thief, robber, rifler;
assassin, brigand, high-wayman.
brigand, larron, voleur de grand chemin, assassin, bandit.
cf. Աւազակոյտ.
serpent, adder, snake;
— or — աւազակ, the devil;
— խարամանի, dipsas or dipsade;
— շչէ, the serpent hisses;
cf. Քաղցրութիւն.
Manawaz;
էր որդի մեծին հայկայ, որ ժառանգեաց զհարք գաւառն. որոյ տոհմ եւ նախարարութիւն կոչեցաւ յանուն նորա մանաւազեան. եւ ձեռակերտն՝ զոր շինեաց, մանաւազակերտ։ (Խորեն. Ա. պր. 11)
Իբրեւ զհէն. աւազակօրէն.
Դրժող ըստ աւազակաց եւ հինահարաց. (Տօնակ.։)
Գադ՝ աւազակ հինահար. (Վրդն. ծն.։)
Աւազակեաց արդեօք իմաստնագոյնս աւազակ յիւրմէ աւազակակցէն զդրախտն ի տեառնէ դրախտին, աջայինս ի ձախայնոյն։ Պախարակեա՛ զձախայինն ... Ի ձախայինն զինքն փոխարկեալ դասք. (Ճ. ՟Է.։)
Հատցի կապն կցորդութեան մշտաջան աւազակին՝ (սատանայի). (Նար. ղ։)
Յորմափոր կենդանւոյն. որ նա ինքն է մուկն։ Զորմափոր կողոպտողացն, որ զնմանութիւն մկան եւ խլրդան բերեն յինքեանս։ Կցորդ է ամենայն աւազակաց, եւ որմափոր գողոց. (Կանոն.։)
Չարահոտ են (չղջիկանք) եւ զազրատես։ Դեւք եւ աւազակք չարահոտ են վարուք. (Մխ. առակ.։)
Այր՝ որ յաւազակաց մերկ պրծանի, նմա է պիտոյ հանդերձ. (Մծբ. ՟Է։)
Եթէ խնդրեալ էր աւազակն ամբարշտութեամբ, ոչ էր առեալ զմեծ պարգեւս իւր սիրողութեամբ. (Ճ. ՟Բ. եւ Ճ. ՟Ը.։)
ես ինձէն իմովք կանմօք վարատեալ ի կամաց քոց՝ մատնեայ աւազակաց. (Սկեւռ. աղ.։)
Ցուցանի ի վիրաւորէն, որ վիրաւորեցաւ յաւազակաց։ Ոչ օտարոտի ոք էր վիրաւորին քրիստոս. այլ մերձաւոր եւ դարմանիչ նորա. (Եզնիկ.։)
Մուտ աւազակին քաջորդւոյն ադամայ ի դրախտն. (Տօնակ.։)
Աւազակք խորհին անպահելի առնել զայն՝ որոյ աղագաւ առնեն զդաւաճանութիւնն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 3։)
Դարձուցեալ զանդունդս աւազակապս. (Ագաթ.։)
Զօրութիւն աւազակապ ծովու. (Պիտ.։)
Աւազակէ եւ գողանայ։ Աւազակեն եւ գողանան. (՟Ա. Եզր. ՟Դ. 23։ Ոսկ. յհ. ՟Բ. 14։)
Տիւրենացիք զանդր նաւարկեալն աւազակէին. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Անզօր լիցի աւազակել եւ կապտել. (Խոսր.։)
Զբազումս աւազակէր ի պարզամհացն ի վիհս կորըստեան. (Վրք. ածաբ.։)
Սնափառութիւն մինչեւ ի վախճան աւազակէ զառաքիութիւն. (Կլիմաք.։)
Աւազական (մակբայ՝ ըստ յն) ա՛խ, ո՛ւխ, ո՛հ. (Թրակ. քեր.։)
Աւազական ձայնարձակութիւն։ Բերելով զայս նմանութիւն աւաղականաց (բանից). (Նար. ՟Ի՟Զ. ՟Լ՟Թ։)
Աւաղական ձայնիւ լային, հեծեծանօք հառաչէին։ Առ որ գոչեմ հառաչական՝ ի խոր սրտէ աւազական. (Ներս. մոկ.։)
Ըստ որում եւ աւազականն այն ի վերայ կայ տէրունեանն բանի. զի լայն (կամ զի լայն) առ կորուստ ուղին բազումք անկեալ երթան. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Ո՛յք են աւետեաց ձայնք, եւ ո՛յք ողբերգականք. աւազականք, աշխարհականք. (Անյաղթ քեր. յորմէ եւ Երզն. քեր.։)
Զի մի կամաց աւազակաց եւ ապականչաց դիւրադաւ լիցի. (Ոսկ. ես.։)
Զարհուրեալ աւազակացն, զէնընկէց լինելով՝ ի ձեռն եկին. (Խոր. ՟Գ. 40։)
Երբեմն այր աւազակաց լինել ի նոցանէ, ասէ զտաճարն, եւ ա՛րդ տուն վաճառի, զերկոսեանն ցաբան երեւեցուցանելով. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 22։)
Ի ձեռնաւազակացն սրոյ խողխողեալն. (Նար. ՟Ժ՟Դ։)
Աւազակ ծովակուր. (Նար. ՟Ժ՟Զ։)
Կարճառօտ խնդիրք (աւազակին), եւ համառօտ պատասխանի (փրկչին). (Եղիշ. խաչել.։)
σκυλεύω, συλάω, συλέω spolio, expolio, denudo, demo . Գողաբար եւ աւազակօրէն կապտել, յափշտակել, յաւարի առնուլ. մերկացուցանել. զերծուլ. քաղել. (լծ. յն. գլէ՛բդօ, եւ սքիլե՛ւօ. թ. քէլիփիւր ալմագ՝ էթմէք ). թալլուլ, թալանել, խլել, փրըցնել.
