւնի շղաբեր ունելով զաւետիս ցածութեան բարկութեանն աւետարանէր։ Շղաբեր աղաւնին զողորմութիւն բարձրելոյն նշանակեաց լինել ի վերայ երկրի. (Եղիշ. մկրտ.։ Զքր. կթ. արմաւ.։)
Որոճալ անդրէն՝ որ ի նմա չարութեանց էին վէրք։ Ոչ որոճայ զդժոխս։ Որոճացեալ եւ բացայայտեալ զգերակայ եւ զանհաս աւետարանութիւնս յոհաննեան. (Իսիւք.։ Վրք. հց. ձ։ Յիշատ. նանայի.։)
Որոշեցէ՛ք ինձ զբառնաբաս եւ զպօղոս ի գործ, յոր կոչեցեալ է իմ զդոսա։ Պօղոս որոշեալ յաւետարանն աստուծոյ։ Որոշեաց զիս յորովայնէ մօր իմոյ։ Իւրաքանչիւր ոք ի նոցանէ որոշեցին առաքել ի պէտս եղբարցն։ Ընտրեա՛ եւ որոշեա՛ զտնանկն եւ զտկարն.եւ այլն։
Յօժարութիւն բարուցն կարէ յոլով ուստեք առնել բարի։ Ցուցանի յոլով ուստեք յաւետարանական ասացուածս. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 9. 30։)
Ուր չիք գիշեր. աներեկոյ. անստուէր. Յառաջ գալ յաւետարանէ անտի ի հանդերձեալ անգիշեր լուսոյն։
եւ անտուստ հնչին՝ բարբառ գետային՝ աւետարանին. (Գանձ.։)
Ըստ աւետարանի փառաց երանելւոյն աստուծոյ։ Երանելին, եւ միայն հզօր, թագաւոր թագաւորաց. (՟Ա. Տիմ. ՟Ա. 11։ ՟Զ. 15։)
Որպէս եւ գրեալ է յաւետարանն երանելի». յն. ի սրբոց աւետարանչաց։
Խնգանոցն զաստուածածնին բերէ խորհուրդ. իսկ բուրուառն զհրեշտակապետին ցուցանէ աւետարանութիւն առ կոյսն սուրբ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Ոչ գեղայարմար եւ չափաւոր բանիւք զաւետարանսն յարմարեալ յանգաւորեցին. (Մագ. յիշ. ոտ.։)
Լուծն՝ խաչն, սամոտիք՝ բեւեռքն. արօր՝ աւետարանն. (Ոսկիփոր.։)
Առ սակաւ ի բաց բարձմամբքն, եւ փոխածելով յաւետարանն. (Բրս. թղթ.։)
Քառաբաժ գետոյն յարձակումն։ Քառաբաժ գետովքն զանազանեալ։ Ի չորս բաժանումն լերինն՝ զքառաբաժ ծագումն (կամ ծաւալումն) աւետարանին նշանակէ. (Զքր. կթ.։)
Անճաճանչ ի ծագմանէ աւետարանական լուսոյն մնացաք. (Ասող. ՟Գ. 21։)
Զի մի՛ զեղծիցիմ (կամ զեղծցիմ) ինչ իշխանութեամբս իմով յաւետարանի անդ. յն. չարաչար վարիցիմ. (՟Ա. Կոր. ՟Թ. 18։)
Աւետարանն ինքնախօս ճշմարտաբանութիւն տէրունի. (Տօնակ.։)
Եզն (օրինակի) ի ղուկաս, որ հանդարտ եւ լայնակօս տանի զոճ աւետարանին. (Նչ. եզեկ.։)
Սմին բանիս միօրինակ (յն. համաձայնապէս) ասէ եւ տէր մեր յաւետարանն. (Կոչ. ՟Բ։)
Գրէ յովհաննէս ի կատարածի աւետարանական շարագրածին։ Դնել ի շարի աստ զշարագրածս, եւ այլն. (Արծր. ՟Գ. 12։)
Արգք, կամ արգունք, գաց. s. ՊԱՏՐԻԱՐԳ գրի երբեմն եւ ՊԱՏՐԻԱՐՔ, որ ուղղագոյն է. Բառ յն. բադրիարխիս. πατριάρχης patriarcha. որ ի սուրբ գիրս թարգմանի Հայրապետ, եւ Նահապետ։ Եկեղեցական գիրս վարի որպէս Եպիսկոսապետ երեւելի նահանգի, եւ կաթողիկոս ազգի. մանաւանդ իբրեւ նախագահ միոյ ի չորից աթոռոց յանուն չորից աւետարանչաց, որպէս հռովմայն, աղեքսանդրիոյ, անտիոքայ եւ ՟Եէմի. յորս յաւելաւ յետոյ կոստանդինուպօլսին. փաթրիք.
Պատրիարգք, որք թարգմանի հայրապետք, որք ունի զաթոռ չորից աւետարանչացն. (Մխ. դտ.։)
զորոյ աւետարանի զաստուածական գիրս ի ձեռս սովորակի առեալ։ Սովորակի իձեռս առեալ զաստուածային գիրս. (Կիւրղ. առ կոստանդ. յորմէ եւ Սարգ. յռջբ.։)
Որք յետ կատարման մեծ վկայուհեաց աւետարանեալք ի լուսաւորչէն. (Գանձ. որպէս եւ ՃՃ. եւ Հ. ստէպ։)
Ասեմք ըստ աւետարանչացն ձայնի զտիրամայրն ոչ եկեալ ի գերեզմանն (ընդ իւղաբերսն). (Սկեւռ. յար.։)
Զպատիւ գրչութեան աւետարանին տայր նմա։ Զպատճառս գրչութեան դնէ առաջի, թէ վասն էր եկն ի գրել. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ժ՟Բ։ եւ ՟Բ. պ. ՟Ե։)
Մինչեւ առ նա գրաւականս ճշմարիտս՝ ոչ ետ նմա զխաշինս իւր դուզնաբար։ Ոչ եթէ վայրապար ինչ կամ դուզնաբար, այլ ըստ բնութեան (կոչեաց անուանս կենդանեաց)։ Ոչ եթէ դոյզնաբար ինչ ասաց զայս աւետարանիչն. (Եփր. ստէպ։)
Արք կրօնաւորք եւ յառաջադէմք յաւետարանական սպասաւորութեանն։ Վառեալք՝ յառաջադէմք ելով։ Յառաջադէմ եղեալ՝ զաւագութեան թեկն ածէ. (Կորիւն.։ Պիտ.։ Խոր. ՟Բ. 10։)
Յովհաննէս գրեաց զիւր աւետարանն՝ նորաշաւիղ աստուածաբանութեամբ հրեղինաց եւ հողեղինաց դասուց. (Վրդն. աւետար.։)
Ո՛րքան փոյթ բերէր յանձին՝ միայն աւետարանական քարոզութեանն պարապմանց. (Նանայ.։)
Պօղոս ի բերանոյ իւրմէ պտղաբերէր զպարգեւս հոգւոյն՝ յայտնութեամբ աւետարանին. (Համամ առակ.։)
Քրիստոս զաւետարանն սերմնացանի նմանեցուցանէ. (Լմբ. սղ.։)
χαναναῖα chananaea. Կին քանանացի՝ յիշատակեալ յաւետարանի.
Յամենասուրբն գրութեան աւետարանական պատմաբանութեանն. (Նար. առաք.։)
Մի աւետարանիչն՝ զկնի ութ աւուր ասէ, եւ միւսն՝ վեց աւուր. եւ այլաձայնին առ միմեանս, եթէ ոք ոչ բարւոք քննեսցէ. իսկ ստուգողին ոչ այլաձայնին. (Դամասկ.։)
Կոյս կամ կին առաքելաբար քարոզ եղեալ աւետարանին.
εὑαγγελίζω, -ζομαι, εὑαγγέλλω evangelium praedico, laeta nuncio, annuncio Քարոզել զաւետարանն Քրիստոսի, կամ զվարդապետութիւն աւետարանին.
Ոչ առաքեաց զիս Քրիստոս մկրտել, այլ աւետարանել. (՟Ա. Կոր. ՟Ա. 17։ ՟Բ. 16։ Գաղ. ՟Ա. 8. 9։)
Շրջէին աւետարանէին զբանն. (Գծ. ՟Ը. 4. եւ այլն։ Հելլենաբանութեամբ ասի.)
