cf. Աւետիք.
cf. Աւետիք.
cf. Աւետարանագործ.
good news, notification of good news;
երկիր աւետեաց, land of promise;
աւետիս տալ, cf. Աւետեմ;
տօն աւետեաց, Lady-day.
to fill;
to accomplish, to fulfil;
to spread, to diffuse;
to complete, to consmnate;
to load, tore-load, to fill again;
to repeople;
to glut;
to stuff;
— զաղեղն, to bend the bow;
— լուսնի, to be at the full (moon);
— զօրէնս, to fulfil the law;
— զօրէնս բնութեան, to satisfy the laws of nature;
— զոք օրինօք տեառն, to instruct in, to fill with knowledge of the divine law;
— զքաղց, զծարաւ, to drive away hunger, to satisfy;
to quench thirst;
— զիղձս, to satisfy or content on's wishes;
— զպէտս, to satisfy one's necessities;
— զձեռս, to give to the priest, to consecrate;
to be consecrated;
արեամբ — զձեռս, to dip the hands in blood, to assassinate;
— զոք պարգեւօք, to load with gifts;
— զտեղի, to take the place of, to substitute, to replace;
— մինչ ի վեր, to fill up to the brim;
ընդ ամենայն տեղիս — զաւետարանն Քրիստոսի, to spread the gospel of Christ everywhere.
cf. Ծաղկաւետանամ.
cf. Կրպակաւետ.
cf. Աւետագիր.
cf. Աւետաւորեմ.
earth, globe;
ground, land, territory, soil, district, department, jurisdiction;
land, country, province, region, climate;
the world;
the earth;
յ— անկանել, խոնարհիլ, to prostrate one's self;
— ծննդեան, birthplace;
յ— կործանել (դիաթաւալ), to strike dead on the spot;
յ— օտար, in a foreign land;
թնդայր — յընթացս մեր, the ground shook beneath our feet;
-! -! land! land! — աւետեաց, the Holy Land.
merchant, trader;
տուրեւառիկք or —իկ փոփոխումն, շահաւետութիւն, վաճառք, commerce, trade;
ի —իկ վաճառս ընդ ուրուք բերիլ, to trade, to negotiate, to traffic.
cf. Աւետապարգեւ.
dilatation, expansion, diffusion;
propagation;
— ծովու, գետոց, overflowing, inundation;
— Աւետարանին, propagation of the Gospel;
—գստեամբ, conveniently, comfortably;
at one's ease or leisure, leisurely;
—գստեան ժամ, compline;
—գստեան շարական եւ աւետարան, hymns and gospel in burial service;
—գստեան պաշտօն, requiem;
— առնուլ, to take rest, to be at rest, to repose;
— տալ, to rest, to repose;
թողուլ ի —գստեան, to leave or let alone;
— առնել բանի, to end a discourse.
four-chaptered, having four chapters;
— աւետարան, the Four Gospels.
law;
precepts;
faith, religion;
constitution;
rule, regulation;
right;
principle, maxim;
usage, uses, custom;
institution;
condition, fashion, mode;
district, canton, province;
— աւետեաց, guerdon or gift to a bringer of good news;
—ք քահանայապետականք, decretals;
հմուտ քահանայապետական օրինաց, decretalist, canonist;
—ք կանանց, menses, menstrua, catamenia;
—ք, or Գիրք Բ. օրինաց, or Երկրորդումն օրինաց, Deuteronomy;
—ք ազգաց, the law of nations;
—ք մտաց, principles;
— պատուոյ, decoration, insignia, badge;
—ք անօրէնք, corrupt practice, abuses;
—ք հզօրադունին, the law of might, the good old rule;
հակառակ or ընդդէմ օրինաց, against all rule, illegally;
աստուածային՝ յաւիտենական՝ բնական՝ քաղաքական՝ զինուորական՝ հին՝ նոր՝ աւետարանական՝ գրաւոր օրէնք, divine, eternal, natural, ancient, new, evangelical, written, civil, military law;
cf. Աւետարանութիւն.
to be accomplished, finished;
to be done, effected;
to be paid, discharged, acquitted;
to die;
to get rid of, to be delivered;
— ի կենաց, to finish one's days, to die;
սպառնալիք նորա ինչ ոչ կարացին —, his threats were useless;
վճարեալ է չարութիւն առ ի նմանէ, his malignity is excessive;
այն արշաւան թագաւորին այսպիսի դարձիւ վճարեցաւ, such was the end of the king's journey;
հրեշտակն աւետիս տուեալ կնոջն՝ վճարեցաւ, the angel, having delivered his message to the woman, disappeared;
ընդէ՞ր յարգանդէ ի գերեզման ոչ վճարեցայ, why was I not carried from the womb to the grave ?
անճառելեաւդ ձրիւ՝ մերայնովքդ վճարիս, in exchange for your inestimable gifts, we beseech you to accept our trifles;
վճարել է գործդ, it is a bargain;
վճարեալ է վասն իմ, my business is done, it is all over with me;
յորժամ կամէրն -՝ բարբառ արձակեաց, when he wished to die, he cried out;
ամենայն ինչ վճարեալ է վասն իմ, it is all up with me.
the thirty seventh letter of the alphabet, the eighth of the vowels. It was introduced in the Armenian alphabet towards the end of the XIIth century to facilitate or distinguish the two different pronunciations of the syllable աւ, which is generally pronounced "av" when followed by a vowel, as աւետարան;
on the contrary, when followed by a consonant, it is pronounced like the English "o", as աւգնեմ, աւրհնեմ, աւրէնք.
cf. Աւետեմ.
bonne, heureuse nouvelle, annonce d'une bonne nouvelle;
աւետիս տալ, annoncer, donner une bonne nouvelle;
երկիր աւետեաց, la terre promise;
տօն աւետեաց, l'Annonciation.
commercial, mercantile;
—ք ou — փոփոխումն՝ շահաւետութիւն, trafic, commerce.
cf. Աւետապարգեւ.
expansion, dilatation, diffusion;
propagation;
— գետոց, débordement, inondation;
— հրոյ, érysipèle;
— Աւետարանին, la propagation de l'Évangile.
loi;
règle, règlement;
principe, maxime;
usage, coutume, us;
institution;
mode, façon, manière d'être;
canton, province, district;
le saint sacrement, la sainte Eucharistie, la communion;
օրէնս առնուլ, հաղորդել օրինաց, recevoir la communion, communier;
յետ օրինացն կցորդութեան, après la communion;
օրէնք կանանց, règles, menstrues;
օրէնս դնել՝ հաստատել, cf. Օրինադրեմ;
աստուածային՝ յաւիտենական՝ բնական՝ քաղաքական՝ զինուորական՝ հին՝ նոր՝ աւետարանական՝ գրաւոր օրէնք, loi divine, — éternelle, naturelle ou de la nature, civile, militaire, — ancienne, — nouvelle, — évangélique, — écrite;
օրէն է, il est permis, on a le droit de, on peut;
չէ օրէն, il n'est pas permis, on n'a pas le droit;
օրէն էր նմա, il lui était permis, on lui permettait;
օրէն էր քեզ, vous pouviez;
եթէ օրէն իցէ ասել, s'il est permis de dire;
օրէ՞ն իցէ, իցէ՞ օրէն, est-il permis de?
ըստ օրինի, ըստ օրինաց, օրինօք, selon la loi, conformément à la loi ou aux lois, légalement, légitimement, par les voies légitimes, en forme, selon les lois;
en bon ordre, dûment, avec régularité;
օրէնք մտաց, principes;
օրէնս իւր կալեալ էր, il avait pour maxime, pour principe;
ընդ օրէնս համարել, poser pour maxime;
օրէնս կարծեցին անձանց, ils se crurent permis de;
— պատուոյ, décoration;
օրէնս համարել անձին, se faire une loi;
զամենայն ինչ — համարի ի լրումն ըղձից իւրոց, il se sert de toutes sortes de moyens pour satisfaire son désir;
օրէնս դնել, dicter des lois;
օրէնք անօրէնք, abus;
խոտորել յօրինաց, s'écarter des lois;
զանցանել օրինօք, transgresser une loi, violer les lois;
օրէնք հզօրագունին, la loi du plus fort;
բառնալ՝ ջնջել զօրէնս, abolir, abroger une loi;
*հաւատք օրէնք չունի, il n'a ni foi ni loi;
հակառակ ou ընդդէմ օրինաց, contre les lois;
օրէնս տալ, donner des lois;
օրէնս դնել, faire des lois;
պահել զօրէնս, observer les lois;
*այս օրէնք դարձաւ, cela est passé en loi.
cf. Աւետարանութիւն.
cf. Շահաւետիմ.
Մովսէս բարձրացոյց զօձն. հայեցեալ ի խորհուրդն, ի պղնձոյ առնէ կռանահարաւ առանց ըաղապարի. (Վրդն. աւետար.։)
Հանդերձ տիմոթէիւ, որ ընդ իւրն էր համախորհ ի սպասաւորութիւն աւետարանին. (Ոսկ. փիլիպ.։)
Եւ զաւետիսըն հայրական, որ է հոգի սուրբ մաքրական. (Շ. խոստ.։)
Հետամտելոց մանկանց աւետաձայնէ վասն իջման իւրոյ յաշխարհս. (Համամ առակ.։)
Հրեղէն վիշապք, եւ գետ հրահոսէր ի բերանոյ նոցա. (Վրդն. աւետար.։)
Սուրբ եւ երկնաւոր հրաւիրակիդ աւետարանի ոչ կացեալ է ոք ընդդէմ. (Փարպ.։)
Փոխանակ ձեռնագրի պարտաւորացն զայս առաջի դնեմ անիրաւացն. (Եփր. աւետար.։)
Լուսասաղարթ ոստովք քաջուղէշ եւ յարափթիթ պտղաւետեալք. (Խոր. վրդվռ.։)
Ստուերական տօն, որ զաւետարանին նախագրէր զճշմարտութիւն։ Զխորհուրդս ի նորա (սողոմոնի) դէմս նախագրէր. (Խոր. վրդվռ.։ Նիւս. երգ.։)
Ծնող մեր ըստ աւետարանին եւ նախահայր. (Յհ. կթ.։)
Ի յԱդամն, եւ յԵնովք օրինակաւ նախատպեաց։ Երանելի ես Աբրահամ, զի ի քեզ եւ յորդւոջ քում Քրիստոս նախատպեցաւ. (Եփր. աւետար.։)
Այս են աղաչանք նախընծայ՝ սկիզբն պատարագին։ Կանխեա՛ բարեգութ նախընծայ քաղցրութեամբ։ Խրախացի՛ր յողջոյն նախընծայ՝ երկնային աւետաւորին. (Նար. ՟Լ՟Գ. ՟Լ՟Ը. եւ Նար. կուս.։)
Աւետարանական խորոցն հնչօղ, եւ ներունակ լուսոյ փառացն քրիստոսի. (Համամ առակ.։)
Նրբագոյն իմաստիւք մտանէ ի ճառս աւետհարանին. (Կիւրղ. ղկ.։)
Խորտակեաց զնորա զչաղղակեր ատամունսն. (Ոսկ. աւետար.։ եւ Սեբեր. ՟Ժ՟Զ։)
Որով ձկնորսքն զաշխարհ զբաւանդակ աւետարանին կապանօք ուռկանեցին. (Ածաբ. կարկտ.։)
Զոր ճշմարտեն աւետարանքն հաստատուն թուովն չորեքկին. (Արշ.։)
Ընդ երկնային ձրից՝ պատմաւոր, արքայութեան Տեառն աւետաւոր. (Նար. մծբ.։ 27)
ՊԱՏՐԻԱՐԳ գրի երբեմն եւ ՊԱՏՐԻԱՐՔ, որ ուղղագոյն է. Բառ յն. բադրիարխիս . πατριάρχης patriarcha. որ ի սուրբ գիրս թարգմանի Հայրապետ, եւ Նահապետ։ Եկեղեցական գիրս վարի որպէս Եպիսկոսապետ երեւելի նահանգի, եւ կաթողիկոս ազգի. մանաւանդ իբրեւ նախագահ միոյ ի չորից աթոռոց յանուն չորից աւետարանչաց, որպէս հռովմայն, աղեքսանդրիոյ, անտիոքայ եւ ՟Եէմի. յորս յաւելաւ յետոյ կոստանդինուպօլսին. փաթրիք.
Պատրիարգք, որք թարգմանի հայրապետք, որք ունի զաթոռ չորից աւետարանչացն. (Մխ. դտ.։)
Որ միանգամ սպիք նշանեալք (կամ նշանակեալք), եւ պիսակուց չարութեան իցեն ի մեզ. (Եփր. աւետար.։)
Քերովբէքն փոխանակ արգելլոյ սպասառաք մարդկան լինէին. (Եփր. աւետար.։)
Ե՛կ հրեշտակ, սպասաւո՛ր լեր ահագին խորհրդոյ ծածկելոյ. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Ցածուցիչ մեղաց սաստից՝ շիղ աւետաբեր նոյեան. (Սիւն. տաղ խչ.։)
Քաղցենալ առանց տրտնջելոյ, եւ յագնալ։ Յորժամ քաղցենամ, կերակրէ զիս. (Եփր. փիլիպ. եւ Եփր. աւետար.։)
Երկնածաղիկ առաքինութեանն լուսաղարթ ոստովք՝ քաջուղէշ եւ յարափթիթ պտղաւետեալք. (Խոր. վրդվռ.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
Վասն ի տանն օթագայելոց ... ոչ կամէին օթագայելն առ նոսա ... օթագայաց առ նոսա։ Ի լերինն կամ ի լերինս օթագայեալ։ Աւետի՛ս ձեզ օթագայեալքդ ի բացի. (Ոսկ. յհ.։ Ձ. խոստ. եւ Վահր.։ Լմբ. վերափոխ.։)
Մեռան (մատուցօղք ըտար հրոյ՝) անզանազան դատողութեամբն գայթակղեալք. (Եփր. աւետար.։)
Անկարծելի գործոյս։ Անկարծելի աւետաւորութիւն. (Փարպ.։)
Անշնչականացն անկեալ երկիրպագանիցէ։ Սովորութիւն է գրոց՝ եւ անշնչականացն տալ աւետիս ուրախութեան. (Ոսկ. ես.։)
Կնոջն հրեշտակն զամլացելոյ բնութեանն զարձակուրդ՝ աւետիս տայր. (Փիլ. սամփս.։)
որ եւ ԱՇԽԱՐՀԱՏԻԿԻՆ. Թագուհի. դշխոյ։ ի լս. հին աւետ. վասն դշխոյին հարաւոյ։ cf. ԱՐՔԱՅԵԱՆ, (տիկին)։
Առաքեցաւ գաբրիէլ առ շնչաւոր արքայարանն թագաւորին հրեշտակաց. (Ոսկ. յաւետիս.։)
ԱՒԵՏԱԳՐԵԼ. Գրել աւետիս. աւետարանել.
Նոյն երանութիւն անճառապարգեւ ձայնիւ արարչին աւետագրեցաւ. (Նար. առաք.։)
Որ աւետաւորէ զծագումն լուսոյ. Կամ Լուսով աւետաւորեալ.
Ընդ իւր ունելով զճառագայթ աւետալոյս աշխարհի զխաչն Քրիստոս. (Կաղանկտ.։)
Նուաճեաց զստամակսն աւետաճեալս. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
Լուծանէ զղամեքայ զբազմայորդ անմտութիւն. (Եփր. աւետար.։)
Այսօր ընդ բերկրական զուարթնոյն կրեցեր աւետեաց զտէրն տերանց ի քեզ. (Շար.։)
Արքայութիւնն Աստուծոյ աւետարանի, եւ ամենայն ոք զնա բռնաբարէ. (Ղկ. ՟Ժ՟Զ. 16 (յն. է հոմաձայն. որպէս ն. կամ կ. առ նա՝ բռնադատի, կամ բուռն առնէ։))
Զօրութիւն սերմանն այնորիկ (մանանխոյ) դիւրաբոյս է. (Եփր. աւետար.։)
Զանխլանալ կամիմ յամենայն երկնային զօրութեանցս. քեզ միայնում յայտնեմ. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Պա՛րտ էր ճանապարհ առնել (նախ Գաբրիէլի) զգացուցչին Տէրունական գալստեանն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Առնէր բերեալ. (Եփր. աւետար.։)
Լուսափայլ իմաստք հոգւոյն, կամ աւետարանին քարոզութիւն. (Լծ. ածաբ.։ Անան. ի յհ. մկ.։)
Սուրբ խաչիւս տեառնագրեսցուք, զարեւմտեան կողմանս օրհնեսցուք. զաւետարանս ի վեր ամբարձցուք, սորին բանիւ խաչակնքեսցուք։ Զհարաւային գաւառս այս օրհնեա՛, քոյին շնորհիւ զսա խաչակնքեա՛։ Զքրիստոս յիշէ, յօգըն կոչէ, զդէմս երեսաց խաչակնքէ. (Գանձ.։)
Կրպակաւորք քո խառնեն ջուր ընդ գինի. (Եփր. աւետար.։)
Վաղվաղակի հանդարտեաց ծովն։ Եբեր զաւետիս հանդարտելոյ ջրհեղեղին. (Վրք. ածաբ.։ Շ. մտթ.։)
Հաւատարիմ լիցի անուն նորա եւ արքայութիւն նորա առաջի իմ։ Եւ արդ տէր աստուած իսրայէլի, հաւատարիմ լիցի բանն քո։ Հաւատարիմ եղեն պատգամքն աստուծոյ։ Ընտրեցաք յաստուծոյ հաւատարիմ լինել աւետարանին։ Հաւատարիմ եղեւ վկայութիւնն մեր ի վերայ ձեր յաւուր յայնմիկ։ Քարոզեցաւ ի հեթանոսս, հաւատարիմ եղեւ յաշխարհի (այսինքն հաւատացաւ)։ Որում եղէ ես հաւատարիմ. ((յն. զոր ես հաւատացայ. այսինքն որ ինձ հաւատացաւ). եւ այլն։)
Մկրտչին եւ աստուածաբանին (յովհաննու) անունն (ի) հին գրեանն մի է, բայց մանկագոյն հարքն մեր փոխեալ են, ըստ որում եւ միտք անուանցն այլափոխին. յովանէս՝ ձայն, եւ յովհաննէս՝ հնազանդութիւն. (Վրդն. աւետար.։)
Ոչ միաբանի վարդապետութիւն տեառն մերոյ ըդն մաշութեանս մերում. (Եփր. աւետար.։)
Չարն յառաջապահ լինէր իւրաքանչիւր ի կուսից, որպէս՝ թէ ուրեք զգասցի, պարսաւանս յարեսցէ. (Ոսկ. յաւետիս. յորմէ եւ Տէր Իսրայէլ. յնվր. ՟Ե.։)
Յարափակեցեր բնաւորական գիտութեամբ զխիղճ մտաց. (Եփր. աւետար. կամ Եփր. յենովք. եւ Եփր. յեղիա.։)
Փոյթ յաւետաբար ունելով առ ի գիտել, թէ պահանջելոց է ի մէնջ զաւանդութիւն վարդապետութեան շնորհացն. (Կիւրղ. ղկ.։)
Որք ասեն յաւետակից գոլ Աստուծոյ զնիւթն։ Ոմանք ինքնեղ ասացին զարարածս, եւ յաւետակից Աստուծոյ. (Նիւս. կազմ.։ Վրդն. ծն.։)
Պասեք, յերկիր աւետեաց նախաշաւիղ, եւ ի վեր ելք։ Ծուխ բարկութեան՝ պատուհասիցն նախաշաւիղ. (Ածաբ. պասք. ՟Բ. եւ Ածաբ. կարկտ.։)
Որք նախաշաւիղ ճանապարհորդեն ի ճշմարիտ բարիսն։ Ոտք ուղղեալ հաւատով նախաշաւիղ ճանապարհորդէ ըստ աւետարանին ի հանդերձեալսն յօթեւանս արդարոց. (Յճխ. ՟Ժ։)
Նուազասցի պատմել ինձ զիրս գործակցաց աւետարանին Քրիսոսի. (Բրս. պհ.։)
Եկն եհաս աւետաւորս տառ՝ տարրական իմն նուիրաձիր. (Մագ. ՟Ի՟Դ։)
ՇԱՀԱՒԵՏԻՄ եւ ՇԱՀԱՒԵՏԵՄ. Շահել. օգտիլ. եւ Շահեցուցանել. յարգել.
Նովիմբք (ընթերցուածովք) ծաղկեալք եւ շահաւետեալք. (Ագաթ.։ Կորիւն.։)
Որոց առեալ զքանքարս, եւ շահաւետեալ՝ գովեցան ի տեառնէ. (Տօնակ.։)
Ազգողութիւն նոցա (աստեղաց) ի ժամանակաց են շրջապատիկք. (Եփր. աւետար.։)
Ոսկետեսակ արեգակն, կամ քրքում, կամ քայռամանեակ, կամ տպազիոն, իլիքտռիոն, պղինձ. (Ածաբ. նոր. կիր։ Մագ. ՟Ժ՟Բ։ Յհ. իմ. ատ.։ Արծր. ՟Ե. 12։ Դիոն. երկն.։ Վրդն. աւետար.։)
Ելանիցէ հասանիցէ մինչեւ ի նա ի ծակոց առաստաղացն, եւ ընդ որմածերպս պրշակին. (Եփր. աւետար.։)
Որսորդք են դեւք, որք զանձինս (զհոգիս) որոգայթեն. (Եփր. աւետար.։)
Աւետալուր եւ ուրախաբեր ձայն հրեշտակապետին առ կոյսն մարիամ. (Թէոդոր. կուս. որպէս եւ Պիտ.։ եւ ՃՃ.։)
Ծաղկեցո եւ պտղաւետեա զսա ի տան քո իբրեւ զգաւազանն ահարոնի. (Մաշտ.։)
Ամենալից բուրաստանն, որ զդիտացեալս ի պտղոյ կենաց ծառոյն պտղաւետեալ իմաստնացոյց. (Պրոկղ. յոսկ.։)
Տունկք եւ սերմանք պտղաւետին վայելչական։ Ծառ բարձրուղէշ եւ պտղաւէտեալ. (Երզն. ոտ. երկն.։ եւ Երզն. լս.։)
Սակս ծառայական միջնորմ օրինին, եւ տիրական համակցորդ եւ սիրապատար աւետարանին. (Նար. մծբ.) (կայ եւ ձ. տիրապատար)։
Անձրեւք եւ ձիւն եւ տաղատարափ։ Ե՛րթ առ թեթեւ ամպն, զգացո նմա զիմոյ գալստեանս տաղատարափ. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 12. եւ Ոսկ. յաւետիս.)
Ուրա՛խ լեր բերկրեալդ, այր եղելոյ աշխարհի՝ անշաղախ փեսայածին։ Հարսն երկնաւոր՝ կոյս փեսայածին. (Ոսկ. յաւետիս.։ Մարաթ.։)
Կնքել ամենեցուն ահաւորապէս երդմամբ զսուրբ Աւետարան ուխտին. (Փարպ.։)
Տօն ամենաժողով վասն գիւտի սուրբ Աւետարանին Մատթէոսի. (Հ. կիլիկ.։)
Աւետարանիչքն այլափոփոխս ետուն մեզ զծնունդն Քրիստոսի. (Եւս. պտմ. ՟Ա. 6։)
Որպէս աւետաբեր լրումն անլրարկելոյ։ Անլրարկեալ արտափայլումն սիրոյ. (Բենիկ.։)
Անհաշտեցելոց ծնաւ համոզիչ. յն. անհաշտ ատեցելոց ծառայից. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Առաքելաբար հրաման տալ, կամ տալ զողճոյն, կամ տալ զհոգի, կամ զլոյս աւետարանին յանձինս ընդունել, կամ իմանալ. (Յհ. իմ.։ Խոսր.։ Խոր. ՟Գ. 60. եւ Խոր. հռիփս.։)
Մատուցանելով զարբուցումն ջրոց։ Զաւետեացն սնուցանէի երկիր արբուցմամբ. (Պիտ.։)
Այն որ կրէ զշուչ կենդանի փչողին Յիսուսի, եւ նովաւ զարդարակշիռս աւետարանականս. (Համամ առակ.։)
Բանս աւետեաց ասել. աւետել. աւետարանել.
Յառաջագոյն զծնունդ նորա աւետաբանէ. (ՃՃ.։)
Զոր մարդարէն ի դէմս մեր աւետաբանեաց, արի՛ երուսաղէմ. (Անան. ի պետը։)
Հրեշտակապետն աւետաբանելով։ Տեսլեամբ հրեշտակի աւետաբանել (կր). (Ճ. ՟Գ.։) (Տօնակ.։)
εὑαγγελιστής evangelista Աւետարանագիր, եւ քարոզ աւետարանին.
Ի ձէնջ աւետարանիչք, մարկոս, ղուկաս. (Նար. առաք.։)
Բանին կենաց կանուխ քարոզ եւ աւետարանիչ, սուրբդ մատթէոս։ Ցուցեր աւետարանիչ զորդիսն որոտման. (Շար.։)
Նա ետ զոմանս առաքեալս, զոմանս մարգարէս, զոմանս աւետարանիչս. (Եփես. ՟Դ. 11։)
Զոմանս աւետարանիչս, այսինքն քարոզիչս. (Եփր. եփես.։)
Զգործս աւետարանչի գործեա՛. (՟Բ. Տիմ. ՟Դ. 5։)
Փիլիպպոս շրջեալ աւետարանէր ամենայն քաղաքացն, մինչեւ ի գալ նորա ի կեսարիա ... Եկաք ի կեսարիա, եւ մտեալ յապարանսն փիլիպպոսի աւետարանչի՝ ագաք առ նմա. (Գծ. ՟Ը. 40։ ՟Ի՟Ա. 8։)
Տէր աւետարանչացն զանաւելաստացութիւն ուսուցանէր. (Լծ. ածաբ.։)
Սուրբ աւետարանիչ եպիսկոպոսն գնա ի տեղի իւր. (Բուզ. ՟Գ. 10։)
Եւ Աւետաբեր. քարոզիչ բանից բարեաց.
Աւետարանչդ սիովնի։ Աւետարանիչդ երուսաղէմի։ Ոտք աւետարանչի համբաւուն խաղաղութեան, իբրեւ աւետարանչի բարութեանց. (Ես. խ. 9։ ՟Ծ՟Բ. 7։ Նաւ. ՟Ա. 15։)
Եղեն աւետարանչք մեզ դարձրին եւ վերստին փրկութեանն. (Լմբ. ատ.։)
Աւետիս տալ. աւետարանել զիմն՝ ումեք.
Աւետաւորեաց զդիպելոց նոցա ի շնորհէն Աստուծոյ. (Փարպ.։)
Զոր եւ անմարմին զւարթունն ի գերեզմանին աւետաւորէ։ Աւետաւորէ զյայտնութիւն որդւոյն Աստուծոյ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Զորոյ փրկութիւն աւետաւորէ մարգարէն։ Աւետաւորէ եւ որդւոց սիովնի՝ խնդալ. (Արշ. ՟Ժթ. ՟Ի։)
Իսկ ԱՒԵՏԱՒՈՐԵԼ ԶՈՔ՝ է Ուրախ առնել աւետեօք։ Ընդունել զաւետիս.
Զհեռաւորս՝ եւ զմերձաւորս զհրէայս զհթանոսս, ի մի պարգեւ բարեաց աւետաւորեսցես։ Զամենեսեան զնոսա միով բանիւս այսու աւետաւորէ. (Խոսր.։)
Ուրբաթուն ընթերցուածք եւ սաղմոսք խորհրդաբար զմարդն մասնաւոր յարութեամբն աւետաւորեն. (Արշ. ՟Ի։)
Հովիւքն ծագմամբ փառաց աւետաւորեցան ի հրեշտակէն. (Կամրջ.։)
Աւետաւորեցաւ աբրահամ՝ ի զաւակի նորա օրհնիլ ամենայն ծագաց երկրի. (Լաստ.։)
Բանիւ աւետաւոր բարառնաբար բարբառեսցուք, առ քեզ եկեղեցի՝ դուստր վերինըն սիոնի. (Շ. տաղ ի վկայս.։)
Սա արծիւ թռչուն բարձրընթաց՝ սըլացաւ գեր քան զսահման. (Լմբ. տաղ յհ. աւետ.։)
Ի կատարումն եօթնդարեան ժամանակին ի վերջին օր։ Եօթնդարեան կենցաղոյս։ Զեօթնդարեան վիշտսն. (Վրդն. ել. եւ աւետար։ Վանակ. յոբ.։)
Աչք մերձենալով առ սիրելին՝ յառաջագոյն աւետիս տայ զմտերմութեանն զախտ՝ զուարճակից եւ խաղաղուտ հայեցուածօք. (Փիլ. իմաստն.։)
Տեսիլս ահագին երկիւղի, զոր ետ Աստուած թանձրասրտացն. (ա՛յլ ձ. թանձրաստեղծացն). (Եփր. աւետար.։)
Ծաղկավէտ առնել. ծաղկեցուցանել. Կր. ծաղկիլ, ծաղկաւետանալ.
Ամենայն աստուածապաշտութեամբ, եւ մեծաւ ուրախութեամբ ծաղկաւետել ձեզ զկէտ հանդիսի աստուածավայելուչ հանգստեան ձերոյ. (Յհ. կթ)
Լերինք ծաղկաւետեալ ծիրաներփնին. (Խոր. վրդվռ.։)
Դրախտ ամենապատիկ ծառօք ծաղկաւետեալ. (Մագ. ՟Ե։)
պատրէ բանիւք խաբէութենէ, զի կործանակիցս իւր պատրաստեսցէ. (Եփր. աւետար.։)
Ակումբ առեալ ակն ունէին հօրն աւետեաց՝ համագումար ի վերնատունն յերեք ժամուն. (Տաղ.։)
Առաքեցաւ առաւօտն (Գաբրիէլ)՝ նախընթանալ լուսոյ տըւնջեանն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Որ ոչ ըստ հնոյ կտակին օրինադրի, այլ աւետարանաւն ընդ աստուծոյ որդեգրապէս միաւորի. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Պատառատուն գործի, կամ պատառոտուն գործիք. (Ոսկ. յհ.։ Մագ. ՟Ի՟Թ։ Վրդն. աւետար.։)
Ունելով տերեւ ձեթենւոյ շիւղ ի բերան իւր, զաւետիս ունելով սարսատման երկրի. (Վրդն. ծն.։)
Ոչ է այն հիւանդութիւն ի մահ, այլ՝ աւետիք. ո՛չ է հիւանդութիւն, այլ՝ վրիպութիւն (զերծումն, կամ դէպք խորհրդաւոր). (Ճ. ՟Գ.։)
Եւ այս յիշատակ դարձեալ իբրեւ ի տեսչութեան անտի հրէութեանն առանց գրոց։ Ի տեսչութենէ ասէ ուսայ ես վասն չորից աւետրանչացն. (Եւս. պտմ. ՟Դ. 22։ ՟Զ. 25։)
Տիեզերակոչ աւետարանաւն լուսազարդեալ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Ընդ ամենայն ծովեզերս բիւթանացւոց ... տրամաշրջեցաւ աւետարանելով զյիսուս. (ՃՃ.։)
Մի՛ լիցի ինձ, մի՛ ընչաւետանալ, մի՛ քաջողջանալ. (Ածաբ. աղք.։)
Ամենայարմար ստուգեալ։ Ամենայարմար իմաստութեամբ աւետարանեաց. (Ոսկ. հռ.։)
Վասն անփութութեան. (Եփր. աւետար.։)
Երանեալ, եւ Երանութեամբ աւետաւորեալ.
Երանաւետեալք, եւ փառօք փառաւորեալք. (Յճխ. ՟Բ։)
Երանաւետեալք ի հոգեղէն զուարթնոց. (Շար.։)
ԸՆՉԱՒԷՏԱՆԱՄ կամ ԸՆՉԱՒԵՏԱՆԱՄ. Մեծանալ ընչիւք. հարստանալ. փարթամանալ.
Մինչդեռ առողջ ես եւ ընչաւետանասդ, չարչարեցելումն օգնեա՛. (Ածաբ. աղք.։)
Արդարք աղքատանան, եւ մեղաւորք ընչաւետանան (կամ ընչաւէտանան). (Մաշկ.։ եւ Վրդն. սղ.։)
Զաւետարանական իշխանութիւն ի գործ ածեալ (կապելոյ եւ արձակելոյ). (Յհ. կթ.։)
Լերինք ծիրանաւետեալ ծիրաներփնին. (Խոր. վրդվռ.։)
Մարգարէագէտք եւ առաքելածանօթք եւ աւետարանաժառանգք լինէին. (Ագաթ.։ Կորիւն.։)
ՇՆՈՐՀԱՒՈՐԻԼ. Աւետիս իմն ընդունել.
Ոչխարք պատրաստաբար կարին, եւ ճնճղուկք մեքենայիւք որսորդաց դիւրաւ ըմբռնին. (Եփր. աւետար.։)
Զամենայն աւետարանական պիտառութիւնսն ճառագրեաց. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Ըստ պիտառութեանն յովհաննու աւետարանագրի՝ յասելն, թէ էր ժամ վեցերորդ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Սիք իմն (շնչեալ՝) զաստուծոյ մերձաւորութիւնն, ոչ զբնութիւնն աստուծոյ ստուերագրեաց։ Արժանաւոր զոհիւք ստուերագրելով զհանդերձեալսն։ Ստուերագրեաց զաստուածային հրոյն յերկնից զգալուստ. (Առ որս. ՟Բ. ՟Ժ՟Գ։ Ոսկ. յաւետիս.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
Ոչ ուղիղ գնան ի ճշմարտութեան աւետարանին, զի հեթանոսերէնք էին (միանգամայն) եւ հրէերէնք, եւ քրիստոսերէնք էին օրէնսերէնք. (Եփր. գաղ.։)
Պատուհասեցեր զծերունին անձայնութեամբ։ Այնպէս անկան, իբր զի անձայնութեամբ արգելուլ. (Ոսկ. յաւետիս. եւ Ոսկ. յհ. ՟Բ. 32։)
Նոյն երանութիւն անճառապարգեւ (կամ արժանապարգեւ) ձայնիւ Արարչին աւետագրեցաւ. (Նար. առաք.։)
Աշխարհաքարոզ զնորա ուղղութիւնսն աւետարանաւն արար. (Խոսր.։)
cf. ԱՒԵՏԱԲԵՐ. յորժամ ասի զիրաց եւ զբանից.