Դու աւազակ, եւ մեք կողոպտիչք. (Արծր. ՟Գ. 9։)
Հետամուտ լեալ՝ դիմեալ գային յաշխարհս մեր։ Պատահեաց աւազակաց, եւ փախստեայս արարեալ՝ հետամուտ լինէր. (Խոր. ՟Բ. 13։ ՟Գ. 40։)
Ձեւով ատեան թուէր, եւ ճշմարտութեամբ՝ աւազակաց հրապարակ երեւէր. (Երզն. մտթ.։)
Յաղագս մարդագողող եւ աւազակաց։ Յաղագս դատաստանի մարդագողաց։ Մարդագողաց հրամայեցաւ մեռանել. (Մխ. դտ.։)
ἁνθρωπόλεθρος homicida. Որ դաւէ զմարդիկ. մարդագող. աւազակ. սպանօղ.
Ըմբռնեսցէ աւազակաբար, եւ կամ մարտօրէն. (Ուռպ.։)
Այլ մեղկացաւ կամաւ յախտին, մատնեաց ի ձեռս աւազակին. (Յիսուս որդի.։)
Անմեռն ընդ մեռելոտիս միաբանի, ընդ աւազակս խաչի. (Ածաբ. խչ.։)
ՅԵԼՈՒԶԱԿ կամ ՅԵՂՈՒԶԱԿ. գրի եւ ԵԼՈՒԶԱԿ. Յուզակ ուղւոյ կամ ելից ճանապարհաց ի կողոպտել զանցաւորս. աւազակ. հուղկահար կամ յուղկահար. հրոսակ. ասպատակաւոր. մեկնակազէն. թիւրիւտիւ. ճէլալի.
Կամ ա. իբր Աւազակական.
Արիւներանգ ներկուածով ձորձոց (անկելոյն ի ձեռս աւազակաց). (Նար. ՟Ժ՟Դ։)
Առն ուրումն աւազակի, որ էր գործովք չարագործ եւ սպանող. (Խոր. ՟Բ. 57։)
Ոչ բրաւ ջախջախեալ։ Մի ջաղջախեր զբեկեալս։ Ջաղջախել զբարձս աւազակացն ... ջաղջախեցան բարձք երկոցունց նոցա. (Եղիշ. դտ.։ Նար. ՟Ժ՟Է։ Իգն.։)
Բառ լտ. սիգարիուս, (ի սիգա, դաշոյն). sicarius σικάριος . Սրիկայ. սուսերաւոր՝ սուսերաձիգ աւազակ, մարդասպան.
Վասն այնոցիկ՝ որ վաշխ եւ տոկոսիս առնուն. վաշխառուն եւ վաշխատուն կցորդ է ամենայն աւազակաց, եւ գողոց. (Կանոն.։)
Վաշխառուն եւ զվաշխատուն կցորդ է ամենայն աւազակաց եւ գողոց. (Կանոն.։)
Աւազակ քն կային փայտացեալք ի դուրս նորա մինչեւ յառաւօտն. (Վրք. հց. ձ։)
Աւազակն լսէր զձայն աղաղակին, հայհայոթեամբ եւ այպն առնելով՝ զքարընկէց բարբառն. (Ոսկ. խչ.։)
Եթէ արիւահան ոք իցէ։ Ամենայն գողք եւ աւազակք արիւնահանք. (Բուզ. ՟Դ 12։)
Այսպիսի ինչ արտագոչէր՝ ասելով, շնորհեա՛ ինձ։ Համաձայն աւազակին արտագոչեալ. (ՃՃ.։)
ԱՒԱԶԱԿՈՒՌ ԳԱՆԻՉ. Ըստ Հին բռ. մեկնի, Քոք կամ քուքս։
Ուր է բազմութիւն կամ յաճախութիւն աւազակաց. աւազականոց (տեղի).
Ընդ աւազակուտ տեղիս դիմեալ. (Եզնիկ.։)
Տեղի ինչ է դժուարին եւ աւազակոտ։ Աւազակուտ անապատ. (Գէ. ես.։)
Եւ Որ յաճախէ յաւազակութիւնս. աւազականոց (ոք).