Եւ զայ քաղաքսն աւետարանէր. (Կոչ. ՟Ժ՟Ե։)
Աւետարանեցաւ, ուստի փառատրեցաւ. (Նար. կուս.։)
Բարութիւնս աւետարանես։ Աւետարանեմ ձեզ ուրախութիւն մեծ։ Եւ այս են աւետիքն, զոր աւետարանեաց նա մեզ, զկեանսն յաւիտենականս։ Աւետարանել աղքատաց առաքեաց զիս։ Աղքատք աւետարանին։ Աւետարանեցէք օր ըստ օրէ զփրկութիւն նորա.եւ այլն։
Հանդերձեալ էր (յետ զաքարիայի) մարիամ եւս աւետարանիլ։ Աւետարանեցաւ մարիամու. (Եփր. համաբ.։)
Ի գաւթայ աւետարանեցի՛ր, եւ ոչ երկիցես յերկիւղէ. (Ածաբ. մկրտ.։)
Աւետարանեաց մարգարէական բարբառովք վասն կենսաբեր գալստեան որդւոյն Աստուծոյ. (Ագաթ.։)
Անունդ իսկ մեծիդ զգթութիւն եւ զընտանութիւն աւետարանէ։ Ի մէջ դառնութեանս մահու՝ կեանս անտարակոյսս աւետարանեն։ Աւետարանեա՛ բանիւդ օրհնութեան զկենդանութիւն իմ մահացելոյս. (Նար. ՟Ժ՟Գ. ՟Լ՟Գ. ՟Խ՟Ը։)
Եւ անդ աւետարանեալ ի վերայ զնուիրական աղօթսն, եւ եդեալ ի գլուխ զթագ թագաւորութեան. (Յհ. կթ.։)
Զտուողին զօրութիւն՝ ամենահնար աւետարանէ։ Ճայթմամբ իմն աստոածայնով աւետարանէ. (Նար. ՟Ժ՟Ա. ՟Ղ՟Բ։)
Որ խոստովանի ի հայր, խոստովանի եւ յորդի։ Խոստովանէին ի սուրբ աւետարանն. (Կոչ. ՟Է։ Եղիշ. ՟Գ։)
Որ ինչ յաւետարանին ասացեալ է, ի հայր հանեմ. եւ որ ինչ ի հնումն, որդւոյ մատուցանեմ. (Սեբեր. ՟Ա։)
Զմեկնութիւնն առաջի եդեալ մեզ աւետարանիչն՝ ասաց, թէ սելովամ, եւ յաւել՝ որ թարգմանի առաքեալ. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 11։)
Բարեբանեալն աստուածածին զերրորդութեանն ընդ տիեզերս շրջափայլէ հրաշապայծառ ճառագայթ։ Պայծառ լուսով շրջափայլեալ ի տան թորգոմայ։ Աւետարանին ճառագայթ լուսով շրջափայլեալ յընդհանուրս. (Խոր. վրդվռ. եւ Խոր. հռիփս.։)
Յիմանալի աստուածաբուխ պատգամածին վտակացն (աւետարանի). (Անան. եկեղ։)
Զաւետարանական իշխանութիւնն ի գործ առեալ, եւ բանիւ սահմանականաւ կապեալ զիշխանն. (Յհ. կթ.։)
Հնչեցուցանէ ի սկզբանն տիեզերախօս աւետարանին. (Ագաթ.։)
θεολόγος theologus Որ խօսի զԱտուածոյ վարդապետական օրինօք. վարդապետ եկեղեցւոյ. եւ ըստ այսմ գրի որ նազիանզանցին մականունի Ատուածաբան՝ որպէս խորագոյն եւ զօրագոյն ի տեսական աստուածաբանութեան. եւ Յովհաննէս որդին որոտման կոչի Աստուածաբան աւետարանիչ, զի յայտնագոյնս եւ բարձրագոյնս ճառեաց զաստուածութենէ բանին.
Յայտնութիւն սրբոյն Յոհաննու առաքելոյն, եւ աստուածաբան աւետարանչին. (Յայտ. Վերնագիր։ Նար. ՟Ղ՟Գ. եւ այլն։)
ԱՍՏՈՒԱԾԱԲԱՆ. Որ խօսի զբանս Ատուածոյ, կամ գրէ եւ պատմէ զաստուածային պատգամս. cf. ԱՍՏՈՒԱԾԱԽՕՍ։ Ըստ այսմ աստուածաբան կոչին մատենագիրք սուրբ գրոց, մարգարէք, եւ առաքեալք, եւ աւետարանիչք, ըստ իմիք եւ նահապետք.
Քարոզն առաքելական, եւ աւետարանականն կենսահրաւէր. (Տօնակ.։)
Ընկալեալ էր նոցա զաւետարանն եւ հեթանոսք. (Եփր. կողոս.։)
Ուր իցէ որոշումն ինչ չորից գլխոց (բանի. որպէս ի գիրս աւետարանչաց, կամ ի տաճարի աւետարանս).
Որպէս եւ գրեալ է ի չորեքգլխեան աւետարանի անդ մարկոս (վասն պղծոյն անապատի). (Եփր. աւետար.։)
Զքոյդ ձեռն կարող եւ հզօր գի՜ր ի սուրբ յաւետարանիս յայսմիկ, յորում պատարագակիցք իմ ունիցին ի վերայ սորին գլխոյ. (Մաշտ.։)
Նովին աճեցմամբ՝ առաւելութեամբ քո ողորմութիւնդ աւետարանեսցի. (Նար. ՟Լ՟Է։ )Իսկ ի ՟Ղ՟Գ. սուրբ միւռոնն կոչի աճեցումն տղայոց, իբր աճեցուցիչ։
Անյերկուանաբար ընկա՛լ զաւետարանեալսդ քեզ. (ՃՃ.։)
Արդիւնակատար ըստ աւետարանին զիւրեանց մշակութիւն ցուցանեն. (Կորիւն.։)
cf. ԱՒԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆ.
Յաւետարանն ինքնադիմաբար ընդ մեզ խօսեցաւ տէրն։ Երեւեցաւ մեզ ոչ առակաւ եւ նմանութեամբ ի մասունս որպէս մարգարէիցն, այլ ինքնադիմաբար էութեամբ եւ բնութեամբ. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Ա։)
Խաչազգեստեալք յաւետարանական ճանապարհս պատուիրանաց քոց. (Մաշտ.։)
Եթող նոցա զգիրս աւետարանին մատթէոսի հեբրայեցերէն գրով. (Եւս. պտմ. ՟Ե. 10։)
Ճշգրտագործեալ զչորից աւետարանչացն պատկերս. (Արծր. ՟Ե. 8։)
Քարոզէր եւ ինքն զաւետարանն շնորհաց ուղղափառապէս։ Ուղղափառապէս առցուք զասացեալն. (Կիւրղ. գանձ.։)
Իսկ զի՞նչ կրակն լուցանել, եւ տէրընդայս ասել. ծերքն եւ տղայքն շուրջ գային զբոցովն, եւ գոչէին, ա՛յ տէր ընդ այս, ա՛յ տէր ընդ այս. (Տօնակ.։) Այլ յայտ է թէ կրակավառութիւնն հայի ի խորհուրդ բանիցս, Լոյս ի յայտնութիւն. Հուր եկի արկանել. որ են ընթերցուածք աւետարանի ՛տ Տեառնընդառաջն։
Ծաւալեալ ընդ տիեզերս. սփռեալ յաշխարհ ամենայն. Տիեզերածաւալ լուսոյ աւետարանին. (Խոր. հռիփս.։)
Առ անապականագործ գերեզմանի քո աւետարանէր խնկաբերիցն. (Գանձ.։)
Տե՛ս զանցասըմնութիւն աւետարանչին. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 39։)
Որք աստուածավաճառք եւ աւետարանաչահք լինին. (Ոսկ. ՟բ. կոր.։)
Ի սկզբունս բարեպտղութեան աւետարանականին. (Պրպմ. ՟Ի՟Է։)
Տեսանե՞ս զհամեմատութիւն մարգարէական եւ առաքելական եւ աւետարանական պատգամացն. (Խոսր.։)
Հնապատմութիւն աւետարանին. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Հի՞մ եւ զգործեցեալսն ի Քրիստոսէ պատմագրութեամբ մեզ ետուն աւետարանագիր սուրբ հարքն. (Յհ. իմ. ատ.։)
Տնկեալ իբր ի պարտիզի աւետարանին, կամ աւետարանաւ.
Բուրաստանեալ աւետարանատունկ մանկունս եկեղեցւոյ. (Թէոդոր. ի կոյսն.։)
Աւետարանելն՝ ըստ ամենայն առման. որպէս աւետաւորութիւն. աւետումն.
Հաւատամք գաբրիէլի աւետարանութեանն. (Կամրջ.։)
Նա զամնեսեան կոչեաց. բայց ընկալան զաւետարանութեան կոչումն ոմանք. (Լմբ. յովէլ.։)
Ընդ նոսին աւետարանոթեամբ քարոզեսցուք զքո միայն զսքանչելիսդ. (Շար.։)
Եւ Պաշտօն եւ գործ աւետարանչի. քարոզութիւն կամ բան եւ վարդապետութիւն աւետարանի.