Աւետաբերական տառ. (Մագ. ՟Խ՟Ե։)
εὑαγγελικός evangelicus Որ ինչ է սեպհական աւետարանի, կամ ըստ աւետարանի.
Ըստ աւետարանական սահմանի. (Աթ. ՟Դ։)
Աւետարանականացն լո՛ւր բանից. (Բրս. ծն.։)
Աւետարանական վարդապետութիւն, կամ երանութիւն, աւետիք, հաւատք, արուեստ, գնացք. (Յճխ.։)
Աւետարանական հրաման, չափք, սպասաւորութիւն. (Ագաթ.։ Կորիւն.։)
Աւետարանական լոյս, գետք. (Խոր. հռիփս.։)
Զաւետարանական կտակարանս։
Աւետարանական ուռկանաւ. (Յհ. կթ.։)
Իբր Աւետարանիչ, եւ Աւետաւոր, աւետաբեր.
Եթէ աւետարանական (տեսանեմ), փոշւոյոտիցն թօթափման (ակն ունիմ). (Նար. ՟Ի՟Գ։)
Առաքեաց հրեշտակ, թուելով իբրու թէ աւետարանական իցէ՝ ամլոյն զաւետիս տալով զմանկանն. (Փիլ. սամփս.։)
cf. ԱՒԵՏԱՐԱՆԱԲԱՐ.
Յօրինակացն փոփոխեսցուք աւետարանապէս. (Ածաբ. պասեք.։)
Ոչ գրովն վարիլ հրէաբար, այլ հոգւովն աւետարանապէս. (Գէ. ես.։)
Զբնաբանութիւն աւետարանին արտաքս մերժեալ. (Երզն. մտթ.։)
Զբուրաստանեալ աւետարանատունկ մանկունս եկեղեցւոյ։ Իմանալի է զեկեղեցւոյ բուրաստանեալ մանկունս. (Թէոդոր. ի կոյսն.։)
Որպէս մանանիխ լեալ կսկծեցուսցէ, եւ ճնշեալ՝ զկծեցուցանէ. (Եփր. աւետար.։)
Լուծանել զամլութիւն ի ժամանակազանց անդամս. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Տեսանե՞ս զիմաստահանճար եւ զաստուածուսոյց բանս աւետարանչին. (Եպիփ. ծն.։)
Եւ զի եկն դառն ճշմարտութեան (այսինքն ճշմարիտ), խափանեցան՝ որ նմանութիւնք էին. (Եփր. աւետար.։)
Մեծացուցանէ (յն. աճեցուցանէ) զքարոզութիւն աւետարանի. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 20։)
Աւետարանիս աշակերտացն հրամայէ տէր միապատմուճան լինել. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Եղիցին քարոզք փոխանակ խաչահանուացն, եւ աւետարանիչք փոխանակ յապաղեցուցչաց. (Եփր. հռ.։)
Կատարեալ ունի Տէր (ի մարդանալն՝) յարակցմամբն առ յարակցութիւն. (Եփր. աւետար. (որ է ոճ օտար ի հայկաբանութենէ)։)
Գունդ նըւաստախումբ՝ աւետարբեր յոյս. (Նար. տաղ.։)
cf. ՇԱՀԱՒԵՏԱԳՈՅՆ. κερδαλότερος utilior.
Զոր յաղագս սերկեան խոստովանեցին աւուրս շնորհաւետեալ հոգիք մարգարէից. (ՃՃ.։)
Որով քաջասնութիւնք մանկանց յաւետանան. (Պիտ.։)
Քրիստոսատուր փրկութեան հասելոյ։ Քրիստոսատուր ձեռնադրութեան։ Քրիստոսատուր աւետեաց աւետարանին։ Քրիստոսատուր խրատն. (Եգաթ։ Փարպ.։ ՃՃ.։ Խոսր.։)
Աւետարանչացն ազգաբանութիւնն, կամ առաքելոցն վկայութիւնն։ Զփրկչին մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի զըստ մարմնոյ ազգաբանութիւնն գրելով աւետարանիչն. (Աթան. ՟Դ։ Արծր. ՟Ա. 1։)
Պօղոս վասն այլաբանութեան եւ չմիաբանութեան ասացելոցն ասաց ա՛յլ աւետարան, այլ ոչ վասն թուոցն. (Ոսկ. գղ.։)
Տե՛ս եւ զաւետարանչին անակնառութիւն, որ ոչ խորշեցաւ ի պատմելոյն. (Նանայ.։)
Հեթանոսք էիք մարմնով որ կոչեցեալն է անթլփատութիւն։ Հաւատացեալ է ինձ Աւետարանն անթլփատութեան, որպէս Պետրոսին՝ թլփատութեան։ Դատիցի՝ որ ի բնէ անթլփատութիւնն, զօրէնսն կատարելով, զքեզ՝ որ գրովն եւ թլփատութեամբն յանցաւոր օրինացն իցես. եւ այլն։
Գողութիւն, նենգութիւն, ապականութիւն, անհաւատութիւն։ Ոչ արար անդ զօրութիւնս բազումս վասն անհաւատութեան նոցա։ Հաւատամ Տէր, օգնեա՛ անհաւատութեանս իմում։ Միթէ անհաւատութիւն նոցա զԱստուծոյ հաւա՞տսն խափանէր։ Յաւետեացն Աստուծոյ ոչ երկմտեաց անհաւատութեամբ։ Անհաւատութեամբն փշրեցան, եւ դու հաւատովք հաստատեցար. եւ այլն։
Աշխարհակեցոյց աւետարան. (Ագաթ.։)
Ոչ կարեմ ունել զհեշտութիւնս, աստուածազգեստ լինիմ, փոքր ինչ եւ իբրեւ զՅովհաննէս աւետարանեմ. (Ածաբ. յայտն.։)
Աստուածասքանչ աւետիք, կամ զօրութիւն, կամ տնօրէնութիւն. (Ագաթ.։ Շ. թղթ.։) (Տօնակ.։)
Հաւատն յուսօղսն հզօրապէս բազմապտուղ լինի յեկեղեցւոջ եւ դիւրաճանապարհ. (Եփր. աւետար.։)
ԸՆՉԱՒԷՏՈՒԹԻՒՆ կամ ԸՆՉԱՒԵՏՈՒԹԻՒՆ. Փարթամութիւն. ճոխութիւն. մեծութիւն. բազմաշահութիւն։ (Իմաստ. ՟Ժ՟Գ. 19։ Մանդ. ՟Զ։ Յհ. իմ. ատ.։ Ոսկ. մ. ՟Ա. 5։ ՟Բ. 23։ Վրք. հց. ՟Ի՟Ա։ Գանձ.։)
ԸՆՉԱՒԷՏՈՒԹԻՒՆ կամ ԸՆՉԱՒԵՏՈՒԹԻՒՆ. πορισμός, εὑπορία acquisitio, opulentia Փարթամութիւն. ճոխութիւն. մեծութիւն. բազմաշահութիւն։ (Իմաստ. ՟Ժ՟Գ. 19։ Մանդ. ՟Զ։ Յհ. իմ. ատ.։ Ոսկ. մ. ՟Ա. 5։ ՟Բ. 23։ Վրք. հց. ՟Ի՟Ա։ Գանձ.։)
Պետն վերնական (գաբրիէլ աւետաբեր՝) խամրէ զտիպն իւր բոցանըման. (Գանձ.։)
Աշակերտ վարդապետասէր եւ ճշմարտապատում։ Ո՛վ ճշմարտապատում աւետարանիչ. (Կորիւն.։ Նանայ.։)
Մարգարէածանօթ եւ աւետարանաժառանգն գիտութեանց. (Նար. խչ.։)
Ամենայն աւետարանչացն ձայն՝ մեծաբուսագոյն այլոցն հոգւոյն վարդապետութեանց. (Բրս. իսկզբանէ.)
Ամենայնի այլոց հոգւոյն վարդապետութեանց մեծաբուսագոյն են աւետարանչացն ձայնք. (ուր գրի վրիպակաւ եւ մեծազբօսագոյն։)
Մինչեւ ի մահ համբերեսցես առ ի նա ուխտադրութեանդ. (Եփր. աւետար.։)
Պանծայր ձիթենի յարազուարճութիւն եւ ի պտղաւետութիւն. (Մխ. առակ.։)
Առաքեցաւ գաբրիէլ՝ բերելով ադամայ ստորագրութիւն վերին կոչման. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Ոչ արդիւնք, այլ հնչմունք քաջ երաժշտական միայն ունին (արտաքնոցն բանք). (Եփր. աւետար.։)
Եթէ երթանայցէ ոք օտարաշխարհիկ. (Եփր. աւետար.։)
Անյերկուանաբար ընկա՛լ զաւետարանեալսդ քեզ. (ՃՃ.։)
Աւետարանին վարդապետութիւն քան զհրամանս օրինացն է դժուարին եւ տարժանելի, եւ յոյժ բարձրագոյն եւ իմաստասիրագոյն. (Գէ. ես.։)
Ըստ համօրէն աւետարանական կարգաբանութեան գլխոցն. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Վասն նորա աշխարհագրութեանն դու յերկինս գրեացր։ Աշխարհագրութեան աւետարանն, յորում ծնաւ քրիստոս, խորհուրդ է յերկինս գրելոյ զմարդիկ. (Լծ. ածաբ.։ Կամրջ.։)
Յաւետեացն աստուածակերպ բուրաստանատեսակ ժամանեալ աշխարհ։ Յառաջին աստուածակերպ բուրաստանատեսակն յեղանակել. (Խոր. վրդվռ.։ Մամբր.։)
Միոյ միոյ վերադնելով թշնամանասիրաբար հեշտութեամբ. (Եփր. աւետար.։)
Ապա եթէ փոխեցին առաքեալքն զաւետարան նորա, եւ սուտ գրեցին, ուրեմն մարդապաշտութիւն ուսուցին. (Մագ. ՟Ե։)
Զայս ամենայն նախաձայնութեամբ ի մարգարէիցն լուեալ, եւ յայտնաբանութեամբ աւետարանչացն ծանուցեալ մեր. (Սկեւռ. ես.։)
Զի քո յառաջադիմութիւնդ ամենեցուն յայտնի լիցի։ Որ ինչ վասն իմ էր՝ եւս քան զեւս ի յառաջադիմութիւն աւետարանին եկն. (՟Ա. Տիմ. ՟Դ. 15։ Փիլիպ. ՟Ա. 12։)
Հետեւեցուցաք զսուրհանդակ բանիս աւետապատճէն նամակամատոյց՝ առ մեծի հովուսի պատուատարութիւն (այլ ձ. ՊԱՏՈՒԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ). (Նար. մծբ.։ 1)
Խնդրէ (Սիմէոն) զարձակումն յօրինաց ծանրութեան յաւետարանական թեթեւաբեռնութիւն. (Տօնակ.։)
Աւետեացն խոստացելոց վասն մխիթարութիւնաբեր աղբեր հոգւոյն սրբոյ. (Ագաթ. ի մի ձեռ.)
Երութիւն աւետարանի. եւս Գիրք աւետարանի.
Նորին յորդորելով եւ նա եկն յաւետարանագրութիւն. յն. յաւետարանական գրութիւն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 1։)
Վկայ այսմ՝ ղուկասու աւետարանագրութիւն. (Սարկ. տոմար.։)
Բազում անգամ դառնայ ճշմարտասիրութիւնն ի հակառակասիրութիւն. (Եփր. աւետար.։)
Խլեսցէ զքսզ, եւ փոխաբնակեցուսցէ ի խորանէ. (Եփր. աւետար.։)
Յորմէ չարին ի բացարարումն. (Եփր. աւետար.։)
Զոխս եւ զսրտմտութիւնս մեք ումեք ոչ պահեմք. (Եփր. աւետար.։)
Յորում վայրի։ Զորմէ ազգէ մովսէս ինչ ոչ ճառեաց։ Որով բանիւ աւետարանեցի ձեզ եւ այլն։
Առ սիրելին աւետիս տայ (աչքն) զմտերմութեանն զախտ։ Հօրն՝ ախտս գորովոյ կրել. (Փիլ. իմաստն.։)
Աւետարանիչս զառաջին գնալ զօրականացն առ քահանայապետսն եւ զերկրորդս՝ ընդ մի պատմէ. իբր մի, կամ միանգամայն. (Սկեւռ. յար.։)
Սուրբ խաչիւս եւ սուրբ աւետարանովս. (Ժմ.։)
Բարձրացո՛ յուժոյ զբարբառ քո աւետարանիչդ երուսաղէմի. (Ոսկ. ես.։)
Սոյնպէս սի՝ Հրաման կամ պատուէր տալ. Պատասխանի տալ. Պատերազմ տալ. Գոյժ տալ. Տալ աւետիս. Երանի՛ տալ. Վրէժս տալ. Ճարակ տալ. Թոյլ տալ. Տեղի տալ. Ի վարձու տալ։ Տե՛ս ի յարակից անուանս։
ՓՈԽ. գ. (արմատ Փոխելոյ, Փոփոխելոյ. ) στίχος versus ἁντίφωνον, ἁντιφωνία antiphona, responsio եւ այլն. Փոփոխ սաղմոսերգութիւն տուն առ տուն. փոխաձայնութիւն. եւ Բուն սկիզբն սաղմոսի յետ կցուրդի. եւ Մասն այսր եւ այնր աւետարանի կամ գլուխ ինչ կարդալի ըստ բաշխման ի վերայ ութ ձայինց։
Իւղաբերից աւետարան այսօր՝ յոհաննու զյետին փոխն կարդա։ Զերեք գլխոյն զփոխերն կարդա. (անդ։)
ՓՈՂ ասին նմանութեամբ Առաքեալք, իբր ազդարարօղք կամ աւետաւորք, քարոզք.
Զպատճառսն խնդրեսցուք զամենիդ. (Եփր. աւետ.։)
Ասեն, եթէ հայելի ի պղնձոյ եւ յանագոյ լինի. (Եփր. յաւետար.։)
Զմահիճսն ետ առնուլ ըստ անձինն. (Եփր. համաբ. եւ Եփր. աւետ.։)
Ասէ եսայի. եղիցի յաւուր յայնմիկ ամենայն տեղի յորում իցէ հազար ափնի (կամ ափն) այգոյ՝ հազար հազար հազար չափով, խոպանասցի եւ ի փուշ դարձցի. (Եփր. աւետար.։)
Գնալ նենգանօք, խոտորնակս. ուղիղ մտօք. արժանի աւետարանին. եւ այլն։
Զի եւ ոչ փոխառուք կարօտականք ընդունին ի նմանէն ինչ՝ որ ոչ գնայ ի պէտս նոցա. (Եփր. աւետար.) այսինքն ոչ լինի, ոչ վարի։
Երթեալ պատմէր զաւետիս՝ երամ դասուց պետրոսին, րաբունից տէր վարդապետն այսօր յարեաւ բաղձալին. (Շ. տաղ. (այլ ձ. գովեալ գնդին պետրոսին)։)
Ընդ գիջոյ զչորն, եւ ընդ թուլի զհաստատունն տեղային (զմանանայ). (Եփր. աւետար.։)
Առնու ճարտարապետն հաստ անօթ երկաթեղէն, եւ փորէ առնու զհողն փլեալ։ Երկաթ որ խիստ եւ հաստ է. (Եփր. աւետար.։)
Յայնմ ժամանակէ հետէ։ Յաստուծոյ աւետեացն հետէ։ Յադամայ հետէ։ Ի սկզբանէ հետէ։ Զմարգարէսն ամենայն ի սամուէլէ հետէ. (Եւս. քր.։ Կոչ. ՟Դ։ Ոսկ. յհ. եւ այլն։)
Սնոտի են յոյսքն քո։ Ո՛ սնոտի յոյսք։ Նոցին հաղորդին ընդ մեզ օրինաց, խորհրդոց, յուսոց։ Բարութեանց յոյսս առաջի դնէ։ Մեծամեծաց յուսից տային աւետիք աշխարհաց. (Ագաթ.։ Մագ. ՟Ա.։ Ածաբ. աղք.։ Ոսկ. մ. ՟Ա. 4. 8։)
Ի հոգաբարձութեան ժիր եւ պինդ մշակին. (Եփր. աւետար.։)
Յայտնի իսկ է յաւետարանէ, եւ ի պրակացն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 42։)
Յայտնի իսկ է յաւետարանէ, եւ ի պրակացն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 42։)
Ի յառեղէն առեալ շարժումն կուրծն սայլին. եւ այն չորս կուրծն սայլին՝ աւետարանն էր քրիստոսին. (Նար. տաղ սայլի.։)
Ցանկ եւ հանապազ պատերազմի ընդ մեզ։ Ցանգ եւ հանապազ վշտանայր վասն աւետարանին. (Շ. բարձր.։ Ճ. ՟Ա.։)
ՕՐԹԻ ՕՐԹԻՒ. գրի ԱՒՐԹԻ կամ ԱՒՌԹԻ ԱՒՌԹԻՒ եւ ՈՐԹԻ ՈՐԹԻՒ. Բառ յն. օրթի. ὁρθοί recti, erecti. Ուղիղ, իմա՛ ուղղորդ եւ կանգուն յոտս կացէք՝ ուղղութեամբ եւ մտեաց՝ ուշ դնել սրբոյ աւետարան. յոր ըստյն. կցի յառաջնմէ սօֆիա, այսինքն իմաստութիւն, իմաստութեամբ։ (Պարգ։ եւ Ժմ.։)
Աղօթքն՝ խօսք ընդ Աստուծոյ թարգմանի, կամ ստուգաբանի. (Վրդն. յաւետ.։) (Տօնակ.։)
Արի՛, տեղի արա՛ սմա. (Եփր. աւետար.։)
Եթէ զաւարտին քարն ոչ գնիցեմք, որ է կապ ամենայն շինուածոյն, կործանի բովանդակ շինուածն. (Եփր. աւետար.։)
Տեսանէին եռիէսունս եւ պապասս, աւետարանօք եւ մոմեղինօք եւ խնկօք առաջի երթալով զօրացուցանէին զնոսա. (Ղեւոնդ.։)
Առ յապա խոստմանն երաշխիք. (Շ. ա. յհ. ՀԴ.) (ի նոր օրինակս՝ աւետիք)։
Եկեղգցւոյս շինուածոյ, որ յաշակերտացվերնոցն խնկեցաւ։ Որ աւետարանաւն կենաց խնկիս յարակայ։ Կատարեալ է բան քո խնկեալ։ Մեծասցի անուն հզօրիդ խնկեալ։ Ինքն է աստուած խնկեալ տիրապէս։ Փառաց խնկելոյն։ Խնկեալկնիք արքունակն պատկերիդ։ Խնկեալ խորհրդով։ Ի ձեռն աղօթից եւ ընտիր վարուց խնկելոց. (Նար.։) (յորս ինչ նչ բերի եւ ի նախկին նշանակութիւնս։)
Ձկունք եթէ զջուր սոդոմայեցւոց ծամեսցեն, մեռանին. (Եփր. աւետար.։)
Մի ախտիւն իբրեւ զհաւ կապարաւ ի վայր ձգիցես ի բարձրութենէ զմիտսդ յերկրայինսս. (Եփր. աւետար.։)
Ոչխարխ պատրաստաբար կտրին, եւ ճնճղուկք մենքենայիւք որսորդաց դիւրաւ ըմբռնին. (Եփր. աւետար.։)
Որոշումն հոսողին՝ երկրորդ գալուստն քրիստոսի. հոսիչն՝ յանդիմանութիւնն. Եփր. աւետար.։ Ի նոյն միտս ասի եւ Հոսող՝ որպէս հոսիչ, այսինքն հեծանոց.
Շրջեցին զմիտսն յովասու։ Առեալ զթագաւորն մեկուսի՝ շրջեաց զմիտս նորա։ Զի մի՛ չարութիւն ինչ շրջեսցէ զիմաստութիւն նորա։ Ցանկութիւն շրջեաց զսիրտ քո։ Շրջեաց նմա աստուած սիրտ այլ։ Խնդրէր շրջել զփոխանակ բդեշխին ի հաւատոց։ Կամիցին շրջել զաւետարանն քրիստոսի.եւ այլն։
Քանզի յոյժ տրտմեցոյց զնոսա սպառնալեացն տրտմականօք, շրջի մխիթարէ հեշտականացն աւետեօք. (Ոսկ. ես.։)
Եթէ չուժելով պահել զադամ՝ ի դրախտէն եհան պատճառանօքն, զիա՞րդ զենոք եմոյծ ի ձեռն հաւատոցն եւ անմահ պահեաց զնա. (Եփր. աւետար.։)
Ոչ ապաքէն, եթէ ուղիղ մատուցանես, եւ ուղիղ ոչ բաժանես, մեղար։ Ուղիղ մեկնեաց։ Աչք քո ուղիղ հայեսցին։ Ոչ ուղիղ գնացեալ է առաջի իմ ժողովուրդ իմ։ Ուղիղ դատեցար։ Ուղիղ ետուր զպատասխանիդ։ Ոչ ուղիղ գնան ի ճշմարտութիւն աւետարանին։ Ուղիղ համառօտել զբանն ճշմարտութեան.եւ այլն։
Իսկ զպրակս աւաթայսն (կամ զպրակսաւաթայսն), եւ զաւետարանն, որ կոչին քարոզութիւնք, ոչ գիտացաք։ Պրաքս տւաթեայքն, (կամ պրաքսաւաթեայքն՝ որ կոչի թէ պօղոսի են, կարծիք երկմտութեան են վասն նոցա. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 4։)
Զաւետիս հոգւոյն սրբոյ ընկալեալ՝ սփռեաց՝ զայս. յն. եհեղ։
Ոչ հաւատայ նա զոք վասն զարդուն իւրոյ, եթէ վայե՛լ է նմա։ Այլ որպէս վայելեսցէ կանանցն, որոց զաստուած պաշտութիւն յանձն առեալ իցէ. (Ոսկ. աւետար. եւ Ոսկ. ՟ա. տիմ.։)
Վիճիլ գիւտի սուրբ աւետարանին մատթէի. (Հ. կիլիկ.։)
Հրամանս առեալ փողելոյ զաւետարանն։ Փողեցին աշակերտացն աւետիս. (Լմբ. սղ.։ Երզն. մտթ.։)
Այսօր զուարթունն ի վիմին փողէր ձայնիւ ցնծութեամբ։ Վերնական զօրացն պետ փողէ զբարբառ աւետաբեր. (Շար.։)
Ջատագով ճշմարտութեանն (յարութեան ) զաւետիս մարդկան փողէր. (Նար. տաղ.։)
Ի ձայն քաղցրիկ փողէր կանանցն յարեաւ խաչեալն տէր Յիսուս։ Փողէր խնկաբերիցն ասելով, ձեզ աւետիք, Քրիստոս յարեաւ։ Փողելով փողէր սրովբէն, էմմանուէլ ծնեալ՝ մարդարէանայր. (Շ. տաղ.։)
Աւետեաց քարոզք եղեն սուրբ աշակերտաց։ Մարմնոյն թերութիւնք քարոզ անծանօթին լինին. (Շ. տաղ.։ Սեբեր. ՟Զ։)
Գայլն օցտեաց զիմ դարմանաւորն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Ել սարկաւագն յամպիոնն՝ ընթեռնուլ զԱւետարանսն։ Ելեալ յամպիոնն. (Վրք. հց. ԺԹ. ԻԶ։)
Անխիղճ են յամենայն եկեղեցիս Աստուծոյ (չորք Աւետարանքն). (Եւս. պտմ.։)
Անվրէպ լիցին կենաց աւետիք. (Ագաթ.։)
Աւետարանել զանքնին մերծութիւնն քրիստոսի. (Եփես. ՟Գ. 8։)
Ընդ նմա էր աստուածութիւն, եւ ընդ ինքեան եհան զառումնն (այս ինքն զառեալ մարդկութիւն) յերկրէ յերկինս։ Հատն (մանանխոյ) է առումն, այս ինքն առեալ մարդկութիւն. հատոյն զօրութիւն ատուածութիւն. (Եփր. աւետար. ի մարգաիտն։)
ԱՒԵՏԻՔ. ասի եւ որպէս ռմկ. ԱՒԵՏԻՍ. ἁγγελία, εὑαγγελία, -ον nuncium, annunciatio, bonum vel laetum nuncium Բան եւ լուր ուրախարար եւ բերկրալի. ... պ. նիվիյտ, իբր նոր լուր. որ եւ հաւատիս. լծ. եւ լտ. աւէ, աւէտէ. ո՛ղջ՝ կամ ուրա՛խ լեր, լերուք.
Աւետիք բարեաց յերկրէ հեռաստանէ։ Այր աւետեաց։ Տացես աւետիս յայլում աւուր։ Այր բարի է, եւ բարի աւետեօք գայ.եւ այլն։
Այսօր մեծ աւետիք ադամայ նախաստեղծին տուաւ։ Այսօր ձայն աւետեաց յեւայի գոչեն լսելիս. (Շար.։)
Աւետիս քեզ մարիամ։ Աւետիս քեզ հայր մեր ադամ. աւետիս քեզ մայր մեր եւայ. (Տաղ.։)
ՏՕՆ ԱՒԵՏԵԱՑ՝ է Օր աւետեացն, զոր ընկալաւ սուրբ կոյսն ի ձեռն գաբրիէլի. ռմկ. աւետում։
ԱՒԵՏԻՔ. ἑπαγγέλμα, ἑπαγγελία annunciatio et promissio Ըստ հոմաձայնութեան յունին՝ ստէպ դնի ի մեզ որպէս Խոստումն պարգեւաց. զոր օրինակ եւ երկիրն աւետեաց՝ ասի եւ երկիր խոստմանց, կամ երկիր խոստացեալ կամ պարգեւական. Քանզի եւ խոստումն բարեաց է տիրապէս աւետիք ուրախարար.
Ահա ես առաքեմ զաւետիս հօր իմոյ ի ձեզ (զհոգին սուրբ)։ Ձեզ են աւետիքս (յն. պարգեւքս), եւ որդւոց ձերոց։ Որոց որդեգրութիւնն, եւ պաշտօնն, եւ աւետիքն։ Առաջինն պատուիրան յաւետիսն. եւ այլ։
Դաշինս արարեր բարեացն աւետեաց. (Իմ. ՟Ժ՟Բ. 21։)
Լուաւ աղեքսանդրոս արքայ զաւետիսն՝ զոր ետ բերել դեմետրիոս առ յովնաթան. (՟Ա. Մակ. ՟Ժ. 15։)
Սպառանալիս, եւ աւետիս. (Յճխ. ՟Բ։)
Շառաւիղք աւետեացն յուդայի։ Պաշտօնէիցս նորոյ աւետեացս. (Նար. առաք.։)
Օրէնք բնական, գրաւորական, աւետարանական։ Բնականն տուաւ Ադամայ. (եւ այլն. Վրդն. քրզ.։)
Բօթալի աւետիք. (Ճ. ՟Ա.։)
Բօթալից աւետիք. (Հ=Յ. յուլ. ՟Ժ՟Դ.։)
Կապարճեալք եւ իաձիգք ... անկցին ի ներքս. (Եփր. աւետար.։)
Ունի լուալիս, եւ ոչ լուացաւ. (Եփր. աւետար.։)
Պետն վերնական (գաբրիէլ աւետաբեր՝) խամրէ զտիպն իւր բոցանըման. (Գանձ.։)
Գանձն ի խեցեղէն ամանի դնի, զի ագարակն բրտին է խանութ. (Եփր. աւետար.։)
Բանն աստուծոյ հատու է մինչեւ յօդս եւ ի խոտուցս. (Եփր. աւետար.։)
Ցանկով փակեցի ... մաքրեցի, կտուեցի, կակղեցի. (մծբ. ՟Ժ՟Ը։ եւ Եփր. աւետար.։)
Անկուշօղ, կցատող աստուածային օրինացն, որ աւետարանական շնորհացն կիցս ընկենոյր. (Սեբեր. ՟Ժ՟Ա։)
Ընտրել զմաքրագոյննի հաղիկա, կամ ի ծնունդս ցորենոյ. իսկ գէջն՝ ի գալարոյ եւ ի կորեկանէ. (Եփր. աւետար.։)
Խնկանոցքն զսուրբ աստուածածնին ունին զնմանութիւն. իսկ հրառու նուիրանոցն (կամ հրառուն) թուին ինձ զհրեշտակապետին բերել զնմանութիւն՝ առ կոյսն աւետարանութեամբ. (Ճ. ՟Գ.։ եւ Ոսկիփոր.։)
Ուր կամի Աստուած, յաղթէ բնութեան զօրութեան. (Եփր. աւետար.։)
Եղիա եւ զնափորտն անգամ՝ զոր ունէր, եւ զայն եւս թող աստէն. (Եփր. աւետար.։)
Զչարութիւն ի ներքոյ ոստայնանկէ։ Զգիրն՝ որ ի վերոյ ունէր զաւետիս կենաց, եւ ի ներքոյ զդառնութիւն մահու. (Խոր. ՟Ա. 27։ Եղիշ. ՟Բ։)
Ննջումն սրբոյ կուսին։ Ննջումն Յովհաննու աւետարանչի. (ՃՃ.։)
ՆՕԹՃԵՄ կամ ՆԱՒԹՃԵՄ. εὑαγγελίζομαι, κατεπαγγέλλομαι , καλέω եւ այլն. annuntio, nuncio, profiteor, alloquor եւ այլն. լծ. ընդ հյ. Աւետիչ, կամ Նիւթիչ լինել, եւ ընդ լտ. նօթօ, ծանուցանել, նշանակել կամ նունցիօ, ազդել. աննունցիօ, աւետարանել։ Քանզի վարի երբեմն՝ որպէս Աւետել. պատմել. յայտ առնել. նշանակել. բարբառել. ձայնել.
Աւթճել, կամ նաւթճել, աւետել.