Համւզել նուաճել զխստապարանոց աւազակուտ մարդիկք աշխարհին. (Յհ. կթ.։)
Աւազակուտ ազանց տոհմին վրաց. (Նար. խչ.։)
Խաչակցութեամբն Քրիստոսի ըստ աւազակին բարեբարոյի. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Աւազակապետն, եւ գումարտակք իւր։ Գումարտակ զօրու, կամ երամոյ, հօտից, եւ պարգեւաց. եւ այլն. (Նար.։ Գտանի եւ յանսովոր հոլով.)
Զաւազակս (ածէ՛ք) առ աւազակն դրախտաբաց. (Փարպ.։)
Բառ անստոյգ, իբր Յելուզակակից, գողակից. գործակից աւազակաց.
Լեռնախոյսք, աւազակապետք։ Գողք, լեռնախոյսք, գերեզմանակրկիտք. (Փարպ.։)
Համաբարոյք (կամ համբարոյք) աւազակաց. (Խոր. ՟Գ. 68։)
Հնացեալ աւազակն, եւ իւր հացամեծարքն. (Մխ. դտ.։)
Առաջնորդք՝ աւազակք, որք ընդ որմ եւ ընդ երդս մտանէին, եւ ոչ հովուաբար ընդ դրունս. (Պտմ. վր.։)
ՀՈՒՂԿԱՀԱՐ եւ ՀՈՒՂԿԱՀԱՐՈՒ. Հարօղ ուղեկի կամ ուղեկանի՝ այսինքն ուղեւորի. որ հարկանէ եւ կողոպտէ զճանապարհորդս. աւազակ. յելուզակ. հէն.
Ձախակողման թշնամիք։ Զձախակողման գունդս։ Ձախակողման գայթագղութիւն։ Ձախակողման աւազակ. (Շ. ՟բ. յհ.։ Ճ. ՟Ա.։ Լմբ. սղ.։ Բրսղ. մրկ.։)
Հրամայեաց ձաղածանակ առնել։ Իբրեւ զաւազակապետ ձաղածանակ արարեալ անլուծանելի կապանօք. (Ճ. ՟Բ.։ Արշ.։)
Ի բաշխս բախտից, ճակատարգաց, եւ կապելոց հրամանաց։ Եւ ո՞ւր իցէ այն՝ զոր ասենն, եթէ որ ինչ ի ճակատագրին գրեալ է հրամանացն, այնմ չէ հնար վրիպել. ո՜ հրաման տկար, եւ անզօր սահման, զոր եւ գողքն եւ աւազակքն կարեն խախտել. (Եզնիկ.։)
Մարդասպան աւազակք. (Ագաթ.։)
Մեծահաւատ աջակողմ աւազակին. (Մխ. ապար.։)
(որ ըստ հին մեկնչաց քերականի ստուգաբանի, Յափ շատ արկանել. գուցէ լաւ եւս՝ յափ շուտով կամ շտապաւ ձգել. եւ անշուշտ նոյն ընդ ռմկ. գափըշմագ, գափմագ. լտ. գա՛փդօ ). ἀρπάζω , διαρπάζω, συναρπάζω rapio, diripio եւ այլն. Կապտել ի բաց. բռնի կորզել. շորթել. յանկարծ քարշել. բուռն հարկանել. աւազակել կամ յայտնի գողանալ. առնուլ եւ փախչել. տե՛ս եւ Հափափել, որ է յափըշտակել զկին, կամ առեւանգել. խլել, ուրիշի ձեռքէն հանել. պ. րիւպուտէն. լտ. րա՛փդօ. յն. արփա՛զօ. իսկ իտ. ռուպա՛րէ, գողանալ)
Զօրականք գինարբուք, յուզարկուք, համաբարոյք աւազակաց. (Խոր. ՟Գ. 68։)
Բարեմիտ գոլով աւազակին՝ արդարացաւ, վասն զի սաստեաց չարաբարոյին. (Իգն.։)
Աւազակք, եւ պարսպահատք, եւ տաճարակապուք. (Պղատ. օրին. ՟Ը։)
Սրախողխող եղեալ ի գիրկս մարցն կատարեցան։ Երիտասարդք առաջի ծերոց սրախողխող եղեալք։ Սրախողխող լինել կամ առնել։ Սրախողխող առնէին զամենեսեան։ Աւազակք գան հարկանելով՝ սրախողխողս իսկ առնեն. (Շար.։ Լաստ. ՟Ժ՟Ա։ Պիտ.։ Ասող. ՟Գ. 13։ Ճ. ՟Բ.։)
Կային անդ աւազակութեամբ՝ վայրաբնակք, եւ յոյժ աղքատք. (Մաղաք. աբեղ.։)
Որ աւազակք են, վայրակեաց արիւնարբու գազանաց նման են. (Կանոն.։)
Անպէտ դատաւոր եւ քաղաքաւեր։ Աւազակն կցորդ էր քաղաքաւեր գործոց. (Ճ. ՟Ա.։ Եղիշ. խաչել.։)
Աւազակել. յաւարի առնուլ.