Շնորհ առաքելութեան, մարգարէութեան, աւետարանութեան, Յճխ. (՟Ե։)
Զի մի՛ հայհոյեսցի պաշտօնն մեր, այսինքն աւետարանութիւնն մեր։ Եղիցես դու քաջալերեալ ի պաշտաման քում, այսինքն յաւետարանութեան քում. (Եփր. ՟բ. կոր. եւ Եփր. ՟բ. տիմ.։)
Պօղոս, որ հրաման աւետարանութեան էառ. (Զքր. ծործոր.։)
Աշակերտեալ նմին սովորական աւետարանութեան. (Կորիւն.։)
Վա՛յ է հոդւոյ՝ որ ոչ պահեաց զաւետարանութիւն ամբիծ. (Վրք. հց. ՟Գ։)
Սարսափելի աւետարանութիւն փրկչին Քրիստսի, թէ որ ուրասցի զիս. (Յհ. կթ.։)
Մեծացուցեր զնոր աւետարանոթեանդ պատիւ. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Իմաստունք ծագեսցեն իբրեւ զլուսաւորութիւն ի հաստատութեան։ Փառօք մեծօք եւ լուսաւորութեամբ ի յաւիտենականէն։ Ցուցցէ աստուած ի ներքոյ երկնից զամենայն լուսաւորութիւնս քո։ Առաւել քան զլուսաւորութիւն արեգական։ Զի մի ծագեսցէ ի նոսա լուսաւորութիւն աւետարանի։ Ի լուսաւորութիւն գիտուոթեան փառացն աստուծոյ։ Լուսաւորութիւն նմանեալ ականց պատուականաց.եւ այլն։
Ասեն (ախտարքն)՝ թէ ըստ ճակատագրին բերեն մարդիկ՝ զոր պատահեցուցանեն նոցա աստեղքն ի ծննդեանն։ Պատահեցոյց Պօղոսի զիւր աւետարանին պաշտօնն։ Ոչ թէ որդիութեանն կարգ, ասէ, պատահեցուցանէ զնա բարւոյ. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. առակ.։ 7)
Վասն Աստուածային փոխակերպութեան՝ մի աւետարանիչն զկնի ութ աւուր ասէ, եւ միւսն վեց աւուր. (Դամասկ.։)
Քաղցրացուցանել մեզ զօրհնութիւն նորա. Խորիսխ՝ որ զկոկորդն քաղցրացուցանէ, է շնորհք աւետարանին. (Համամ առակ.։)
Զկատարեալ օրէնս աւետարանին ի հանգունակցութիւն էած հնոյ կտակին. (Ոսկիփոր.։)
Աւետարանն՝ ինքնախօս ճշմարտաբանութիւն տէրունի։ Առաքելական ճշմարտաբանութիւն. (Տօնակ.։)
Առ որ մեծ է պատասխանատուութիւնս՝ քան առ համօրէն աւետարանին՝ զարմանս, հիացմունս. (Նար. ՟Ի՟Է։)
Ի յ՝ղուկասու աւետարանս յստոյգ, յսկիզբն, յնթացս, յնտանեաց, յռնգացն, եւ այլն։
Մնչեւ ի ծագս երկրի լի առնել զքարոզութիւն բանին կենաց։ Մինչեւ ի լիւրիկիա ինձ եհաս լի առնել զաւետարանն ՟Աստուծոյ. (Ագաթ.։)
Ըստ իւրեքանչիւր վիճակեցելումն աշխարհաց, ուր հրամայեցաւ նոցա լի առնել զաւետարանն քրիստոսի. (Եղիշ. յառաքեալս.։)
Մինչեւ ի կողմանս լիւրիկեցւոց լի եւ լի առնէր զաւետարանն. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Դ։)
Ապա եթե քրիստոս քարոզի։ Ապա եթե իցէ եւս ծածկեալ աւետարանն, եւ այլն։
Ոչ անցանեն զչափով։ Ապա եթէ ելանեն ըստ չափսն, վնաս առնեն։ Ըստ աւետարանական չափուցն (այսինքն կարգի եւ կանոնի)։ Զորոց զչափ գիտէր քրիստոնէութեանն։ Ըստ չափոյ աշխատութեանն կամ զօրութեան ձերոյ։ Պահէ չափով մարդոյ. (Ագաթ.։ Յճխ. ՟Է։ Կորիւն.։ Եղիշ. ՟Ը։ Շ. ընդհանր.։ Իգն.։)
Լուսաւորիչն սուրբ զջերմն ճառագայթ աւետարանին լուսոյ վառեալ ի պաղս հիւսիսոյ. (Խոր. հռիփս.։)
Այնչափ յանդգնեալ սատանայական հոգւովն, մինչեւ ի պատգամանց հոգւոյն սրբոյ քաղհանել, զկէս աւետարանի ընտրել առնել, եւ զկէսն իբրեւ զխոտան ի բաց թողուլ։ Ելանէ սերմանահանն՝ կա՛մ ի վար, կամ ի քաղհանել զվնասակար բանջարս. (Եզնիկ.։ Ոսկ. մ. ՟Բ. 19։)
Ի բեմբի աւետարանն՝ զաստուածխօսութիւնն Քրիստոսի առ սուրբս ցուցանէ. (Տօնակ.։)
Ըստ նախանձայոյզ լինելոյ վասն բնոյն (այսինքն հին օրինաց) հալածեալ է իմ զաւետարանիչս օրինաց) հալածեալ է իմ զաւետարանիչս նորոյն. (Եփր. փիլիպ.։)
Ըստ զօրութեանն՝ յորոյ երեսաց զողջոյնս աւետարանեցին. (Կիւրղ. ղկ.։)
Խուն մի նշանակել յաւետարանէ չէ ինչ տարադէպ. (սարգ. ՟Ա. Պետ. ՟Զ։)
Լքին ծնօղք զծնունդս իւրեանց։ Ծնօղ մեր ըստ աւետարանին. (Յհ. կթ.։)
Աւետարանական ուռկանաւ ժողովեալ կարթիւք. (Յհ. կթ.։)
Ու՞ր իցէ փոքրիկ աւետարանն այն. ասէ ծերն. զայն՝ որ միշտ ասէր, վաճառեցէք զինչս ձեր, եւ տուք ողորմութիւն աղքատաց, նոյն զինքն ես վաճառեցի, եւ ետու. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Միածինն որդի՝ որ է ի ծոց հօր։ Մա է որդին աստուծոյ։ Առաքեաց աստուած զորդի իւր, որ եղեւ ի կնոջէ։ Սկիզբն աւետարանի յիսուսի քրիստոսի որդւոյ աստուծոյ։ Դու ես քրիստոսն որդի աստուծոյ կենդանւոյ.եւ այլն։
Որ եթող զեղբարս եւ այլն , ոչ սոսկ, այլ վասն իմ եւ վասն աւետարանին։ Զոր եկեալ տէրն գտցէ՝ ոչ արարեալ սոսկ, այլ արարեալ այնպէս. (Բրս. հց. եւ Բրս. սահմ. կր.։)
Զի ընդ քո ունիցի ինձ սպաս ի կապանս աւետարանին։ Որչափ ինչ միանգամ յեփեսոս սպաս կալաւ ինձ. (Փիլիմ. 13։ ՟Բ. Տիմ. ՟Ա. 18։)
Ա՛ռ ոսկի որչափ եւ կամիս, եւ գործեա՛ տուփ աւետարանի. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Ոչ փոյթ ինչ առնեմ։ Չառնեն ինչ փոյթ զիմեքէ։ Ոչ փոյթ ինչ արարեալ զսարսափելի աւետարանութիւն փրկչին։ Ոչ առնէր փոյթ վասն որդւոյն իւրոյ։ Օրհներգութեանց եւ սաղմոսաց փոյթ առնել. (Շ. թղթ.։ Իգն.։ Յհ. կթ.։ ՃՃ.։ Մխ. առակ.։)
Բանի աստուածընկալ աւետարանն. (Մաշկ.։)
Տեսանէին եռիէսունս եւ պապասս, աւետարանօք եւ մոմեղինօք եւ խնկօք առաջի երթալով զօրացուցանէին զնոսա. (Ղեւոնդ.։)
Սուրբն Մարկոս թափիչ եւ աւետարանիչ. (Թղթ. դաշ.։)
Զի մի՛ խափան ինչ լինիցիմք աւետարանին. յն. ընդ հատումն, կամ արգել ՟Ա. (Կոր. ՟Թ. 12։)
Զբան աւետարանին մի՛ ծեքեսցեն, այլ ճշմարտութեանն հետեւեցին. (Նչ. խնդ.։)
Զառ ի յապա իսկ անդ ... ամենայն ինչ որ հանդերձեալ է լինել, յապա՛յ կոչի։ Յապա՛ է խաչս՝ սիոնի, եւ աւետարանս՝ օրինացն. (Շ. բարձր.։)
Ալէլուն նշանակեաց պատրաստ գտանել։ Ալէլուն քաջահնչօղ ձայնիւ։ Ա՛ղէ՛ղուին զկնի՝ Աւետարանն. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Անշարժք ի յուսոյ աւետարանին. (Կող. ՟Ա. 23։)
Որ նախ քան զքաղցր եւ զկատարեալ պտուղն ի թզենւոջն պտղոյ տեսակաւ յառաջագոյն ընձիւղի, բողբոջ ասի։ Որպէս բողբոջիւք ոմամբք զհանդերձեալ քաղցրութիւն թզենւոյն աւետարանէ։ (Նիւս.)