Որպէս բարձրաբարբառ փողով ի վերայ լերինն բարձու կացեալ՝ զաւետիս նօթճէին սիոնի. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Երգով երգոցս զխորհրդոցն խորհուրդս ուսուցանել մեզ բարձր բանս նօթճէ (յն. արտաճառէ, կամ խոստանայ)։ Զհեռացեալ վատութիւնն յայտնապէս նօթճէ (յն. աւետարանէ), եւ զպտուղ առաքինութեանն չեւ եւս կատարելապէս ցուցանէ. (Նիւս. երգ.։)
Ոգեւորք դուք գրթցէիք խեթկէիք, եւ զանաւագն առ ոտն հարկանէիք. (Եփր. աւետար.։)
Եւ սափոր ջրաւորաց յուս իւրում. (Եփր. աւետար.։)
Ի սկզբանէ արար աստուած զերկին եւ զերկիր։ Եւ եղեւ սկիզբն թագաւորութեան նորա բաբելովն։ Դու զօրութիւն իմ եւ սկիզբն որդւոց իմոց։ Ամիսս այս եղիցի ձեզ սկիզբն ամսոց։ Սկիզբն աւետարանի։ Ես եմ սկիզբն եւ կատարած, առաջին եւ վերջին։ Ի սկզբանէ աշխարհի.եւ այլն։
Եւ արդ տես ի սկզբանս իսկ աւետարանին, որչափ այսր եւ անդր հարկանէ զմիտսն։ Ահաւասիկ երեք ճառք, եւ զսկզբանս բանս ոչ եւս կարացաք լուծանել. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 1. եւ 3։)
Մանկունքն լռեալ վասն քրիստոսի վկայեցան, քանզի ոչ էին անբերան քան զմկրտիչն. (Եփր. աւետարան.։)
Նման են հաւատքն տեառն մերոյ տպաւոր արծածոյ. (Եփր. աւետար.։)
Յորժամ անկեալ փլանի, տրորի հաստատութիւն նորա ի փլանելոյ անտի եւ ի տրորելոյ։ Հարեալ տրորեալ մաշիմք մեք ի մեղա եւ յանօրէնութիւնս մեր. (Եփր. աւետար.։)
Յայս նայեցեալ ցանկիչք եւ հիմնադիրք աւետարանիս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Ասեն զհաւատամքն յետ աւետարանին, եւ ապա ՕՓՐԱՆՏ առնեն ժողովուրդն։ Զի՞նչ է օֆռանթ, եւ այլն. (Լմբ. պտրգ.։)
Անլուայ ձեռօքն աղօթել ոչինչ ունի խտրոց. բայց անլուայ խորհրդով՝ այն է ամենայն յետնութիւն չարեացն։ Եթէ Աւետարան հասանիցէ ի ձեռս առնուլ, անլուայ ձեռօք չկամիս հուպ լինել. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 27։ Ոսկ. մ. ՟Ա. 2։)
Արուեստ մարգարեական, կամ մարգարէութեան, կամ աւետարանական, կամ դատաւորութեան. բանական, գործնական. աստուածային եւ մարդկային։ Արուեստ բարերարութեանն Աստուծոյ. (Ագաթ.։ Անան. նին.։ Կորիւն.։ Երզն. մտթ.։ Պիտ.։ Խոսր.։)
(Կախարդք) բանաքաղ լինին յաւետարանէն Քրիստոսի, եւ ի ներքս խառնեն գրով. (Նոննոս.։)
Բարեկամ Աստուծոյ Աբրահամ, բարեկամ Քրիստոսի Յովհաննէս. (Եփր. աւետար.։)
Խոնարհ են ճառքն, այլ գերակայք են աւանդութիւնքն. (Եփր. աւետար.։)
Գծագրեա՛ քո արեմբդ զմուտ սեմոց սենեկիս։ Գծագրել զաւետիս, կամ յաւետարանի։ Զամօթն մշտնջենաւոր աստէն գծագրել։ Որ ի սկզբանդ գծագրեցար. եւ այլն. (Նար.։)
Ոչ եթէ ղամէք սպան զկային, այլ հեծեծութեամբ եւ երերանօք մեռաւ. (Եփր. աւետար.։)
Նախ պարտ էր ժամանել զօրականի, պարտ էր յառաջել զինակրին. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Զաւետաւորս եւ զթղթաւորս, որք զհրամանս թագաւորացն շրջեցուցանէին ընդ ամենայն իշխանութիւնս նոցա. (Գէ. ես.։)
Յաւետախաղաց շնորհիւ ցոլացեալ յիմանալի ճառագայթից հոգեւորաց. (Խոր. ՟Գ. 68։)
յիսկզբան աւետարանին ասէ։ յիսկզբանէն արդեօք էր հնազանդեալ. (Աթ. ՟Ա։)
Եսայի քարոզեաց վասն այգւոյն, որ տնկեցաւ, եւ լոգացաւ նա, եւ ոչ ետ զպտուղ աստուծոյ. (Եփր. աւետար. ըստ Լմբ.։)
Կանայք խմբաւոր՝ իւղք խնկաւոր՝ մեզ աւետաւոր. (Գանձ.։)
Իբր խնկալի. խնկախառն. Կանայք խմբաւոր իւղօք խնկաւոր մեզ աւետաւոր. (Գանձ.։)
Քաղ երկրի ոչ այլուստեք լինի, այլ յարհամարհանաց եւ ի ծուլանաց. (Եփր. աւետար.) ( Լմբ. գրէ, ի ծուլանոյ)։
Պարկեշտ ամուսնութեամբ կաճառեալ, եւ ծնեալ որդիս. յն. միաբանիլ, զուգիլ. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Ոչ գան ի ճշմարտութիւն աւետարանին, զի հեթանոսերէնք էին, եւ հրէերէնք. (Եփր. գաղ.։)
Խաշն համակ եւ միագոյն (կամ միագունի)։ Մայրն հասարակ միագոյնն, որ ծնաւ զնկարէն գառինսն. (Եփր. աւետար.։)
Խաբեցին՝ անշահք փոխանակ շահաւետին առնուլ։ Առանց վարդապետաց շահաւետաց եղեր զարմանալի. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 3։ ՟Գ. 11։)
Շահաւետ, եւ ողրոմելի պատմութիւն. (Կլիմաք.։)
Բազում ինչ բանս շահաւետս խօսլ։ Ի խրատս շահաւետս։ Բարի ինչ եւ շահաւէտ։ Նոյն ինքն շահաւէտ եւ օգտակար. (Իգն.։ Սարգ. յկ. ՟Ժ՟Ա։ եւ Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Ժ՟Բ։ Շ. ընդհանր.։)
Շաղփաղփ բանս կարծեաց զաւետիս յարութեան։ Երեւեցան շաղփաղփ բանք նոցա։ Շաղփաղփ երեւեցան բանքն. (Լմբ. համբ.։ Իգն.։ Երզն. մտթ.։)
առաքեցաւ գաբրիէլ առ շնչաւոր արքայարանն թագաւորին հրեշտակաց։ Ե՛րթ առ կոյսն մարիամ, գնա՛ առ շնչաւոր քաղաքն. ե՛րթ առ բանաւոր դրախտն իմ. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Առեալ բազում գրեանս, գործք (առաքելոց), եւ ոսկէգի՛րք աւետարանք. (Մաղաք. աբեղ.։)
Աղաւնին՝ իբրեւ խնամածուի հօր աւետաբեր նոյի, գոգցես որդեբար իմն սա լինէր. (Պիտ.։)
եթէ ոչ արկանես իւղ, ճրագն շիջանի. եւ եթէ ոչ կազմես զպատրոյգն, խոտացեալ անճառագայթ լինի եւ աղօտանայ. (Եփր. աւետար.։)
Ձայն աւետաւոր հրատարակէր առ մետասան երամս օդապարիցն ի վեհագոյն վեհիցն պետաւորէ՝ երագապէս ժանանիլ ի յուրոյ երեւելի. (Պիտ.։)
Զամենայն աւետարանական պիտառութիւնսն ճառագրեաց, զոր ինչ յաղագս աստուծոյ բանին անօրինական կիրառութիւն պիտառէր. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Եւ՛դ գիր ի ջոկամանիցն է ըստ քերականին. (Վրդն. աւետար.։)
Եղեն սրընթացք իբրեւ զեղջերուս ի քարոզութիւն աւետարանին. (Գէ. ես.։)
Օրհնեալ կնքի եւ տեառնագրեսցի սուրբ նշանաւս որդւոյն միածնի, եւ տիրախօս աւետարանի. (Գանձ.։)
Սողոմոն մաքենոցի հայրն արար զտօնականն. (Ոսկիփոր.) (որ կա՛մ է տօնացոյց հին, եւ կամ ճառական մատեան յաղագս տօնից)։ Ետու աւետարան, եւ տօնական։ Ի տօնական գրոց, ի գաւազանգրոց, ի հարանց վարուց, ի մարտիրողոք գրոց. Յիշատ.։ Որպէս եւ ի նշանակել մեր յընթացս գործոյս՝ Տօնակ. իբրու տօնական, իմա՛ զմատեանս՝ յորս աւանդին ճառօրէն Պատճառք տօնից սրբոց եւ տէրունականաց։ Յայս ամենայն նշանակութիւնս հայի ասելն.
Ւիւղենիքս են մեզ՝ օր աւետեաց եւ խնդութեան. (Նար. տաղ յար.։)
Զշմաւովն եթող փոխանակ ընդ իւր Քրիստոս. (Եփր. աւետար.։)
Գիտելով զճշմարտութիւն աւետարանին՝ քասքնէր։ Մի՛ քասքաներ, յորժամ ի պէտս խրատուն հարկանէ զքեզ գաւազանաւ հայր քո. (Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. առակ.։)
Յովհաննէս (աւետարանիչ) կոչի քեռորդի փրկչին. իմա՛, որպէս քեռորդի կամ ազգական մօր տեառն։
Աւետեօք ծնեալ.
Զայնպիսի յանցաւորացն ակնարկէ։ Զառաքելոցն ակնարկես ... Զկատարածէ աշխարհիս ակնարկէ։ Ակնարկեաց եւ վասն կենդանարար Աւետարանին իւրոյ. Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Դ։ Գէ. ես.։ (Ագաթ.։)
Պահս քարոզէ, եւ առաւօտուց ուտէ. (Եփր. յաւետար.։)
Աստեղեան ծագումն ի յայրին, աւետիս. (Տաղ.։)
Առ յովհաննէս աստուածաբան առաքեալ եւ աւետարանիչ արտաքսեալ ի պատմոս կղզի։ Որ անիրաւելն զմեղ եւ արտաքսել համարին. (Դիոն. թղթ.։)
Որ գոչէ զձայն աւետեաց.
Աւետագոչ բան. (ՃՃ.։)
Որ ոք կամ որ ինչ բերէ աւետիս. ուրախարար. բերկրարար.
Ծառայ էր աւետաբերն (հրեշտակ). (Անան. ի յհ. մկ.։)
անճառելի տնօրէնութեանդ քո աւետաբերք առաքեցան. (Շար.։)
Տե՛ս զստուգութիւն աւետաբերացս քարոզի. այսինքն աւետաբեր բանից քարոզողի. (Սկեւռ. ես.։)
Խնամածութիւն հօր աւետաբեր լինէր. (Պիտ.։)
Մատուցին ողջոյնս աւետաբերս. (Արծր. ՟Գ. 14։)
Աւետաբեր տառ (այսինքն աւետարան). (Մագ. ՟Դ։)
Աւետաբեր աւետարան, կամ տառք աստուածեղէնք, փրկութիւն, տօն. (Ագաթ.։ Շ. բարձր.։ Փարպ.։ Սհկ. կթ. արմաւ.։)
Աւետաբեր երկիր, է խոստացեալն երկիր աւետեաց. (Յիսուս որդի.։)
Միածինն հօր Յիսուս աւետածին եղեալ, եւ ուխտաւոր հօր. (Տօնակ.։)
εὑαγγελίζων annuntians, εὑαγγέλιος, εὑαγγέλος laeta nuncians, qui fausta annunciat Աւետօղ. աւետաբեր. աւետատու.
Եւ նա աւետաւոր է։ Առաքեցին շուրջանակի աւետաւորս. (՟Բ. Թագ. ՟Ժ՟Ը. 26։ ՟Ա. Թագ. ՟Լ՟Ա. 9։)
Հրեշտակ աւետաւոր. (Փարպ.։)
Գաբրիէլ աւետաւոր լինի առ կոյսն. (Յճխ. ՟Ի։)
Արքայութեան տեառն աւետաւոր. (Նար. մծբ.։)
Աւետաւորք եղեն ազգաց եւ թագաւորութեանց. (Լաստ. ՟Ժ՟Ա։)
ԱԵՒԵՏԱՒՈՐ. Որպէս ինչ մի աւետալից. ուրախալի. բերկրական.
Աւետաւոր համբաւ, կամ ժամանակ. ձայն. յիշատակ. բան. վարդապետութիւն (Քրիստոսի աւետարանական). (Փարպ.։ Պիտ.։ Նար. ՟Ծ՟Բ։ Սկեւռ. յար. Եւս. քր. ՟Բ։)
Աւետարանեալ. Խոստացեալ.
երկնչել ի սպառնալեացն, եւ ցանկալ աւետաւոր բարւոյն։ Հանդիսացեալ յառաքինութեան մրցմունս աւետաւոր յարութեամբն. (Յճխ. ՟Բ. ՟Ե։)
Քերովբէք բազմաթեւեանք զբոլոր մարմինս ունին աչօք լցեալ. (Եփր. աւետար.։)
Մնալ նմա արտաքոյ բարեյոյս կենացն։ Բարեյոյս եւ ուրախարար աւետիք. (Շ. յկ. ՟Ժ։ Լծ. կոչ.։)
Ցուցցէ զնշանակ իրացն զգալապէս։ Հրամայեաց զգալապէս զնմանութիւն տեսլեանն ձեւակերպել։ Քննել պիտի, թէ զգալապէս եւ ճշմարիտ ի շուրջ էա՞ծ սատանայ զՏէրն յԵրուսաղէմ եւ ի լեառն բարձր. (Վրդն. ծն.։ Վրդն. ել. եւ Վրդն. աւետար.։)
Դարձեալ խնդութեան աւետիք, դարձեալ ազատութեան զգացումն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Զայս աւետիս եւ վստահութիւն ընդգոգեալ ունէր։ Սեռք մերմանց անճառից ընդգոգեալ ի մի ասպարէզ. (Նար. ՟Ժ՟Ա. եւ Նար. մծբ.։)
Նենգաւոր աղուեսուն, եւ թեւատեալ ամբարտաւան թռչնոյն սատանայի. (Վրդն. աւետար.։)
Առ մարիամու ոչ հայր ոք հարկատրեաց, այլ կոյս ինքնածին. (Եփր. աւետար.։)
Զքստմնելի պտգամս ինքնասաց աւետարանին. (Կանոն.։)
Լուսաբեր մկրտութիւն, կամ աւետարան, կամ տառ. (Ագաթ.։ Կորիւն.։ Մագ. ՟Դ։)
Ի տիղմ չարեաց լողէր իբրեւ զձկոնս խորասոյզ մեղօք. (Վրդն. աւետար.։)
Ի կարկափելոյ բերանոյ նոցա, եւ ի ի կրճատելոյ ժանեացն. (Վրդն. աւետար.։)
Ինքն որթն լինի կերակուր ի նիւթ հրոյ. (Եփր. աւետար.։)
Կա՛մ ազգս այս ասի՝ նոր կտակարանս՝ մի՛ անցցէ, մինչեւ եկեսէ աւետիսն խոստացեալ. (Մեկն. ղկ.։)
Ո՞չ այժմ հասկաբեր է, որ յառաջն ոչ յղանայր. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Գաւազանն (բուսանելով) հաստանայ. (Եփր. աւետար.։)
Հողանման ջերմ՝ կաղամբ եւ այլ ամենայն կծու. (Եփր. աւետար.։)
Հրեշտակք շրթունս ոչ ունին, լեզուս ոչ ունին՝ կրկինս կամ միատեսակս, եւ ձայնեն աւետիս բարեաց. (Պիտառ.։)
Սմին բանիս միօրինակ (յն. համաձայնապէս) ասէ եւ տէր մեր յաւետարանն. (Կոչ. ՟Բ։)
Մխիթարէին զմիմեանս։ Ոչ ի սպառնալեաց զանգիտեաց, եւ ոչ յաւետիսն մխիթարեցաւ. (Եղիշ. ՟Է. եւ ՟Դ։)
Գրէ յովհաննէս ի կատարածի աւետարանական շարագրածին։ Դնել ի շարի աստ զշարագրածս, եւ այլն. (Արծր. ՟Գ. 12։)
Լուաւ եւայ զոտնաձայն քո ի դժոխս, եւ ետ աւետիս ադամայ. (Մեկն. ղկ.։)
Ուղեկցի այնոցիկ՝ որ գնային յեմաւուս։ Ուղեկցի կղէովպեանցն ի ճանապարհին եմաւուսայ. (Իգն.։ Վրդն. աւետար.։)
Ուղղադատ քննութիւն. (Վրդն. աւետար.։)
Արգք, կամ արգունք, գաց. s. ՊԱՏՐԻԱՐԳ գրի երբեմն եւ ՊԱՏՐԻԱՐՔ, որ ուղղագոյն է. Բառ յն. բադրիարխիս. πατριάρχης patriarcha. որ ի սուրբ գիրս թարգմանի Հայրապետ, եւ Նահապետ։ Եկեղեցական գիրս վարի որպէս Եպիսկոսապետ երեւելի նահանգի, եւ կաթողիկոս ազգի. մանաւանդ իբրեւ նախագահ միոյ ի չորից աթոռոց յանուն չորից աւետարանչաց, որպէս հռովմայն, աղեքսանդրիոյ, անտիոքայ եւ ՟Եէմի. յորս յաւելաւ յետոյ կոստանդինուպօլսին. փաթրիք.
Պատրիարգք, որք թարգմանի հայրապետք, որք ունի զաթոռ չորից աւետարանչացն. (Մխ. դտ.։)
զորոյ աւետարանի զաստուածական գիրս ի ձեռս սովորակի առեալ։ Սովորակի իձեռս առեալ զաստուածային գիրս. (Կիւրղ. առ կոստանդ. յորմէ եւ Սարգ. յռջբ.։)
Յառաջագոյն ըստգիւտ զնա, զի տրուպ զպատուիրանն աստուծոյ արար. (Եփր. աւետար.։)
Զի նոքօք գտանեն զվարձանակս բարեաց. (Եփր. աւետար.։)
Հուսկ վերջածին է եւ կրսերագոյն։ Հաւատացեալ քրիստոնեայք՝ անախտ աւազանիս ծննդեամբ եղբարք են վերջածինք քրիստոսի։ Զդաւիթ ի վերջածին գառանց թագաւոր իսրայէլի վերակոչէ. (Փիլ. լին. ՟Դ. 157։ Վրդն. աւետար.։ Տօնակ.։)
Որք յետ կատարման մեծ վկայուհեաց աւետարանեալք ի լուսաւորչէն. (Գանձ. որպէս եւ ՃՃ. եւ Հ. ստէպ։)
Ոչ է այն հիւանդութիւն ի մահ, այլ՝ աւետիք. ո՛չ է հիւանդութիւն, այլ՝ վրիպութիւն (զերծումն, կամ դէպք խորհրդաւոր). (Ճ. ՟Գ.։)
Եկն եհաս աւետաւորս տառ՝ տարրական իմն նուիրաձիր (իբր անձրեւ զովացուցիչ). (Մագ. ՟Ի՟Դ։)
Ասեմք ըստ աւետարանչացն ձայնի զտիրամայրն ոչ եկեալ ի գերեզմանն (ընդ իւղաբերսն). (Սկեւռ. յար.։)
Ոչ ցանկալից եղեւ տիպն յղացեալ զմարգարիտն. (Եփր. աւետար.։)
Եթէ քերովբին, եթէ սերովբին. (Եփր. աւետար.։)
Վասն ի տանն օթագայելոց ... ոչ կամէին օթագայելն առ նոսա ... օթագայաց առ նոսա։ Ի լերինն կամ ի լերինս օթագայեալ։ Աւետի՛ս ձեզ օթագայեալքդ ի բացի. (Ոսկ. յհ.։ Ձ. խոստ. եւ Վահր.։ Լմբ. վերափոխ.։)
Որք վասն աւետեացն հոգւով կամաւ աղքատացան. (Յճխ. ՟Ժ։)
Եւ ակն ունիմ անդրադարձին՝ ըստ աւետեաց ամովսածնին. (Գր. տղ. յերուսաղէմ.։)
Վէմ արթընաչեայ (կամ արծնոյնաչեայ) մեզ նոր աւետիք՝ աւետաւոր տեսիլ. (Նար. տաղ ղզր.։)
Ուր իցէ լուր աւետեաց. եւ Լսելի առնելով զաւետիս.
Աւետեաց. եւ Լսելի առնելով զաւետիս.
Աւետալուր եւ ուրախաբեր ձայն հրեշտակապետի առ կոյսն. (Ոսկիփոր.։)
Քաղցրաձայնութեան նուագք՝ աւետալուր հնչեցուցանելեն զընդհանուրս. (Խոր. վրդվռ.։)
Զպատիւ գրչութեան աւետարանին տայր նմա։ Զպատճառս գրչութեան դնէ առաջի, թէ վասն էր եկն ի գրել. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ժ՟Բ։ եւ ՟Բ. պ. ՟Ե։)
Յաւետ դժկամակ յայսմիկ գտաւ. (Յհ. կթ.։)
Մինչեւ առ նա գրաւականս ճշմարիտս՝ ոչ ետ նմա զխաշինս իւր դուզնաբար։ Ոչ եթէ վայրապար ինչ կամ դուզնաբար, այլ ըստ բնութեան (կոչեաց անուանս կենդանեաց)։ Ոչ եթէ դոյզնաբար ինչ ասաց զայս աւետարանիչն. (Եփր. ստէպ։)
Կամիցին (ձագք) թռչել, եւ ոչ կարիցեն. նախ թեւակոխեսցեն, եւ ապա ամբարձցին. (Եփր. աւետար.։)
Մարիամ չորեքտասնամեայ աւետեօք լուսընկալ եղեալ. (Վրդն. աւետար.։)
Կանխագոյն են աւետիքն ծառայութեան քան զմտանել նոցա։ Կանխագոյն է քան զօրէնս չորեքհարիւր երեսուն ամաւ. (Մծբ. ՟Բ։)
Ապականութիւն զբնութիւնս մարմնոյն ընդ ճնշութեան կրթէր. (Եփր. աւետար.։)
Լինել հեթանոսաց ժառանգակիցս եւ մարմնակիցս եւ հաղորդս աւետեացն. (Եփես. ՟Գ. 6։)
Արք կրօնաւորք եւ յառաջադէմք յաւետարանական սպասաւորութեանն։ Վառեալք՝ յառաջադէմք ելով։ Յառաջադէմ եղեալ՝ զաւագութեան թեկն ածէ. (Կորիւն.։ Պիտ.։ Խոր. ՟Բ. 10։)
Երգոց փրկաւետեաց, նուիրականաց, յարաբագնաց. (Փիլ. տեսական.։)
Յիսներեկին երեւեցաւ հրեղէն լեզուօք առաքելոցն. (Եփր. աւետար.։)
Կործանման մահու նախաժաման մեծ աւետագիր. (Նար. ՟Ծ՟Ա։)
Նոր են աւետիք, նորաշաւիղ խորհուրդ յայտնել. (Շ. տաղ.։)
Յովհաննէս գրեաց զիւր աւետարանն՝ նորաշաւիղ աստուածաբանութեամբ հրեղինաց եւ հողեղինաց դասուց. (Վրդն. աւետար.։)
Ոչ անուանեաց նուազ զպատուիրանն. այս վասն նորա նուազապէս իմանալոյ զնա. (Եփր. աւետար.։)
Շաբաթանան երկինք եւ երկիր եւ ամենայն արարածք. (Եփր. աւետար.։)
cf. ՈՂՋՈՒՆԱԲԵՐ. որպէս (գիր) Լի ողջունիւ աւետեաց կամ խաղաղութեան.
Ոչ այնպէս ծովու ալէկոծութիւնք հարկանեն նաւուղղին յուղղընթաց ճանապարհէն, որպէս վարդապետաց բռնութիւն (լինին) ուսողացն զանազան յօժարութիւնքն. (Եփր. աւետար.։)
Ուրախացի՛ր սրբուհի գաբրիէլի աւետեօքն։ Ուրախանան հրեշտակք ի յերկինս ընդ կամաւոր չարչարանս ճգնաւորացն։ Այսօր ուրախացեալ ցնծայ եկեղեցի. (եւ այլն. Շար.։)
Ո՛րքան փոյթ բերէր յանձին՝ միայն աւետարանական քարոզութեանն պարապմանց. (Նանայ.։)
Պօղոս ի բերանոյ իւրմէ պտղաբերէր զպարգեւս հոգւոյն՝ յայտնութեամբ աւետարանին. (Համամ առակ.։)
Եղիսաբէթ զյովհաննէս սաղմնառեաց։ Սաղմնառեաց ամուլն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Քրիստոս զաւետարանն սերմնացանի նմանեցուցանէ. (Լմբ. սղ.։)
Կարծէր ինչ գործել արժանի սքանչման. (Եփր. աւետար։)
Ցորենահատն անկեալ մեռաւ, եւ բազմապտուղ հասկ եղեւ. (Վրդն. աւետար.։)
Մարգարիտն՝ ի փայլատականէ եւ ի ջրոյ. (Եփր. աւետար.։)
cf. ՓՈԽԱԿԵՐՊԵԼ. μετασχηματίζω . Զծերացեալ եղէգն փոխաձեւել առ դալարազգեաց ձեւս։ Զմարդկային նորա կերպարանս ի վատթարագոյն անասնոյ փոխաձեւ է։ Սուսերք սատակողին. . . մեղ փոխաձեւեալ ի խոփս եւ ի մանկաղս. (Ոսկ. յաւետիս.։ Սարկ. լուս։ Նար. ՟Ղ՟Բ։)
χαναναῖα chananaea. Կին քանանացի՝ յիշատակեալ յաւետարանի.
Յամենասուրբն գրութեան աւետարանական պատմաբանութեանն. (Նար. առաք.։)
Մի աւետարանիչն՝ զկնի ութ աւուր ասէ, եւ միւսն՝ վեց աւուր. եւ այլաձայնին առ միմեանս, եթէ ոք ոչ բարւոք քննեսցէ. իսկ ստուգողին ոչ այլաձայնին. (Դամասկ.։)
Կոյս կամ կին առաքելաբար քարոզ եղեալ աւետարանին.
εὑαγγελίζω, -ζομαι, εὑαγγέλλω evangelium praedico, laeta nuncio, annuncio Քարոզել զաւետարանն Քրիստոսի, կամ զվարդապետութիւն աւետարանին.
Ոչ առաքեաց զիս Քրիստոս մկրտել, այլ աւետարանել. (՟Ա. Կոր. ՟Ա. 17։ ՟Բ. 16։ Գաղ. ՟Ա. 8. 9։)
Շրջէին աւետարանէին զբանն. (Գծ. ՟Ը. 4. եւ այլն։ Հելլենաբանութեամբ ասի.)
Եւ զայ քաղաքսն աւետարանէր. (Կոչ. ՟Ժ՟Ե։)
Աւետարանեցաւ, ուստի փառատրեցաւ. (Նար. կուս.։)
Այլ առաւել՝ Աւետել. աւետաւորել. պատմել զաւետաւոր լուր. տալ զաւետիս ի փրկութիւն հոգւոց.
Բարութիւնս աւետարանես։ Աւետարանեմ ձեզ ուրախութիւն մեծ։ Եւ այս են աւետիքն, զոր աւետարանեաց նա մեզ, զկեանսն յաւիտենականս։ Աւետարանել աղքատաց առաքեաց զիս։ Աղքատք աւետարանին։ Աւետարանեցէք օր ըստ օրէ զփրկութիւն նորա.եւ այլն։
Հանդերձեալ էր (յետ զաքարիայի) մարիամ եւս աւետարանիլ։ Աւետարանեցաւ մարիամու. (Եփր. համաբ.։)
Ի գաւթայ աւետարանեցի՛ր, եւ ոչ երկիցես յերկիւղէ. (Ածաբ. մկրտ.։)
Աւետարանեաց մարգարէական բարբառովք վասն կենսաբեր գալստեան որդւոյն Աստուծոյ. (Ագաթ.։)
Անունդ իսկ մեծիդ զգթութիւն եւ զընտանութիւն աւետարանէ։ Ի մէջ դառնութեանս մահու՝ կեանս անտարակոյսս աւետարանեն։ Աւետարանեա՛ բանիւդ օրհնութեան զկենդանութիւն իմ մահացելոյս. (Նար. ՟Ժ՟Գ. ՟Լ՟Գ. ՟Խ՟Ը։)
Եւ անդ աւետարանեալ ի վերայ զնուիրական աղօթսն, եւ եդեալ ի գլուխ զթագ թագաւորութեան. (Յհ. կթ.։)
Զտուողին զօրութիւն՝ ամենահնար աւետարանէ։ Ճայթմամբ իմն աստոածայնով աւետարանէ. (Նար. ՟Ժ՟Ա. ՟Ղ՟Բ։)
Ցորենահատն անկեալ մեռաւ, եւ բազմապտուղ հասկ եղեւ. (Վրդն. յաւետար.։)
Ամենայն ոչխար որ գորշախարու եւ խայտապիսակ իցէ, այն յակոբու եղիցի. (Եփր. աւետար.։)
Ամենայն ոչխար որ գորշախարու եւ խայտապիսակ իցէ, այն յակոբու եղիցի. (Եփր. աւետար.։)
Գաղտակուրն դանդարժեայ, եւ ունի քար յինքեան պատուական քան զբազում տաղանդս ոսկւոյ. (Եփր. աւետար.։ Եփր. ի մարգարիտն.։)
ԶՈՒԱՐՃԱՆԱԼ. ἁναθάλλω, ἁνατέλλω, εὑθαλέω, ἁνθέω vireo, refloresco Ուռճանալ. դալարանալ, կանաչանալ, սաղարթանալ, ընձիւղիլ, ծաղկաւետանալ.
Զուարճանալ յուսով, կամ աւետեօք, տօնիւ, ի տօնախմբել, եւ այլն. (Շար.։)
Յստակամտաց հովիւ ... ընդդիմացողաց դատաւոր. (Եփր. աւետար.։)
Բովանդակ ծաղկաւետանայր երկիր, ի գագաթունս բերեալ պսակ՝ թագազարդեալք. (Մամբր.։)
Ոչ թոյլատարազ իբրեւ զգէջ. (Եփր. աւետար.։)
Ցուցանել ժառանգաւորաց աւետեացն զհաստատու ի խորհրդացն իւրոց։ Հաւատոցն արդարութեան եղեւ ժառանգաւոր. (Եբր. ՟Զ. 7։)
Լուսին՝ խաւարասէր, լուսատեաց ... իսկ դու դու լուսասարաս՝ աւետաբեր հրեշտակակերպ. (Գիւտ թղթ. առ վաչէ։)
Խանձարրեաց զխմբագործողն անենայն արարածոց. (Գր. սքանչ. յաւետումն.։)
Որ խոստովանի ի հայր, խոստովանի եւ յորդի։ Խոստովանէին ի սուրբ աւետարանն. (Կոչ. ՟Է։ Եղիշ. ՟Գ։)
ἁνθοφορέω flores fero. Ծաղկաբեր լինել. ծաղկաւետանալ.
Ի կարկափելոյ բերանոյ նոցա, եւ ի ի կրճատելոյ ժանեացն. (Վրդն. աւետար.։)
Զհամահրաւէր աւետիսն հնչէր, եթէ ոք ծարաւի է, եւ այլն. (Պետր. սիւն. ի կոյսն.։)
Ուրա՛խ լեր հանգիտամէտ երկնի եւ երկրի՝ բնակարան աստուծոյ. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Ղեկավար, հոգեբարձու, հարկաւոր իրաց մատակարար. (Եփր. աւետար.։)
Աւետիս մատուցանէին կանանցն, եւ կանայք առաքելոցն. (Նար. յովէդ.։)
Որ ինչ յաւետարանին ասացեալ է, ի հայր հանեմ. եւ որ ինչ ի հնումն, որդւոյ մատուցանեմ. (Սեբեր. ՟Ա։)
Զմեկնութիւնն առաջի եդեալ մեզ աւետարանիչն՝ ասաց, թէ սելովամ, եւ յաւել՝ որ թարգմանի առաքեալ. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 11։)
Ցասմնատեսակ պարտ է գոլ ամենայն առն, եւ հեզ իբրու յաւետագոյն. (Պղատ. օրին. ՟Ե։)
Քանզի եւ տէր իսկ յաւետագոյն զնա սիրեցեալ քան զսինէական զայն զլեառն. (Անան. եկեղ։)
Յաւէտագոյն իմն պատուով անցեալ վայելչանայ։ Յաւետագոյն խմբեալ երջանկութիւնք։ Օժանդակեալք յաւետագոյն ի զօրացն բազմութենէ։ Յե՛ւս յաւէտագոյն՝ փոխէ անզանգիտելի նահատակութիւն։ Նմանապէս սոցա՝ եւ յաւէտագոյն եւս ծանի՛ր զպարսպաւորութիւն քաջարութեանն զօրավիգն։ Կրկին արդարութիւն է, եւ յաւետագոյն իրաւացի եւս գործ. (Պիտ.։)
Զկատարեալ պիտանին անօսիութեան ներքսամուտ արար. (Եփր. աւետար.։)
Նոր արեւ հարաւ ի նորազուարճ առաւօտի։ Նորազուարճ խնդութեամբ բերկրեա՛ ցնծալով սուրբ եկեղեցի։ Նոր իմն աւետեաց բարբառ՝ նորազուարճ ձայնիւ այսօր գոչէր Գաբրիէլ իւղաբեր կանանցն. (Շ. տաղ.։)
Բարեբանեալն աստուածածին զերրորդութեանն ընդ տիեզերս շրջափայլէ հրաշապայծառ ճառագայթ։ Պայծառ լուսով շրջափայլեալ ի տան թորգոմայ։ Աւետարանին ճառագայթ լուսով շրջափայլեալ յընդհանուրս. (Խոր. վրդվռ. եւ Խոր. հռիփս.։)
Որ բերէ յինքեան զողջոյն աւետաւոր կամ խաղաղական.
Զոր ողջունաբեր աւետեօք կրեցեր զտուողն ի քեզ զօրէնս ողջունի. (Շար.։)
Ուստի եւ սովաւ (Պետրոսիւ) ըստ սմին եւ ի նոյն մարտակցութիւն պաշտօնակցաց սորին՝ նոյն երանութիւն աւետագրեցաւ. (Նար. առաք.։)
Յիմանալի աստուածաբուխ պատգամածին վտակացն (աւետարանի). (Անան. եկեղ։)
Զաւետարանական իշխանութիւնն ի գործ առեալ, եւ բանիւ սահմանականաւ կապեալ զիշխանն. (Յհ. կթ.։)
Առաջին աստիճանն եւ սանդղամատն՝ խոնարհութիւնն է, զոր հոգւով աղքատութիւն կոչէ. (Վրդն. աւետար.։)
Հնչեցուցանէ ի սկզբանն տիեզերախօս աւետարանին. (Ագաթ.։)
Րոքովական աջառութեամբ՝ փարադրական աւետեալ տարակացուցանեմ, զի տարփասցիս տարախորհ. (Մագ. ՟Ժ՟Զ։)
Մատուցեալ որպէս զաղօթիցն հայցումն փոխադարձէ ժողովրդեանն՝ զխաղաղութեանն ընդունելութիւն աւետարանելով։ Փոխադարձել զմերն առ քեզ զսէրն։ Պատուիրանապահն փոխադարձի յԱստուծոյ՝ սիրիլ, եւ զնա տեսանել. (եւ այլն. Խոսր.։)
Քառամանեակ ասէ զհնազանդութիւնն աւետարանին. քառամանեակ՝ զարդ պարանոցին. (Նիւս. երգ.։)
Աւետիս քեզ տիրամայր, սրովբեանման, քրովբէաթոռ. (Գանձ.։)
Ամենաբարւո՛ք եւ վայելչական, ուստի պարտ էր տալ զաւետիսն՝ անտի սկսանի. (Իգն.։)
Նշխար կազմի աստիճանաւորաց ձեռօք. (Վրդն. յաւետար.։)
Աստուածատես մարգարէից։ Ամենայն աստուածատես կատարելոցն նմանութեամբք երեւալ։ Առեալ աստուածատեսացն զաստուածատուր աւետիսն. (Ագաթ.։)
Ձայնել զբան աւետեաց. աւետաւորել.
Հետամտելոցն մանկանց աւետաձայնէ վասն իջման իւրոյ յաշխարհս. (Համամ առակ.։)
Որ աւետիս մատուցանէ. աւետաբեր.
Աւետամատոյց փառաց գալստեան. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Ունօղ կամ բերօղ զպատճէն աւետեաց.
Հետեւեցուցաք զսուրհանդակ բանիս աւետապատճէն նամակամատոյց. (Նար. մծբ.։)
Բազմերանեան վայելչութեան աւետիք. (Խոր. հռիփս.։)
Հովուացն տային աւետիս, եւ զբազմօրհնեանն փառատրութիւն ընդ նմին նուագէին. (Տօնակ.։)
Մինչդեռ առողջդ էք մտօք, եւ չճանաչէք զայլ աւետարան, մի՛ ուրեք բանդագուշիք։ Այսր անդր հայիցի բանդագուշեալ, եւ զվայրօք զաչսն յածիցէ. (Ոսկ. գաղ.։ եւ Ոսկ. մ. ՟Ա. 19։)
Բարի հրեշտակ. քաջ պատգամաւոր. դեսպան աւետաբեր.
Ոչ է հնար ընդունել զբարձրութիւն զաւետեացն. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 1։)
Դրախտաբուղխ գետքն։ Չորրորդ գետն դրախտաբուխ. (Վրդն. լս. եւ Վրդն. աւետար.։)
Բարի խոստովանիս, եւ զաւետեալսն զանցուցանես. (Բրս. ապաշխ.)