ԱՒԱԶԱԿԱԲԱՐ. ληστικῶς more praedonum որ եւ ԱՒԱԶԱԿԱՊԷՍ, ԱՒԱԶԱԿՕՐԷՆ. Իբրեւ աւազակ.
Ի վերայ անկանելով աւազակաբար խաբէոթեամբ. (Արշ.։)
Աւազակաբար ի խնդիրս անկանէր. (Վրք. ոսկ.։)
Կցորդ եւ ընկեր աւազակաց կամ աւազակութեան.
Ժողովել արս նմանս քեզ աւազակակիցս. (Պտմ. աղեքս.։)
Աւազակեաց իմաստնագոյնս աւազակ՝ յիւրմէ աւազակակցէն զդրախտն. (ՃՃ.։)
ար եւ ԱՒԱԶԱԿԱՐԱՆ. Բնակութիւն աւազակաց, եւ աւազակուտ.
Աւաղականոց զինքն կազմելոյ՝ հասեալ կալաւ զլեառն. (զոր լինի իմանալ եւ Բո՛ւն աւազակ. որպէս ասի եւ Այր բոզանոց։) Ամայի յինքենէ զաւազականոցն թողլով տեղիս. (Պիտ.։)
ἁρχιληστής, ληστάρχης, -ος princeps latronum, seu praedonum Պետ եւ գլուխ աւազակաց.
Իբրեւ ապստամբ եւ աւազակապետ խաչեսցիս։ Ոչ իբրեւ աշխարհակալի, այլ իբրեւ աւազակապետի. (Պրմ. աղեքս։)
Առաջնորդ ագահ՝ որ է կռապարիշտ, աւազակապետ է. (Նեղոս.։)
Որդի թագաւորի յորժամ երթայ առ աւազակապետ մի, եւ տայ զինքն ի ծառայութիւն նմա, ապաքէն տէր եւ իշխան է աւազակապետն կենաց եւ մահու նորա. (Մանդ. ՟Ի՟Զ։)
Աւազակապետն (սատանայ). (Սարգ. յուդ. ՟Ա։)
Աւազակապետաց եւ վնասողաց. (Տօնակ.։)
Աւազակապետ ժանդատեսիլ. (Արշ. ՟Ի՟Բ։)
Աւազակապետն եւ գումարտակք իւր. (Նար. ՟Զ։)
Հանդերձ աւազակապետիւն. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
Որպէս աւազակ. աւազակաբար.
Ամենայն առաքինութեանց դրանց աւազակապէս սպասէ. (Սկեւռ. աղ.։)
ληστήριον praedonum receptaculum Բնակարան աւազակաց. աւազականոց.
Աւազակարանս զտունսն արարեալ նախկին հեթանոսացն. (Սոկր.։)
Աւազակաբար. աւազակապէս.
Ոչ գողասցի աւազակապէս.
ոչ գողասցի աւազակօրէն. (Շ. ընդհանր.։)
Աւազակօրէն զլանալ. (Իգն.։)
Աւազակօրէն զրկել. (Ճ. ՟Թ.։)
Դիւրորսալի սատանայի, կամ հնարից մարդկան, աւազակաց. (Խոսր.։ Լմբ. սղ.։ Մաշկ.։)
Սովորեալ յելուզակութիւնս. աւազակաբարոյ.
Աւազակն խաչակից եղեւ նմա. եւ դու նմա կերակրակից լիցիս, (կերակրելով ընդ քեզ զաղքատս). (Ճ. ՟Գ.։)
Անկոխ դրախտին ճանապարհ՝ մարդակոտոր աւազակաւն նախ բացաւ։ Ճանապարհ դրախտին բացաւ մարդակոտոր աւազակին. (Ոսկ. ես.։)
cf. ՅԱՆԿԱՐԾ. ἅφνω, ἑξαίφνης, αἱφνιδίως , ἑξάπινα, παραχρῆσμα, αὑτοσχεδίως, -ον improvise, repente, subito ex tempoe, e vestigio, cominus, temere, casu. Յանկարծակի գալ, հասանել, կամ պահանջել, ձգել, յաւեր լինել. առնել։ Թշուառացաւ ամենայն երկիր յանկարծակի։ Ածիցես ի վերայ նոցա յանկարծակի աւազակս։ Յանկարծակի կործանեցաւ Բաբելովն։ Յանկարծակի հայեցեալ այսր անդր՝ ոչ եւս զոք ուրեք տեսին. եւ այլն։
Անձրեւ եթէ ուժգնագոյն իցէ։ Ուժգնագոյն բանիւք վարի, եւ այր աւազակաց կոչէ զնա։ Ուժգնագոյն ալիք, կամ գործ, անիրաւութիւն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 22։ Ճ. ՟Գ.։ Պիտ.։)
Արք անպիտանք՝ վատատոհմակք։ Անպիտան եւ վատատոհմակ մարդկան։ Զտոհմիկն առ տոհմիկս։ Որեար աւազակ եւ անպիտան. հացկատակք եւ վատտոհմիկ. (Փարպ.։)
Արք անպիտանք՝ վատատոհմակք։ Անպիտան եւ վատատոհմակ մարդկան։ Զտոհմիկն առ տոհմիկս։ Որեար աւազակ եւ անպիտան. հացկատակք եւ վատտոհմիկ. (Փարպ.։)
Աւազակս ոմանս, եւ քսակաատուս խառնելով ընդ բազմութեանս. (Ոսկ. անոմ. ՟Դ։)
Որ ընդ Եփրատ անդրաքայլեալ, եւ զաւազակսն սպանեալ. (Շ. վիպ.։)
Վարին յաւազակութիւնս ի վերայ խաղացելոց անմեղութեան. (Պիտ.։)
Աւազակաբար ի խնդիրս անկանէր, թէ որպէս արուեստակեսցէ հանցէ զգանձն պատուական. (Վրք. ոսկ.։)
ԱՒԱԶԱԿԱԿՈՒՐ ԼԻՆԻՄ. Կերակուր լինել աւազակաց. յափշտակիլ.