Եւ անդէն աւետարանական բանիցն ընդդէմ բերեն, թէ ի գիշերի համբարձէ՛ք. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Որոյ աւետարանն իսկ զաշխարհս ամենայն առ հասարակ լաստեաց, (Ոսկ.յհ. ՟Ա. 1։)
Ձկնաքաղ, եւ մրտմունք. իսկ մրտմունք զաւետարանիչսն նշանակեն. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Լւոյս ջախջախելոյ մի՛ սաստիկս որոտասցես։ Երկնաւոր շնորհօք հոգւոյն որոտացեալ ի վերուստ աստուածային ամպովք։ (Հոգին սուրբ) որոտաց յաւետարանս. (Նար. ՟Կ՟Զ. եւ Նար. յովէդ.։)
Բազումք ի մանկանց եկեղեցւոյ պաշտին նոքօք։ Յաւետարանն՝ որ կոչի հեբրայեցւոց՝ միայն պաշտին նոքա (եբիոնիտք)։ Վկայէ հեգիսիպոս՝ այն որ պաշտեցաք մեք բանիւ նորա ի բազում տեղիս։ Զի ի նմա (այսինքն յայն գիրս իւր) պաշտի նա ի վկայութիւն ի յայտնութենէ անտի Յովհաննու. (Եւս. պտմ. ՟Գ. եւ ՟Դ։)
Ուխտ երդման։ Աւետարան երդման. (Փարպ.։)
Ամաց իբրեւ երեսնից սկսեալ. եւ թէ զիբրեւն խացփրեն, արդ աւետարանչիս սովորութիւն է դնելն զիբրեւ շաղկապ. (Վրդն. աւետար.։)
Որպէս ոչ տկարանալ ամլութիւն ծերուհւոյն առ բանին իմոյ աւետարանութիւն. (Կիւրղ. ղկ.։)
ԿՐԹԱԿԱՆՆ գ. Կրթութիւն. վարդապետութիւն. եւ Արուեստ ըմբշաց, եւ այլն. ջ Աւետարանին հետազոտեալ կրթականին՝ մի՛ բազմել յառաջին բազմականին. (Արծր. ՟ա. 14։)
Հանդերձ տիմոթէիւ, որ ընդ իւրն էր համախորհ ի սպասաւորութիւն աւետարանին. (Ոսկ. փիլիպ.։)
Ուստի ՀԱՆԳՍՏԵԱՆ ՇԱՐԱԿԱՆ ասի, կամ Աւետարան հանգստեան, իբրու ննջեցելոց ի քրիստոս, որոց վասն մաղթեմք եւ զհանգիստն երանութեան յերկինս. (Ժմ.։ Տօնաց.։)
Յիւրաքանչիւր աւետարանի ի տեղիս զհանգոյնս ասացեալս նոցա. (Եւս. նախ. աւետ.։)
Մեծափառ աւետարանականս պատմութիւն. (Կլիմաք.։)
Բողոք հարկանէ ի ձեռն նուիրակաց իւրոց աւետարանաց։
Ասեն (ախտարքն)՝ թէ ըստ ճակատագրին բերեն մարդիկ՝ զոր պատահեցուցանեն նոցա աստեղքն ի ծննդեանն։ Պատահեցոյց Պօղոսի զիւր աւետարանին պաշտօնն։ Ոչ թէ որդիութեանն կարգ, ասէ, պատահեցուցանէ զնա բարւոյ. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. առակ.։)
Ագանի յոտս իւր զսռնապանս աւետարանին. (Մծբ. ՟Ժ՟Դ։)
Վաղահաս եղերուք դուք յաւետարանին, եւ արդ յետս կամիք կալ առ ի նմանէն. (Եփր. գաղ.) (որ նմանութեամբ բերի եւ ի յաջորդ նշ)։
Մինչեւ զլերինս փոփոխելոյ։ Նա փոփոխէ զժամանակս եւ զժամս. կացուցանէ զթագաւորս, եւ փոփոխէ։ Յաւելից փոփոխել զժողովուրդդ զայդ, եւ փոփոխեցից զդոսա։ Փոփոխեն զսահմանս։ Ի նախնեացն օրինաց փոփոխեսցի։ Փոփոխիք յայնմանէ, որ կոչեացն զձեզ ի շնորհսն Քրիստոսի, յայլ աւետարան։ Ի փոփոխել քահանայութեանն՝ հարկ էր եւ օրինացն փոփոխումն լինել։ Եւ այլոց գաւազանացն իշխանութիւն փոփոխեցաւ։ Ըստ ազգաց յոդիս սուրբս փոփոխի. եւ այլն։
Շահեսցուք զհպելն առ Աստուած, եւ զմիաւորութիւն զփրկական։ Յաղագս փրկական յայտնութեանն տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։ Զխաչն փրկական։ Փրկական շնորհօք։ Անմերձ ի փրկական խորհուրդի։ Որ զփրկական տնօրէնութիւն։ Որ զփրկական տնօրէնութիւն։ Որ զփրկական աւետարանի գուշակելով զխորհուրդ։ Որ ի խորհուրդս փրկականս։ զարիւնդ քո փրկական։ Նշան կոչէ զփրկական զխաչս։ Ի փրկական հաւատն։ Ի փրկական խորհրդոյն։ Փրկական լուսնաւորութեանն։ Բան փրկական։ Ըմպել զարիւնն փրկական։ Աթ. (՟Գ. ՟Դ։ Ագաթ.։ Յճխ.։ Շար.։ Շ. բարձր.։ Ճ. ՟Ա.։ Խոսր.։ Պիտ.։ Նար.։ Սարգ.։)
Զի աներկիւղս արասցէ զգարշապարս աւետարանչացն. (Արշ.։)
Ունակ բանից աւետեաց. աւետարանիչ.
Ի գրութիւն մատենի բանին։ Գրութեան նամակի ձերում պատճենի։ Յարմարական գրութեանդ։ Յամենասուրբն գրութեան աւետարանական պատմաբանութեան. (Նար.։)
Ըղձակերտս առնել զաւետարանն Աստուծոյ. իմա՛ պատուական ընծայեցուցանել արժանաւոր պաշտմամբ. ըստ յն. սրբազանել, ἰερουργέω sanctifico. ։
Պարզամտացն աւետարանեսցուք զյարութեանն Ճառս. (Նանայ.։)
Վերագրէ (աստուածաբանն) զճառն ի յայտնութիւն քրիստոսի, եւ սկսանի ի ծնունդն քրիստոսի։ Ղուկաս զաւետարանն եւ զգործսն առաքելոցն՝ զյունացս աշխարհէն վերագրէ (առ թէոփիլոս ի յոյն լեզու)։ Վերագրէ ղուկաս ի հրամանէ սուրբ հոգւոյն. եւ եղեւ ասէ ընդ աւուրսն ընդ այնոսիկ։ Որպէս վերագրէ երանելին պետրոս, եթէ կերաք եւ արբաք ընդ նմա յարութեան։ Որպէս վերագրեաց երանելին մովսէս, թէ տեսանիցէք զկեանս ձեր կախեալ զփայտէ։ Վասն քո վերագրեաց սողովմոն, փայտ կենաց է ամենեցուն. (Կամրջ.։ Փստ առ զքր։ Զքր. կթ. ծն. Զքր. կթ. հմբ. Զքր. կթ. խչ.։)
Յաթոռն վսեմական զետեղումն։ Սրբոյ եկեղեցւոյ վսեմական սահմանք օրինադրեցին։ Յետ վսեմական վերծանութեան սրբոյ աւետարանին. (Մաքս. եկեղ.։)
Զի ոչ իմովս ինչ սնոտիապատուաստ փառատրիս երգով։ Երրորդութեանն փառատրելի անուամբն։ Էութիւն փառատրելի։ Աւետարանեցաւ, ուստի փառատրեցաւ։ Միշտ փառատրեսցիս դու սովին օրհնութեամբ. (Նար.։)
Քառաբաժ գետոյն յարձակումն։ Քառաբաժ գետովքն զանազանեալ։ Ի չորս բաժանումն լերինն՝ զքառաբաժ ծագումն (կամ ծաւալումն) աւետարանին նշանակէ. (Զքր. կթ.։)
Բարութիւն ամենայն երկրիս եգիպտացւոց ձեզ լիցի։ Տաց ձեզ յամենայն բարութեանց եգիպտացւոց։ Ո՞ ցուցցէ մեզ զբարութիւն։ Անձն նորա ի բարութեան անձինք ձեր։ Կեցցեն ի բարութեան անձինք ձեր։ Զքաղցեալս լցոյց բարութեամբ։ Տունս լի ամենայն բարութեամբք։ Զբարութիւնս երկրի կերջիք։ Անձն ունիս բազում բարութիւնս։ Այր զօրութեան ես դու, եւ բարութիւնս աւետարանես.եւ այլն։
Որինչ յայտնի է, աւետարան է. եւ որ ինչ խարուրեալ. մարգարէութիւն. (Սեբեր. ՟Դ։)
ԾԱՂԿԱԶԱՐԴ. գ. Տօն արմաւենեաց՝ յաւուրս գարնանային ծաղկաւէտ վայելչութեանց. ծառզարդար. որպէս եւ Երկրորդ ծաղկազարդ ասի կիւրակէն զկնի համբարձման, զի յայնժամ ըմտ կարգի պաշտամանց լինի վերստին ընթերցուած աւետարանաց բուն ծաղկազարդի։ Շար. խորագր։ Տօնացոյց.։
Որչափ բիւրս ի հրէիցն աւետարանին հնազանդեաց. (Խոսր.։)
πρεσβεύω legatione fungor. Պատգամաւորութեամբ զեկուցանել, աւետարանել.