Այն բան է՝ որ յընդհանրական թուղթսն ընթերցեալ լինի. (Եփր. աւետար.։)
Թոյնս շնչէ վաշխն չարագոյն քան զթագաւորական իժն. (Եփր. աւետար.։)
Ի ստոց ոմանց եւ յիրահամարձակաց արանց իշխի ասել աշակերտ յոհաննու աւետարանչի գոլ արտեմոն. (Սարկ. հանգ.։)
Համաքատակել զսա հանդերձելումն իմանալի խորհրդով։ Համաքատակի ընդ խորանին աբրաամու։ Չորեքկարգեան ակունքն երկոտասան ի լանջս քահանայապետին՝ երկոտասան առաքելոցն համաքատակին. զի սիրտ եւ կամք եղեն քրիստոսի, եւ ի չորս առաջս բաժանեցին զաւետարանն ի չորեքծագեան տիեզերես. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Ոչ ուղիղ գան ի ճշմարտութիւն աւետարանին, զի հեթանոսերէնք էին եւ հրէերէնք (ի գնացս արտաքինս). (Եփր. գաղ.։)
Ոչ եթէ ղամեք սպան զկային, այլ հեծեծութեամբ եւ երերանօք մեռաւ. (Եփր. աւետար.։)
Քանան եւ Քամ յաւիտենակա՛ն դատապարտեցան. (Եփր. աւետար.։)
Ունիմք զանսուտ յիշատակարանսն զառաքինի նախնեացն ձերոց։ Զքաջաց արանց զյիշատակարանս հանապազ երկրորդէր առաջի նոցա։ Ձայն Աստուծոյ յայտ առնէ ի սուրբ յիշատակարանին (յաւետարանի). (Եղիշ. ՟Գ. ՟Ե. եւ Եղիշ. դտ.։)
Բազում ինչ նպաստութիւն ցուցանէր աւետարանագործ վարդապետութեան. (Կորիւն.։)
Ընդ չորեքծագեան ծայրս տիեզերաց սփռեալ։ Զաւետարանին հոսէ գնացս ընդ չորեքծագեան տիեզերս. (Անան. եկեղ.։ Յհ. իմ. եկեղ.։)
Բաժանեաց եւ քրիստոս զերկոտասան առաքեալսն չորեքծագեան աւետարանին ընդ ոլորտս տիեզերաց։ Ետես զչորեքծագեան աւետարանն, զի յընդհանուր աշխարհս հոլովեալ անխափան ընթանայր։ Զքր. (կթ.։ Փոտ. առ զքր. կթ.։)
Բաղկացեալ չորիւք տառիւք, այս ինքն մատենիւք. չորեքմատեան կամ քառամատեան. որպիսի են չորեքին աւետարանք կամ աւետարանիչք.
Մի՛ ստունգանէք չորեքտառեան աւետարանականաւանդ փողոցն։ Չորեքտառեան առատաբուղխ վարդապետութեան ճաշակ. (Թէոդոր. մայրագ. եւ Թէոդոր. կուս.։)
Ուրախացիր պարկեշտուհի մարիան, դուստր աբահամեան աւետեացն. (Թէոդոր. կուս.։)
Ողորմիմ պարտեցելոյն, եւ կամիմ զբռամբ ածել զպարտեցուցիչն. (Ոսկ. յաւետիս.։ 1)
Աւետիս քեզ տիրամայր՝ սրովբէանման (կամ սրովբէնըման) քրովբէաթոռ. (Նար. տաղ.։)
Քաղցրաբանութեամբ պատրեն ... յանմեղ մարդիկ վաճառականս լեալ, նոքին եւ քաղցրավաճառք են. (Եփր. աւետար.։)
Օրինադրական վճիռ հատանել։ օրինադրական դատաստան յայտնի է ամենեցուն։ Սահմանեաց զբնականն, զօրինադրականն. եւ զաւետարանական օրէնսն. (Պրպմ. ՟Ի՟Ը։ Մխ. դտ.։ Նչ. եզեկ.։)
Աշակերտեցան Աւետարանին, եւ օտարացան ի զգայական ախտակցութենէս. (Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Ա։)
Ո՛չ անառաքինաբար Յակոբոս սահմանեաց. (Եփր. աւետար.։)
Անգայթագղելի լիցի առ յապա խոստմանն աւետիք. (Շ. ՟ա. յհ. ՀԴ։)
Միով բանիւ զանց առնեն աւետարանիչքն, թէ զբազումսբժշկեաց, զի անպանծութիւն ուսուսցեն. (Երզն. մտթ.։)
Յեսու անցոյց ըտդ յորդանան. զորդիսն իսրայէլի, եւ այնու արժանաւորեցան կերակրել զառաջնապարգեւն հացին յերկիրն աւետեաց։ Առաջնապարգեւ նշան ի կանտ գալիլեացւոց ... (ուր) խորիմաց խորհրդով առաջնապարգեւին իւրոյ շնորհս արտայայտեալ. (Եպիփ. ծն.։)
Զերեսին ունի ժամանակս. զանցեալն եւ զառժամանակէին եւ զապառնոյն. (Եփր. յաւետար.։)
Ղուկաս աւետարանիչն ժամանակագրէ վասն մկրտութեան տեառն. (Զքր. կթ.։)
Մարգարէաւանդ եւ առաքելաքարոզ օրինօք աւետարանին կատարեալք. (Տօնակ.։)
Մարկոս աւետարանիչ մարտիւրոսացաւ ի բուկուղոս (ի դաշտի արջառոց)։ Բազում հայրապետք մարտիւրոսացան. (Շիր. քրոն.։)
Ոչ յամեցուսցէ Տէր զաւետիսն, որպէս ոմանք յամր համարին։ Զճշմարտութիւն եւ զփրկութիւն իմ ոչ յամեցուցից։ Ոչ յամեցուսցէ յատելեաց, այլ յանդիման հատուսցէ նոցա. (՟Բ. Պետ. ՟Գ. 9։ Ես. ՟Խ՟Զ. 13։ Օր. ՟Է. 10։)
Նախագրութեամբ մարգարէիցն եկն։ Աւետարանչացն նախագրութեանց. (Գէ. ես.։ Սկեւռ. յար.։)
Հետեւեցուցաք զսուրհանդակ բանիս ընթացից՝ աւետապատճէն նամակամատոյց՝ առ մեծի հովուիս պատուասիրութիւն. (Նար. մծբ.։)
Ձիթենին՝ իւրով շահաւետագոյն բերովք ի մէջ ըմբշական մրցմանցն մատչելով ի մարզումն. (Պիտ.։)
Իբրու ի ճշմարիտ շայեկանացելոց երեւեցան ինձ փորձ եւ ընտիր տունկք։ Զաւետեացն սնուցանէի երկիր արբուցմամբ (գետս յորդանան՝) շայեկանացեալ ի տունկս եւ ի բոյսս. (Պիտ.։)
Յովհաննես աւետարանիչ պարասահմանել ի պարմոս կղզւոջ. (Ոսկիփոր.։)
Իսկ զպրակս աւաթայսն (կամ զպրակսաւաթայսն), եւ զաւետարանն, որ կոչին քարոզութիւնք, ոչ գիտացաք։ Պրաքս տւաթեայքն, (կամ պրաքսաւաթեայքն՝ որ կոչի թէ պօղոսի են, կարծիք երկմտութեան են վասն նոցա. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 4։)
Ոչ եթէ ըստ բնութեան, այլ ըստ աւետեացն աստուծոյ է վերածնութիւն։ Տնօրինելով նմա վերածնութիւն փրկութեան նովիմբ քրիստոսիւ քով. (Ոսկ. հռ.։ Պտրգ. բրս.։)
Ոչ ծանեան եւ ոչ հնազանդեցան տիեզերափրկող աւետարանին. (Ղեւոնդ.։)
Ամենեւին բարեկիր, եւ ունակ բարի աւետեաց.
Սուրբ եւ ամենաբերկրեալ Աւետարանն գոչէ, ուրախութիւն է ի վերայ միոյ մեղաւորի՝ որ ապաշխարէ. (Մաշկ.։)
Որ ինչ գործի կամ լինի ըստ աւետարանին.
Աւետարանագործ վարդապետութիւն, կամ կրօնք. (Կորիւն.։)
Առաքելական ամպոցն ընդ երկնաւս լեռնացեալ բազմաճառագայթ կուտակք աւետարանին. (Խոր. վրդվռ.։)
Պետն վերնական (գաբրիէլ աւետաբեր՝) խամրէ զտիպն իւր բոցանըման. (Գանձ.։)
Որպէս մանանիխ լեալ կսկծեցուսցէ. (Եփր. աւետար.։)
Ըստ կարգի համարողութեան մատթեան աւետարանին. (Սամ. երէց.։)
Պատկառեմ ի պօղոսի եւ ի պետրոսի ձայնակցութենէն, զի զաւետարանն բաժանեցին, բայց զաղքատս հասարակա՛ց արարին. (Ածաբ. աղք.։)
Օրէնս ետ զաւետարանն, զոր որովայնապարարքն խորտակեն. (Տօնակ.։)
Զտօնիս զօրինակն աւետարանին լուսովն պայծառակերպեցին. (Ճ. ՟Գ.։)
Այս վերջացուցանէ զիս ի պատահմանէ պատուոյ։ Վերջացուցին զժողովուրդն (ի մտից երկրին աւետեաց). (Լմբ. առ լեւոն. եւ առակ։)
Յանհասական խնամոցն հայրենի խայտախնդութեամբ բարբառի ձայն ցնծութեան խոստման աւետեաց. (Տօնակ.։)
Հասարակ կանանց յղութիւն մինչ ի ՟Խ օրն՝ մեռելակրութիւն է. եւ ապա շնչաբերի եւ հոգեւորի մանուկն. (Վրդն. աւետար.։)
Իմաստութիւնն աստուծոյ, որ ըստ մերակերպութեան ժառանգ եւ կանգնիչ հայրենի թագաւորութեան (դաւթի) եղեւ ըստ աւետեացն գաբրիէլի. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Աբրահամ էր միահաւանութիւն հօր. (Եփր. աւետար.։)
Կոչի եւ օրինակաւ յարանունութեամբ աղօթարանս այս եւ տաճարս ձեռագործ՝ եկեղեցի. (Վրդն. աւետար.։)
Մարգարէիցն նախապատմութեամբ, առաքելոց աւետարանութեամբ. (Շ. ՟ա. պ. ՟Ժ՟Բ։)
Աստուծոյ վրէժխնդրութիւնն յայտնեսցի։ Սուրբ աւետարանին թողուին զվրէժխնդրութիւնն. (Եղիշ. ՟Գ։)
Ճառ ի մէջ առնուլ զքրիստոսապատում աւետեացն խոստացելոց վասն հոգւոյն սրբոյ (Ագաթ.։)
Քրիստոսապատում վարդապետութեամբ։ Եւ ոչ քրիստոսապատում աւետարանին վարդապետութեամբ կամին համեստանալ. (Ճ. ՟Ա.։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Է։)
Ժառանգօղ աւետարանի կամ աւետարանական վարդապետութեան.
Աւետարանաժառանգք լինէին. (Ագաթ.։) (Կորիւն.։)
Աւետարանաժառանգն գիտութեանց պատահեալ. (Նար. խչ.։)
Բազում արանց կին լինելն հետզհետէ. Կանայք ոչ ունէին ի վերայ միամտութեանն զպարծանս, այլ ի վերայ բազումառնութեանն. (Եփր. աւետար.։)
Պիտոյ է միշտ դաստիարակութիւն աւետարանին. (Յճխ. ՟Բ։)
Ուխտանենգութիւն սրբոյ աւետարանին եկեալ հասեալ ի վերայ նորա։ Ահա ընկա՛լ զայս ձաղսս՝ ասէր, զոր ետ բերել քեզ ուխտանենգութիւն սրբոյ աւետարանին. (Փարպ.։)
Յորս ոչ գոյ ընդդիմաբանութիւնն, թէ իմ է. (Եփր. աւետար.։)
ճաշակելիք, հոտոտելիք, շօշափելիք, յորս պաճարաց եւ գազանաց որովայնամոլագոյնքն եւ գիջագոյնքն յաւետացեալ են եւ պարապեալ. (Փիլ. իմաստն.։)
Ո՞ հարազատաբար, եւ կամ ո՞ հենգնութեամբ քարսզեաց զքրիստոս. (Եփր. աւետար.։)
Ձե՛զ են աւետիքս։ Ո՛չ է ձեզ գիտել զժամս։ Ժամ է մեզ ի քնոյ զարթնուլ.եւ այլն։
Աւետարանիչն յովհաննէս յեռս ձիթոյն եդաւ ... Եդ յեռս ձիթոյն. (Մարթին.։) Իսկ յասելն.
Ունէր (եսաւ) բարս իժս. (Եփր. աւետար.։)
Տո՛ւր ինձ զգենուլ զքեզ (Քրիստոս), եւ մի՛ յոսկեհուռ թելոց. (Եփր. աւետար.։)
Ասիա Եփեսոս է իւր թիմովն, եւ վիճակ Յոհաննու աւետարանչին։ Կորնթոս իւր թիմովն, եւ այլն. (Վրդն. աշխարհ.։)
Կամէր ընտանեբար ընդ միտ մտանել անօրինին։ Նաեւ առն այնպիսի իսկ ընդ միտ մտանիցես։ Ոչ խաբէութեամբ ընդ միտ ինչ մտից մեծին։ Ապրեցուցին զյովնաթան, զի ընդ միտ մտցեն հօր նորա։ Ընդ միտ մտանել աստուծոյ։ Աւետաբերն կարծեաց, եթէ ընդ միտ ինչ մտանիցէ դաւթի. (Եղիշ. ՟Դ։ Ոսկ. եբր.։ Եփր. թագ. ստէպ։)
Ամբարձեալ յօնօք զքեզ խրատեն. (Եփր. աւետար.։)
Չարացն կեանք՝ ջիլք չարութեան լինին. (Եփր. աւետար.։)
Տիպք կոնքացն յառաջ բերելով զմարգարիտն։ Ոչ կիզուն փայլատակունքն զտպացն մարմին։ Թաքեաւ իբրեւ յարգանդի ի խորշ տպի. (եւ այլն։ Եփր. աւետար.։)
Աղօտ է խառնեալ կեղծաւորութիւն. (Եփր. աւետար.։)
Աւետարանեցաւ մարիամու, որ օր տասն էր արեգ ամսեան, որպէս եւ զաքարիայ՝ որօր տասն էր հոռի ամսեան ... ծնաւ նա (Քրիստոս) որ օր վեց էր քաղոց ամսոյ, եւ այլն. (Եփր. համաբ.։)
Ակօս պատառեալ սիրտք մեր արօրով աւետարանին. (Լմբ. սղ.։)
Իբր Աւետ. եւ աւետիք.
Ի բացէ ի բաց ազդ առնէ տալ աւետիս. (Վեցօր. ՟Ը։)
Մահուն մուրհակ գծեալ, եւ աւետեացն կտակ եղծեալ. (Նար. ՟Դ։)
Ծառայից երէց։ Ծառայից երիցուն. (Եփր. աւետար.։)
Մի՛ երթար բազմիր դու յերէց գահու անդ. (Եփր. աւետար.։)
Զինուոր նախ ուսանի զտել եւ ջինջ ունել զզէն իւր։ Զտիմք իբրեւ զզէն. (Եփր. աւետար.։)
Յորժամ խնամ տանի աւետարանիչս կարգին եւ ժամանակին. (Երզն. մտթ.։)
Բարութիւնս աւետարանեսգ եւ կարի իսկ քաջ. (՟Գ. Թագ. ՟Ա. 43։)
Հատն մանանախոյ փոքր, վասն սաստկութեանն կծու. (Եփր. աւետար.։)
Մաքս ի յաշխարհէ առեր (սուրբդ մատթէոս) զփրկեալ որդիս մարդկան՝ աւետարանաւն, զոր հնչեցեր յամենեսեան. (Տաղ.։)
Ի ձեռն կնոջ հոսեցան ի մեզ յոռիքն. ի ձեռն կնոջ աղբիւրանայ ի մեզ լաւագոյնքն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Սմին նման տայ աւետիս Զաքարիաս նոր Սիոն. (Շար.։)
Մարգարիտն ո՞չ գաղտակուրն ծնեալ, ո՞չ իբրեւ ունջ (կամ ունչ) ձեւով յառաջ եկեալ երեւի. (Եպիփ. աւետար.։)
Ի նորոց կտակարանաց չորս աւետարանք միայն. (Կոչ. ՟Դ։)
Զանձն պարտ առնէ, թէ ես եմ. (յն. ինքն զայսորիկ ասէ առնել)։ Ոչ յորժամ ասիցէ, թէ ծածկեցար զայս յիմաստնոց, զաստուած ինչ պարտ առնէ ... ոչ զնա ինչ պարտ առնէ, այլ զնոսա որք մնին պատճառք լինէին։ Ո՞ր է, որ պարտ առնիցէ զաւետարանիչն. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 10. 13։ եւ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 4։)
Ամենայն տուր բարի. (Եփր. աւետար.։)
Աւետարանիչն Սիոնի, օծութեանն անգու, առեալ զպատիւ նախնեացն քահանայութեան. (Ագաթ.։)
Խաբեցին՝ անշահք փոխանակ շահաւետին առնուլ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 3։)
Բնիոնն այն է, որ զկշիռն շարժել կարէ. կէս գարւոյ կշռորդն. (Վրդն. աւետար.։)
Տեսանես անդստին ի գլխոյն, որպիսի ինչ երեւին աւետիքն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 2։)
Ի մատթէ գլուխ աւետարանի. (Կոչ. ՟Ժ՟Դ։)
Զխառնուած օդոց լաւացուցանեն հնարից իմաստիւք. որ եւ Հնարիմացութիւն. (Եփր. աւետար.։)
Անմեղ մարդկան, որ տգետ են իլսելեաց գրոց. (Եփր. աւետար.։)
Յիմար է որ զիւր աղիւրն խնու, եւ յաղագսօտարին վիճի։ Նոյնժամայն եխից տէր մեր զբերանփորձչին. (Եփր. աւետար. եւ Եփր. համաբ.։)
ԽՈՐԱՆ՝ որպէս Խորշք տոմարական աղիւսաց, եւ կոնք համաձայնութեան չորց աւետարանաց. Խանէ.
Սակս տասնխորանաց աւետարանին. (Երզն. մտթ. ի սկիզբն։)
Կանոնս տասն թուով դրոշմեցի քեզ։ Գրելոցն ի ճակատ կանոնին. (Եւս. ի սկիզբն աւետար.։)
Կանովն աւետեաց։ Կանովն աստուածայայտնութեան. (եւ այլն. Շար.։)
Յորժամ կշռեսցես դու ի գիրս աւետարանի խելամուտ լինիս։ Յամենեցունց ընդ միմեանս կշռեալ համեմատութենէն ճշմարիտ գիւտն հասանիցի։ Կշռիցէ զհռոմայեցւոց ժամանակսն ընդ յունաց։ Առ նինեաւ կշռի եգիպտացւոց ՟Ժ՟Զ հարստութիւնն. (Եւս. պտմ. եւ Եւս. քր.։)
Հնչեցին ընդ տիեզերս զաւետիս կենաց։ Ի վերուստ հնչեցին զբանդ կենաց։ Ձայնք հնչեցին սանդարամետք անդնդոց. (Շար.։)
Միայն թէ արժանի աւետարանին գնայցէք։ Միայն թէ զհամարձակութիւն, եւ այլն. (Փիլիպ. ՟Ա. 27։ Եբր. ՟Գ. 6. եւ 14։)
Տակաւին եւս յղկեսցուք զբանն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Մռնչեն իբրեւ զառիւծ, շաչեն իբրեւ զօձ, գոռանզ որպէս վիշապ. (Վրդն. աւետար.։)
Գինի ուրախ առնէ, իւղ զուարթ։ Որդի իմաստուն ուրախ առնէ զհայր։ Աւետիք բարեաց ուրախ առնեն զնա.եւ այլն։
Գիտեն եթէ այսմ իսկ պահակ եմք, զի պատասխանի մարթասցեն տալ աւետարանին. (Եփր. փիլիպ.։)
Ելանիցէ հասանիցէ ծուխն մինչեւ ի նա ի ծակոց առաստաղացն եւ ընդ որմածերպս պրչակին. (Եփր. աւետար.։)
Որպէս եւ տէրն ի սրբում աւետարանին ասէ. (Նար. երգ.։)
Եթէ է ինչ ի լուսոյ խաւար, է եւս յաւետարանին պատուիրան տրուպ. (Եփր. աւետար.։)
Եղեւ կոխտն (սերմն), եւ թռչունք քաղեցին զնա. (Եփր. աւետար.։)
Եթէ մեռեալքն օգտեցան ի նմանէ (ի պատարագէ), եւ՛ս առաւել կենդանիքս օգտեսցուք ի նմանէ. (Եփր. աւետար.։)
Ընկալջիք զնա ի Տէր արժանի Սրբոց։ Արժանի գնալ կոչմանն։ Արժանի աւետարանին գնայ ցէք։ Գնալ ձեզ արժանի տեարն. (Հռ. ՟Ժ՟Զ 2։ Եփես. ՟Դ 1։ Փիլիպ. ՟Ա 27։ Կող. ՟Ա 10։)
cf. ԱՒԵՏԱՒՈՐԵԼ, եւ ԱՒԵՏԱՐԱՆԵԼ. εὑαγγέλιζω nuntio, annuntio
Ի սոփոփանոս զուարթարարս ոմանց աւետէ։ Պետրոս աւետէ. (դուք ի վէմն կենաց շինիք. Նար. ՟Ղ՟Գ. եւ Նար. մծբ.։)
Աւետեաց Քրիստոս խաղաղարարաց, զի եղբարք եղիցին նորա, եւ որդիք Ատուծոյ կոչեսցին. (Մծբ.։)
Ի վերուստ աղաւնի աւետեալ զցածումն ջրհեղեղին. (Դամասկ.։)
Աւետեցաւ կոյսն. (Ոսկ. ծն.։)
Զամբարտաւանուեւեան գալուստն աւետէ սնափառութիւն, (Նեղոս) իմա՛ ըստ յն. ոճոյ՝ զեկուցանէ։
Թէ աւետարանականն ձայն ... ոչ ազդեն ի լսելիս, եւ ոչ քոյդ մեղուական բզզումն. (Շ. թղթ.։)
Քննեսցու՛ք զտեղիս զայս. նախ՝ բնագիրն, եւ ապա զաւետարանն։ Ասէ բնագիրն այսպէս, եթէ տօնք իմ նուիրեալք սուրբ կոչեսցին ձեզ։ Երիս ժամանակս ի տարւոջն տօնեսցիք. զայս՝ բնագիրն. (Շիր. յայտն.։)
Զի մի՛ զեղծիցիմ (կամ զեղծցիմ) ինչ իշխանութեամբս իմով յաւետարանի անդ. յն. չարաչար վարիցիմ. (՟Ա. Կոր. ՟Թ. 18։)
Երթայր ընդ աներկիւղ ճանապարհն բազմախիտ ընդ խճողեալ մարդկան։ Ո՞յք են խճողեալքն՝ եթէ ոչ քաջամարմին այրիքն. (Եփր. թագ. եւ Եփր. աւետար.։)
Խորիսխ՝ որ կոկորդն քաղցրացուցանէ, է շնորհք աւետարանին. (Համամ առակ.։)
Ծխեսցի հուր բազում ի տանն, եւ ելանիցէ հասանիցէ ծուխն մինչեւ ի նա ի ծածկոց առաստաղացն. (Եփր. աւետար. ըստ Լմբ.։) (կամ ըստ այլ ձ. ի ծակուց։)
Ի դժուարինս եւ ի կակղոտս, ի լերինս եւ ի ծործորս. (Եփր. աւետար.։)
Վաղգոյն կանխէր տէր զաւետիսն. (Յճխ. ՟Ժ՟Ե։)
Միւսանգամ նորագեցայց արեգաւետս կենդան. (Շ. այբուբ.։)
Անկուշօղ, կցատող աստուածային օրինացն, որ աւետարանական շնորհացն կիցս ընկենոյր. (Սեբեր. ՟Ժ՟Ա։)
Տուր միայն զկամսդ՝ իմ աւետեացս հաղորդ, եւ ա՛ռ զօրութիւն բարձրելոյն ի ծոցդ. (Շ. տաղ.։)
Ասեն, եթէ հայելի ի պղնձոյ եւ յանագոյ լինի. (Եփր. աւետար.։)
Քրիստոս յարեաւ, ընդ նմա յարի՛ք (կամ ընդ նմայ արիք), աւետիս. (Շ. տաղ. (ուր պահի յ, զի մի՛ նոյն ձայնաւոր կրկնեսցի, ընդ նմա արի՛ք)։)
Զգիւտս շահաւետութեան եւ զբարօրութիւն յերկիր յորդել. (Պիտ.։)
Նկարեաց յակոբ զգաւազանսն ըստ բանի տեառն. (Եփր. աւետար.։)
Անդ աղաւնի շղաբեր ունելով զաւետիս ցածութեան բարկութեանն աւետարանէր։ Շղաբեր աղաւնին զողորմութիւն բարձրելոյն նշանակեաց լինել ի վերայ երկրի. (Եղիշ. մկրտ.։ Զքր. կթ. արմաւ.։)
Բազումք ի նոցանէ ոգեթափք լինին. (Եփր. աւետար.։)
Որոճալ անդրէն՝ որ ի նմա չարութեանց էին վէրք։ Ոչ որոճայ զդժոխս։ Որոճացեալ եւ բացայայտեալ զգերակայ եւ զանհաս աւետարանութիւնս յոհաննեան. (Իսիւք.։ Վրք. հց. ձ։ Յիշատ. նանայի.։)
Որոշեցէ՛ք ինձ զբառնաբաս եւ զպօղոս ի գործ, յոր կոչեցեալ է իմ զդոսա։ Պօղոս որոշեալ յաւետարանն աստուծոյ։ Որոշեաց զիս յորովայնէ մօր իմոյ։ Իւրաքանչիւր ոք ի նոցանէ որոշեցին առաքել ի պէտս եղբարցն։ Ընտրեա՛ եւ որոշեա՛ զտնանկն եւ զտկարն.եւ այլն։
Յօժարութիւն բարուցն կարէ յոլով ուստեք առնել բարի։ Ցուցանի յոլով ուստեք յաւետարանական ասացուածս. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 9. 30։)
Պարարտ էր գինին օրինացն. (Եփր. աւետար.։)
Արդէն փայտատ առ արմին ծառոյ դնի։ Կոտորեսցէ զոստս անտառին փայտատով. (Եփր. աւետար. եւ Եփր. համաբ.։)
Երկուցեալ եմ, զի պեղծ համարիս զաղտացեալս եւ զմարմնաւորս. (Եփր. յաւետար.։)
Ուր չիք գիշեր. աներեկոյ. անստուէր. Յառաջ գալ յաւետարանէ անտի ի հանդերձեալ անգիշեր լուսոյն։
Զի անշուշտ լիցի արդարութիւն հաւատոցն։ Զի անշուշտ լիցի կենաց աւետիք. (Ագաթ.։)
Աւետիս տային հովուացն ի յանդին, որ բացօթէին. (Գանձ.։)
Սպասաւորք, սուրհանդակք, գահաւորք, եւ սենեկապանք. (Եփր. աւետար.։)
եւ անտուստ հնչին՝ բարբառ գետային՝ աւետարանին. (Գանձ.։)
Լերդացաւի եւ դալնկոտի գինի մատուցանէ. (Եփր. աւետար.։)
Ըստ աւետարանի փառաց երանելւոյն աստուծոյ։ Երանելին, եւ միայն հզօր, թագաւոր թագաւորաց. (՟Ա. Տիմ. ՟Ա. 11։ ՟Զ. 15։)
Որպէս եւ գրեալ է յաւետարանն երանելի». յն. ի սրբոց աւետարանչաց։
Ուսա՞ր յումեքէ, եթէ ծառայի տէրն զհաւասար ծառայութեանն ընձեռիցէ. (Եփր. աւետար.։)
Իբրեւ ի թագստոցէ ի գերեզմանէ զգանձ սրբոց իւր առցէ. (Եփր. աւետար.։)
Կալ ՟Մ՟Հ՟Ը. զհոռոմին թուական։ Եւ այս թուական է, որ ըստ հոռոմին զաւետեացն զօր ի չորեքշաբաթու ածէ. (Տօմար.։)
Բարբառ խնդալից՝ աւետեանց։ Խնդալից դիմաց զւարթութեամբ. (Նար. ՟Ժ՟Դ. ՟Ձ՟Ա։)
Խնգանոցն զաստուածածնին բերէ խորհուրդ. իսկ բուրուառն զհրեշտակապետին ցուցանէ աւետարանութիւն առ կոյսն սուրբ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Կոյսն որ ի խօսման կայ։ Նմանեալ են ճանապարհք մեր խօսման եւ զարդու հարսին, եւ հարսանեաց։ Մեք ի խօստման կամք քրիստոսի փեսային. (Եփր. օրին. եւ Եփր. աւետար.։)
Անհաշտեցելոց ծնաւ համոզիչ. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Բարբառ խնդալից աւետեաց հնչման. (Նար. ՟Ժ՟Դ։)
Զերկուս լուասւորսն զմեծամեծս։ Կէտս մեծամեծս։ Քաղաքք մեծամեծք յոյժ։ Նշանս եւ արուեստս մեծամեծս։ Աւարօքն մեծամեծօք։ Մեծամեծ դատաստանօք։ Մեծամեծ հարուածս առնէին։ Ածեր ի վերայ իմ մեղս մեծամեծս։ Մեծամեծքն եւ պատուական աւետիք.եւ այլն։
Զմիջակայ զորմն ցանկոյն քակեաց. (Եփր. աւետար.։)
Որք ցնծալի ձայնիւ մատուցին՝ զլուր աւետեաց մօր նախամեղին. (Գանձ.։)
Աւետիքն յաղթահարեցան յորդեսէր սիրոյ անտի. (Եփր. ծն.։)
Ոչ գեղայարմար եւ չափաւոր բանիւք զաւետարանսն յարմարեալ յանգաւորեցին. (Մագ. յիշ. ոտ.։)
Ի ձայնէ անտի որոտմանց, եւ ի պայթիւն լինելոյ, եւ ի փայլատականց անտի։ Տեսին նոքա զպայթիւն երկնից, եւ զփայլիւն փայլատականց. (Եփր. աւետար. եւ Եփր. ել.։)
Լուծն՝ խաչն, սամոտիք՝ բեւեռքն. արօր՝ աւետարանն. (Ոսկիփոր.։)
Հիմն սկսման բանակիս աւետեաց. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Նախանձեցաւ ընդ նա պոռնիկ ժողովուրդն վիրալից (իմա՛, կամ մեղօք, եւ կամ խոցոտեալ սրտիւ), զի ինքն ոչ ընկալաւ զարքայն ըստ աւետեաց մարգարէիցն. (Եփր. արմաւ.։)
Տիրանայ ամենայն գանձուց առն իւրոյ. (Եփր. աւետար.։)
Առ սակաւ ի բաց բարձմամբքն, եւ փոխածելով յաւետարանն. (Բրս. թղթ.։)
Սուրբ լուսաւորութեան օրս՝ ընծայ տօնական եւ փրկաւէտ ընդձեռեալ մատուցանէ։ Յետս կացաք յօրնաց քոց փրկաւետաց։ Քրիստոնէական փրկաւէտ կոչմանս։ Քրիստոսիւ Յիսուսիւ փրկաւէտ զօրութիւնք կատարեցան։ Փրկաւէտ կենարար բանին. (զքր։ կթ։ Սարկ. աղ.։ Նար. ՟Լ՟Բ։ Շ. բարձր.։ Շար.։)
Քաղցրիկ հնչէր տրտմեցելոցն աւետեաց բան. (Շ. ոտ. բարձր.։)
Անձրեւ քաղցրիկ աստ ցօղեաց, ձայն աւետեաց որոտաց (Սուրբն Մաթէոս). (Տաղ.։)
Քառաբաժ գետոյն յարձակումն։ Քառաբաժ գետովքն զանազանեալ։ Ի չորս բաժանումն լերինն՝ զքառաբաժ ծագումն (կամ ծաւալումն) աւետարանին նշանակէ. (Զքր. կթ.։)
Բանս աւետալիցս լուեալ. (Փարպ.։)
Անճաճանչ ի ծագմանէ աւետարանական լուսոյն մնացաք. (Ասող. ՟Գ. 21։)
Զաւետիս հոգեւոր ցնծութեամբ ընդհանուր առձայնէ բոլոր հայաստանեայցս։ Զքաղցրաբարբառ աւետեաց հնչումն ի հնձանն առձայնէր. (Խոր. հռիփս.։)
Աւետաւորս առաքեաց ընդ ամենայն ատրուշանս աշխարհին։ Առնուին եւս զկահ եւ զկազմած ատրուշանացն. եւ այլն. (Եղիշ. ՟Ա. ՟Գ. ՟Է։) (Փարպ.։)
Լի կամ լցեալ աւետեօք.
Ո՛յք են աւետեաց ձայնք, եւ ո՛յք ողբերգականք. աւազականք, աշխարհականք. (Անյաղթ քեր. յորմէ եւ Երզն. քեր.։)
Ուր իցէ գրութիւն եւ յայտարարութիւն աւետեաց.
Թուղթ աւետագիր. (Կորիւն.։)
Կործանման մահունախաժաման մեծ աւետագիր. (Կորիւն.։)
Կորածանման մահու նախաժաման մեծ աւետագիր. (Նար. ՟Ծ՟Ա։)
εὑαγγέλιον evangelium Ընդունարան աւետեաց. որպէս մատեանն մարդեղութեան որդւոյն Աստուծոյ, եւ տնօրինական գործոց եւ աւետաւոր քարոզութեան նորա, գրեալ ի չորից աւետարանչաց հոգւո սրբով.
Սկիզբն աւետարանի Յիսուսի Քրիստոսի որդւոյ Աստուծոյ. (Մեր. ՟Ա. 1։)
Զմի աւանդութիւն չորս աւետարանս սահմանեալ. (Ագաթ.։)
Ի տան՝ յորում աւետարան եդեալ կայ, ոչ համարձակի մտանել սատանայ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 31։)
Աւետարան հանդերձ խաչիւ տայր տանել. (Եղիշ. ՟Դ։)
Աւետարանումն գալստեանն Քրիստոսի. աւետաելից քարոցութիւն Քրիստոսի եւ առաքելոց. հաւատք՝ եւ վիճակ նորոյ օրինացս.
Ապաշխարեցէ՛ք եւ հաւատացէ՛ք յաւետարանն։ Որ կորուսցէ զանձն իւր վասն աւետարանին, ապրեցուսցէ զնա։ Զոր պաշտեմն հոգւով իմով յաւետարանի որդւոյ նորա։ Տէր հրամանեն՝ յաւետարանէ անի կեալ.եւ այլն։
Քրիստոսեան աւետարանն՝ կեանս է ամենեւին։ Քո կտակն աւետարան է (այսինքն ընդունարան ամենայն աւետեաց). (Նար. ՟Լ՟Գ. ՟Խ՟Գ։)
εὑαγγέλιον praemium nuncii Պարգեւ տուեալ աւետաւոր անձին.