Զի մի՛ հեղգութեամբ եւ դանդաղութեամբն աւազակակուր լիցի ի հօտէդ. (Շ. ՟ա. պետ. ՟Հ՟Դ։)
Ի հարսանիսն զսա (զաւազակն) ոչ ոք կոչեաց. ի թակոյաբուղխ ի գինւոյն սորա չէր արբեալ. (Եղիշ. խաչել.։)
Զամենայն պատահմունս ի վերայ եկեալ փորձութեանց ուրախութեամբ եւ լրջմտութեամբասացի ծերոյն. եւ զքոյն դարձուցի՞ն աւազակքն. (Վրք. հց. ՟Ա։)
ՀՈՒՂԿԱՀԱՐ եւ ՀՈՒՂԿԱՀԱՐՈՒ. Հարօղ ուղեկի կամ ուղեկանի՝ այսինքն ուղեւորի. որ հարկանէ եւ կողոպտէ զճանապարհորդս. աւազակ. յելուզակ. հէն.
Անօգուտ է ճանապարհորդին ուղղորդ գնացքն. զի զճանապարհորդն աւազակք վնասեն. (Խոսր.։)
Շինողութիւն (կամ շինութիւն) զաւազակացն աներկեղութիւն, եւ ի գիշերային անհոգ հանգիստ (բերէ). (Պիտ.։)
Եթէ խնդրեալ էր աւազակն ամբարշտութեամբ, ոչ էր առեալ զմեծ պարգեւս իւր սիրողութեամբ. (Ճ. ՟Բ. եւ Ճ. ՟Ը.։)
Ունօղ զբարս աւազակի. նման աւազակաց.
Կռուող եւ աւազակաբարոյ լինելոց է զաւակ նորա. (Կիւրղ. ծն.։)
ληστεία latrocinium Գործ աւազակի. յափշտակութիւն. յայտնի գողութիւն.
Զաւազակութիւն եւ զմարդադաւութիւն ի բաց քեցել յինքեանց. (Խոր. ՟Բ. 6։)
Ընտրեաց զեփթայի յաւազակութենէ. (Եղիշ. դտ.։)
Վարին յաւազակութիւնս։ Ի վերայ յարձակել աւազակութեամբք. (Պիտ.։)
Ի վերայ բազում աւազակութեանցն զոր առնէր (յւդա), յաւել եւ զտեառն իւրոյ մատնութիւնն. (Շ. ՟ա. յհ. ՟Ղ՟Է։)
Աւազակութեան եւ գողակցութեան. (Գր. հր.։)
Խաչակցութեամբն ընդ քրիստոսի ըստ աւազակին. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Նմանեցուցին օրէնքն ի ձեռն վայրենի գազանացն զաւազակացն հմակերութիւնս յայտնել. (Մեկն. ղեւտ.։)
Աւազակաբար. իբր յեղուզակ. ասպատակօրէն.
Աւազական ձայնակցութեամբ զանձինս տարածանեմ զվշտակրութիւն. (Նար. ՟Ի՟Ե։)
Իբրեւ զչարագործ խաչեալ ընդ աւազակսն, եւ որպէս զաստուած զտարերս վշտացուցանէր ի խաչին ... Երէկ խաչեալն զարարածս ձեռաց իւրոց վշտացոյց, եւ այսօր վշտացեալ աշակերտացն անվիշտ մխիթարութիւնս պարգեւեաց. (Մեկն. ղկ.։)
Խողխողեալ՝ սպանեալ յաւազակաց.
Աւազակախողխող առնէ. (Ի գիրս խորս։)
Ընդոստուցանէ զաւազակսն, եւ զերծուցանէ զնա. (Լմբ. սղ.։)
Կամէին եւ լսել զնորին զթշնամանութիւնս ի բերանոց աւազակաց. (Եղիշ. խաչել.։)
Հինահարութեամբ ուղխեալ յաշխարհ հեղեղեն։ Ի գերութեան տանել հինահարութեամբ։ Վարին յաւազակութիւնս, եւ յաւարիցն հինահարութիւնս։ Ի դժնդակ հինահարութենէն զերծեալք. (Պիտ.։)
Զաւազակացն աներկիւղութիւն. (Պիտ.։)
Աւազակն՝ որպէս ունայն էր ի բարեգործութենէ, այնպէս անտես եւ անլուր էր յամենայն բարեգործութեանցն տեառն մերոյ. (իմա՛ ըստ ամենայն նշանակութեան) (Եղիշ. ի խաչել.։)
Դաւելն զմարդիկ. մարդագողութիւն. աւազակութիւն. յելուզակութիւն.