Յառաջադիր չարչարանք, կամ խորհուրդ չարչարանաց. կամ աւետարան (ղկ. նախ քան զգործս առաքելոց). (Ագաթ.։)
Որք անուան ստուգաբան են քննիչք, զփառացն անուն կրկին իմանան։ Այր բանիբուն գիտութեամբ, ստուգաբան ի կարգադրութիւն ճառից։ Խաբեբայք եւ պատրիչք փոխաբերեցան ընդ տրանց արդարոց եւ ստուգաբանից։ Աւետարանիչքն եւ առաքեալքն եւ ստուգաբան վարդապետքն. (Կիւրղ. գանձ.։ փարպ։ Յհ. կթ.։ Լծ. կոչ.։)
Յօրինացն յաւետարանն փոխաբերիցէ։ Յօձի փոխաբերիցի կերպարան. (Նանայ.։)
Քառահոլով չորից աւետարանչաց։ Քառահոլով տարերք զհնութիւն յառաքին յեղանակելով լինելութիւն։ Հաստատեաց զքառահոլով բերումն տարերաց։ Քառահոլով եղանակօք։ Քառահոլով վտակօք արբուցանէ զտիեզերս. (Մամբր.։ Սհկ. կթ. արմաւ.։ Տօնակ.։ Ասող. յիշատ.։ Պիտառ.։)
Կցորդ, ընկեր՝ գործակից ի քարոզութեան աւետարանի.
Եւ դու դիտեա՛ ինձ աստանօր զանդժուարին իմաստութիւն աւետարանչին. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 28։)
Ասեն՝ թէ անընդունակ է (այդր հատուածոյ՝) առաջին թարգմանութիւն Աւետարանին. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Բարձրագոյն եւ մեծամեծ խորհուրդ առակաւորեաց սողովմոն։ Որպէս առակաւորի յաւետարանին. (Նար. երգ.։)
ԱՒԵՏԱՐԱՆԱԿ որ եւ ԱՒԵՏԱՐԱՆԻԿ. Աւետարան փոքրիկ, կամ ի փոքրիկ դիրս գրեալ եւ կազմեալ. եւ Տուփ փոքր՝ յոր եգեալ իցէ հատուած ի բանից աւերտարանի.
Որպէս եւ այժմ բազում կանայք աւետարանակ կախեն զպարանոցաց մանկանցն. (Երզն. մտթ.։)
Աւետարան փոքր. աւետարանակ.
Աղաչեմ զձեզ, արարէ՛ք ինձ աւետարանիկ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։ ՃՃ.։)
Բայց միայն աւետարանիկն յիւր անունն՝ յեկեղեցւոջն Աստուածոյ կայր. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
Աւետարանապէս, այլ ոչ գրաւորաբար. (Ածաբ. պասեք.։)
Զերիս աւետարանիչս զհամաբարբառս զմատթէոս, զմրակոս, եւ զղուկաս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
ՀԱՄԱԲԱՐԲԱՌ ԴՐՈՒԱԿՔ կամ ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ. որ եւ ՀԱՄԱԲԱՐԲԱՌՔ. ἀρμονία, ὀμοφωνία harmonia, concordantiae Ձայնակցութիւն տեղեաց աւետարանչաց ընդ միմեանս. որպէս եւ նմանաձայն բանք սուրբ գրոց ողջոյն. համեմատութիւն վկայութեանց.
Զհամաբարբառս այլոց աւետարանչացն զդրուակս եդեալ առընթեր միմեանց. (Եւս. նախ. աւետ.։)
Մեկնութիւն աւետարանի համաբարբառ։ Կատարեցաւ համաբարբառս հօր եփրեմի, որ ըստ չորիցն աւետարանաց. (Եփր. համաբ.։)
Զբեղմնաբեր տունկս ... ճշմարտոռոգ աւետարանին համբակս. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Զձայնս որ ի սուրբ աւետարանսն, վարեաց միակողմանի, որպէս զեւտիքէսն, կամ որպէս զնեստոր. (Ժող. շիրակ.։)
Նորապարգեւ շնորհ աստուածութեան։ Աշակերտքն աւետարանիչք նորապարգեւ (կամ նորապարգեւք) կտակարանաց. (Ագաթ.։)
Եւ սերմանա սերմանահան քաջ զսերմանիս աւետարանին լուսոյ. (Խոր. հռիփս.։)
Չի՛ք երկմտութիւն աւետարանացն ընդ միմեանս. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 24։)
Ողջունեալ զսուրբ աւետարանն քրիստոսի համբուրմամբ. (Յհ. կթ.։)
Ի հրեշտակէ բերեալ. աւետարանեալ.
Սէր՝ մոմեղինակալ ոսկի։ Աւետարան ոսկէգիր, եւ մոմեղինակալս երկուս. (Սիսիան.։ Ճ. ՟Բ.։)
Իսկ զպրակս աւաթայսն (կամ զպրակսաւաթայսն), եւ զաւետարանն, որ կոչին քարոզութիւնք, ոչ գիտացաք։ Պրաքս տւաթեայքն, (կամ պրաքսաւաթեայքն՝ որ կոչի թէ պօղոսի են, կարծիք երկմտութեան են վասն նոցա. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 4։)
Վասն այսորիկ սաղմոսերգեալ լինի յաւուր եօթներորդի, աւետարանեցէք օրստօրէ զփրկութիւն նորա. (Ոսկիփոր.։)
Պետրոս եւ յակոբոս եւ յոհաննէս ստուգաբանէին զաւետարանն. (Պիտառ.։)
Պատսպարութեամբ աւետարանական ամրավերարկու օդիցս կօշկաց. (Նար. ԽԷ։)
Բազում ինչ անյայտութիւն եւ տարակուսանք յաւետարանականսն գտանի ձայնս եւ յառաքելականս. (Յհ.։ իմ. երեւ։)
Աստուածաւանդ կրօն, կամ գործ, կրթութիւն, պատուիրան, կանոն, աւետարան։ Զպատգամսն աստուածաւանդս. (Յհ. իմ. պաւլ. եւ եկ։ Նար. ՟Ղ՟Բ։ Խոսրովիկ.։ Լմբ. հանգ.։)
Ըստ աւետարանին. կամ ըստ աւետարանական բանից.
Հանդերձեալ պահել՝ մի՛ տրտմեսցիս հրէապէս, այլ աւետարանաբար զքեզ ինքն զուարճացո՛. (Ճ. ՟Գ.։)
εὑαγγελιστής evangelista Գրօղ աւետարանի. աւետարանիչ.
Չէ՞ր արդեօք բաւական մի աւետարանգիրն զամենեայն ասել։ Իւրաքանչիւր իսկ աւետարանգիրքն ասէին. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 1. 16։)
Յերկրորդել ազգացն ղուկայ աւետարանագրի. (Եփր. ծն.։)
Ըստ Յովհաննու աւետարանագրի. (Մամբր.։)
Անսուտ աւետարանգիրն գրով հաստատեաց։ Աւետարանագիրս պատմէ. (Եղիշ. խաչել. եւ Եղիշ. թաղ.։)
Աւետարանագիր արանցն. (Ագաթ.։ եւ Թէոդոր. կուս.։)
Աւետարանգիր սուրբ հարքն. (Յհ. իմ. ատ.։)
Որ նորայն էին պատմաբանքն՝ աւետարանագիրքն։ Ամենեցուն աւետարանգրացն, եւ այլն. (Սկեւռ. ես. եւ յար։ (Ուրեք ուրեք ի գիրս Ագաթ. կարծի նշանակել եւ Աւետարան)։)
Որ շահ անձին խնդրէ ի քարոզել զաւետարանն.