Որում օրէն էր ինձ տալ աւետեչեայ. (՟Բ. Թագ. ՟Գ. 10։)
Աւետեօք. եւ Աւետեաց կանխութեամբ.
Դարձուցանէ զկարգ բանին առ ծնունդն յովհաննու՝ կատարումն առնելով աւետօրէն պարգեւին. (Եպիփ. ծն.։)
Գուժատուքն աւետատուք լինէին. (Վրդն. ծն.։)
Գրաւական աւետեացն շնորհաց, կամ խաղաղութեան, կենդանութեան, կամ սիրոյ, եւ այլն. (Յճխ.։ Նար.։ Արշ.։)
Երկակողմանի խրատուք՝ սպառնալեօք եւ աւետեօք. (Տօնակ.։)
Եօթնաւորքս այլ աղբիւր են պէսպէս թուոց. (Եփր. աւետար.։)
Զի մի՛ զեղծիցիմ (կամ զեղծցիմ) ինչ իշխանութեամբս իմով յաւետարանի անդ. յն. չարաչար վարիցիմ. (՟Ա. Կոր. ՟Թ. 18։)
Ոչ միայն հակառակ՝ ընդդիմակին ընդդիմանայ, այլեւ նմին իսկ չարին՝ յոյժ չարն. (Եփր. աւետար.։)
Աւետարանն ինքնախօս ճշմարտաբանութիւն տէրունի. (Տօնակ.։)
Եզն (օրինակի) ի ղուկաս, որ հանդարտ եւ լայնակօս տանի զոճ աւետարանին. (Նչ. եզեկ.։)
Խոստացումն խոստաբանութիւն. խոստանալն. եւ Իրն խոստացեալ. որ ի սուրբ գիրս ստէպ թարգմանի եւ Աւետիք, որպէսխոտումն աստուծոյ առ մեզ.
Զմարգարիտ պատուական եւ ծանրագնի (կամ ծանրագին). (Եփր. աւետար.։)
Ղուկաս գրեաց հրամանաւ պօղոսի՝ ընդարձակ եւ առատ բանիւ, որպէս իւր վարդապետին ոճն է. եւ մարկոս՝ պետրոսի, նման իւր վարդապետին՝ կարճաբան եւ համառօտ. (Վրդն. աւետար.։)
Ոչ եւս եղիցի կրակաբեր ի տան եսաւայ. (Եփր. աւետար.։)
Ընկալեալ զհիւրոյթսն՝ հաստատէ զաւետիս ծննդեան սահակայ. (Նախ. ծն.։)
Առեալ հոգելից եւ հոգեմուխ աստուածատեսացն զաստուածատուր աւետիսն. (Ագաթ.։)
Հայրն որդւովն միաշաւիղք գնացին չարաւ, որպէս քամ եւ քանան. (Վրդն. աւետար.։)
Յեղակարծ զնա կարծէին, թէ Քրիստոս է. (Եփր. աւետար.։)
Ծովու ալեկոծութիւնք հարկանին նաւուղղին յուղղընթաց ճանապարհէն. (Եփր. աւետար.։)
Իսկ զմամինն պատեաց պատկառոտն ի մանկունս եւ սուրբ կուսանն Յովհաննէս։ Պատկառոտն Մարիամ ոչ համարձակէր զաւետիսն ասել Յովսէփայ. (Տօնակ.։)
Պարզամտացն աւետարանեսցուք զյարութեանն Ճառս. (Նանայ.։)
Առ ի պարզամիտ ճնճղկացն կորուստ. (Եփր. աւետար.։)
Ի վերայ վեհաւետ ջուրդ ովկիանոյն սիգաքայլ ոտիւք սրընթացութեամբ սխրացեալ. (Երզն. լս.։)
Վերագրէ (աստուածաբանն) զճառն ի յայտնութիւն քրիստոսի, եւ սկսանի ի ծնունդն քրիստոսի։ Ղուկաս զաւետարանն եւ զգործսն առաքելոցն՝ զյունացս աշխարհէն վերագրէ (առ թէոփիլոս ի յոյն լեզու)։ Վերագրէ ղուկաս ի հրամանէ սուրբ հոգւոյն. եւ եղեւ ասէ ընդ աւուրսն ընդ այնոսիկ։ Որպէս վերագրէ երանելին պետրոս, եթէ կերաք եւ արբաք ընդ նմա յարութեան։ Որպէս վերագրեաց երանելին մովսէս, թէ տեսանիցէք զկեանս ձեր կախեալ զփայտէ։ Վասն քո վերագրեաց սողովմոն, փայտ կենաց է ամենեցուն. (Կամրջ.։ Փստ առ զքր։ Զքր. կթ. ծն. Զքր. կթ. հմբ. Զքր. կթ. խչ.։)
Աւետիս տալ վերնայնոցն. (Եփր. համաբ.։)
Յաթոռն վսեմական զետեղումն։ Սրբոյ եկեղեցւոյ վսեմական սահմանք օրինադրեցին։ Յետ վսեմական վերծանութեան սրբոյ աւետարանին. (Մաքս. եկեղ.։)
Զի ոչ իմովս ինչ սնոտիապատուաստ փառատրիս երգով։ Երրորդութեանն փառատրելի անուամբն։ Էութիւն փառատրելի։ Աւետարանեցաւ, ուստի փառատրեցաւ։ Միշտ փառատրեսցիս դու սովին օրհնութեամբ. (Նար.։)
Զուարթուն սերովբէն ի վերայ վիմին փողերգէր, փողէր զաւետիս, տէր յարեաւ, դուք զո՞վ խնդրէք. (Շ. տաղ.։)
Քառաբաժ գետոյն յարձակումն։ Քառաբաժ գետովքն զանազանեալ։ Ի չորս բաժանումն լերինն՝ զքառաբաժ ծագումն (կամ ծաւալումն) աւետարանին նշանակէ. (Զքր. կթ.։)
Վասն ի տանն օթագայելոց ... ոչ կամէին օթագայելն առ նոսա ... օթագայաց առ նոսա։ Ի լերինն կամ ի լերինս օթագայեալ։ Աւետի՛ս ձեզ օթագայեալքդ ի բացի. (Ոսկ. յհ.։ Ձ. խոստ. եւ Վահր.։ Լմբ. վերափոխ.։)
Կամեցան զանձինս իւրեանց ունել օրինադիր վարդապետս։ Կայցեն դպիրք օրինադիրքն ժողովրդեանն. (Եփր. աւետար. եւ Եփր. թուոց.։)
Առ հայր քո օրհնարան՝ ահաւոր անուն՝ ձգեալ մատուսցես։ Հաստատուն եղեալ մեծապէս օրհնաբան աւետեաց քոց ձայն. (Նար. ՟Ղ՟Բ. ՟Խ՟Բ։)
Անհեշտակի համեմ զբովանդակ կերակուրն ապականէ. (Եփր. աւետար.։)
Բարութիւն ամենայն երկրիս եգիպտացւոց ձեզ լիցի։ Տաց ձեզ յամենայն բարութեանց եգիպտացւոց։ Ո՞ ցուցցէ մեզ զբարութիւն։ Անձն նորա ի բարութեան անձինք ձեր։ Կեցցեն ի բարութեան անձինք ձեր։ Զքաղցեալս լցոյց բարութեամբ։ Տունս լի ամենայն բարութեամբք։ Զբարութիւնս երկրի կերջիք։ Անձն ունիս բազում բարութիւնս։ Այր զօրութեան ես դու, եւ բարութիւնս աւետարանես.եւ այլն։
Աւետաբե՞րք են, թէ բօթազրոյցք. (Երզն. քեր.։)
Զբանջարեղինացն եւ զդալարեղինացն. (Եփր. աւետար.։)
Վասն տկարագունիցն եւ երագալուծիցն. (Եփր. աւետար.։)
Երեքսայրի սրով վիրաւորեաց զնա. (Ոսկ. աւետար.։)
Իսկ Եփր. աւետար.
Իսկ (Եփր. աւետար.)
Որինչ յայտնի է, աւետարան է. եւ որ ինչ խարուրեալ. մարգարէութիւն. (Սեբեր. ՟Դ։)
ԾԱՂԿԱԶԱՐԴ. գ. Տօն արմաւենեաց՝ յաւուրս գարնանային ծաղկաւէտ վայելչութեանց. ծառզարդար. որպէս եւ Երկրորդ ծաղկազարդ ասի կիւրակէն զկնի համբարձման, զի յայնժամ ըմտ կարգի պաշտամանց լինի վերստին ընթերցուած աւետարանաց բուն ծաղկազարդի։ Շար. խորագր։ Տօնացոյց.։
Զի խրոխտացեալ՝ ջերմագոյն իմն շնչէ եւ ծանրագոյն յռնդացն. (Եփր. աւետար.։)
Իսկ Եփր. աւետար. պարզէ ըստ յունին այսպէս.
Խնդրեսցես զնա ի ճակատ կանոնին, ընդ որ կարմրագրովն ներքնադրոշմնն իջուցանիցէ. (Եւս. նախ. աւետ.։)
Ոչ միայն որ գործեն ինչ չար՝ պատճառք են չարի, այլեւ որք հաճոյակիցք լինին գործելեացն. ապա ուրեմն անգործն՝ ամենայն դատարկի հաճոյակից լինի, թէպէտեւ ինքն ի մէջ ոչ իցէ. (Եփր. աւետար.։)
Յեսու եւ քաղէբ համակամեցան, եւ միայն ժառանգեցին զաւետեաց երկիրն. (Եփր. աւետար.։)
Զհայրն մշակ, փոխատու, համոզակեր, եւ առատ պարգեւատու բանն անուանեաց. (Եփր. աւետար.։)
Զգաբրիէլ յաւետաւորութիւն առաքեալ հայկանման կուսին. (Նար. յովէդ.։)
Հաստահիմն առ ի խոստացեալ աւետիսն քաջալերել. (Կորիւն.։)
Առ մարիամու ոչ հայր ոք հարկատրեաց, այլ կոյս ինքնածին. (Եփր. աւետար.։)
Որչափ բիւրս ի հրէիցն աւետարանին հնազանդեաց. (Խոսր.։)
Շնչաբերի եւ հոգեւորի մանուկն։ Մինչեւ կատարեալ հոգեւորեսցի, եւ մարդ ծնցի. (Վրդն. աւետար. եւ Վրդն. ել.։)
πρεσβεύω legatione fungor. Պատգամաւորութեամբ զեկուցանել, աւետարանել.
Յաւետաբեր թղթոյս քո հրճուումն։ Ընդ աստեղսն հրճուումն. (Մագ. ՟Ի՟Է։ Շար.։)
Յորո՛ւմ ճառագլխի կամիցիս գիտել։ Զո՛ր ճառագլուխ եւ ունիցիս. (Եւս. նախ. աւետ.։)
Ի մոռացօնս դարձուցեալ զկենսաբեր աւետիսն յառաջագիրս. (Ագաթ.։)
Յառաջադիր չարչարանք, կամ խորհուրդ չարչարանաց. կամ աւետարան (ղկ. նախ քան զգործս առաքելոց). (Ագաթ.։)
Յստակամտաց հովիւ, ընդդիմացողաց դատաւոր. (Եփր. աւետար.։)
Արդար խօսք Վահանայ, եւ նուաճմանս (ամենայն հպատակութեան) աւետիք ուրախացուցին զիս. (Փարպ.։)
cf. ՇԱՀԱՒԵՏԻՄ
Մինչ ի խ օրն. եւ ապա շնչաբերի եւ հոգեւորի մանուկն։ Ի քառասուն օրն շնչաբերի մանուկն եւ կենդանանայ. էգ մանուկն յետ եղկուց քառասնից յութսունն շնչաբերեալ կենդանանայ. (Վրդն. աւետար.։ Կանոն.։)
Մեռայց այսուհետեւ, որովհետեւ տեսի զերեսս քո։ Եւ արդ զի՞նչ արարից, որովհետեւ կորացոյց իսրայէլ զպարանոց իւր։ Որովհետեւ եցոյց քեզ աստուած զայդ ամենայն, չիք այր իմաստնագոյն եւ խորհրդական քան զքեզ։ Որովհետեւ արարէք միում յեղբարցս այսւցիկ փոքրկանց, ինձ արարէք։ Իսկ որովհետեւ զայս աւետիս ունիմք սի՛րելիք, արբեսցուք զանձինս մեր։ Արդ որովհետեւ մանկունք հաղորդեցին արեան եւ մարմնոյ.եւ այլն։
ἑγκαρπόω, ἑκκαρπόω, -ομαι fructuosum reddo, fructum colligo. Պտղաւոր առնել. պտղաւետել. բարգաւաճ կացուցանել.
Որք անուան ստուգաբան են քննիչք, զփառացն անուն կրկին իմանան։ Այր բանիբուն գիտութեամբ, ստուգաբան ի կարգադրութիւն ճառից։ Խաբեբայք եւ պատրիչք փոխաբերեցան ընդ տրանց արդարոց եւ ստուգաբանից։ Աւետարանիչքն եւ առաքեալքն եւ ստուգաբան վարդապետքն. (Կիւրղ. գանձ.։ փարպ։ Յհ. կթ.։ Լծ. կոչ.։)
Յօրինացն յաւետարանն փոխաբերիցէ։ Յօձի փոխաբերիցի կերպարան. (Նանայ.։)
Քառահոլով չորից աւետարանչաց։ Քառահոլով տարերք զհնութիւն յառաքին յեղանակելով լինելութիւն։ Հաստատեաց զքառահոլով բերումն տարերաց։ Քառահոլով եղանակօք։ Քառահոլով վտակօք արբուցանէ զտիեզերս. (Մամբր.։ Սհկ. կթ. արմաւ.։ Տօնակ.։ Ասող. յիշատ.։ Պիտառ.։)
Կցորդ, ընկեր՝ գործակից ի քարոզութեան աւետարանի.
Ո՞յք էին ամուսնաւորք յառաքելոցն։ Յովհաննէս եւ Յակովբոս եղբայր իւր եւ Թովմաս կոյսք էին, եւ այլք ամուսնաւորք. (Վրդն. յաւետ.։)
Եւ դու դիտեա՛ ինձ աստանօր զանդժուարին իմաստութիւն աւետարանչին. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 28։)
Ասեն՝ թէ անընդունակ է (այդր հատուածոյ՝) առաջին թարգմանութիւն Աւետարանին. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Բարձրագոյն եւ մեծամեծ խորհուրդ առակաւորեաց սողովմոն։ Որպէս առակաւորի յաւետարանին. (Նար. երգ.։)
ԱՒԵՏԱՐԱՆԱԿ որ եւ ԱՒԵՏԱՐԱՆԻԿ. Աւետարան փոքրիկ, կամ ի փոքրիկ դիրս գրեալ եւ կազմեալ. եւ Տուփ փոքր՝ յոր եգեալ իցէ հատուած ի բանից աւերտարանի.
Որպէս եւ այժմ բազում կանայք աւետարանակ կախեն զպարանոցաց մանկանցն. (Երզն. մտթ.։)
Աւետարան փոքր. աւետարանակ.
Աղաչեմ զձեզ, արարէ՛ք ինձ աւետարանիկ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։ ՃՃ.։)
Բայց միայն աւետարանիկն յիւր անունն՝ յեկեղեցւոջն Աստուածոյ կայր. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
Քարոզ աւետեաց. աւետաւոր.
Աւետաքարոզ հրեշտակք։ Լինել աւետաքարոզ յարութեան. (Կանոն.։) (Սանահն.։)
Յայտնեցաւ նախ հրեշտակաց, զի աւետաքարոզ եղեն տիեզերաց. (Տօնակ.։)
Աղիա վերացաւ յերկինս՝ իբրեւ աւետաքարոզ վերնոցն. (Անան. ի յհ. մկ.։)
Աւետարանապէս, այլ ոչ գրաւորաբար. (Ածաբ. պասեք.։)
Դրախտաբուղխ գետքն։ Չորրորդ գետն դրախտաբուխ. (Վրդն. լս. եւ Վրդն. աւետար.։)
Աւետաբեր յարութեանն եղեալ՝ զանդրանկին ի մեռելոց զելողութիւնն քարոզեաց. (Ճ. ՟Թ.։)
Եւ զտղայսն օրինակէ եւ զառամագոյնսն. (Եփր. աւետար.։)
Հնարագէտք կարեն արգելուլ ընդդիմական շնչով զջուր յամանի. (Եփր. աւետար.։)
Սահակաւ եւ յակոբաւ հանդերձ ժառնգակցօք նոցին աւետեացն ի քիստս յիսուս. (Եփես. ՟Գ. 6։)
Խնդահրաւէր դասքն ազատելի՝ յերգս աւետեաց ի տունտիրունի։ Խնդահրաւէր որդիք սիոնի. (Գանձ.։)
Ա՛ռ քար յայլոց լերանց, եւ հանդե՛ս հուր՝ ծայրատաշելով. (Եփր. աւետար.։ յորմէ Տօնակ.։)
Կարկառմամբ ձեռի քո այցելութեան ձգել զիս առ քեզ։ Կարկառմամբ շնորհի աջոյդ։ Ձեռինս կարկառման։ Առ կարկառումն աջոյ։ Յաւետ կարկառմամբ (ի շնորհել զպարտիս). (Նար.։)
Զերիս աւետարանիչս զհամաբարբառս զմատթէոս, զմրակոս, եւ զղուկաս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
ՀԱՄԱԲԱՐԲԱՌ ԴՐՈՒԱԿՔ կամ ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ. որ եւ ՀԱՄԱԲԱՐԲԱՌՔ. ἀρμονία, ὀμοφωνία harmonia, concordantiae Ձայնակցութիւն տեղեաց աւետարանչաց ընդ միմեանս. որպէս եւ նմանաձայն բանք սուրբ գրոց ողջոյն. համեմատութիւն վկայութեանց.
Զհամաբարբառս այլոց աւետարանչացն զդրուակս եդեալ առընթեր միմեանց. (Եւս. նախ. աւետ.։)
Մեկնութիւն աւետարանի համաբարբառ։ Կատարեցաւ համաբարբառս հօր եփրեմի, որ ըստ չորիցն աւետարանաց. (Եփր. համաբ.։)
Զբեղմնաբեր տունկս ... ճշմարտոռոգ աւետարանին համբակս. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Մայրաքաղաք աղիտից, կամ անիրաւութեան. բարութեան, կամ շահաւետութեանց. (Պիտ. ստէպ։)
Զձայնս որ ի սուրբ աւետարանսն, վարեաց միակողմանի, որպէս զեւտիքէսն, կամ որպէս զնեստոր. (Ժող. շիրակ.։)
Եւ զի ասաց՝ ձեր, մտածութիւնս տայ, թէ՝ եւ այլ. (Եփր. աւետար.։)
Կատարեալ ունի Տէր (ի մարդանալն՝) յարակցմամբն առ յարակցութիւն. (Եփր. աւետար. (որ է ոճ օտար ի հայկաբանութենէ)։)
Զի մի՛ բարեացն մարգարէութեամբն ծուլացեալք գտանիցին, եւ խաղաղութեանն աւետեօք յուղութիւնս հատանիցին. (Ոսկ. ես.։)
Նորապարգեւ շնորհ աստուածութեան։ Աշակերտքն աւետարանիչք նորապարգեւ (կամ նորապարգեւք) կտակարանաց. (Ագաթ.։)
Աւետաւոր լինիմ պատճառաբանիդ, երբէք՝ թէ զթշուառութիւնն թողցես, ընձեռեցից յայտնի լուսաւոր բան. (Մագ. ՟Ի՟Բ։)
Եւ սերմանա սերմանահան քաջ զսերմանիս աւետարանին լուսոյ. (Խոր. հռիփս.։)
Ե՛կ հրեշտակ, սպասաւորեա՛ սքանչելեացս. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Մի՛ ընչաւետանալ ի նոցա տարակուսելն. (Ածաբ. աղք.։)
Խնդութեամբ երեւեալ տրտմազգեստիցն աւետաբեր բանիւ. (Սկեւռ. յար.։)
Որ է իբր ի գոյն ցորենոյ. ցորենի գունով. (ՃՃ. Վրք. մրկ. աւետ.։)
ոչ յաղագս քանիութեան ասաց տէրն, թէ որ ի փոքուն, եւ այլն։ Ոչ ի քանիութենէն, այլ ի նմին իսկ յիրէն պարտական է. (Եփր. աւետար.։)
Վասն ի տանն օթագայելոց ... ոչ կամէին օթագայելն առ նոսա ... օթագայաց առ նոսա։ Ի լերինն կամ ի լերինս օթագայեալ։ Աւետի՛ս ձեզ օթագայեալքդ ի բացի. (Ոսկ. յհ.։ Ձ. խոստ. եւ Վահր.։ Լմբ. վերափոխ.։)
Յուսով հաստատեալ կան յառհաւատչեայ կեանսն։ Յուսով արքայութեանն առնուլ աստ զառհաւատչեայ արդարութիւնն։ Տայ աստ զառհաւատչեայ երանութիւնն։ Զի զառհաւատչեայն բերցեն զպտուղ։ Առհաւատչեայ զառհաւատչեայ աւետիսն. (Յճխ.։)
θεολόγος theologus Որ խօսի զԱտուածոյ վարդապետական օրինօք. վարդապետ եկեղեցւոյ. եւ ըստ այսմ գրի որ նազիանզանցին մականունի Ատուածաբան՝ որպէս խորագոյն եւ զօրագոյն ի տեսական աստուածաբանութեան. եւ Յովհաննէս որդին որոտման կոչի Աստուածաբան աւետարանիչ, զի յայտնագոյնս եւ բարձրագոյնս ճառեաց զաստուածութենէ բանին.
Յայտնութիւն սրբոյն Յոհաննու առաքելոյն, եւ աստուածաբան աւետարանչին. (Յայտ. Վերնագիր։ Նար. ՟Ղ՟Գ. եւ այլն։)
ԱՍՏՈՒԱԾԱԲԱՆ. Որ խօսի զբանս Ատուածոյ, կամ գրէ եւ պատմէ զաստուածային պատգամս. cf. ԱՍՏՈՒԱԾԱԽՕՍ։ Ըստ այսմ աստուածաբան կոչին մատենագիրք սուրբ գրոց, մարգարէք, եւ առաքեալք, եւ աւետարանիչք, ըստ իմիք եւ նահապետք.
Մատնիչն յանդիմանութիւն ի վերայ ածէր աւելորդածախիցն. (Եփր. աւետար.։)
Բարձրահռչակ (կամ բազմահռչակ) աւետագրութեամբ ... գրեն. (Նար. առաք.։)
Զծերացեալ եղէդն փոխաձեւել առ դալարազգեաց ձեւս. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Դժուարաբոյժ իսկ են, եւ անբոյժք։ Պարտ է գոլ ... իբրու յաւետագոյն՝ կա՛մ դժուարաբոյժ, եւ կամ մանաւանդ ամենեւին անբոյժ՝ առաքինութիւնքն. (Պղատ. օրին. ՟Ե. եւ ՟Ը։)
Խօսեալն՝ այնուհետեւ հարսն երաշխաւորեալ գոյ. (Ոսկ. յաւետումն.։) յն. κατηγγυᾶτο oppignorata est
Երկնային հատն զերկնահաստածն պարարտացոյց եւ հանգոյց. (Եփր. աւետար.։)
Քարոզն առաքելական, եւ աւետարանականն կենսահրաւէր. (Տօնակ.։)
Հաւասարակից են բանք նորա՝ գրոյն. (Եփր. աւետար.։)
Ընկալեալ էր նոցա զաւետարանն եւ հեթանոսք. (Եփր. կողոս.։)
Արդար խօսք Վահանայ, եւ նուաճմանս (ամենայն հպատակութեան) աւետիք ուրախացուցին զիս. (Փարպ.։)
Ուր իցէ որոշումն ինչ չորից գլխոց (բանի. որպէս ի գիրս աւետարանչաց, կամ ի տաճարի աւետարանս).
Որպէս եւ գրեալ է ի չորեքգլխեան աւետարանի անդ մարկոս (վասն պղծոյն անապատի). (Եփր. աւետար.։)
Ի չորեքշաբաթսն եւ յուրբաթսն։ Չորեքշաբաթուն ընթերցուածք։ Չորեքշաբաթքն եւ ուրբաթքն։ Յուրբաթու եւ ի չորեքշաբաթւոջ։ Ի չորեքշաբաթուն։ Յաւուր չորեքշաբաթու։ Գտանես չորեքշաբաթ զօրն՝ աւետեաց. եւ այլն. (Արշ. ստէպ։)
Զքոյդ ձեռն կարող եւ հզօր գի՜ր ի սուրբ յաւետարանիս յայսմիկ, յորում պատարագակիցք իմ ունիցին ի վերայ սորին գլխոյ. (Մաշտ.։)
Նովին աճեցմամբ՝ առաւելութեամբ քո ողորմութիւնդ աւետարանեսցի. (Նար. ՟Լ՟Է։ )Իսկ ի ՟Ղ՟Գ. սուրբ միւռոնն կոչի աճեցումն տղայոց, իբր աճեցուցիչ։
Զօրացուցանէ զտկարութիւն մեր, եւ մոռանամք մեք զանաւագութիւն մեր. (Եփր. աւետար.։)
Անյերկուանաբար ընկա՛լ զաւետարանեալսդ քեզ. (ՃՃ.։)
Երագունք (են փորձութիւնք), եւ անվստահանալիք. (Եփր. յաւետար.։)
Մեծ աւետիք են այսօր աստուածահօրն ադամայ. մեծ աւետիքեն այսօր աստուածահօրն Յովսեփայ. (Գանձ.։)
Արդիւնակատար ըստ աւետարանին զիւրեանց մշակութիւն ցուցանեն. (Կորիւն.։)
cf. ԱՒԵՏԱՐԱՆԱԿԱՆ.
Եւ զվաստակ աւետաւորականոտիցն ճգանց արիապէս ի գլուխ իւր կապեաց. (Նար. մծբ.։)
Խորհուրդ՝ որ հաւատով ճանաչի, եւ ոչ բազմիրութեամբ որոնի. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Զմեղաւորսն կամեցաւ զղջացուցանել։ Զղջացուցանէ զնա խղճիւն յապաշաւանս. (Եփր. ծն. եւ Եփր. աւետար.։)
Յաւետարանն ինքնադիմաբար ընդ մեզ խօսեցաւ տէրն։ Երեւեցաւ մեզ ոչ առակաւ եւ նմանութեամբ ի մասունս որպէս մարգարէիցն, այլ ինքնադիմաբար էութեամբ եւ բնութեամբ. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Ա։)
Խաչազգեստեալք յաւետարանական ճանապարհս պատուիրանաց քոց. (Մաշտ.։)
Բովանդակ ծաղկաւետանայր երկիր. (Մամբր.։)
Եթող նոցա զգիրս աւետարանին մատթէոսի հեբրայեցերէն գրով. (Եւս. պտմ. ՟Ե. 10։)
Ճշգրտագործեալ զչորից աւետարանչացն պատկերս. (Արծր. ՟Ե. 8։)
Առանց յարահիւսման մարմնոյ ծնեալ՝ ոչ կարէ մարդ լինել. (Եփր. աւետար.։)
Շահաւետագոյն. պիտանագոյն. եւ Առաւել բարեբեր. γονιμώτερος fructuosior.
Քարոզէր եւ ինքն զաւետարանն շնորհաց ուղղափառապէս։ Ուղղափառապէս առցուք զասացեալն. (Կիւրղ. գանձ.։)
Աշխարհն (ճենաց) քրքմաւետ, եւ սիրամարգաշատ. (Խոր. ՟Բ. 78։)
Իսկ զի՞նչ կրակն լուցանել, եւ տէրընդայս ասել. ծերքն եւ տղայքն շուրջ գային զբոցովն, եւ գոչէին, ա՛յ տէր ընդ այս, ա՛յ տէր ընդ այս. (Տօնակ.։) Այլ յայտ է թէ կրակավառութիւնն հայի ի խորհուրդ բանիցս, Լոյս ի յայտնութիւն. Հուր եկի արկանել. որ են ընթերցուածք աւետարանի ՛տ Տեառնընդառաջն։
Ծաւալեալ ընդ տիեզերս. սփռեալ յաշխարհ ամենայն. Տիեզերածաւալ լուսոյ աւետարանին. (Խոր. հռիփս.։)
Ո՞չ դու ասացեր, եւ ես տիրեցուցի. այսինքն հաւատարմացուցի արդեամբք. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Առ անապականագործ գերեզմանի քո աւետարանէր խնկաբերիցն. (Գանձ.։)
Տե՛ս զանցասըմնութիւն աւետարանչին. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 39։)
Որք աստուածավաճառք եւ աւետարանաչահք լինին. (Ոսկ. ՟բ. կոր.։)
Առ ձգեաց նախ աստուածութիւնն զյակովբ առ ջրհորն։ Ետես Մովսէս, թէ զօրագոյն է զէնն՝ զոր ետ աստուածութիւն։ Աստուածութիւն յայտնեցաւ ի վերայ զոհից։ Քրիստոս բան Աստուծոյ գոլով, ի Մարիամայ մարդ ծնանի ... յԱստուծոյ, եւ ի կուսէ Քրիստոս։ Մարիամ ծնաւ զաստուածութիւն՝ ամենայն արարծոցս զանհամեմատելին. (Եփր. ծն.։ Եփր. ել.։ Եփր. ղեւտ.։ Եփր. աւետար. եւ այլն։)
Ի սկզբունս բարեպտղութեան աւետարանականին. (Պրպմ. ՟Ի՟Է։)
Տեսանե՞ս զհամեմատութիւն մարգարէական եւ առաքելական եւ աւետարանական պատգամացն. (Խոսր.։)
Եղեւ տունն առանց երկաթոյն շինեալ ի հարկատրութիւն աստուծոյ. (Եփր. աւետար.։)
Հնապատմութիւն աւետարանին. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Հի՞մ եւ զգործեցեալսն ի Քրիստոսէ պատմագրութեամբ մեզ ետուն աւետարանագիր սուրբ հարքն. (Յհ. իմ. ատ.։)
Սաղմնառութիւնն եղիսաբեթի։ Ի վեցերորդում ամսեանն սաղմնառութեանն յովհաննու. (Տօմար.։ Ոսկ. յաւետիս.։)
Սկսեալ ի սաղմնառութէանն յովհաննու, եւ յաւետեաց կուսին. (Մեկն. ղկ.։)
Երթայր վերամբարձ ի սրովբէածածուկ աստուածաբանութեանն. (Վրդն. աւետար.։)
Խնդութեամբ երեւեալ տրտմազգեստիցն աւետաբեր բանիւ. (Սկեւռ. յար.։)
Աստուածապարգեւ աւետիք, կամ գիր կամ բարին. (Ագաթ.։ Խոր. հռիփս.։ Կորիւն.։ ԼԾ. աստուածաբ։)
Տնկեալ իբր ի պարտիզի աւետարանին, կամ աւետարանաւ.
Բուրաստանեալ աւետարանատունկ մանկունս եկեղեցւոյ. (Թէոդոր. ի կոյսն.։)
Աւետարանելն՝ ըստ ամենայն առման. որպէս աւետաւորութիւն. աւետումն.
Հաւատամք գաբրիէլի աւետարանութեանն. (Կամրջ.։)
Նա զամնեսեան կոչեաց. բայց ընկալան զաւետարանութեան կոչումն ոմանք. (Լմբ. յովէլ.։)
Ընդ նոսին աւետարանոթեամբ քարոզեսցուք զքո միայն զսքանչելիսդ. (Շար.։)
Եւ Պաշտօն եւ գործ աւետարանչի. քարոզութիւն կամ բան եւ վարդապետութիւն աւետարանի.
Շնորհ առաքելութեան, մարգարէութեան, աւետարանութեան, Յճխ. (՟Ե։)
Զի մի՛ հայհոյեսցի պաշտօնն մեր, այսինքն աւետարանութիւնն մեր։ Եղիցես դու քաջալերեալ ի պաշտաման քում, այսինքն յաւետարանութեան քում. (Եփր. ՟բ. կոր. եւ Եփր. ՟բ. տիմ.։)
Պօղոս, որ հրաման աւետարանութեան էառ. (Զքր. ծործոր.։)
Աշակերտեալ նմին սովորական աւետարանութեան. (Կորիւն.։)
Վա՛յ է հոդւոյ՝ որ ոչ պահեաց զաւետարանութիւն ամբիծ. (Վրք. հց. ՟Գ։)
Սարսափելի աւետարանութիւն փրկչին Քրիստսի, թէ որ ուրասցի զիս. (Յհ. կթ.։)
Մեծացուցեր զնոր աւետարանոթեանդ պատիւ. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Բաջաղեցուցանէ մեծամեծս եւ ցուցանէ դուզնաքեայս. (Եփր. աւետար.։)
cf. ԶԳՕՆՈՒԹԻՒՆ, ըստ III նշ;
Ի զգօնաւորութեան Սողոմոնի գրեալ է։ (Եփր. աւետար.)