Զաւազակութիւն եւ զմարդադաւութիւն. (Խոր. ՟Բ. 6։ Ասող. ՟Գ. 7։)
Զաւազակութիւնն մարդադաւութեան. (Յհ. կթ.։)
Սոքա են սակաւիշխանականք (իբր գողք եւ աւազակք). (Փիլ. ՟ժ. բան.։)
Աւազակն զամենայն վարս իւր յարիւնահեղութեան ծախեաց. (Ճ. ՟Ժ.։)
Կամէին եւ լսել զնորին զթշնամանութիւնս ի բերանոց աւազակաց. (Եղիշ. խաչել.։)
Աւազակին զդրախտն ժառանգեցուցաներ։ զաւազակն ի դրախտն ժառանգեցուցաներ. (Շար.։ ՃՃ.։)
Աւազակութիւն. յելուզակութիւն.
Կարմէր աւազակն, թէ արդարագործութիւն ինչ երեւեցուսցէ. (Կոչ. ՟Ժ՟Գ։)
(Աւազակն) զվարձ խոստովանութեանն առձեռնպատրաստաբար ընկալաւ՝ անդէն ընդ նմին ի դրախտին լինել. (Սարկ. մարդեղ.։)
Եդ ի վերայ իսահակայ, կամ սեղանոյ. կամ վիմի, աւազոյ։ Ի վերայ հնացեալ ձորձոյ։ Ի վերայ երեսաց երկրի թագաւորել ի վերայ իսրայէլի, կամ յուդայ։ Ածել անձրեւ, կամ ծագել զարեւ ի վերա արդարոց եւ մեղաւորաց, կամ ի վերայ երկրի։ Գալ առ քեզ ի վերայ ջրոցս։ Ետես թզենի մի ի վերայ ճանապարհին։ Ի վերայ իմ հասին։ Իբրեւ ի վերայ աւազակի ելիք։ Յարիցէ ի վերայ նորա։ Հեղից ի վերայ ամենայն մարմնոյ, եւ այլն։
Աւազակք յորժամ ընդ միմեանս աղ առնուցուն, մոռանան զբարսն. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 7։)
Աղ եւ հաց սեղանոյ զաւազակս ի հաւանութիւն ածէ ընդդէմ թշնամեաց։ Աւազակքն գիտեն պահել զդաշինս աղ եւ հացի։ Աղի եւ հացի եւ սեղանոյ կցորդ եղաք. (Ոսկ. եփես. ՟Ի։ Ոսկ. մ. ՟Բ. 23։ Ոսկ. յհ. ՟Ա. 13։)
Ո՜վ, կամաւ զանկապելին՝ կապեալ ըզձեռս արձակողին։ Ո՞վ, զինչ զօրութիւն է, որ լուսաւորեաց զքեզ աւազակդ։ Ո՞վ, որպիսի ահ եւ դողումն եկեսցէ. (Շար.։ Կոչ. ՟Ժ՟Գ։ Վրք. հց. ՟Բ։)
ՕՁ ԱՒԱԶԱԿ. Նոյն ինքն բանսարկուն.