Որք աստուածավաճառք եւ աւետարանաշահք լինին. (Ոսկ. ՟բ. կոր.։)
Միածին որդի Աստոծոյ զաւետարանումն սրբոց մարգարէից աստանօր լուսափայլեալ պայծառացուցեր. (Շար.։)
Վասն որոյ եւ բարձրապատում իսկ հնչեցուցանէ (աւետարանիչն)։ Բարձրապատումս սկսան հռչակեցուցանել զպատիւ միածնին. (Ագաթ.։)
Իշխեցողագոյնք քան զաւետարանիչսն. (Աթ. յայտն.։)
Խոստովանական երդումն կոչի, յորժամ ասէ, այնճշմարիտ աստուածն, աստուծոյ փառքն, որ այսպէս է. կամ ասէ, թէ այս խաչիս եւ աւետարանիս փառքն, կամ խաչին զօրութիւնն. այս աւետարանս եւ խաչս. (Երզն. խրատ.։ Տօնակ.։)
Զայս անօրէնութեան տեառն ճշմարտաբանեցին հարքն սուրբ հաւատ։ Բազում եւս տէրն ի կենսատու աւետարանին ճշմարտաբանէ. (Լմբ. հանգ.։)
Նախադրութիւն ծննդոց, կամ ելից, կամ մատթէոսի աւետարանին. (եւ այլն. ի սկիզբն սուրբ գրոց.։)
Որպէս յաւետարանին համառօտէ վերծանութիւն՝ ներհակաբանելով աստուածամարտիցն. (Քեր. քերթ.։)
Մի՛տ դիր անհպարտութեանն եւ հեզութեանն Տեառն ... Ուսանիցիս զանհպարտութիւն եւ զանպարծութիւն։ Սքանչանային ընդ անհպարտութիւն նորա ... Տե՛ս եւ աստանօր զանհպարտութիւն աւետարանչին. (Ոսկ. մտթ. եւ Ոսկ. յհ.։)
Բազում ինչ անյայտութիւն եւ տարակուսանք յաւետարանականսն գտանի ձայնս եւ յառաքելականս. (Յհ.։ իմ. երեւ։)
Աստուածաբերան աւետարանիչքն. (Գէ. ես.։)
Արժանաւորապէս ըստ աւետարանին Քրիստոսի կրօնաւորիլ. (Յճխ. ՟Ի՟Գ։)
Գրութիւն աւետեաց, կամ աւետարանի.
Ամենայն աւետարանական քարոզութեան մեծաձայնագոյնն (յհ. մկ). (Բրս. իսկզբանէ.։)
Բաժանեցին զամենայն արարածս շրջագայութեամբ (ի քարոզութիւն) աւետարանին. (Զենոբ.։)
Իւրով իսկ աւետարանական եւ ողջունապատում գնացիւք. (Ագաթ.։ Կորիւն.։)
Այսպէս եւ պօղոս առնէր՝ պատուասիրապէս աւետարանելով, ոչ ուր անուանեցաւ քրիստոս. (ՃՃ.։)
Բազում եւ ազգի ազգի վշտակեցութիւն ըստ աւետարանին կրէր. (Կորիւն.։)
εὑαγγέλιον annunciatio, laetum nuncium Աւետաւորելն, իլն. աւետիք. աւետարանութիւն.
Լուաք եւ ծանեաք յերկնաւորաց աւետաւորութեանց՝ աւետարանչացն նախագրութեամբ. (Սկեւռ. յար.։)
Աւետարանին ինքնախօսութեան բանքն. (Շ. մտթ.։)
Աւետարանն փրկութեան ինքնախօսութեամբ որդոյն աստուծոյ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Հնչէին զիրաւագիտութիւն աւետարանին կենաց. (Համամ առակ.։)
Որ ինչ պատմեալ է կամ գրեալ եւ քարոզեալ յաւետարանի անդ.
Աւետարանապատումն հրաւիրմամբն մտանեն յառագաստ երկնաւոր փեսային. (Կամրջ.։)
Մանկավարժութիւն ինչ է տկարագունիցն առ ի յակամայ զնոսա ի սխալանացն խափանել՝ ի ձեռն ձեւոյն աւետարանելն. (ՃՃ.) այսինքն պարկեշտ զգեստուք քարոզելն։
Սրբոց աւետարանչացն (կամ աւետարանացն) յառաջաբանութեամբ ի ձեռն իրացն եղելոց. (Կիւրղ. եէմի առ կոստանդ.։)
Կատարողապետն սրբազնադրութիւն։ Զսրբոյ աւետարանին ի վերայ գլխոյն սրբազնադրութիւն. (Դիոն. երկն. եւ Դիոն. եկեղ.։)
Վասն աւետարանական աստուածխօսութեանն Յիսուսի. (Սարգ. ՟ա. յհ. յռջբ։)
Ի բեմբի աւետարանն զաստուածխօսութիւնն քրիստոսի առ սուրբս ցուցանէ. (Տօնակ.։)
cf. Աւետարանականապէս հանդիպեալք սահմանի. յն. աւետարանականին. (Դիոն.։)
Սնեալք (ի) հոսանահոլովաշարժ վարդապետութիւնս աւետարանին քրիստոսի. (Թէոդոր. կուս.։)
Առ որ մեծ է պատասխանատուութիւնս՝ քան առ համօրէն աւետարանին՝ զարմանս, հիացմունս. (Նար. ՟Ի՟Է։)
Լինել լուսաւորացդ առ ի ջրեղէն հաստատութեան երկնին։ Առ ի կատարած աւետարանին իւրոյ. (Ագաթ.։)
Աւետարանիչս զառաջին գնալ զօրականացն առ քահանայապետսն, եւ զերկրորդս՝ ընդ մի պատմէ. (Սկեւռ. յար.։)
Շիշ իւղոյն՝ որ յաւետարանին՝ բեսին է՝ բոլոր ապակեղէն, ունէր կէս լիտր. (Շիր. կշռ. չափ.։)
Յորժամ ընթեռնուցու աւետարանն, մի՛ կալ ուշ երեւելի գրոյն կամ ընթերցողին, այլ յերկնից բարբառողին. (Ճ. ՟Գ.։)
Զաներեւոյթ զխառն տեսման աւետարանումն հրեշտակացն առ հովիւս. (Ագաթ.։)
Բամբասանք յանհաւատիցն ձգեցաւ զկնի աշակերտաց աւետարանին։ Տուգանք եւ զրկութիւնք ձգին ի վերայ մեր. (Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Դ։ եւ Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Ե։)
Որոտն՝ հոգին, որ ետ զաւետարանն՝ պատմել զմեծասքանչ զօրութիւն աստուծոյ. (Մխ. երեմ.։)
Ելեալ յամբոնն՝ կարդաց զԱւետարանն. (ՃՃ.։)
Զանգին եւ զձրի զԱւետարանն քարոզելն. (Ոսկ. ՟բ. կոր.։)
Միաբան յատեանն ելանեն խաչիւ եւ աւետարանաւ, խնկօք եւ մոմեղինօք։ Յատեան ելանեն խաչիւ եւ աւետարանաւ եւ մոմեղինօք եւ ամենայն զարդուք մինչեւ ասի հայր գթածն. եւ ելանեն նոյն զգեստիւն ի դուրս, եւ այլն. (Տօնաց. ստէպ։)
Երբեմն զէշն եւ զեզն, երբեմն զարսին, երբեմն զհեթանոսս ածէ ի յանդիմանութիւն նոցա։ Արսին՝ ոմանք զասիդայդ հաւ ասացին, եւ այլք աստղ ասեն յերկինս։ Արսինդ թերեւս արօսեակդ է, եւ նշանակաւ Յովհաննէս է. եւ տատրակ եւ ծիծառն առաքեալք եւ աւետարանիչք. (Մխ. երեմ.։)
Զգո՛յշ լեր նորա իմաստութեանն։ Եւ դու զգո՛յշ լեր, թէ զիա՛րդ հանճարեղաբար ...։ Զգո՛յշ լեր եւ աստ, զի՞նչ ասէ աւետարանիչն. (Ոսկ. յհ.։)
Որպէս արեգակն առաւել լուսաւոր է քան զլուսին ե զաստեղս, նոյնգունակ եւ աւետարանն քան զթուրէն. եւ թուրէք քան զգրելիս ի մարդկանէ. (Պիտառ.։)