Ցանկութեան կիրք ողորկեցուցանէ զմարմինն, այլ թառամեցուցանէ զմիտսն. (Եփր. աւետար.։)
Իմաստունք ծագեսցեն իբրեւ զլուսաւորութիւն ի հաստատութեան։ Փառօք մեծօք եւ լուսաւորութեամբ ի յաւիտենականէն։ Ցուցցէ աստուած ի ներքոյ երկնից զամենայն լուսաւորութիւնս քո։ Առաւել քան զլուսաւորութիւն արեգական։ Զի մի ծագեսցէ ի նոսա լուսաւորութիւն աւետարանի։ Ի լուսաւորութիւն գիտուոթեան փառացն աստուծոյ։ Լուսաւորութիւն նմանեալ ականց պատուականաց.եւ այլն։
Երկիր ի փչաբեր անիծից յառաջին դառնալով ծաղկաւետութիւն. (Մամբր.։)
Ասեն (ախտարքն)՝ թէ ըստ ճակատագրին բերեն մարդիկ՝ զոր պատահեցուցանեն նոցա աստեղքն ի ծննդեանն։ Պատահեցոյց Պօղոսի զիւր աւետարանին պաշտօնն։ Ոչ թէ որդիութեանն կարգ, ասէ, պատահեցուցանէ զնա բարւոյ. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. առակ.։ 7)
Վասն Աստուածային փոխակերպութեան՝ մի աւետարանիչն զկնի ութ աւուր ասէ, եւ միւսն վեց աւուր. (Դամասկ.։)
Քաղցրացուցանել մեզ զօրհնութիւն նորա. Խորիսխ՝ որ զկոկորդն քաղցրացուցանէ, է շնորհք աւետարանին. (Համամ առակ.։)
Ի լրումն ցուցման կանխապատմութեանց աւետեաց ըղձից. (Նար. գանձ խչ.։)
Երկրորդ կեանքս (ըստ աշխարհի), որ ըստ իւրեանց կամացն կրօնաւորին, զկրկնադիւրութիւնն արտաքս քան զսահմանս՝ առնէ ի կորուստ. (Եփր. աւետար.։)
Զի՞նչ է զոր կամից այժմ հակառակադրութիւնս այս (յասելն, ոչ ոք, եւ ամենեքեան). (Եփր. աւետար.։)
Զկատարեալ օրէնս աւետարանին ի հանգունակցութիւն էած հնոյ կտակին. (Ոսկիփոր.։)
Աւետարանն՝ ինքնախօս ճշմարտաբանութիւն տէրունի։ Առաքելական ճշմարտաբանութիւն. (Տօնակ.։)
Առ որ մեծ է պատասխանատուութիւնս՝ քան առ համօրէն աւետարանին՝ զարմանս, հիացմունս. (Նար. ՟Ի՟Է։)
Ի յ՝ղուկասու աւետարանս յստոյգ, յսկիզբն, յնթացս, յնտանեաց, յռնգացն, եւ այլն։
Մնչեւ ի ծագս երկրի լի առնել զքարոզութիւն բանին կենաց։ Մինչեւ ի լիւրիկիա ինձ եհաս լի առնել զաւետարանն ՟Աստուծոյ. (Ագաթ.։)
Ըստ իւրեքանչիւր վիճակեցելումն աշխարհաց, ուր հրամայեցաւ նոցա լի առնել զաւետարանն քրիստոսի. (Եղիշ. յառաքեալս.։)
Մինչեւ ի կողմանս լիւրիկեցւոց լի եւ լի առնէր զաւետարանն. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Դ։)
Ապա եթե քրիստոս քարոզի։ Ապա եթե իցէ եւս ծածկեալ աւետարանն, եւ այլն։
Անօթ բեկ. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։ եւ Եփր. աւետար.։)
Քան զաւետիս՝ զբօթ սիրեմք լսել, մանաւանդ զայլոց՝ քան զանձանց. (Մամբր.։)
Քանզի գեղ նման են օրէնքն. այս զի ամենայն աւետիքն երկրաւորք գեղ նման են հանդերձելոցն բարեաց. (Եփր. եբր.։)
Զգագաթն (այսինքն զարմատն) հերոյն գնացելոցն յանօրէնութեան իւրեանց ջախջախեսցէ տէր։ Գագաթն հերոյ ոչ կատարեալ հեր. (Եփր. աւետար.։)
Ստեղծուածն մեր առաջին՝ նոր էր, եւ մեղքն մեր առնեն հին եւ մաշ։ Ձորձն հին եւ մաշ։ Ոչ եթէ ի բնէ հին եւ մաշ էին, այլ իբրեւ աղտեղանան եւ պղծին՝ ապա լինին հին եւ մաշ. (Եփր. աւետար.) cf. ՀԱԼ ԵՒ ՄԱՇ։
Արդար էր, զի ոչ եղեւ յար ի խորհուրդս եւ ի գործս նոցա ընդ չարախօսսն. (Եփր. աւետար.։)
Ոչ անցանեն զչափով։ Ապա եթէ ելանեն ըստ չափսն, վնաս առնեն։ Ըստ աւետարանական չափուցն (այսինքն կարգի եւ կանոնի)։ Զորոց զչափ գիտէր քրիստոնէութեանն։ Ըստ չափոյ աշխատութեանն կամ զօրութեան ձերոյ։ Պահէ չափով մարդոյ. (Ագաթ.։ Յճխ. ՟Է։ Կորիւն.։ Եղիշ. ՟Ը։ Շ. ընդհանր.։ Իգն.։)
Լուսաւորիչն սուրբ զջերմն ճառագայթ աւետարանին լուսոյ վառեալ ի պաղս հիւսիսոյ. (Խոր. հռիփս.։)
Հակառակէ եւ սալի. (Եփր. աւետար.։)
Եւ իբր ա. Րամիչ. ժողովօղ լսողաց առ ինքն (որպէս աւետաւոր ձայնիւ).
Րէն՝ րամն աւետեաց ձայնիւ լինի, թէեւ բնութիւն ձայնի չունի, թէ որ ննջեացն ի տապանի, նոյն աղետեաց զորս ի բանտի. (Շ. այբուբ.։)
Առ արդարն յակոբ քէն ստանայր (եսաւ). (Եփր. աւետար.։)
Հանել զքաղ նորա (զորթոյ). (Եփր. աւետար.։)
Այնչափ յանդգնեալ սատանայական հոգւովն, մինչեւ ի պատգամանց հոգւոյն սրբոյ քաղհանել, զկէս աւետարանի ընտրել առնել, եւ զկէսն իբրեւ զխոտան ի բաց թողուլ։ Ելանէ սերմանահանն՝ կա՛մ ի վար, կամ ի քաղհանել զվնասակար բանջարս. (Եզնիկ.։ Ոսկ. մ. ՟Բ. 19։)
Ողջոյն (որպէս թէ ասելով ըստ ասոր. եւ արաբ. ապո՛ւնա, հա՛յր մեր. կամ լտ. Ave. հյ. աւետիք).
Մինչեւ յօրինակդ միայն առթացն (ազգակցաց տիրամօր կուսին եւ յովսեփայ՝) մարգարէութիւնն հաստատեալ լինի. (Եփր. համաբ. եւ Եփր). աւետար. ուր ստէպ յիշի Առիթն՝ որ ընդ փեսայ եւ ընդ հարսն։
Զաւետիս կենաց ունի՝ զարդիս եւ զհանդերձելոցն. (՟Ա. Տիմ. ՟Դ 8.) իմա՛ ըստ յն. կենացս արդեաց եւ հանդերձելոց։ Սոյնպէս են եւ յետագայքդ իբր սեռական բառիս Արդ.
(յորմէ Առաւօտ) Որպէս թէ Հաւօղ կամ աւետաւոր այգոյն. եւ կամ ժամն դիպօղ ի լուսանալ.
Ի բեմբի աւետարանն՝ զաստուածխօսութիւնն Քրիստոսի առ սուրբս ցուցանէ. (Տօնակ.։)
Ըստ նախանձայոյզ լինելոյ վասն բնոյն (այսինքն հին օրինաց) հալածեալ է իմ զաւետարանիչս օրինաց) հալածեալ է իմ զաւետարանիչս նորոյն. (Եփր. փիլիպ.։)
Սուղ ինչ քացախ զբովանդակ հնձանս գինեաց ապականէ. (Եփր. աւետար.։)
Ըստ զօրութեանն՝ յորոյ երեսաց զողջոյնս աւետարանեցին. (Կիւրղ. ղկ.։)
Եթէ իցէ ի դեմս երեսաց նորա խորշ կարկամութեան. (Եփր. աւետար.։)
Խուն մի նշանակել յաւետարանէ չէ ինչ տարադէպ. (սարգ. ՟Ա. Պետ. ՟Զ։)
Ընդ որ յաւետ խրախ լեալ սրբոյն գրիգորի. (Յհ. կթ.։)
Լքին ծնօղք զծնունդս իւրեանց։ Ծնօղ մեր ըստ աւետարանին. (Յհ. կթ.։)
Աւետարանական ուռկանաւ ժողովեալ կարթիւք. (Յհ. կթ.։)
Եթէ զթիկունս իմ դարձուցանիցեմ, զկարթս հարկանիցեն՝ ոյք իմք իցեն. (Եփր. աւետար.։)
Կոնքն բարբառեսցին զծնունդն մարգարտին. (Եփր. աւետար.։)
Ոչ պատմի նա լեզուով, եւ ոչ լինի մյ՝ խորհրդովք. (Եփր. աւետար. ըստ Լմբ. (տպ. մեկնեալ։))
Ու՞ր իցէ փոքրիկ աւետարանն այն. ասէ ծերն. զայն՝ որ միշտ ասէր, վաճառեցէք զինչս ձեր, եւ տուք ողորմութիւն աղքատաց, նոյն զինքն ես վաճառեցի, եւ ետու. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Միածինն որդի՝ որ է ի ծոց հօր։ Մա է որդին աստուծոյ։ Առաքեաց աստուած զորդի իւր, որ եղեւ ի կնոջէ։ Սկիզբն աւետարանի յիսուսի քրիստոսի որդւոյ աստուծոյ։ Դու ես քրիստոսն որդի աստուծոյ կենդանւոյ.եւ այլն։
Որ եթող զեղբարս եւ այլն , ոչ սոսկ, այլ վասն իմ եւ վասն աւետարանին։ Զոր եկեալ տէրն գտցէ՝ ոչ արարեալ սոսկ, այլ արարեալ այնպէս. (Բրս. հց. եւ Բրս. սահմ. կր.։)
Զի ընդ քո ունիցի ինձ սպաս ի կապանս աւետարանին։ Որչափ ինչ միանգամ յեփեսոս սպաս կալաւ ինձ. (Փիլիմ. 13։ ՟Բ. Տիմ. ՟Ա. 18։)
Ա՛ռ ոսկի որչափ եւ կամիս, եւ գործեա՛ տուփ աւետարանի. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Ոչ փոյթ ինչ առնեմ։ Չառնեն ինչ փոյթ զիմեքէ։ Ոչ փոյթ ինչ արարեալ զսարսափելի աւետարանութիւն փրկչին։ Ոչ առնէր փոյթ վասն որդւոյն իւրոյ։ Օրհներգութեանց եւ սաղմոսաց փոյթ առնել. (Շ. թղթ.։ Իգն.։ Յհ. կթ.։ ՃՃ.։ Մխ. առակ.։)
Գինի՝ լռեալ խաղաղեալ դադարեցուցանէ, եւ ի քուն տանի. (Եփր. աւետար.։)
Որպէս օրէն է համբերողաց բացէ ի բաց անարգել ինչ, զոր ոչ է օրէն յանձինս մատուցանել։ Զոր ոչ էր նմա օրէն ուտել։ Ոչ է օրէն քեզ ունել զկին եղբօր քո։ Արար զնա՝ որպէս եւ օրէն էր։ Արասցէ յողջակէզ՝ որպէս եւ օրէն իցէ։ Որպէս օրէն է ամենայն երկրի։ Արժան եւ օրէն է յիշել։ Որում օրէն էր ինձ տալ աւետչեայ, եւ այլն։
Հովուացն ազդեալ աւետէին, փառք ի բարձունս վերերգէին. (Յիսուս որդի.։)
Բանի աստուածընկալ աւետարանն. (Մաշկ.։)
Դառն դդմոյ ծայրք զեղիսէի զկատսայն անուտելիս արար. (Եփր. աւետար.։)
Տեսանէին եռիէսունս եւ պապասս, աւետարանօք եւ մոմեղինօք եւ խնկօք առաջի երթալով զօրացուցանէին զնոսա. (Ղեւոնդ.։)
Ունի զէապէսն աւետիս, որ է հոգին ճշմարտութեան. (Սարկ. քհ.։)
Սուրբն Մարկոս թափիչ եւ աւետարանիչ. (Թղթ. դաշ.։)
Զի մի՛ խափան ինչ լինիցիմք աւետարանին. յն. ընդ հատումն, կամ արգել ՟Ա. (Կոր. ՟Թ. 12։)
Հի՞մ զարմիցն քոց խմբես զեկս ջրհեղեղին։ Յաւետագոյն խմբեալ երջանկութիւնք։ Ի բազմահաւաք դիւցազնական խմեցելոցն։ Շուրջ խմբեցելոց. (Պիտ.։)
Զբան աւետարանին մի՛ ծեքեսցեն, այլ ճշմարտութեանն հետեւեցին. (Նչ. խնդ.։)
Ծածկեալ կարիս ոչ լնու ի կարողաց. իսկ յայտնեալն յառաջ կոչէ զաստուածասէրն եւ զմարդասէրն. (Վրդն. աւետար.։)
Իբրու կտրած մի որթոյ է նա մերկ. (Եփր. աւետար.։)
Համար դնեն ընդ աստուծոյ, որ պարտաւորքն են մեղաց. (Եփր. աւետար.։)
Յերկիրն աւետեաց ճեպեսցուք։ Ճեպէին յերուսաղէմ։ Ճեպէին յափշտակել զնա. (Սարգ.։ Ոսկ. յհ.։)
Զառ ի յապա իսկ անդ ... ամենայն ինչ որ հանդերձեալ է լինել, յապա՛յ կոչի։ Յապա՛ է խաչս՝ սիոնի, եւ աւետարանս՝ օրինացն. (Շ. բարձր.։)
Իբրեւ բոլորեցաւ ակումբ բազմականին, սուրբն Յովսէփ սկսաւ զուրախութեան նուագն մատուցանել. (Եղիշ. ՟Ը. (ուր մարթ է իմանալ եւ բարբառ աւեաւոր, կամ գուշակութիւն աւետաբեր ժամու)։)
Ոչինչ լինի պակաս կամաց նորա։ Յորմէ ոչինչ է պակաս, յաւելուածն լինի պակաս (այսինքն պակասութիւն). (Եփր. ծն. եւ Եփր. աւետար.։)
Ոչ պրտու պրտուի պիտանացու լինի յընդդիմակացութիւն. իսկ քրիստոս զօրաւոր գոլով՝ պրտուով զվիշապն խափանեաց. (Եփր. աւետար. կամ Եփր. յենովք. եւ Եփր. յեղիա.։)
Ընկալան զգիրն, որ ի վերոյ ունէր զաւետիս կեանց, եւ ի ներքոյ զդառնութիւն մահու. (Եղիշ. ՟Գ։)
Սքանչելի տեսլիւք եւ ահագին արուեստիւք։ Ահագին տեսլեօք. (Եփր. աւետար.։)
Ուրա՛խ եղիցին երկինք, եւ ցնծասցէ երկիր։ Մի՛ տայք զայդ աւետիս, զի մի՛ ցնծասցեն յամբարտաւանութեան խօսից իւրեանց։ Ցնծացէ՛ք առաջի նորա դողութեամբ։ Ցնծացայց ի քեզ. կամ ի փրկութեան քում։ Ցնծասցեն դստրք յուդայ վասն իրաւանց քոց տէր։ Ցնծասցեն ոսկերք իմ տառապեալք, կամ շրթունք իմ։ Ցնծասցէ լեզու իմ յարդարութեան քում։ Ցնծացայ ես ի բանս քո որպէս այն՝ որ գտանէ աւար բազում։ Սիրտ իմ եւ մարմին իմ ցնծասցեն առ Աստուած կենդանի։ Արդարութեամբ քով ցնծասցեն։ Ցնծացայց ի վերայ Երուսաղէմի։ Ցնծացաւ հոգի իմ յԱստուած փրկիչ իմ։ Ցնծացաւ Յիսուս հոգւովն սրբով։ Սուրբք քո ցնծալով ցնծասցեն։ Ցնծասցեն դաշտք։ Լերինք ցնծացէ՛ք։ Լերինք ցնծացին որպէս խոյք։ Բարձից զձայն խրախճանաց, եւ զձայն ցնծացելոց. եւ այլն։
Ցնծացին հովիւքն յաւետիսն խաշամբք իւրեանց. (Եփր. ի ծն. քրիստոսի.։)
Ալէլուն նշանակեաց պատրաստ գտանել։ Ալէլուն քաջահնչօղ ձայնիւ։ Ա՛ղէ՛ղուին զկնի՝ Աւետարանն. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Քան զայպնելն զոք եւ զարհամարհելն. (Եփր. աւետ.։)
Անշարժք ի յուսոյ աւետարանին. (Կող. ՟Ա. 23։)
Անսուտ արեգակն, կամ յարութիւն, կամ խորհուրդ. աւետիք, խոստովանութիւն, երդումն, յիշատակարան, պատմութիւն, բան. (Մամբր.։ Նար. խչ.։ Լմբ. սղ.։ Յճխ.։ Ագաթ.։ Եղիշ.։ Պիտ.։ Նար. ՟Ծ՟Ա։)
Զի ցուցցէ զառաւել մեծութիւն շնորհացն։ Տալ զառաւել շնորհս։ Վասն առաւել գիտութեանն։ Յառաւել տրտմութենէն, կամ ի սիրոյն։ Առաւել եւս պարկեշտութիւն, կամ պատիւ։ Առաւել եւս պատարագօք քան զնոյնս։ Յառաւել աւետիսն օրինադրեցաւ։ Եթէ թագաւորի, իբրեւ առաւել ումեք (այսինքն առաւելագունի, կամ վսեմագունի)։ Բազմապատիկս եւ առաւելս արասցէ սիրով (յն. բազմապատկեսցէ եւ առաւելուցու). եւ այլն։
cf. ԱՒԵՏԻՔ.
Որ նախ քան զքաղցր եւ զկատարեալ պտուղն ի թզենւոջն պտղոյ տեսակաւ յառաջագոյն ընձիւղի, բողբոջ ասի։ Որպէս բողբոջիւք ոմամբք զհանդերձեալ քաղցրութիւն թզենւոյն աւետարանէ։ (Նիւս.)
Եւ անդէն աւետարանական բանիցն ընդդէմ բերեն, թէ ի գիշերի համբարձէ՛ք. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Ուստի. էր ի վիմէն ջուր, եւ ի կզակէ իշորդւոյն աղբիւր. (Եփր. աւետար.։)
Որոյ աւետարանն իսկ զաշխարհս ամենայն առ հասարակ լաստեաց, (Ոսկ.յհ. ՟Ա. 1։)
աւետիս խնդալիս առաքէր յատրուշանս բազումս. (Եղիշ. ՟Բ։)
Զաւելորդնսն խուզել ի սատանայէ. (Եփր. աւետար.։)
Որթն իբրեւ տնկի, ոչ եթէ յարմտիս նորա երթան բրել տեսանել եթէ գուցէ կռուեալ եւ կցեալ իցէ. (Եփր. աւետար.։)
Զկաթն ուտէք, զփափուկս ադանիք, զպարարտս կրճտէք, եւ զխաչինս իմ ոչ արածէք. (Եփր. աւետար.) իմա՛ կամ ընթերցիր, կրճատել, իբր զենուլ։
Ո՛վ աւետաբեր հողմիկ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Հրաւէր աւետեաց ամենեցուն տալով անդր ելանել. (Ոսկիփոր.։)
Ձկնաքաղ, եւ մրտմունք. իսկ մրտմունք զաւետարանիչսն նշանակեն. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Նախկին տեսութեան յարուցելոյն արժանաւորեալ։ Նախկին աւետիս հնչեցուցանեն. (Ճ. ՟Գ.։)
Ամենեքեան՝ որ ննջեան ի հող. (Եփր. աւետար.։)
Ա՛յլ է ունել ումեք եօթն ոբողոսս, եւ միւսումն ունել եօթն դահեկան. (Եփր. աւետար. կամ Եփր. յենովք. եւ Եփր. յեղիա.։)
Լւոյս ջախջախելոյ մի՛ սաստիկս որոտասցես։ Երկնաւոր շնորհօք հոգւոյն որոտացեալ ի վերուստ աստուածային ամպովք։ (Հոգին սուրբ) որոտաց յաւետարանս. (Նար. ՟Կ՟Զ. եւ Նար. յովէդ.։)
Բազումք ի մանկանց եկեղեցւոյ պաշտին նոքօք։ Յաւետարանն՝ որ կոչի հեբրայեցւոց՝ միայն պաշտին նոքա (եբիոնիտք)։ Վկայէ հեգիսիպոս՝ այն որ պաշտեցաք մեք բանիւ նորա ի բազում տեղիս։ Զի ի նմա (այսինքն յայն գիրս իւր) պաշտի նա ի վկայութիւն ի յայտնութենէ անտի Յովհաննու. (Եւս. պտմ. ՟Գ. եւ ՟Դ։)
Ապաքէն (Գաբրիէլ) հրաման ընկալաւ յԱստուծոյ աւետիս բերել (Զաքարիայի), եւ ոչ եթէ պատժել զարդարն. եւ զի՞ պատուհասեաց. (Իգն.։)
Արա՛ զոր ստիպիս ի խորհուրդս քո։ Ստիպիս ի սիրոյ, եւ ոչ բամբասիս։ Ստիպիմ ի սիրոյ սրտիս բաղձանաց։ Յիմոցս ստիպիմ գթութեանց. (Ասող. ՟Բ. 4։ Նար. ՟Ծ՟Ը։ Լմբ. ստիպ.։ Ոսկ. յաւետիս.։)
Վասն ի տանն օթագայելոց ... ոչ կամէին օթագայելն առ նոսա ... օթագայաց առ նոսա։ Ի լերինն կամ ի լերինս օթագայեալ։ Աւետի՛ս ձեզ օթագայեալքդ ի բացի. (Ոսկ. յհ.։ Ձ. խոստ. եւ Վահր.։ Լմբ. վերափոխ.։)
Աւետէր աջակողմ աւազակաւն բոլոր բնութեանս. (Տօնակ.։)
Աստուածամայրն ... վերացաւ որպէս փայլակն ի գերարփի յաւետախաղաց փառս վերինն Երուսաղէմի. (Դիոն. թղթ.։)
Յաւետ դժկամակ յայսմիկ գտաւ. (Յհ. կթ.։)
Ի մարմինն եկամտէ ջերմութիւնն ի ձեռն կերակրոցն. (Եփր. աւետար.։)
Ուխտ երդման։ Աւետարան երդման. (Փարպ.։)
Ոչ երկմտեաց ի հաւատոցն (յն. ոչ տկարացաւ)։ Աւետեացն (ա՛յլ ձ. յաւետեացն. յն. առ աւետիսն) աստուծոյ ոչ երկմտեաց անհաւատութեամբ. (Հռ. ՟Դ. 19. 20։)
Զաւետաւորս եւ զթղթաւորս, որք զհրամանս թագաւորացն շրջեցուցանէին ընդ ամենայն իշխանութիւնս նոցա. (Գէ. ես.։)
Ձեզ աւետիք է իւաբերաց՝ խնկաբերից կանանցդ երջանկաց. (Գանձ.) (որ է անսովոր հոլով)։ Գրի եւ իբր ռմկ. Եղաբեր, ից. (Սկեւռ. յար.։ Ոսկիփոր.։)
Խնդութիւն իբրեւ խայտանք իմն են հոգւոյն ըստ կամացն աւետեօք. (Բրս. գոհ.։)
Ամաց իբրեւ երեսնից սկսեալ. եւ թէ զիբրեւն խացփրեն, արդ աւետարանչիս սովորութիւն է դնելն զիբրեւ շաղկապ. (Վրդն. աւետար.։)
Խափանելզգործս, զերկիր. կամ զմարդիկ ի գործոյ, զհրէայսն ի շինելոյ. կամ զհաւատս. Զօրէնս, զաւետիս, զամենայն իշխանութիւնս. զայն՝ որ զիշխանութիւն մահուն ունէր։ Խափանեսցի մարմին մեղաց, կամ մարգարէութիւն, գիտութիւն, մահ։ Քրիստոսիւ խափանելոց է։ Որ խափանելոցն էր։ Ի վախճան խափանելոցն։ Խափանեալ էք ի քրիստոսէ։ Զիշխանաց աշխարհիս այսորիկզխափանելեացս։ Յորժամ եղէ այր, զտղայութեանն ի բաց խափանեցի։ Խափանեցաւ շինուած տաճարին։ Մի՛ խափանեցէք զիս, զի տէր յաջողեաց զճանապարհս իմ։ Ընդէ՞ր խափանէք զժողովուրդն ի գործոյ իւեանց։ Խափանեցան գործք նորա։ Խափանեսցուք զգործս նոցա։ Խափանեցից ի տերւոջէդ յայդմանէ զձայն զնծութեան։ Ոչ խափանեսցինգնացք քո։ Խափանեցին զօրէնս քո. եւ այլն։
Իսկ եթէ խնդամոլ արկիցէ (յիւղ), լինի խնդամոլ իւղ. (Եփր. աւետար.։)
Բայց այս խնդման բան աւետեաց, ոչ միայն իմս է խորանաց։ Սուրբ տըղնյին ոչ լալոյ ձայն, այլ երգ խնդման՝ վայելչական. (Շ. եդես. եւ Շ. առ մխ. բծ.։)
Է՛ որ ի ստամոքսէ խանգարելոյ, եւ է՝ որ յորովայնէ խստանալոյ. Եզնիկ.։ Խստանան թանձրանան ստամոքք ի բազում կերակրոց։ Եթէ ոչ կազմես զպատրոյգն, խստացեալ՝ անճառագայթ լինի. (Եփր. ծն. եւ Եփր. աւետար.։)
Հատն մանանխոյ աճէ ծառանայ։ Աճեաց՝ մեծացաւ եւ ծառացաւ։ Ի բարձրանալ ծառայանալն եւ այլն. (Եփր. աւետար.։)
Որպէս ոչ տկարանալ ամլութիւն ծերուհւոյն առ բանին իմոյ աւետարանութիւն. (Կիւրղ. ղկ.։)
πρόδρομος praecursor, praevius, praecedens, antecessor. (լծ. կառապետ, կամ կարաւանապետ) Հորդիչ ճանապարհի, իբրեւ առաջնորդ, եւ իբր յառաջընթաց սուրհանդակ. Նախընթաց. աւետաւոր. քարոզ. եւ առաւել սեպհականեալ անուն Յովհաննու մկրտչի. ճամբա բացօղ, կամ ցցնող.
Կարապետ ուրախութեան. այսինքն աւետաւոր. (Մծբ. ՟Ժ՟Բ։ Պիտ.։)
ԿՐԹԱԿԱՆՆ գ. Կրթութիւն. վարդապետութիւն. եւ Արուեստ ըմբշաց, եւ այլն. ջ Աւետարանին հետազոտեալ կրթականին՝ մի՛ բազմել յառաջին բազմականին. (Արծր. ՟ա. 14։)
Հանդերձ տիմոթէիւ, որ ընդ իւրն էր համախորհ ի սպասաւորութիւն աւետարանին. (Ոսկ. փիլիպ.։)
Յակոբ համակամ եղեւ ընդ մօր իւրոյ, եւ զյաւիտենական օրհնութեան ընկալաւ զպտուղ։ Յեսու եւ քաղէբ համակամ եղեն, եւ միայն ժառանգեցին զերկիր աւետեաց. (Սեբեր. ՟Ժ՟Զ։)
Յակոբ նահապետն համակամ եղեալ ընդ մօր իւրոյ. (Եփր. աւետար.։)
Ուստի ՀԱՆԳՍՏԵԱՆ ՇԱՐԱԿԱՆ ասի, կամ Աւետարան հանգստեան, իբրու ննջեցելոց ի քրիստոս, որոց վասն մաղթեմք եւ զհանգիստն երանութեան յերկինս. (Ժմ.։ Տօնաց.։)
Յիւրաքանչիւր աւետարանի ի տեղիս զհանգոյնս ասացեալս նոցա. (Եւս. նախ. աւետ.։)
Հովիւն մատնեաց, կամ ձիաշարժն չարաբար գործեաց. (Եփր. աւետար.։)
Ես ինձէն ճարակեցից զխաշինս իմ. (Եփր. աւետար.։)
Ապականութիւն զբնութիւնս մարմնոյն ընդ ճնշութեան կրթէր. (Եփր. աւետար.։)
Ոչ դադարիմ խնդրելով զմանանիխն։ Մերձեսցուք ի հաղորդութիւնն մանանխին։ Ձուկն եւ հաց փոխանակ մանանխին։ Պարտ է ճաշակել եւ ի մանանխոյս։ Որպէս մանանիխ լեալ կսկծեցուսցէ. (Եփր. աւետար.։)
Մեծափառ աւետարանականս պատմութիւն. (Կլիմաք.։)
Բողոք հարկանէ ի ձեռն նուիրակաց իւրոց աւետարանաց։
Ասեն (ախտարքն)՝ թէ ըստ ճակատագրին բերեն մարդիկ՝ զոր պատահեցուցանեն նոցա աստեղքն ի ծննդեանն։ Պատահեցոյց Պօղոսի զիւր աւետարանին պաշտօնն։ Ոչ թէ որդիութեանն կարգ, ասէ, պատահեցուցանէ զնա բարւոյ. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. առակ.։)
Աւետիխ եւ փառք ժողովրդեանն իսրայէլի, եւ ճառագայթարձակ պայծառութեամբ ջահաւոր ի դէմս հեթանոսաց։ Եկեալ փութանակի՝ տեսին ջահաւոր զաստղն յայրին. (Ոսկ. ես.։ Լմբ. վերափոխ.։)
Պաճուճեալ պատմուճանաւ սրովբէն զվէմն թաւալէր, ջատագով ճշմարտութեանն զաւետիս մարդկան փողէր. (Նար. տաղ.։)
Ագանի յոտս իւր զսռնապանս աւետարանին. (Մծբ. ՟Ժ՟Դ։)
Ասաց սրտատեսն՝ սատանայի. (Վրդն. աւետար.։)
Վաղահաս եղերուք դուք յաւետարանին, եւ արդ յետս կամիք կալ առ ի նմանէն. (Եփր. գաղ.) (որ նմանութեամբ բերի եւ ի յաջորդ նշ)։
Ոչ հաւատայ նա զոք վասն զարդուն իւրոյ, եթէ վայե՛լ է նմա։ Այլ որպէս վայելեսցէ կանանցն, որոց զաստուած պաշտութիւն յանձն առեալ իցէ. (Ոսկ. աւետար. եւ Ոսկ. ՟ա. տիմ.։)
Փողոտեն զանմեղ մանկունս, եւ բռնամահ սպանանեն. (Վրդն. աւետար.։)
Մինչեւ զլերինս փոփոխելոյ։ Նա փոփոխէ զժամանակս եւ զժամս. կացուցանէ զթագաւորս, եւ փոփոխէ։ Յաւելից փոփոխել զժողովուրդդ զայդ, եւ փոփոխեցից զդոսա։ Փոփոխեն զսահմանս։ Ի նախնեացն օրինաց փոփոխեսցի։ Փոփոխիք յայնմանէ, որ կոչեացն զձեզ ի շնորհսն Քրիստոսի, յայլ աւետարան։ Ի փոփոխել քահանայութեանն՝ հարկ էր եւ օրինացն փոփոխումն լինել։ Եւ այլոց գաւազանացն իշխանութիւն փոփոխեցաւ։ Ըստ ազգաց յոդիս սուրբս փոփոխի. եւ այլն։
Շահեսցուք զհպելն առ Աստուած, եւ զմիաւորութիւն զփրկական։ Յաղագս փրկական յայտնութեանն տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի։ Զխաչն փրկական։ Փրկական շնորհօք։ Անմերձ ի փրկական խորհուրդի։ Որ զփրկական տնօրէնութիւն։ Որ զփրկական տնօրէնութիւն։ Որ զփրկական աւետարանի գուշակելով զխորհուրդ։ Որ ի խորհուրդս փրկականս։ զարիւնդ քո փրկական։ Նշան կոչէ զփրկական զխաչս։ Ի փրկական հաւատն։ Ի փրկական խորհրդոյն։ Փրկական լուսնաւորութեանն։ Բան փրկական։ Ըմպել զարիւնն փրկական։ Աթ. (՟Գ. ՟Դ։ Ագաթ.։ Յճխ.։ Շար.։ Շ. բարձր.։ Ճ. ՟Ա.։ Խոսր.։ Պիտ.։ Նար.։ Սարգ.։)
Եթէ քերովբին, եթէ սերովբին. (Եփր. աւետար.։)
Զի աներկիւղս արասցէ զգարշապարս աւետարանչացն. (Արշ.։)
Որ յետոյ բանքն ասի, թուի անտեղեկաց՝ եթէ բարեաց ինչ աւետիք իցեն. (Ոսկ. ես.։)
Առաջուստ իմ սուր սպանանիցէ զիս. եւ եթէ զթիկունս դարձուցանիցեմ, զկարթս հարկանիցեն ոյք իմք իցեն. (Եփր. աւետար.։)
Ունակ բանից աւետեաց. աւետարանիչ.
Ցոլացաւ ի սուրբ այս խորան, եւ որոտաց ձայն աւետաբան. (Լմբ. տաղ ի յհ. աւետ.։)
Տուօղ աւետեաց.