Քեւ խայտառակեցաւ օ՛ձ աւազակն, եւ բացաւ դրախտ մա՛րդ աւազակին. (Թէոդոր. խչ.։)
Զսկզբնաչար զդրախտին օձն իբրեւ զաւազակապետ ժանդատեսիլ կալեալ, եւ ձաղածանակ արարեալ ... ուր թագաւորն փառաց պսակեալ ի խաչին՝ յանդիման առնելով զնա ի հայհոյութենէն ի խոստովանութիւն արքայութեանիւրոյ՝ լուծանէ զանէծս, ընդ իւր տանելով ի դրախտն. (Արշ.։)
Օ՛ն անդր, չի՞ք հնար։ Ոչ վասն տկարութեանն դնէ զբանն, օ՛ն անդր։ Գողս եւ աւազակս ո՛չ վասն մարգարէիցն ասաց օ՛ն անդր. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 3. 37։ ՟Բ. 13։)
Ի մարդկային ազնէ։ Ի կանանց ազանցն կերպից։ Ազինք աւազակաց։ Մաքրակրօնից ազանց միանձանց։ Աստուածազարդ ազինք գնդից։ Վերակացութեամբ երջանկացն ազանց ընտրելոց (հրեշտակաց). (Նար.։)
Մի՛ վայրապար անց եւ անց արասցուք զաւազակաւն, եւ մի՛ ամօթ վարկցուք վարդապետ առնուլ մեզ. (Ոսկ. ի խաչն.։)
Մեռցի՛ գողն։ Իբրեւ գողք գիշերոյ։ Բաժանակից լինի գողոց։ Գող է եւ աւազակ։ Օր տեառն իբրեւ զգող գիշերի այնպէս հասանէ։ Ահա գամ իբրեւ զգող, եւ այլն։
Ցօրութիւն ի՞նչ է բանիս այսորիկ։ Եթէ անկանէիր ի ձեռս աւազակեաց, ի՞նչ առնէիր. (Վրք. հց. ԺԶ. ԻԶ։)
Մատնէին ի տունս եւ ի մառանս, եւխիլ արկանէին եւ յուզէին։ Նաեւ նոցա իսկ մեռելոցն խիլ արկանէին աւազակքն. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 6։)
Այր մի աւազակ, որ զուգէգնացս հատանէր, ճանապարհաց հատս առնէր. (Եղիշ. ի չարչարանս.։)
Աղ եւ հաց սեղանոյ զաւազակս ի հաւանութիւն ածէ ընդդէմ թշնամեաց. (Ոսկ. եփես.։)
πειρατής pirata, praedo marina πειρατήριον, ληστήριον latronum sedes, agmen Աւազակ. խումբ աւազակաց ի ծովու եւ ի ցամաքի. հուղկահար. ելուզակ. հրոսակ. ասպտակ. ասպատակութիւն.
Հինից եւ ասպատակաց պարսպեալք (այսինքն աւազակութեան). (Խոր. ՟Բ. 56։)
Որ զաւազակն ի մի ճառ (այսինքն բարբառ) բանից յական թօթափել ի դրախտ անդր թօթափէր։ Հայրն անուն ճառիւքն իւրովք (այսնիքն յորջորջմամբ) տայ իմանալ զորդին. (Կոչ. ՟Բ. ՟Է։)
Մտանել կամ անցանել ի մէջ։ Ի մէջ բերել, ածել, առնուլ։ Էր խաղաղութիւն ի մէջ նոցա։ Ի մէջ մեր։ Ի մէջ երկուց զինուորաց կամ աւազակաց։ Ի մէջ ծովու կամ տան.եւ այլն։
Աջակողմեան աւազակին լինէր յոգւոցն հանել ընդունելութիւն փրկութեան. (Կոչ. ՟Գ։)
Թագաւորն փառաց հետամուտ եղեալ՝ եհատ զջիղս աւազակին, եւ ձերբակալ առնելով կապեալ ած ի դատաստան մահու. (Արշ. ՟Ի՟Թ։)
Բաժանելով զաւարիցն ընչեղութիւնս։ Վարին յաւազակութիւնս եւ յաւարիցն հինահարութիւնս. (Պիտ.։)
Խառն ընդ նոսին աւազակք եւ սրիկայք ելին ի մարտս. (Յհ. կթ.։)
Միով մտիւն, եւ միով պատարագաւն բառնալ զմեղս աշխարհի։ Աւազանաւն (կամ աւազակին) մտիւ ի վայելչութիւն հանգստեան դրախտին փափկութեան. (Տօնակ.։)
Ընդ հանել ոգւոյն՝ կոչեաց զանուն նորա որդի վշտաց իմոց։ Մոռացոյց ինձ աստուած զամենայն զվիշտս իմ, եւ զամենայն վիշտս հօր իմոյ։ Վիշտք դժոխոց պաշարեցին կամ գտին զիս։ Առ վշտի բռնութեան ծառայէին։ Առ վշտին ոչ բանայ զբերան իւր։ Վիշտս ի գետոց, վիշտս յաւազակաց եւ այլն։ Ի մեծամեծ վշտացս ապրեալքս յաստուծոյ։ Ոչ թեթեւ վիշտ պատերազմի.եւ այլն։
Քուք, կամ քուրքս, աւազակուռ գանիչ. (Հին բռ. որ առեալ է ի բանէ աստի.)