Գեղեցիկ են ի վերայ լերանց ոտքաւետարանչի համբաւուն խաղաղութեան, իբրեւ աւետարանչի բարութեանց. (Ես. ՟Ժ՟Բ. 7։)
Բարձր պատուար լսի անուն աւետարանչին. զի բազում բանս միջելով՝ բարձր անցանէ. (Վրդն. ծն.։)
Յիշմամբ երախտեացն որ առ նոսա յԵգիպտոսէ եւ յառաջ։ Յութերորդ օրէն եւ յառաջ, ապա նուիրել զծնունդս արջառոց եւ ոչխարաց։ Ի սկզբանէ աւետարանին եւ յառաջ մինչեւ յեօթնագլուխ վիշապն, որ է նեռն. (Նախ. եզեկ. եւ օրին։ Նախ. ղեւտ. եւ Նախ. յայտն.։)
Հաստատո՛ւն կայցէք ի մի հոգի ( πνεῦμα ), եւ միով շնչով ( ψυχή ) նահատակիցիք ի հաւատս աւետարանին. (Փիլիպ. ՟Ա. 27։)
Տեսանէին եռիեսունս եւ պապասս աւետարանօք եւ մոմեղինօք եւ խնկօք. (Ղեւոնդ.։)
Զաւետարանն սուրբ կապէր պատէր երկաթի սարեօք, եւ իւրով մատանեաւ կնքեալ։ Արձակեաց յոտիցն երկաթոց, եւ անրոց պարանոցէն շղթայիցն սարեացն. (Բուզ. ՟Դ. 16։ ՟Ե. 7։)
Զաւետարանական ընթացսն եւ զվերակացութիւն եկեղեցւոյ սրբոյ շնորհօքն աստուծոյ առանց պակասութեան տանէր. (Բուզ. ՟Գ. 6։)
ՕՐԹԻ ՕՐԹԻՒ. գրի ԱՒՐԹԻ կամ ԱՒՌԹԻ ԱՒՌԹԻՒ եւ ՈՐԹԻ ՈՐԹԻՒ. Բառ յն. օրթի. ὁρθοί recti, erecti. Ուղիղ, իմա՛ ուղղորդ եւ կանգուն յոտս կացէք՝ ուղղութեամբ եւ մտեաց՝ ուշ դնել սրբոյ աւետարան. յոր ըստյն. կցի յառաջնմէ սօֆիա, այսինքն իմաստութիւն, իմաստութեամբ։ (Պարգ։ եւ Ժմ.։)
Ալէլուն նշանակեաց պատրաստ գտանել։ Ալէլուն քաջահնչօղ ձայնիւ։ Ա՛ղէ՛ղուին զկնի՝ Աւետարանն. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Չեղեւ ոք անլուր քարոզութեան Աւետարանին. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Բ։)
Բազում եւս տէրն ի կենսատու աւետարանին ճշմարտաբանէ. (Լմբ. հանգ.։)
Զողորմութիւն եւ զշնորհս բիւրուց ազանց բաշխեալ աւետարանէ։ Որք ի բազում տեղիս բաշխեցան, սփռեալ տարածեցան. (Նար. խչ.։)
Յաւետարանի անդ գրեալ է, եւ աշակերտքն՝ զորս դուք (իսմայէլացիքդ) գերմակն կոչէք, նոքա վկայեն. (Պիտառ.։)
Ընդ աւետարանի, եւ հարցն դրուակի։ Ընդ դրուակի կաթուղիկէ եկեղեցւոյ։ Ընդ հարցն դրուագի. (Դամասկ.։)
Լրմամբ ուռկանի (ձկամբք)։ Լրմամբ ձկանցն ի յուռկանին. Զուռկան աւետարանին արկեալ յաշխարհիս ի բազմապատիկ լրումն առաւելուլ զբեղմնաւորութիւն։ Առ ի լրումն կարօտութեան. (Պիտ.։)
Սքանչելիս ընդ սքանչելիս խառնէ, նշան ընդ նշանս խառնէ (աւետարանիչն), զի հաւատք աճեսցեն առ մարդիկ. (Երզն. մտթ.։)
Խրացեա՛ զոտս աւետարանական ուսմամբն քրիստոսի. (Նեղոս.։)
Ի կամիլն կարդալ աւետարան. (Խոսր.։)
որ ինչ միանգամ սոցին կցուրդ յաւետարանսն կայ. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Առակն Բարաղամու յարգի՛ սմա։ Յարգի՛ սմա առակն աւետարանին. (Լծ. նար.։)
Բեւեռեցին զաւետարանիս նկարիչ իբր զհայհոյիչ օրինին. (Նար. ՟Հ՟Է։)
Ուռկանաւ աւետարանի սրբոյն պետրոսի։ Տպաւորեալ լրմամբ ուռկանի վիմին հաւատոյ. (Շար.։)
Յիշեցէք զհոգեւոր սնունդ իմ, որ զձեզ աւետարանաւն ծնայ։ Բարձեր զանհասն բնութեամբ ի գիրկս քո սննդեամբ. (Ճ. ՟Ա.։ Շար.։ 3)
Որ այլափառս խօսին, եւ այլ աւետարան աւետարանեն. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Դ։)
Զսուրբ աւետարան ուխտին աւանդեցին կնքով. (Փարպ.։)
Թէ աւետարանականն ձայն ... ոչ ազդեն ի լսելիս, եւ ոչ քոյդ մեղուական բզզումն. (Շ. թղթ.։)
Աւետարանիչք ի բազում տեղիս՝ ընթանալով ասեն զբանն։ Աւետարանիչս այս ընթանալով զայս ծանոյց. իմա՛, համառօտելով. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 18. 19։)
Համօրէն ազանց, կամ ախտացելոց, յանցաւորաց։ Ի համօրէն աշխարհէ աստի։ Ընդ համօրէն աշխարհ քարոզել։ Զհամօրէն զվնասակարացն զգունդ։ Ո՛չ եղերանօք ջայլից համօրէն։ Համօրէն աւետարանին։ Համօրէն աւետիս. (Նար.։)
Հաւատացեալ է ինձ աւետարանն անթլփատութեան. (Գաղ. ՟Բ. 7.) ըստ յն. ասի՝ հաւատացեալ եղէ զաւետարանն։
Ոչ գան ի ճշմարտութիւն աւետարանին, զի հեթանոսերէնք էին, եւ հրէերէնք. (Եփր. գաղ.։)
իսկ զի մի՛ յախուռն նախատող քեզ երեւեցայց, զայս եւ ի սրբոց աւետարանացն եւ ի քոց իսկ պատմութեանց յայտնի՛ քեզ արարից. (Ղեւոնդ.։)
Ննջումն սրբոյ կուսին։ Ննջումն Յովհաննու աւետարանչի. (ՃՃ.։)
Սակս ոչ գծագրութեան ի նորաբեր թարգմանութեանցն հնագոյն աւետարանի. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Առաքեալքն, եւ աւետարանին կոչումն՝ նորածին մարդիկ (սուրբ աւազանաւն). (Մեկն. ղկ.։)
Բնութեամբ ի մարդկայնոցս ոչինչ հաստատուն, այլ՝ շրջանակ իմն մերոց իրացն շուրջ ընթանայ։ Պօղոս զբազում շրջանակս աւետարանին ելից. (Ածաբ. աղք. եւ Ածաբ. առ որս. ՟Ժ՟Բ։)
Պօղոս դադարք քրիստոսի. որ մեծացաւ ոսկեհան բանիւն յանմոլար պողոտայն աւետարանին քրիստոսի. (Համամ առակ.։)
Զամենայն տիեզերս ելից աւետարանաւն քարոզութեամբ, տատրակի նմանութեամբ ի վերուաց ի յերկնից քաղցրաձայնութեան. (Մեկն. ղեւտ.։)
κηρύσωω, -ττω praedico, palam annuncio διαβοάω, διαμαρτύρομαι clamo, testor. Քարոզ կարդալ ի ձայն մունետիկ. եւ Քարոզ լինել պատգամաց Աստուածոյ, թագաւորի, եւ այն. ազդել. հրատարակել. աւետարանել. նախանձայնել հռչակել մեծաձայն կամ գովութեամբ. գոչել դնել վկայութիւն.