Կենաց յարութեան ես աւետատու. (Նար. խչ.։)
Զայս աւետիս հնչեալ բարբառեմ ի լսելիս նոցա. (Զքր. կթ.։)
Մեծի աւետեացն հասանել, որ ի յանսուտ բերանոց ձերոց բարբառեցաւ ի լսելիս իմ. (Եղիշ. ՟Ը։)
Ի գրութիւն մատենի բանին։ Գրութեան նամակի ձերում պատճենի։ Յարմարական գրութեանդ։ Յամենասուրբն գրութեան աւետարանական պատմաբանութեան. (Նար.։)
Ո՛չ ի սպառնալեացն զանգիտեաց, եւ ո՛չ յաւետիսն մխիթարեցաւ։ Սակայն եւ յայնմանէ ոչ են զանգիտելոց. (Եղիշ. ՟Դ. ՟Ե։)
Ըղձակերտս առնել զաւետարանն Աստուծոյ. իմա՛ պատուական ընծայեցուցանել արժանաւոր պաշտմամբ. ըստ յն. սրբազանել, ἰερουργέω sanctifico. ։
Մովսէս զերկոտասան զեղն ի չորս բաժին արարեալ՝ խաչակերպ տրոհմամբ տանէր յերկիրն աւետեաց. (Տօմար.։)
Հիմնադիրք աւետարանիս. (Երզն. ՟ժ. խորան.։)
Տո՛ւր ինձ զքո սիրտ, տո՛ւր ինձ զքո միտդ, զի զնա հրազգեստ արարից։ Որք ոչ իմաստութեամբ հրազգեստք լինիցին, անմիտ են. (Եփր. աւետար.։)
Մեծաձայն գոչէ աւետարանիչն փոփոխումն զմահ նորա. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 24.) (ըստ այլ յն. մեծախորհրդաբար. μεγαλοφρώνως )
Մերկումն է գիտութիւնն եւ ճանաչութիւնն. (Եփր. աւետար.։)
Թեւամուխ միջամուխ յաստուածատուր հրամանաց հանգամանս։ Որ եւ սկսան իսկ սիւնք եկեղեցւոյ միջամուխ ձեռամբ զգործս աւետարանչացն քրիստոսի գործել. (Կորիւն.։)
Լաւագոյն եւ մնացական ընչաւետութիւն. (Արծր. ՟Ա. 1։)
Ի մոռացօնս դարձուցեալ զկենսաբեր աւետիսն յառաջադիրս. (Ագաթ.։)
Սահման նոյնագոյ, կենաց աւետիս, անմոռաց յիշատակ։
Զամբոխն յինքեանս շեղջաբար ժողովեն. (Եփր. աւետար.։)
Ողջունեցան յաւետարանէն եւ յեպիսկոպոսացն. (Եղիշ. ՟Գ։)
Աստուածեղէն զօրութեամբն ոսկիացեալ։ Ոսկիացան առաքեալքն եւ աւետարանիչքն։ Անմաքուրքն սրբեցան աւազանաւն, եւ ոսկիացան հաւատովք, եւ ամբիծ գործովք. (Տօնակ.։)
Պահանջիչն աւետարանի. յն. վրէժխնդիր. (Եւս. պտմ. ՟Զ. 42։)
Որ նորայն էին պատմաբանքն՝ աւետարանագիրքն. (Սկեւռ. ի լմբ.։)
Պարգեւեաց ինձ աստուած պարգեւ բարի։ Պարգեւս բարեաց պարգեւեցից զեզ։ Պարգեւեաց թագաւորն եսթերայ զգանձն համանայ։ Այն՝ որ պարգեւէ սերմն սերմանահանաց, եւ հաց ի կերակուր պարգեւեսցէ։ Որովք մեծամեծքն եւ պատուական աւետիք պարգեւեալ են մեզ. (Եւն։)
Թագաւորաք յո՛ր քաղաքս բարձրանան կամ ծնանին, խնամածութեամբ պարգեւեն. (Եփր. աւետար.։)
Եթէ քերովբիմն, եթէ սերովբիմն. (Եփր. աւետար.։)
Առ սակաւ սպրդանէ մտանել ի սիրտս մեր. (Եփր. աւետար.։ 1)
Փարիսեցին՝ որ պահս ունէր եւ տասանորդս, եւ յամենայն չարեաց վճարումն։ Ծառայութեան ի բաց վճարումն. (Ոսկ. ղկ. եւ Ոսկ. յաւետիս.։)
Տիրագոյնանդամոցն գլուխ։ Իշխեցողագոյնք քան զաւետարանիչսն, եւ կամ տիրագոյնք քան զտէրն. (Պիտ.։ Աթ. ՟Դ։)
Աւետարանացոյց, եւ տօնացոյց, եւ կարգաւորութիւն, եւ հրահանգ տէրունական տօնից. (Տօնաց.։)
Անունդ իսկ մեծիդ զընտանութիւն աւետարանէ անգոհացողաց. (Նար. ԻԳ։)
Եւ դու տե՛ս զաւետարանչին զանփառասէր միտսն. (Շ. մտթ.։)
Ո՛յք են աւետեաց ձայնք, եւ ո՛յք ողբերգականք, աւաղականք, աշխարականք. (Երզն. քեր.։)
Զառաքեալսն առագաստես, զաւետարանիչսն հանգուցանես. (Պրոկղ. ներբ. ղկ.։)
Սոյնպէս եւ յեզեկիէ՝ գրեալ է՝ եթէ սատակելոց էր Աստուած զտունկն առաջին իբրու զմարդիկ արդատունկ, եւ զուարճացուցանէ զայլ մարդիկ՝ որ ի կռապաշտութենէ աւերեալ եւ ցամաքեալ էին. (Եփր. աւետար. (գրեալ էր, զմարդիկ կարդատունկ)։)
Յարժանաւոր ժամանակի. (Եփր. աւետար.։)
Աւետիս արքայածին մօր՝ սուրբ կուսիդ. (Տաղ.։)
Եւ որ այլ ինչ իր բաժանման տեսանի ի բանս նոցա (աւետարանչաց). (Իգն.։)
Կանաչ տունկ, եւ բերկրաբեր աւետիք. (Արծր. ՟Ե. 11։)
Յաւետ դժկամակ յայսմիկ գտաւ. (Յհ. կթ.։)
Լո՛յծ զբաջաղմունս դիւրալոյծս. (Եփր. աւետար.։)
cf. ԶՈՒԱՐՃՈՒԹԻՒՆ. Ուրախութեան եւ զուարճանաց է օրինակ (հարսն). (Եփր. աւետար.։)
Բազում ինչ նովին անուամբ ասին՝ որիշ զօրութիւնս ունելով. (Եփր. աւետար.։)
Ո՛չ յանկեան ուրեք խափանմամբ փողէ, այլ ընդ ծագս տիեզերաց անարգել ճայթմամբ աւետարանէ. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Սատանայի իբրեւ խոհակերոցս ի խողխողումն եւ ի սատակումն անձանց իւրեանց մատնէին. (Եփր. աւետար.։)
ծով՝ հանդարտ եւ հեզ շարժմամբ ծիծաղական զինքն ամենեցուն ցուցանէ։ (Դաշտք ծաղկաւետք) զինքեանս խնդամտաբար եւ ծիծաղական անցաւորացն ցուցանեն զանազան եւ երփն երփն գունաւորութեամբն. (Սարգ. յկ. ՟Բ։ եւ Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Գ.) (որպէս եւ ծաղիկն է իբր ծաղիկ, ծիծաղիկ)։
Նոյն թռչուն երեւէր, եւ զփարատելոյ կարաձմեռն ձմերայնւոյն բերէր աւետիս. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 12։)
Զի թէ ամենեքին (աւետարանիչք) միապէս ասացեալ էին, հերձուածողքն ասէին՝ թէ ամենեքին միաբանեցին, եւ վասն այնորիկ համափառեցին. սակս այնորիկ զանազանեցին վասն հաստատութեան. (Մեկն. ղկ.։)
Հաստատուն հիմ կամ խարիսխ, եւ աւետիք, միտք, եւ այլն։ Որպէս նորատունկ հաստատուն են ի մանկութենէ իւրեանց. (Սղ. ՟Ճ՟Խ՟Գ. 12։)
Հոգեշնորհ վարդապետութեամբ, կամ յղացմամբ, կամ օրինօք աւետեաց, կամ երգովք. (Փարպ.։ Անան. եկեղ.։ Սիսիան.։ Դիոն. թղթ.։)
Զհոգեշունչ օգտակարութեամբ։ Զբանս նորա հոգեշունչս։ Հոգեշունչ աւետարանիչք. (Նար. ՟Ծ՟Ը. ՟Կ՟Զ. եւ Նար. խչ.։)
Զգոյնս հերաց նո՛ր յեղանակեաց։ Յեղանակեսցես զփառս հերաց քումդ բարձրութեան։ Նոր յեղանակեցեր։ Յեղանակեալ ինձ զաւուրն չար առ մեծ աւետիս ակնկալութեան. (Նար. մծբ. եւ ՟Բ. ՟Ժ՟Ե. ՟Ի՟Թ։)
Մարագրէն Եսայիաս նախատեսեալ աւետարանէ. (Անան. եկեղ։)
Յառաջ ինքն նահատակեցաւ (անցանել ընդ հեղեղատն), հապա զօրքն միագունդ զկնի փողեցան։ Մի ի նոցանէ նահատակեցաւ յառաջագոյն։ Ամենայն այր ինքնակամ նահատակեալ ի վերայ օրինացն։ Միով շնչով նահատակիցիք ի հաւատս աւետարանին։ Որք յաւետարանին նահատակեցան ընդ իս.եւ այլն։
χαριτωθείς, κεχαριτομένος, κεχαρισμένος, -νη, ἑπιχαρίτος , χάριες, χαριέστερος, εὕχαρις gratiosus, gratia plenus, -na, gratior et suavior, facetus, jucundissimus. որ եւ ՇՆՈՐՀԱԼԻ, եւ ՇՆՈՐՀԱՒՈՐ. Լցեալ շնորհօք. ճոխացեալ հոգեւոր եւ մարմնաւոր ձրիւք. շնորհազարդ. բարեշնորհ. սիրուն. գեղեցիկ. վայելուչ. չքնաղ. զուարթ. բերկրեալ, (որ ըստ յն. ասի շնորհացեալ, կամ շնորհաւորեալ) եւ Ուրախարար. աւետաւոր. բերկրական. հաճոյական. զուարճալի.
Շնորհալից աւետարանիչն. (Սեբեր.։)
Շնորհալից ցնծութեամբ զաւետեացն առեալ հրաւէր. (Սիսիան.։)
Վասն տկարութեան բնութեանն պակասման։ Ինձ պակասումն իցէ, թէ ի ձէնջ դատեցայց. (Եփր. աւետար.։)
Արդ ահա ընդ միտ ածեալ, առ աստուած տիրաբանէ։ Մի՛ ոք կարծեսցէ ի վերայ աստուծոյ զստուերս իսկապէս տիրաբանիլ։ Իսկ աստ բարբառք տիրաբանեալք. (Փիլ. լին. ՟Բ. 54. եւ իմաստն։ Ոսկ. ղկ.։ Տիրաբանեն՝ զբավանդակ զերկին նմա առանձինն ստանալ. Եփր. աւետար.։)
Քահանայելն (ոչ քահանայից՝) աններելի է. (Եփր. աւետար.։)
Ունելով նոցա ղքառագլուխ աւետարանն իւր սուրբ. (Եպիփ. ծն.։)
Նշանաւ խաչիւ եւ սուրբ աւետարանաւն ի քառակոյս կողմանէ տեառնադրեն զամենայն արարածս. (Եպիփ. ծն.։)
Զգուշակի՛ր ոյժ առնել ըստ ամենայնի՝ որպէս օրինադրեսցի քեզ։ Որ յառաւել աւետիսն օրինադրեցաւ ի մարգարէիցն։ Օրինադրէ մանկանց՝ անսալ խրատուն աստուծոյ հօր։ Ի մշտնջենաւորլերանց օրինադրեցաք։ Օրինադրեցին սուրբ հարքն. (Յճխ.։ Նախ. առակ.։ Շար.։ Վրք. հց. ՟Բ։)
Եթէ ոչ կազմես զպատրոյգն, խստացեալ՝ անճառագայթ լինի, եւ աղօտանայ. (Եփր. աւետար.։)
Մեզ զծնունդ տէրունական ատենաբանեաց աւետարանիչն։ Ատենաբանել զյաղագս Մկրտչին բան դադարեցուցի. (Ճ. ՟Գ.։)
Ես՝ որք բարեմտաբար առ իսն լինին, զշնորհս հոգւոյն սրբոյն բաշխեմ։ (Եփր. աւետար.)
Յայսմ աւուր ընկալան մեծարգոյ աւետիքն բոլորաբնակ տիեզերք. (Տօնակ.։)
Գայլն օցտեաց զիմ դարմանաւորն. յն. բտած ոչխար. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Ասա՛ ինձ ո՛վ Յովհաննէս, ո՞ւր ընդ Քրիստոսի ընդելակից եղեր. (Եփր. աւետար.։)
Լուսինն լուսաբոլոր չորեքտասան աւուրբք. (Վրդն. աւետար.։)
Ամենայն ոչխար որ ... Խայտապիսակ իցէ, այն յակոբու եղիցի. (Եփր. աւետար.։)
Կաւագործէ (աստուած) զագարածն ի մարգարեղէն մարմինս, յետ կատարածն խեցեցուցանէ զամանս սրբոց ի ձեռն շնորհին. (Եփր. աւետար.։)
Ձայն աւետաւոր հրատարակէր առ մետասան երամս օդապարիցն. (Պիտ.։)
Ձիթենի (նշանա՛կ է) յաւետակուսին մաքրագոյն էութեան, որում հասաւ անմոլար գունդն. (Փիլ. լին. ՟Դ. 1։)
Նախազեկոյց աւետամատոյց փառաց գալստեան՝ ի դշխոյն պահեալ սուրբ թագաւորիդ. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Աւետարանն բարձրացեալ քան զորմն օրինացն, զոր աստ նախապարիսպ ասէ։ Զոր նախապարսպաւն Մովսէս ոչ կարաց տեսանել. (Վրդն. երգ.։)
Յառաջ քարոզել զիւրաքանչիւր, եւ նախավկայել աւետաւորութիւն զառ ի յաստուած կենացն. (Բրս. հց.։)
Թէպէտեւ բազումք բազումս գրիցեն աւետարանս, սակայն վասն նոյնութեան խորհրդոյ եւ բանից մի են. ապա յայտ է թէ չորքն վասն նոյնութեան ասելեաց մի են. (Ոսկ. գաղ.։)
Ի չորեքշաբաթսն եւ յուրբաթսն։ Չորեքշաբաթուն ընթերցուածք։ Չորեքշաբաթքն եւ ուրբաթքն։ Յուրբաթու եւ ի չորեքշաբաթւոջ։ Ի չորեքշաբաթուն։ Յաւուր չորեքշաբաթու։ Գտանես չորեքշաբաթ զօրն՝ աւետեաց. եւ այլն. (Արշ. ստէպ։)
Այնպիսիքն ի բաց սասանեցուցանել զհեծեալն վարդապետին։ Վարդապետեցի՛ր զաւետարանական քաղաքականութիւնս. (Բրս. յուդիտ. եւ Բրս. մկրտ.։)
Զաւետարանին սպասաւորս մի՛ վարկպարազի համարեսցուք. (Յճխ. ՟Թ։)
Վերապատմել տիեզերաց զաւետարանն փրկութեան։ Ելին քարոզք ընդ տիեզերս անստուերաբար բարբառով բանի վերապատմել զաստուածութիւն համագոյ. (Զքր. կթ. ննջ.։ Զքր. կթ. կուս.։ Ժող. շիրակ.։)
Ո՞յք են խճողեալքն, եթէ ոչ քաջամարմին այրիքն, որոց ինչքն աճեցեալ են. (Եփր. աւետար.։)
Կենաց առտութեան աւետիք. (Անան եկեղ։)
Սիրէին ի քարէն յտյնմանէ արուեստապետք շահել զիւրաքանչիւր ուրուք զգիտութիւն. (Եփր. աւետար.։)
Աւետեօք զուարճացուցիչ, կամ զուարճացեալ.
Սա նախագուշակ դաւթեան՝ աւետազուարճ լերանց. (Տաղ.։)
Որ պարգեւէ զաւետիս. ուրախարար.
Աւետապարգեւ վարդապետութիւն միածնին. (Ագաթ.։)
Եւ Պարգեւեալ ըստ խոստմանն աւետեօք, որպէս երկիրն աւետեաց.
Աւետապարգեւ երկիր. (Թէոդոր. խչ.։)
Քերովբէք բազմաթեւեանք զբոլոր մարմինս ունին աչօք լցեալ. (Եփր. աւետար.։)
Երկակողմանի խրատուք՝ սպառնալեօք եւ աւետեօք. (Տօնակ.։)
Չի՛ք երկմտութիւն աւետարանացն ընդ միմեանս. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 24։)
Որպէս հաստատես մեր յաւետաւոր բարբառս քո, որով ընծայաբերին եւ հրճուին խորհուրդք մեր. (Ճ. ՟Գ.։)
ԸՆՉԱՒԷՏԱՆԱՄ կամ ԸՆՉԱՒԵՏԱՆԱՄ. πλουτέω ditesco, opibus abundo, locuples sum Մեծանալ ընչիւք. հարստանալ. փարթամանալ.
Մինչդեռ առողջ ես եւ ընչաւետանասդ, չարչարեցելումն օգնեա՛. (Ածաբ. աղք.։)
Արդարք աղքատանան, եւ մեղաւորք ընչաւետանան (կամ ընչաւէտանան). (Մաշկ.։ եւ Վրդն. սղ.։)
Ողջունեալ զսուրբ աւետարանն քրիստոսի համբուրմամբ. (Յհ. կթ.։)
Պա՛րտ է կոչել զնա դաւիթ, եւ լնուլ նովաւ հովուութեանն (կամ հովութեանն) դաւթի. (Եփր. աւետար.։)
Ի հրեշտակէ բերեալ. աւետարանեալ.
Յաւետաբեր թղթոյս քո հրճուումն։ Ընդ աստեղսն հրճուումն. (Մագ. ՟Ի՟Է։ Շար.։)
Սէր՝ մոմեղինակալ ոսկի։ Աւետարան ոսկէգիր, եւ մոմեղինակալս երկուս. (Սիսիան.։ Ճ. ՟Բ.։)
Յաւէտախաղաց բարութեանց մատակարար։ Որպէս ի յաւէտախաղաց իմն աղբերէ։ Զյաւէտախաղաց արգասիս։ Հոսելով յաւետախաղացս վտակս. (Պիտ.։)
Յորժամ Աստուած այսպիսի աւետիս տացէ, մի՛ յերկբայանար. (Ոսկ. հռ. ՟Ժ՟Ը։)
Ետուն աւետիս առաքելոցն, եթէ յարեաւ նախապատմելի. (Շար.։)
Ձին յայտ է խրոխտն եւ միշտ տիրական պարծանօք առնել զհամարձակագոյն (կամ զհամբարձակագոյն) զշահաւետականսն. (Պիտ.։)
Անապականութեմբ պարգեւաբաշխ լրմամբ յուսոյ աւետաբեր սուրբ յարութեան քո. (Մաշտ.։)
Իսկ զպրակս աւաթայսն (կամ զպրակսաւաթայսն), եւ զաւետարանն, որ կոչին քարոզութիւնք, ոչ գիտացաք։ Պրաքս տւաթեայքն, (կամ պրաքսաւաթեայքն՝ որ կոչի թէ պօղոսի են, կարծիք երկմտութեան են վասն նոցա. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 4։)
Վասն այսորիկ սաղմոսերգեալ լինի յաւուր եօթներորդի, աւետարանեցէք օրստօրէ զփրկութիւն նորա. (Ոսկիփոր.։)
Աւետիս քեզ մարիամ, զոր գաբրիէլ սկզբնաւորեաց. (Տաղ.։)
Պետրոս եւ յակոբոս եւ յոհաննէս ստուգաբանէին զաւետարանն. (Պիտառ.։)
Ցասմնատեսակ պարտ է գոլ ամենայն առն, եւ հեզ իբրու յաւետագոյն. (Պղատ. օրին. ՟Ե։)
Պատսպարութեամբ աւետարանական ամրավերարկու օդիցս կօշկաց. (Նար. ԽԷ։)
Բազում ինչ անյայտութիւն եւ տարակուսանք յաւետարանականսն գտանի ձայնս եւ յառաքելականս. (Յհ.։ իմ. երեւ։)
Ընթերցի՛ր զառաջագոյն բանսն, եւ ուսցիս զանվրիպութիւնսն. (Եփր. աւետար.։)
Սամարուհւոյն անունն, յորմէ ջուր խնդրեաց տէր, լիւսինա (կամ փոտինա, այսինքն լուսաւոր). յիշելով զանունն ի բարեխօսութիւն՝ աչացաւութեան օգնէ ողջութեամբ. (Վրդն. յաւետ.։)
Աստուածաւանդ կրօն, կամ գործ, կրթութիւն, պատուիրան, կանոն, աւետարան։ Զպատգամսն աստուածաւանդս. (Յհ. իմ. պաւլ. եւ եկ։ Նար. ՟Ղ՟Բ։ Խոսրովիկ.։ Լմբ. հանգ.։)
Ըստ աւետարանին. կամ ըստ աւետարանական բանից.
Հանդերձեալ պահել՝ մի՛ տրտմեսցիս հրէապէս, այլ աւետարանաբար զքեզ ինքն զուարճացո՛. (Ճ. ՟Գ.։)
εὑαγγελιστής evangelista Գրօղ աւետարանի. աւետարանիչ.
Չէ՞ր արդեօք բաւական մի աւետարանգիրն զամենեայն ասել։ Իւրաքանչիւր իսկ աւետարանգիրքն ասէին. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 1. 16։)
Յերկրորդել ազգացն ղուկայ աւետարանագրի. (Եփր. ծն.։)
Ըստ Յովհաննու աւետարանագրի. (Մամբր.։)
Անսուտ աւետարանգիրն գրով հաստատեաց։ Աւետարանագիրս պատմէ. (Եղիշ. խաչել. եւ Եղիշ. թաղ.։)
Աւետարանագիր արանցն. (Ագաթ.։ եւ Թէոդոր. կուս.։)
Աւետարանգիր սուրբ հարքն. (Յհ. իմ. ատ.։)
Որ նորայն էին պատմաբանքն՝ աւետարանագիրքն։ Ամենեցուն աւետարանգրացն, եւ այլն. (Սկեւռ. ես. եւ յար։ (Ուրեք ուրեք ի գիրս Ագաթ. կարծի նշանակել եւ Աւետարան)։)
Որ շահ անձին խնդրէ ի քարոզել զաւետարանն.
Որք աստուածավաճառք եւ աւետարանաշահք լինին. (Ոսկ. ՟բ. կոր.։)
Միածին որդի Աստոծոյ զաւետարանումն սրբոց մարգարէից աստանօր լուսափայլեալ պայծառացուցեր. (Շար.։)
Վասն որոյ եւ բարձրապատում իսկ հնչեցուցանէ (աւետարանիչն)։ Բարձրապատումս սկսան հռչակեցուցանել զպատիւ միածնին. (Ագաթ.։)
Երանաւետական բան։ Երանաւետական դասու. (Մագ. ՟Ե. եւ ՟Ի՟Թ։)
Ասէ յաղագս ձեւոցն երկրաչափականաց, վասն զի զբնութիւն գոյութեանն ոչ գիտէ. (Եփր. աւետար.։)
Յաւետագոյն խմբեալ երջանկութիւնք. (Պիտ.։)
Ուրա՛խ լեր ընդարձակատար տեղի անտանելւոյ բնութեանն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Իշխեցողագոյնք քան զաւետարանիչսն. (Աթ. յայտն.։)
Խոստովանական երդումն կոչի, յորժամ ասէ, այնճշմարիտ աստուածն, աստուծոյ փառքն, որ այսպէս է. կամ ասէ, թէ այս խաչիս եւ աւետարանիս փառքն, կամ խաչին զօրութիւնն. այս աւետարանս եւ խաչս. (Երզն. խրատ.։ Տօնակ.։)
Զհաստահարուստն նենգաւ կործանէք. (Եփր. աւետար. ըստ Լմբ.։)
Կեանք զմուտ անմահութեան ճարտարապետեցին. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Զայս անօրէնութեան տեառն ճշմարտաբանեցին հարքն սուրբ հաւատ։ Բազում եւս տէրն ի կենսատու աւետարանին ճշմարտաբանէ. (Լմբ. հանգ.։)
Չարն յառաջապահ լինէր իւրաքանչիւր ի կուսից, որպէս՝ թէ ուրեք զգասցի, պարսաւանս յարեսցէ. (Ոսկ. յաւետիս. յորմէ եւ Տէր Իսրայէլ. յնվր. ՟Ե.։)
Նախադրութիւն ծննդոց, կամ ելից, կամ մատթէոսի աւետարանին. (եւ այլն. ի սկիզբն սուրբ գրոց.։)
Որպէս յաւետարանին համառօտէ վերծանութիւն՝ ներհակաբանելով աստուածամարտիցն. (Քեր. քերթ.։)
Գարեղէն հացիւք շինականագունիցն առաջի գնի. (Եփր. աւետար.։)
Չորքոտանեացն հոյլք, եւ որովայնագնացացն գազանացն բազմազան ազգք. (Ոսկ. աւետ.։)
Տարագրութիւն (ի) հայրենեաց ... Քարտէս՝ յոր գրեցան. տարագրութիւն հրէական ազգին յաւետեաց ուխտիցն. (Շ. բարձր.։)
Քաղցրաբարբառ աւետեաց հնչումն. (Խոր. հռիփս.)
Մի՛ ընչաւետանալ ի նոցա տարակուսելն, եւ ո՛չ քաջառողջանալ, եթէ ոչ օգնիցեմ նոցա վիրացն. (Ածաբ. աղք.։)
Եթէ երթանայցէ ոք օտարաշխարհիկ. (Եփր. աւետար.։)
Ոչ անարուեստաբար գրեաց օրինագիրն. (Եփր. աւետար.։)
Մի՛տ դիր անհպարտութեանն եւ հեզութեանն Տեառն ... Ուսանիցիս զանհպարտութիւն եւ զանպարծութիւն։ Սքանչանային ընդ անհպարտութիւն նորա ... Տե՛ս եւ աստանօր զանհպարտութիւն աւետարանչին. (Ոսկ. մտթ. եւ Ոսկ. յհ.։)
Բազում ինչ անյայտութիւն եւ տարակուսանք յաւետարանականսն գտանի ձայնս եւ յառաքելականս. (Յհ.։ իմ. երեւ։)
Աստուածաբերան աւետարանիչքն. (Գէ. ես.։)
Արժանաւորապէս ըստ աւետարանին Քրիստոսի կրօնաւորիլ. (Յճխ. ՟Ի՟Գ։)
Գրութիւն աւետեաց, կամ աւետարանի.
Բարձրահռչակ աւետագրութեամբզմկրտութիւնն, զքաւութիւն, եւ զյարութիւն գրեն կրկին նորոգման. (Նար. առաք.։)
Ոչ ունի խնդութիւն կռամոլ դիապաշտութիւնն, այլ տխրութեամբ լցեալ է. (Եփր. աւետար.։)
Պարուրեալ զախտսն ո՛չ խստավարութեան, այլ փաղաքշանաց. (Եփր. աւետար.։)
Ամենայն աւետարանական քարոզութեան մեծաձայնագոյնն (յհ. մկ). (Բրս. իսկզբանէ.։)
Յայրատահայեաց (կամ արատահայեաց) աչք նոցա կենսաբեր արտասուօք բխէին. (Վրդն. աւետար.։)
Զգիւտս շահաւետութեան եւ զբարօրութեան։ Առլցեալք ի սորայն են շահաւետութենէ։ Ամենազան շահաւետութեանց մայրաքաղաք։ Զայսչափ շահաւետութիւնս մատուցանէ (նաւաստութիւնն). (Պիտ.։)
Ի կնոջն իւղոյն շահաւետութենէ վրիպեցայ. (Զքր. կթ.։)
Անվարձ ի մեծ շահաւետութենէն կամի հանել զմեզ. (Ոսկիփոր.։)
ἑμπορία, κέρδος, ὡφέλεια negotiatio, lucrum, utilitas. Շահաւորելն, եւ իլն. շահավաճառութիւն. եւ Շահաւետութիւն. օգտակարութիւն. շահաւորն գոլ. շահ, վաստակ.
Բաժանեցին զամենայն արարածս շրջագայութեամբ (ի քարոզութիւն) աւետարանին. (Զենոբ.։)
Իւրով իսկ աւետարանական եւ ողջունապատում գնացիւք. (Ագաթ.։ Կորիւն.։)
Այսպէս եւ պօղոս առնէր՝ պատուասիրապէս աւետարանելով, ոչ ուր անուանեցաւ քրիստոս. (ՃՃ.։)
Բազում եւ ազգի ազգի վշտակեցութիւն ըստ աւետարանին կրէր. (Կորիւն.։)
Գրուանաւ անիրաւութեանն զիւրեանց տեսանողութիւնն իբրեւ զճրագ ծածկեցին, եւ կուրացան փարիսեցիք. (Եփր. աւետար.։)
Եթէ երթանայցէ ոք օտարաշխարհիկ. (Եփր. աւետար.։)
εὑαγγέλιον annunciatio, laetum nuncium Աւետաւորելն, իլն. աւետիք. աւետարանութիւն.
տեսեալ զանկարծելի աւետաւորութիւնն շնորհեալ յԱստուծոյ. (Փարպ.։)
Փայլեցուցանել զաւետաւորութեան բանս առ սուրբ կաթողիկէ եկեղեցի. (Նանայ.։)
Լուաք եւ ծանեաք յերկնաւորաց աւետաւորութեանց՝ աւետարանչացն նախագրութեամբ. (Սկեւռ. յար.։)
Ի նոյն աւետաւորութեանցն. (Նար. երգ.։)
Ի Հեթանոսս առաքել նմա, որ նշանակէր զնորոյս նախնթացութիւն եւ զաւետաւորութիւն. (Մագ. ՟Ծ՟Թ։)
Այսոքիւք ուսուսցէ եւ ընդելացուսցէ մեծի յուսոյ աւետեացն. (Յճխ. ՟Ժ՟Դ։)
Ցանկութեան կիրք ողորկեցուցանէ զմարմինն, այլ թառամեցուցանէ զմիտսն. (Եփր. աւետար.։)
Աւետարանին ինքնախօսութեան բանքն. (Շ. մտթ.։)
Աւետարանն փրկութեան ինքնախօսութեամբ որդոյն աստուծոյ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Հնչէին զիրաւագիտութիւն աւետարանին կենաց. (Համամ առակ.։)
Հրամայեալ բնութեանն զմանկարարութեան ազդումն՝ լուծանել զամլութիւն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Մանկարարութիւն առանց բարեպաշտութեան միանգամայն եւ յանասունսդ է. (Եփր. աւետար.։)
Շաբաթացոյց աստուած զԵրուսաղէմ. (Եփր. աւետար. ըստ Լմբ.։)
Աթոռ քո կիզու ի շրջափայլութենէ ճառագայթիցդ. (Ոսկ. աւետ.։)
Փոխաբնակութիւն յերկիր աւետեացն յետիպտական տղմոյն. (Նիւս. երգ.։)
Զաւետաւորեալն զաւակ դաւթի եւ աբրահամու զօրհնութիւնաբերն հեթանոսաց։ Օրհնութիւնաբեր կոյս. (ՃՃ.։)
Որ ինչ պատմեալ է կամ գրեալ եւ քարոզեալ յաւետարանի անդ.
Աւետարանապատումն հրաւիրմամբն մտանեն յառագաստ երկնաւոր փեսային. (Կամրջ.։)
Մանկավարժութիւն ինչ է տկարագունիցն առ ի յակամայ զնոսա ի սխալանացն խափանել՝ ի ձեռն ձեւոյն աւետարանելն. (ՃՃ.) այսինքն պարկեշտ զգեստուք քարոզելն։
Սրբոց աւետարանչացն (կամ աւետարանացն) յառաջաբանութեամբ ի ձեռն իրացն եղելոց. (Կիւրղ. եէմի առ կոստանդ.։)
Կոչի եւ օրինակաւ յարանունութեամբ աղօթարանս այս եւ տաճարս ձեռագործ՝ եկեղեցի. (Վրդն. աւետար.։)
Կատարողապետն սրբազնադրութիւն։ Զսրբոյ աւետարանին ի վերայ գլխոյն սրբազնադրութիւն. (Դիոն. երկն. եւ Դիոն. եկեղ.։)
Վասն աւետարանական աստուածխօսութեանն Յիսուսի. (Սարգ. ՟ա. յհ. յռջբ։)
Ի բեմբի աւետարանն զաստուածխօսութիւնն քրիստոսի առ սուրբս ցուցանէ. (Տօնակ.։)
cf. Աւետարանականապէս հանդիպեալք սահմանի. յն. աւետարանականին. (Դիոն.։)
Սնեալք (ի) հոսանահոլովաշարժ վարդապետութիւնս աւետարանին քրիստոսի. (Թէոդոր. կուս.։)
Մարգարիտն բազում գնոց արժանի վասն դժուարագիւտութեանն. (Եփր. աւետար.։ Եփր. ի մարգարիտն.։)
Վասն հասարակական կշռութենց եւ հասարակաչափութեան. (Եփր. աւետար.։)
Աստուածամարտութիւն կայենի. (Եփր. աւետար.։)
Առ որ մեծ է պատասխանատուութիւնս՝ քան առ համօրէն աւետարանին՝ զարմանս, հիացմունս. (Նար. ՟Ի՟Է։)
Այլ քանզի կրկնաձայն եւ հոմաձայն է մեզ աւ, զի նախ քան զայլ ձայնաւոր՝ կամ ի վախճան բառից թաւ հնչէ որպէս մօտ ի ավ, զոր օրինակ աւագ, աւազան, աւետիք, աւիշկ, հարաւ, ցաւ. եւ այլն. առ ի գիտել՝ թէ եբր գրի իբր օ՛, սկսան ոմաք ի վերայ տառիս աւ ՝ դնել զյունական ω , օ՛մեկա. Վասն զի տեսին առ հինս եդեալ զայն երբեմն ի վերայ վանկիս ով, ի նշանակ՝ թէ այն վանկ ըստ յունաց գրի տառիւս . ω , օ՛մէկա։ Այլ ելին եւ անհմուտ գրիչք, որ կարծելով թէ ձեւդ օ, յամենայնի լնու զտեղի տառիցս աւ, փոխանակ գրելոյ՝ Դաւիթ, զաւակ, ցաւ, եւ այլն. Գրեցին՝ Դօիթ, զօակ, ցօ, եւ այլն. որպէս համառոտագրութիւն։
Լինել լուսաւորացդ առ ի ջրեղէն հաստատութեան երկնին։ Առ ի կատարած աւետարանին իւրոյ. (Ագաթ.։)
Արու արմաւենեացն հովանի արարեալ իգիցն՝ պտղաբեր առնեն զնոսա. (Եփր. աւետար.։)
Աւետարանիչս զառաջին գնալ զօրականացն առ քահանայապետսն, եւ զերկրորդս՝ ընդ մի պատմէ. (Սկեւռ. յար.։)
Ղուկաս գրեաց առատ բանիւ, որպէս իւր վարդապետին (պօղոսի) ոճն է. (Վրդն. աւետար.։)
Սա է քար, որ զարկ ձեղուան եկեղեցւոյն շուրջ պարէ ուժգնապէս. (Եփր. աւետար.։)
Լինի նա գիշ, եւ կերակուր գայլոց յափշտակողաց. (Եփր. աւետար.։)
Զի են դարքն այսպէս. ադամ, կայէն, ենովք ... յոբէլ, եւ յոբաղ. որդիք նոցա ութերորդք ... սկայազունքն տասներորդք։ Եւ գտանեմք մեք զայս յերկրորդել ազգացն ղուկայ աւետանագրի, զի յեօթանասուն եւ եօթն դարու ծնաւ տէր մեր քաւիչ ծննդոց ադամայ. (Եփր. ծն.։)
Թագք եւ պատիւք միաբանեալ են ընդ լաւ շնորհսն. (Եփր. աւետար.։)
Նիշ նշանակի իմն ի վերայ նորա։ Ասէ գաւազան, ի նիշ նշանի խաչին տեառն մերոյ երեւեալ լինի յերկինս։ Տեսանեն յերկինս զնիշ նշանի խաչի նորա. (Եփր. ծն. եւ Եփր. համաբ. աւետար.։)
Շիշ իւղոյն՝ որ յաւետարանին՝ բեսին է՝ բոլոր ապակեղէն, ունէր կէս լիտր. (Շիր. կշռ. չափ.։)
Յորժամ ընթեռնուցու աւետարանն, մի՛ կալ ուշ երեւելի գրոյն կամ ընթերցողին, այլ յերկնից բարբառողին. (Ճ. ՟Գ.։)
Վէմն նա ինքն է քրիստոս. նա եւ զշմաւովն՝ զոր եթող փոխանակ ընդ իւր քրիստոս, զի առաջնորդեսցէ եկեղեցւոյ նորա, վէմ կոչեաց զնա. (Եփր. աւետար.։)
Ամուլն ծնաւ եօթն, եւ բազմածինն նուազեաց յորդւոց։ Եօթն չարիք կան ի սրտի նորա։ Մո՛յծ ընդ քեզ եօթն եօթն։ Պնդեցաւ զկնի նորա ճանապարհ զեօթն աւուր։ Տո՛ւր բաժինս եօթանց, այլ եւ ութից, եւ այլն։ Մի՛ պահանջեր զեօթանասնից եօթանն զորպիսութիւն. (Եփր. աւետար.։)
Զմարգարիտ պատուական ոչ դնեն զեղծ վայրապար ի տուն գանձու, այլ կապեալ ծրարեալ. (Եփր. աւետար.) այսինքն յանհոգս. շըլըխտի կերպով։ Տե՛ս եւ ԵՂԾ ԶԵՂԾ։
Լսօղք նորին (յհ. աւետ) ճանաչէին պապիաս, եւ պօղիկարպոս. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Զաներեւոյթ զխառն տեսման աւետարանումն հրեշտակացն առ հովիւս. (Ագաթ.։)
Ո՛վ մարդ ուսիր, որ ի խեցոջն անչ կայ գանձեալ. (Եփր. աւետար.։)
Բամբասանք յանհաւատիցն ձգեցաւ զկնի աշակերտաց աւետարանին։ Տուգանք եւ զրկութիւնք ձգին ի վերայ մեր. (Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Դ։ եւ Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Ե։)
Խոստանայ ի վեր քան զմարդ, եւ քան զմժիխ ազդել ոչ կարէ. (Եփր. աւետ.։)
Խոստանայ ի վեր քան զմարդ, եւ քան զմժիխ ազդել ոչ կարէ. (Եփր. աւետ.։)
Ճշմարիտ Աստուածն մեր՝ թագաւոր յաղթ է. (Եփր. աւետար.։)
ոչ յամեցուսցէ Տէր զաւետիսն, որպէս ոմանք յամր համարին. (՟Բ. Պետ. ՟Գ. 9։)
Նենգով նուաճել, կամ երդմնեցուցանել, կամ ասել, կամ կործանել. (Փարպ.։ Մեսր. երէց.։ Եփր. աւետար.։)
Որոտն՝ հոգին, որ ետ զաւետարանն՝ պատմել զմեծասքանչ զօրութիւն աստուծոյ. (Մխ. երեմ.։)
Ուխք՝ փորձանքն. ուխք անուանեցան, նորին աղագաւ եւ անկայուն ջուր, զի ուխք են. (Եփր. աւետար.։)
Առ չգոյի առաջնորդ. (Եփր. աւետար.։)
Վիշտքն անցանեն, բայց աւետիք երանութեան կան մնան միշտ։ Ժամանակեան վշտօքս զանժամանակեան երանութիւնսն ժառանգեսցուք։ Ամենայն փափկութիւն հայոց եհաս ի վիշտս վտանգի։ Առ վշտի վտանգին։ Միշտ ի վշտի մաշեն զանձինս իւրեանց. (Յճխ.։ Եղիշ.։ Յհ. կթ.։ Խոսր.։)
Զմարմին փտեն եւ ապականեն գինւոյ նեխութիւնք։ Մեղք փտեցին զարարածս ձեռաց իմոց. (Մանդ. ՟Ժ՟Է։ Ոսկ. յաւետիս.։)
Եղբարս եւ քեռս. (Եփր. աւետար.։)
Ելեալ յամբոնն՝ կարդաց զԱւետարանն. (ՃՃ.։)
Զանգին եւ զձրի զԱւետարանն քարոզելն. (Ոսկ. ՟բ. կոր.։)
Եթէ ոք ասղամբ սպանանէ զոք, այնպէս դատապարտեալ լինի, որպէս ոք աշտէիւ սպանանէ. (Եփր. աւետար.։)
Միաբան յատեանն ելանեն խաչիւ եւ աւետարանաւ, խնկօք եւ մոմեղինօք։ Յատեան ելանեն խաչիւ եւ աւետարանաւ եւ մոմեղինօք եւ ամենայն զարդուք մինչեւ ասի հայր գթածն. եւ ելանեն նոյն զգեստիւն ի դուրս, եւ այլն. (Տօնաց. ստէպ։)
Երբեմն զէշն եւ զեզն, երբեմն զարսին, երբեմն զհեթանոսս ածէ ի յանդիմանութիւն նոցա։ Արսին՝ ոմանք զասիդայդ հաւ ասացին, եւ այլք աստղ ասեն յերկինս։ Արսինդ թերեւս արօսեակդ է, եւ նշանակաւ Յովհաննէս է. եւ տատրակ եւ ծիծառն առաքեալք եւ աւետարանիչք. (Մխ. երեմ.։)
Կարգ բանիս բերէ ինձ՝ խառնել ընդ ձայն աւետեացս բողոք գուժիս. (Նար. ՟Լ՟Ը։)
Որպէս ի ձեռն կնոջն բօթեցաւ մահ, նոյնպէս եւ ի ձեռն արի կանանցն աւետեաց՝ կեանք յաւիտենական. (Բրսղ. մրկ.։)
Զգո՛յշ լեր նորա իմաստութեանն։ Եւ դու զգո՛յշ լեր, թէ զիա՛րդ հանճարեղաբար ...։ Զգո՛յշ լեր եւ աստ, զի՞նչ ասէ աւետարանիչն. (Ոսկ. յհ.։)
Որպէս արեգակն առաւել լուսաւոր է քան զլուսին ե զաստեղս, նոյնգունակ եւ աւետարանն քան զթուրէն. եւ թուրէք քան զգրելիս ի մարդկանէ. (Պիտառ.։)
Թռեաւ հռչակեցաւ բանն աւետեաց. (Ճ. ՟Գ.։)
Գեղեցիկ են ի վերայ լերանց ոտքաւետարանչի համբաւուն խաղաղութեան, իբրեւ աւետարանչի բարութեանց. (Ես. ՟Ժ՟Բ. 7։)
Խոստացեալ էր (ծառայն աբրահամու) լուրջ երեսօք կալ առաջի նորա. (Եփր. աւետար.։)
Թէպէտ խիթեալք լինին ի խղճէ մտացն, ոչ իմանան զօգտակարսն. (Եփր. աւետար.։)
Զի այգի կամարի՝ տունն իսրաէլի է. (Եփր. աւետար.։)
Զճակատս կոզակացն ի նմանութիւն լեռանց յարդարէր։ Խնդրեսցես զնա ի ճակատ կանոնին, ընդ որ կարմրագրովն ... իջուցանիցէ. (Եւս. քր. ՟Ա. եւ Եւս. նախադր. աւետար.։)
Խոստանայ ի վեր քան զմարդ, եւ քան զմժիխ ազդել ոչ կարէ. (Եփր. աւետ.։)
Բարձր պատուար լսի անուն աւետարանչին. զի բազում բանս միջելով՝ բարձր անցանէ. (Վրդն. ծն.։)
Յիշմամբ երախտեացն որ առ նոսա յԵգիպտոսէ եւ յառաջ։ Յութերորդ օրէն եւ յառաջ, ապա նուիրել զծնունդս արջառոց եւ ոչխարաց։ Ի սկզբանէ աւետարանին եւ յառաջ մինչեւ յեօթնագլուխ վիշապն, որ է նեռն. (Նախ. եզեկ. եւ օրին։ Նախ. ղեւտ. եւ Նախ. յայտն.։)
Հաստատո՛ւն կայցէք ի մի հոգի ( πνεῦμα ), եւ միով շնչով ( ψυχή ) նահատակիցիք ի հաւատս աւետարանին. (Փիլիպ. ՟Ա. 27։)
Ի շուրջ էած սատանայ զտէրն յերուսաղէմ եւ ի լեառն բարձր։ Ի մէջ քաղաքին ի շուրջ ածին. (Վրդն. աւետար.։ Տէր Իսրայէլ. յուլ. ՟Զ.։)
Հարուածովք խրատէ առ ի չուանացն, եւ վարոցովք խրատէ. (Եփր. աւետար.։)
Տեսանէին եռիեսունս եւ պապասս աւետարանօք եւ մոմեղինօք եւ խնկօք. (Ղեւոնդ.։)
Ի թզենեացն՝ են որ բերեն պտուղ, եւ որք զնոյն ոչ ընկալեալ զստուեր զարուի պռեմնիցին, դոյնպէս լինի. (Եփր. աւետար.։)
Պարծէին անուամբն աբրահամու, բայց զգործս սատանի. գործ էին։ Զաւելորդսն խուզել ի սատանէ է. (Եփր. համաբ. եւ Եփր. աւետար.։ 12)
Զաւետարանն սուրբ կապէր պատէր երկաթի սարեօք, եւ իւրով մատանեաւ կնքեալ։ Արձակեաց յոտիցն երկաթոց, եւ անրոց պարանոցէն շղթայիցն սարեացն. (Բուզ. ՟Դ. 16։ ՟Ե. 7։)
Զաւետարանական ընթացսն եւ զվերակացութիւն եկեղեցւոյ սրբոյ շնորհօքն աստուծոյ առանց պակասութեան տանէր. (Բուզ. ՟Գ. 6։)
Զի՞նչ շահ է, կամ զի՞նչ օգուտ, զի հանդիպեսցուք նմա։ Զի՞նչ օգուտ է՝ թէ հանդիպեսցուք նմա։ Զի՞նչ օգուտ է՝ թէ պարզեսցես զճանապարհս քո։ Զի՞նչ օգուտ է քեզ յարենէ իմմէ։ Օգուտ ոչ եղեւ քեզ (ի դեղոյ)։ Ոչինչ են քեզ աւետիքն յօգուտ՝ երթալոյ (յն. երթողի)։ Խօսիւք՝ որ ոչ իցէ յօգուտ։ Զի այն ո՛չ յօգուտ ձեր է։ Այրն այն ո՛չ օգտի եւ խաղաղութեան բանս խօսի։ Առնուն ակն երեսաց՝ վասն օգտի։ Վասն օգտի հասարակաց եւ շինութեան. եւ այլն։
ՕՐԹԻ ՕՐԹԻՒ. գրի ԱՒՐԹԻ կամ ԱՒՌԹԻ ԱՒՌԹԻՒ եւ ՈՐԹԻ ՈՐԹԻՒ. Բառ յն. օրթի. ὁρθοί recti, erecti. Ուղիղ, իմա՛ ուղղորդ եւ կանգուն յոտս կացէք՝ ուղղութեամբ եւ մտեաց՝ ուշ դնել սրբոյ աւետարան. յոր ըստյն. կցի յառաջնմէ սօֆիա, այսինքն իմաստութիւն, իմաստութեամբ։ (Պարգ։ եւ Ժմ.։)
Ալէլուն նշանակեաց պատրաստ գտանել։ Ալէլուն քաջահնչօղ ձայնիւ։ Ա՛ղէ՛ղուին զկնի՝ Աւետարանն. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Չեղեւ ոք անլուր քարոզութեան Աւետարանին. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Բ։)
Տղայական հասակն անփորձ է բարւոյ եւ չարի. (Վրդն. աւետար.։)
Բազում եւս տէրն ի կենսատու աւետարանին ճշմարտաբանէ. (Լմբ. հանգ.։)
Զողորմութիւն եւ զշնորհս բիւրուց ազանց բաշխեալ աւետարանէ։ Որք ի բազում տեղիս բաշխեցան, սփռեալ տարածեցան. (Նար. խչ.։)
Միաձայն բարբառով աղաղակեն։ Բարբառ աւետաւոր հրեշակին։ Ամովսածնին բարբառ. (Ժմ.։ Շար. եւ այլն։)
Յաւետարանի անդ գրեալ է, եւ աշակերտքն՝ զորս դուք (իսմայէլացիքդ) գերմակն կոչէք, նոքա վկայեն. (Պիտառ.։)
Գրթցէիք, խեթկէիք, եւ առ ոտն հարկանէիք. (Եփր. աւետար.։)
Չէր արժան դիակիր լինել կենացն մայրն մարիամ կոյս. (Վրդն. աւետար.։)
Ընդ աւետարանի, եւ հարցն դրուակի։ Ընդ դրուակի կաթուղիկէ եկեղեցւոյ։ Ընդ հարցն դրուագի. (Դամասկ.։)
Եւ մեք մանկունք երախանի եւ առագաստի նորա եմք. (Եփր. աւետար.։)
Առ դաւթայ եդաւ կտակն երդմնօք վասն թագաւորութեան. (Եփր. աւետար.։)
Մեռաւ՝ ի ձիոյ զըմրեալ (առաթուր կոխմամբ), եւ կամ յիշոյ հարեալ. (Եփր. աւետար.։)
Զի՞նչ է գինի, զոր կոչեն ըմպելի Աստուածոց, առ ճաշակումն քո՝ Քրիստոս. (Եփր. աւետար.։)
Լրմամբ ուռկանի (ձկամբք)։ Լրմամբ ձկանցն ի յուռկանին. Զուռկան աւետարանին արկեալ յաշխարհիս ի բազմապատիկ լրումն առաւելուլ զբեղմնաւորութիւն։ Առ ի լրումն կարօտութեան. (Պիտ.։)
Սքանչելիս ընդ սքանչելիս խառնէ, նշան ընդ նշանս խառնէ (աւետարանիչն), զի հաւատք աճեսցեն առ մարդիկ. (Երզն. մտթ.։)
Խրացեա՛ զոտս աւետարանական ուսմամբն քրիստոսի. (Նեղոս.։)
Աքաղաղ. եւ նմանութեամբ Քարոզ. ձայնատու աւետեաց՝ իբր լուսոյ.
Յիմեքէ ենթակայէ սկզբնէ եւ նիւթոյ, որպէս զմարդ կազմիչ յաւետ քան արարիչ գիտել. (Կիւրղ. գանձ.։)
Ի կամիլն կարդալ աւետարան. (Խոսր.։)
որ ինչ միանգամ սոցին կցուրդ յաւետարանսն կայ. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Ճշգրտիւ փոյթ ի մէջ առեալ. (Եւս. նախ. աւետ.։)
Արեգակն մթապատ՝ ձայնէր ի բարձանց, աւետիս լուսոյ ծագման՝ բնակչաց ի խաւար աղջամուղջ. (Մեկն. ղկ.։)
Խոստանայ ի վեր քան զմարդ, եւ քան զմժիխ ազդել ոչ կարէ. (Եփր. աւետ.։)
Առակն Բարաղամու յարգի՛ սմա։ Յարգի՛ սմա առակն աւետարանին. (Լծ. նար.։)
Իսկ զբան Եփր. աւետար.
Մայրն հասարակ միագոյնն, որ ծնաւ զնկարէն գառինսն. (Եփր. աւետար.։)
Բեւեռեցին զաւետարանիս նկարիչ իբր զհայհոյիչ օրինին. (Նար. ՟Հ՟Է։)
Ուռկանաւ աւետարանի սրբոյն պետրոսի։ Տպաւորեալ լրմամբ ուռկանի վիմին հաւատոյ. (Շար.։)
Յիշեցէք զհոգեւոր սնունդ իմ, որ զձեզ աւետարանաւն ծնայ։ Բարձեր զանհասն բնութեամբ ի գիրկս քո սննդեամբ. (Ճ. ՟Ա.։ Շար.։ 3)
Բազում անգամ առ վախճանիւն սկիզբնն ի մոռացումն անկեալ դարձեալ լիցի. (Եփր. աւետար.։)
Տէ՛ր, քանքարն քո տասն քանքար վարձեցաւ։ Այն՝ որ զհինգ քանքարն վարձեցաւ. (Եփր. աւետար.։)
Հրեշտակն աւետիս տուեալ կնոջն, եւ տուեալ պատուէր՝ մեկուսի լինել յարբեցութենէ, վճարեցաւ. (Փիլ. սամփս.։)
Ուխտն դաշն է, թեւ երգումն է, կտակ եւ տիաթիկ գրելն է։ Տիաթիկ ոչ կամիցի ոք գրել ի ծանրանալ ցաւոցն. (Վրդն. աւետար.։ Բրս. մրկ.)
Եթէ քերովբին, եթէ սերովբին. (Եփր. աւետար.։)
Որ այլափառս խօսին, եւ այլ աւետարան աւետարանեն. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Դ։)
Զի անիշխան արասցէ զմեղացն՝ համարձակութիւն. (Եփր. աւետար.։)
Թուղթ կնքեալ ամենայն իրօք անշաղախ սուրբ կոյսն է։ Այրի եղելոյ աշխարհի անշաղախ փեսայածին. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Յոյս մահու նոցա ոչ առնէ անվաւեր զիշխանութիւն նորա. (Եփր. աւետար.։)
Գիտացի՝ եթէ լինի հայր, զորս ոչ ծնաւ յաղագս պատուոյ առաքինութեանն, եւ փախեայ յանվստահ որդեծնութենէն. (Եփր. յաւետ.։)
Այլ մեռա՛յց առնաբար ... եւ տայ զանձն իւր ի մարտ պատերազմի առնաբար. (Եփր. աւետար.։)
Ոյք ի խոնարհ արկանեն զաչս իւրեանց յեղբարց իւրեանց, յատեան դատաստանի մտանէ տէր մեր եւ լինի ամբաստան զնոցանէ, որպէս թէ ի նմանէ արկին ի վայր զաչս իւրեանց. (Եփր. աւետար.։) cf. Ակն։
Հանին զնա յարտեւան լերինն, այսինքն ի գլուխ լերինն, յաւարան. (վրդն. յաւետրն։)
Զսուրբ աւետարան ուխտին աւանդեցին կնքով. (Փարպ.։)
Թէ աւետարանականն ձայն ... ոչ ազդեն ի լսելիս, եւ ոչ քոյդ մեղուական բզզումն. (Շ. թղթ.։)
Բօթաբեր եղբօրն (այսինքն բերօղ զբօթ զեղբօրէն) աւետիս լուաւ զյարութեան. (Մամբր.։)
Բօթալի աւետիք. (Ճ. ՟Ա.։)
Բօթալից աւետիք. (Հ=Յ. յուլ. ՟Ժ՟Դ.։)
Զի՞նչ ասիցեմ ցհեթանոսսն՝ առ որս երթանայցեմ։ Երթանայցեմ զկնի դաւթի. (Եփր. ել. եւ Եփր. թագ. եւ Եփր. աւետար.։)
Եթէ երթանայցէ ոք օտարաշխարհիկ. (Եփր. աւետար.։)
Աւետեօքն Գաբրիէլի մարմին զգենու ի սրբոյ կուսէն։ Որ ըստ հողեղէն բնութեան մարդկան զգեցար մարմին։ Զգեցար պատկեր հողեղինի. (եւ այլն. Շար.։)
Աւետարանիչք ի բազում տեղիս՝ ընթանալով ասեն զբանն։ Աւետարանիչս այս ընթանալով զայս ծանոյց. իմա՛, համառօտելով. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 18. 19։)
Նոքա են քան զամենեսեան ընչաւէտք, որք զցանկութիւն մեծութեան առ ոտն կոխեցին։ Զազատութիւնն վաճառեցին, եւ հացկատակք ընչաւետից մտին. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 4։ ՟Բ. 24։)
Ընչաւետաց, եւ իմաստնոց. (Ոսկ. ՟ա. կոր.։)
Այգի կամարարի տունն իսրայէլի է։ Այսպէս ասէ տէր կամարար. (Եփր. աւետար.։)
Համօրէն ազանց, կամ ախտացելոց, յանցաւորաց։ Ի համօրէն աշխարհէ աստի։ Ընդ համօրէն աշխարհ քարոզել։ Զհամօրէն զվնասակարացն զգունդ։ Ո՛չ եղերանօք ջայլից համօրէն։ Համօրէն աւետարանին։ Համօրէն աւետիս. (Նար.։)
Հաւատացեալ է ինձ աւետարանն անթլփատութեան. (Գաղ. ՟Բ. 7.) ըստ յն. ասի՝ հաւատացեալ եղէ զաւետարանն։
Ընկալեալ զհիւրոյթսն՝ հաստատէ զաւետիս ծննդեան սահակայ. (Նախ. ծն.։)
Ոչ գան ի ճշմարտութիւն աւետարանին, զի հեթանոսերէնք էին, եւ հրէերէնք. (Եփր. գաղ.։)
Խոնարհիլ ի ցրտացեալ եւ ի ձախացեալ բնութիւնս. (Վրդն. աւետար.։)
Որոգայթս ունի առ ի պարզամիտ ճնճղկացն կորուստ. (Եփր. աւետար.։)
Օրհնութիւն սկհւոյ եւ մաղզմայի։ Զմաղզմայն եւ զսկիհն։ Հացն յաջոյ ձեռին մաղզմայիւ։ Դնեմք զհացն ի հիւսիս՝ մեզ ի ձախմէ՝ մաղըզմայիւն. զի խոնարհ է մաղըզմայն. (Մաշտ.։ Մխ. դտ.։ Վանակ. հց.։ Վրդն. աւետար.։)
Տե՛ս, թէ ո՛րպէս ոլորէ զբանն մանուածով՝ ի նահապետացն, ի մարգարէիցն, ի զաւակէն՝ որ ըստ աւետեացն, շարամանելով զհինն եւ զնորս. (Ոսկ. գծ.։)
Անլեզուն (արեգակն խաւարեալ՝) ի յերկնից ձայնէր, աւետիս մեծածագ լուսոյ փառացն քրիստոսի. (Մեկն. ղկ.։)
Սարկաւագք իշխանութիւն ունին լուանալ յաւազանն զեկեալսն ի մկրտութիւն, բայց ոչ միւռոնել. (Վրդն. աւետար.։)
Մկրտութիւն հրովն. զոր աստուածաբան ասէ տաժանելի, եւ երկայնագոյն. զոր յերկուս բաժանեն. տաժանելի ասեն զմիջամեղ քրիստոնէից (զհուրն), որ չէ միշտ, այլ զի մաքրեսցին զորս ոչ ապաշխարեցին, զոր ֆրանգն բուրգադոր ասէ. իսկ երկայնագոյնն՝ զանհաւատիցն մեղուցելոց, որ է յաւիտենական. (Վրդն. աւետար.։)
իսկ զի մի՛ յախուռն նախատող քեզ երեւեցայց, զայս եւ ի սրբոց աւետարանացն եւ ի քոց իսկ պատմութեանց յայտնի՛ քեզ արարից. (Ղեւոնդ.։)
Գիտիցեմք յարդարութիւն յոլովել։ Յոլովեսցէ յողորմութիւն։ ՅԵգիպտոս յոլովեաց աստուածպաշտութիւնն. (Խոսր.։ Յհ. գառն.։ Վրդն. աւետար.։)
Ննջումն սրբոյ կուսին։ Ննջումն Յովհաննու աւետարանչի. (ՃՃ.։)
Սակս ոչ գծագրութեան ի նորաբեր թարգմանութեանցն հնագոյն աւետարանի. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Առաքեալքն, եւ աւետարանին կոչումն՝ նորածին մարդիկ (սուրբ աւազանաւն). (Մեկն. ղկ.։)
Զէապէսն աւետիս տալ նորածնիցն. (Սարկ. քհ.։)
Խնդրել ի բարձրելոյն՝ գոնէ զշունչն շնորհել նմա։ Վասն նորա քեզ տէր ի ձեռն նորա զոգիսն շնորհեաց։ Ոչ եսինչ զոգիսդ կամ զկեանսդ ձեզ շնորհեցի։ կուրաց բազմաց շնորհեաց տեսանել։ Աբրահամու աւետեօք շնորհեաց աստուած։ Եւ այդ յաստուծոյ է, որ ձեզ շնորհեցաւ վասն քրիստոսի։ Շնորհեաց զմարմինն յովսեփայ։ Զայր մի մահապարտ շնորհել ձեզ։ Չէ՛ օրէն հռովմայեցւոց՝ շնորհել ումեք զոք. (որ հային եւ ի բ. նշ)։ Որպէս ամենայն ինչ մեզ իւրոյ աստուածեղէն զօրութեանն առ ի կեանս եւ յաստուածպաշտութիւն շնորհեալ. եւ այլն։
Բնութեամբ ի մարդկայնոցս ոչինչ հաստատուն, այլ՝ շրջանակ իմն մերոց իրացն շուրջ ընթանայ։ Պօղոս զբազում շրջանակս աւետարանին ելից. (Ածաբ. աղք. եւ Ածաբ. առ որս. ՟Ժ՟Բ։)
Պօղոս դադարք քրիստոսի. որ մեծացաւ ոսկեհան բանիւն յանմոլար պողոտայն աւետարանին քրիստոսի. (Համամ առակ.։)
Որպէս Ոսկեբերանն ասէ, թէ յորժամ յաղօթս կաս, այնպէս համարեա՜ թէ առ Աստուած մտանես, յԱստուծոյ գիրկն պատատիս. (Վրդն. աւետար.։)
Եթէ քերովբիմն, եթէ սերովբիմն. (Եփր. աւետար.։)
Զամենայն տիեզերս ելից աւետարանաւն քարոզութեամբ, տատրակի նմանութեամբ ի վերուաց ի յերկնից քաղցրաձայնութեան. (Մեկն. ղեւտ.։)
Գրեա՛ զայրդ զայդ՝ այր տարագիր։ Եղեւ տարագիր՝ բերանն արհամարհեալ։ Էիք ի ժամանակին յայնմիկ առանց քրիստոսի, եւ տարագիրք յուխտից աւետեացն. (Երեմ. ՟Ի՟Բ. 30. եւ 28։ Եփես. ՟Բ. 12։)
Յոբ յեսաւայ ծնեալ ի տարագրէն. (Եփր. աւետար.։)
Երգով գեղգեղմամբ տօնեմք՝ զօր աւետաբեր ցընծման. (Շ. տաղ.։)
Քաջաւետ առաքինութեամբ պսակեալ յարքայութեանն. (Յճխ. ՟Զ։)
κηρύσωω, -ττω praedico, palam annuncio διαβοάω, διαμαρτύρομαι clamo, testor. Քարոզ կարդալ ի ձայն մունետիկ. եւ Քարոզ լինել պատգամաց Աստուածոյ, թագաւորի, եւ այն. ազդել. հրատարակել. աւետարանել. նախանձայնել հռչակել մեծաձայն կամ գովութեամբ. գոչել դնել վկայութիւն.
Յովսափատ քարոզեաց պահս յամենայն յուգայ։ Արի՛ եւ գնա՛ ի նինուէ քաղաք մեծ, եւ քարոզեսջի՛ծ անդ Քարոցել գերեաց զթողութիւն։ Քարոզեա դո՛ւստր երուսաղէմի։ Դու զիմաստութիւն քարոզեսցես։ Ի գլուխս պարսպաց քարոզի Սկսաւ քարոզել Յիսուս։ Քարոզէր զաւետարանն արքայութեան.եւ այլն։
Աթոռ քոյ կիզու ի շրջափայլութենէ ճառագայթիցդ, եւ զքեզ կարո՛ղ գոյ տանել անկիզելի՝ կոյսն. (Ոսկ. յաւետիս.։)
Ծառք աշնանայք. Եւ ընդէ՞ր աշնանայք. վասն զի ոչ ամարանից օրհնութիւնս ժամանակին ընծայեն զպտուղս. (Եփր. յաւետար.։)
Այնպէս առատացեալ յաւետարանել։ Վասն որոյ եւ առատանամք. զի եթէ յամիցեմք՝ եւ եթէ ելանիցեմք, հաճոյ եւեթ իցեմք նմա։ Առաւել եւս առատանալ, հանդարտել, եւ գործել. (Հռ. ՟Ժ՟Է. 20։ ՟Բ. Կոր. ՟Ե. 9։ ՟Ա. Թես. ՟Դ. 10։)
Եւ զաւետիսըն հայրական, ասէր ինքեամբ առաքական. (Շ. խոստով.։)
Երկուքն միայն յառաքելոցն գրեցին զաւետարանսն, եւ երկու եւս այլ արբանեակք նոցին. (Ոսկ. մ. ՟Ա 1։)
Նոցին արբանեակ ըստ աւետարանական հրամանացն. (Կորիւն.։)
Մի՛ արգելցես զիս ընդ բազմին՝ յաւետաբեր յերկրէ քոյին. (Յիսուս որդի.։)
Ծնօղ մեր ըստ աւետարանին, եւ նախահայր աստանօր արտադրելով. (Յհ. կթ.։)
Ինքնաշարժ յաւետաշարժ, անշարժ, շարժօղ, գերաշարժ. (Սկեւռ. աղ.։)
Յորս պաճարաց ... գիջագոյնքն յաւետացեալ են. յն. իբր. ռմկ. եարան եօլտաշ ունեցօղ. (Փիլ. իմաստն.։)
Ըստ աւետեաց պայմանի առնեմք զդարձուած բանին. (Խոսր.։)
Զորս աւետարանիչքն ճշմարտապէս ենթագրերեցին զնմանէ աստուած եւ մարդ. (Մխ. ապար.։)
Ոչ յերկիր աւետեացն, ուստի երագապէս ելքն գործեցան. (Կիւրղ. ղկ.։)
Երկոքումբք պանծալի. որպէս աղաւնին աւետաբեր առ նոյիւ, եւ օրինակ հոգւոյն սրբոյ.
Երկնաբեր շնորհք, կամ աւետիք, ցօղ, ցորեան. (Մամբր.։ Թէոդոր. կուս.։ Զքր. կթ.։ Նար. յովէդ.։)
Ոչ զգայաբար, այլ իմաստութեամբ։ (Եփր. աւետար.)
Զի՞նչ ինչ այնպիսի աւետեաց լինիցի զուգական։ Զի՞նչ այնմ պատուոյ զուգական կայցէ։ Այս բարբառ այնր բարբառոյ զուգական է. (Ոսկ. մտթ.։)
Զոր ի յՂուկասու աւետարանին գրեալ ... առանց գրոց խորհրդով թաքնապէս աւանդեցաւ նոցա ի Պօղոսէ. (Մաքս. ի դիոն.։)
Այնպէս որչափ իմովսանն յօժարութեամբ եւ ձեզ որ ի հռոմդէք աւետարանել. (Հռ. ՟Ա. 15։)
ինքնարար սեղանով սահմանեաց (հայր) լինել զպատարագն (քրիստոսի). (Եփր. աւետար.։)
Լերդացաւի եւ դալընկոտի գինի մատուցանէ. (Եփր. աւետար.։)
Աւետեացն արժանի լինել յետ զկեանս աշխարհիս լուծանելոյ։ Ի խորին ծերութիւն լուծանէ զկեանս իւր։ Ի խաչի լուծանելոց է զկեանս իւր. (Յճխ. ՟Ժ՟Զ։ Լաստ. ՟Բ։ Սարգ. ՟բ. պ. ՟Բ։)
Աղքատազ խնամարար (աստուած). (Եփր. աւետար.։)
ὐπισχνέομαι promitto, polliceor ἑπαγγέλλω, -ομαι promitto եւ denuncio եւ ὀμολογέω confiteor. Խոստ կամ խոստումն կամ խօսքտալ. յանձն առնուլ կատարել եւ առնել ինչ մի. ուխտել. յոյս կամ աւետիս իմն տալ. եւ Խոստովան լինել. ... իսկ յն. էբանղե՛լլօ է նաեւ աւետարանել. ուստի աւետիս եւ խոստումն ստէպ զնոյն ցուցանեն ըստ գրոց.
Երկարաւորացս սրտմտութիւն խռովական իմն է եւ անբան. (Եփր. աւետար.։)
Զգագաթն հերաց. Վասն որոյ Լմբ. իմանայ, կարճելով ի բաց. Վրդն, իմանայ զուղեղն, կամ կարշովին՝ իբր արմատով (Իսկ Հին բռ. դնէ կարճնով, ի. իբր Կաշի, շւոյ. գայիշ. եւ այլք այլազգ։) Իսկ Եփր. աւետար. պարզէ ըստ յունին այսպէս.
Կենսաբեր աւետիք, վարդապետութիւն, քարոզութիւն, բան, գալուստ, յարութիւն. (Ագաթ.։ Յճխ. ՟Զ. ՟Թ. Նար.։ Շար.։)
զայս բան կողմնակի իմն յիշեաց աւետարանիչն։ Եւ զայն որ ղուկասն կողմնակի ասէր։ Մարգարէիցն կողմնակի իմն բարբառեալ. (Կոչ. ՟Ե. ՟Է. ՟Ժ։)
Արմատ կամ համառօտութիւն Աւետիք բառին՝ նոյն ընդ նմա, կամ որպէս ողջոյն աւետաւոր. (լծ. լտ. ավէ, ավէթէ. ողջ լեր. ո՛ղջ լերուք, ուրա՛խ լեր, լերուք)
Պատգամաւորս եւ բարեխօս ունել զսուրբս, որ հանդիպեցուցանեն յաւետ Քրիստոսի. (Ճ. ՟Թ.։ Կայ եւ ի Գանձարանի, ուր գրի ԱՒԷՏ։)
ԱՒԵՏ որպէս Աւետիք.
Աբրամին աւէտ՝ սահակաւ տըւեալ ի քէն կատարումն. (Շ. տաղ.։)