Յովսափատ քարոզեաց պահս յամենայն յուգայ։ Արի՛ եւ գնա՛ ի նինուէ քաղաք մեծ, եւ քարոզեսջի՛ծ անդ Քարոցել գերեաց զթողութիւն։ Քարոզեա դո՛ւստր երուսաղէմի։ Դու զիմաստութիւն քարոզեսցես։ Ի գլուխս պարսպաց քարոզի Սկսաւ քարոզել Յիսուս։ Քարոզէր զաւետարանն արքայութեան.եւ այլն։
Այնպէս առատացեալ յաւետարանել։ Վասն որոյ եւ առատանամք. զի եթէ յամիցեմք՝ եւ եթէ ելանիցեմք, հաճոյ եւեթ իցեմք նմա։ Առաւել եւս առատանալ, հանդարտել, եւ գործել. (Հռ. ՟Ժ՟Է. 20։ ՟Բ. Կոր. ՟Ե. 9։ ՟Ա. Թես. ՟Դ. 10։)
Երկուքն միայն յառաքելոցն գրեցին զաւետարանսն, եւ երկու եւս այլ արբանեակք նոցին. (Ոսկ. մ. ՟Ա 1։)
Նոցին արբանեակ ըստ աւետարանական հրամանացն. (Կորիւն.։)
Ծնօղ մեր ըստ աւետարանին, եւ նախահայր աստանօր արտադրելով. (Յհ. կթ.։)
Զորս աւետարանիչքն ճշմարտապէս ենթագրերեցին զնմանէ աստուած եւ մարդ. (Մխ. ապար.։)
Զոր ի յՂուկասու աւետարանին գրեալ ... առանց գրոց խորհրդով թաքնապէս աւանդեցաւ նոցա ի Պօղոսէ. (Մաքս. ի դիոն.։)
Այնպէս որչափ իմովսանն յօժարութեամբ եւ ձեզ որ ի հռոմդէք աւետարանել. (Հռ. ՟Ա. 15։)
ὐπισχνέομαι promitto, polliceor ἑπαγγέλλω, -ομαι promitto եւ denuncio եւ ὀμολογέω confiteor. Խոստ կամ խոստումն կամ խօսքտալ. յանձն առնուլ կատարել եւ առնել ինչ մի. ուխտել. յոյս կամ աւետիս իմն տալ. եւ Խոստովան լինել. ... իսկ յն. էբանղե՛լլօ է նաեւ աւետարանել. ուստի աւետիս եւ խոստումն ստէպ զնոյն ցուցանեն ըստ գրոց.
զայս բան կողմնակի իմն յիշեաց աւետարանիչն։ Եւ զայն որ ղուկասն կողմնակի ասէր։ Մարգարէիցն կողմնակի իմն բարբառեալ. (Կոչ. ՟Ե. ՟Է. ՟Ժ։)
Հիմնադիրք աւետարանիս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Մեծաձայն գոչէ աւետարանիչն փոփոխումն զմահ նորա. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 24.) (ըստ այլ յն. մեծախորհրդաբար. μεγαλοφρώνως )
Թեւամուխ միջամուխ յաստուածատուր հրամանաց հանգամանս։ Որ եւ սկսան իսկ սիւնք եկեղեցւոյ միջամուխ ձեռամբ զգործս աւետարանչացն քրիստոսի գործել. (Կորիւն.։)
Ողջունեցան յաւետարանէն եւ յեպիսկոպոսացն. (Եղիշ. ՟Գ։)
Աստուածեղէն զօրութեամբն ոսկիացեալ։ Ոսկիացան առաքեալքն եւ աւետարանիչքն։ Անմաքուրքն սրբեցան աւազանաւն, եւ ոսկիացան հաւատովք, եւ ամբիծ գործովք. (Տօնակ.։)
Պահանջիչն աւետարանի. յն. վրէժխնդիր. (Եւս. պտմ. ՟Զ. 42։)
Որ նորայն էին պատմաբանքն՝ աւետարանագիրքն. (Սկեւռ. ի լմբ.։)
Տիրագոյնանդամոցն գլուխ։ Իշխեցողագոյնք քան զաւետարանիչսն, եւ կամ տիրագոյնք քան զտէրն. (Պիտ.։ Աթ. ՟Դ։)
Աւետարանացոյց, եւ տօնացոյց, եւ կարգաւորութիւն, եւ հրահանգ տէրունական տօնից. (Տօնաց.։)
Անունդ իսկ մեծիդ զընտանութիւն աւետարանէ անգոհացողաց. (Նար. ԻԳ։)
Եւ դու տե՛ս զաւետարանչին զանփառասէր միտսն. (Շ. մտթ.։)
Զառաքեալսն առագաստես, զաւետարանիչսն հանգուցանես. (Պրոկղ. ներբ. ղկ.։)
Եւ որ այլ ինչ իր բաժանման տեսանի ի բանս նոցա (աւետարանչաց). (Իգն.։)
Ո՛չ յանկեան ուրեք խափանմամբ փողէ, այլ ընդ ծագս տիեզերաց անարգել ճայթմամբ աւետարանէ. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Զի թէ ամենեքին (աւետարանիչք) միապէս ասացեալ էին, հերձուածողքն ասէին՝ թէ ամենեքին միաբանեցին, եւ վասն այնորիկ համափառեցին. սակս այնորիկ զանազանեցին վասն հաստատութեան. (Մեկն. ղկ.։)
Զհոգեշունչ օգտակարութեամբ։ Զբանս նորա հոգեշունչս։ Հոգեշունչ աւետարանիչք. (Նար. ՟Ծ՟Ը. ՟Կ՟Զ. եւ Նար. խչ.։)
Մարագրէն Եսայիաս նախատեսեալ աւետարանէ. (Անան. եկեղ։)
Յառաջ ինքն նահատակեցաւ (անցանել ընդ հեղեղատն), հապա զօրքն միագունդ զկնի փողեցան։ Մի ի նոցանէ նահատակեցաւ յառաջագոյն։ Ամենայն այր ինքնակամ նահատակեալ ի վերայ օրինացն։ Միով շնչով նահատակիցիք ի հաւատս աւետարանին։ Որք յաւետարանին նահատակեցան ընդ իս.եւ այլն։
Շնորհալից աւետարանիչն. (Սեբեր.։)
Ունելով նոցա ղքառագլուխ աւետարանն իւր սուրբ. (Եպիփ. ծն.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
Մեզ զծնունդ տէրունական ատենաբանեաց աւետարանիչն։ Ատենաբանել զյաղագս Մկրտչին բան դադարեցուցի. (Ճ. ՟Գ.։)
Աւետարանն բարձրացեալ քան զորմն օրինացն, զոր աստ նախապարիսպ ասէ։ Զոր նախապարսպաւն Մովսէս ոչ կարաց տեսանել. (Վրդն. երգ.։)
Թէպէտեւ բազումք բազումս գրիցեն աւետարանս, սակայն վասն նոյնութեան խորհրդոյ եւ բանից մի են. ապա յայտ է թէ չորքն վասն նոյնութեան ասելեաց մի են. (Ոսկ. գաղ.։)
Այնպիսիքն ի բաց սասանեցուցանել զհեծեալն վարդապետին։ Վարդապետեցի՛ր զաւետարանական քաղաքականութիւնս. (Բրս. յուդիտ. եւ Բրս. մկրտ.։)
Զաւետարանին սպասաւորս մի՛ վարկպարազի համարեսցուք. (Յճխ. ՟Թ։)
Վերապատմել տիեզերաց զաւետարանն փրկութեան։ Ելին քարոզք ընդ տիեզերս անստուերաբար բարբառով բանի վերապատմել զաստուածութիւն համագոյ. (Զքր. կթ. ննջ.։ Զքր. կթ. կուս.։ Ժող. շիրակ.։)
εὑαγγέλιον evangelium Ընդունարան աւետեաց. որպէս մատեանն մարդեղութեան որդւոյն Աստուծոյ, եւ տնօրինական գործոց եւ աւետաւոր քարոզութեան նորա, գրեալ ի չորից աւետարանչաց հոգւո սրբով.
Սկիզբն աւետարանի Յիսուսի Քրիստոսի որդւոյ Աստուծոյ. (Մեր. ՟Ա. 1։)
Զմի աւանդութիւն չորս աւետարանս սահմանեալ. (Ագաթ.։)
Ի տան՝ յորում աւետարան եդեալ կայ, ոչ համարձակի մտանել սատանայ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 31։)
Աւետարան հանդերձ խաչիւ տայր տանել. (Եղիշ. ՟Դ։)
Աւետարանումն գալստեանն Քրիստոսի. աւետաելից քարոցութիւն Քրիստոսի եւ առաքելոց. հաւատք՝ եւ վիճակ նորոյ օրինացս.
Ապաշխարեցէ՛ք եւ հաւատացէ՛ք յաւետարանն։ Որ կորուսցէ զանձն իւր վասն աւետարանին, ապրեցուսցէ զնա։ Զոր պաշտեմն հոգւով իմով յաւետարանի որդւոյ նորա։ Տէր հրամանեն՝ յաւետարանէ անի կեալ.եւ այլն։
Քրիստոսեան աւետարանն՝ կեանս է ամենեւին։ Քո կտակն աւետարան է (այսինքն ընդունարան ամենայն աւետեաց). (Նար. ՟Լ՟Գ. ՟Խ՟Գ։)
Singulier | Pluriel | |
---|---|---|
nominatif | աւետարան | աւետարանք |
accusatif | աւետարան | աւետարանս |
génitif | աւետարանի | աւետարանաց |
locatif | աւետարանի | աւետարանս |
datif | աւետարանի | աւետարանաց |
ablatif | աւետարանէ | աւետարանաց |
instrumental | աւետարանաւ | աւետարանաւք |