Եւ աւազակն աղերս արկանէ, յարքայութիւնն յիշել աղաչէ. (Գանձ.։)
Որ լինելոց էր առ եղեռանէ նմա եւ արարածոցն իւրոց։ Եւ զայն ո՛չ եթէ առ եղեռանէ ինչ լեալ ասեմք մարդոյն, այլ վասն լաւութեանց։ Ընդ աւազակուտ տեղիս դիմել զընկերն ոք տեսանիցէ, եւ ասիցէ, թէ եղեռն գտանէ. (Եզնիկ.։)
Աւազակաբար ի խնդիրս արկանէր. (Վրք. ոսկ.։)
Շունչ վախճանին չեւ էր հասեալ։ Աւազակն մինչեւ ի վերջին շունչն ոչ ձգեաց խտրոց սիրոյ։ Անդրոնիկոս ի յետին շունչն հասեալ է։ Արջք օրհասականք ընդ վախճանել շնչոցն՝ հզօրագոյնք կռուին. (Ագաթ.։ Լմբ. պտրգ.։ Տէր Իսրայէլ. յնվր. ՟Ի՟Դ.։ Եղիշ. ՟Ա։)
Հայք այնպիսի որեարով մեր էին։ Աւաք պարսիկ որեարոյ ի ներքս կալ։ Ընթացեալք ի յառաջ նախարարագունդ որերոյն։ Հաւանեցուցանել զմիտն որերոյն։ Որեար աւազակ եւ անպիտան՝ հացկատակք եւ վատատոհմիկ։ Որպիսի՛ որեար էին։ Զայնպիսի որեար։ Այրընտիր որեարն։ Շա՛տ լաւ որեար կոտորեցին։ Եւ այլ պարսիկ որեար։ Եւ այլ պարսիկ որերով։ Լինէր խորան մեծ լցեալ սաստիկ որերով։ Եւ ի մէնջ որպէս ի ծառայ որերոյ գո՛րծ խնդրեցէք եւ հպատակո՛ւթիւն. (Փարպ.։)
Տեղի վաճառի արարին զտաճարն, եւ աւազակօրէն շահելոյ. (Մեկն. ղկ.։)
Եդ ի վերայ իսահակայ, կամ սեղանոյ. կամ վիմի, աւազոյ։ Ի վերայ հնացեալ ձորձոյ։ Ի վերայ երեսաց երկրի թագաւորել ի վերայ իսրայէլի, կամ յուդայ։ Ածել անձրեւ, կամ ծագել զարեւ ի վերա արդարոց եւ մեղաւորաց, կամ ի վերայ երկրի։ Գալ առ քեզ ի վերայ ջրոցս։ Ետես թզենի մի ի վերայ ճանապարհին։ Ի վերայ իմ հասին։ Իբրեւ ի վերայ աւազակի ելիք։ Յարիցէ ի վերայ նորա։ Հեղից ի վերայ ամենայն մարմնոյ, եւ այլն։ կամ
Դատաւորն զդողն եւ զաւազակն պրկէ եւ քերէ։ Քերել եւ սպանանել զմարդասպանն. (Եզնիկ.։)
Զաւազակութիւն կամ զմարդագաւութիւն յինքեանց ի բաց քեցել. (Խոր. ՟Բ. 6։)
Որոգայթ աւազակաց, որք ալափեն զնաւն, եւ գերեն. (Ոսկիփոր.։)
Աւազակուռ գանիչ։ (Հին բռ.)
Դժրանօք չարին, կամ աւազակաց. (Լմբ.։ Տօնակ.։ Շ. ՟ա. յհ.։)
Աւազակապետ լեալ էր յառաջ, եւ դիաթաղ հեթանոսաց. (Վրք. հց. ՟Ի։)
Դժրանօք չարին, կամ աւազակաց. (Լմբ.։ Տօնակ.։ Շ. ՟ա. յհ.։)
Զտաճարն տեղի արարին վաճառոյ, եւ աւազակօրէն զլանալոյ. (Իգն.։)
Խափշիկ աւազակն։ Ելեալ չորք խափշիկք ի գետոյն նման ինքեան. (Վրք. հց. ՟Դ։)
(լծ. լտ. գա՛բիօ, գա՛բդօ. եւ թ. գափմագ որպէս եւ շըպշագ ). σκολεύω , συλάω spolio praedor, capto συλλέγω colligo. Աւար առնուլ, եւ կապուտ կողոպուտ թողուլ. աւազակել. կորզել ի բաց. յափշտակել. կողոպտել. մերկացուցանել յընչից զըմբռնեալն, եւ քաղել զպտուղ ի ծառոց, եւ այլն. թալլել, թալանել, գերել գերփել, մերկացընել, փրցընել.
Աւազակել եւ կապտել զճանապարհորդսն. (Խոսր.։)
Կասկած ի գողոց, երկիւղ յաւազակաց. (Մանդ. ՟Գ։)
Ելոյծ զմահ, եւ կորզեաց զաւազակն ի նմանէ, եւ ընդ իւր էած ի կեանս. (Մեկն. ղկ.։)
Կռուօղ եւ աւազակաբարոյ լինելոց էր զաւակ նորա. (Կիւրղ. ծն.։)
Հերքիչ խռովութեան, կամ ախտից, կամ աւազակաց. (Յճխ. ՟Ժ՟Ա։ Շ. բարձր.։ Արծր. ՟Ե. 11։)
Որ հժկունք են յարս կատարեալք՝ առ աւազակութիւն զօրութեամբն վարին. (Փիլ. յովն.։)
Ընդէ՞ր եւ աւազակին զդրախտն ասէր բանալ, թէ արդեօք յառաջագոյն բացեալ էր, եւ ճանապարհն խորդեալ. (Պիտառ.։)
Մեծացեալ տղայն՝ ղեւ ձիագող եւ անուանի աւազակ. (Ոսկիփոր.։)
Ճանապարհ համարեա՛ զներկայ վայրս լցեալ աւազակօք, եւ քաղաք բարի զյաւիտենից կեանքն. (Վրք. հց. ՟Թ։)
Ձախակողմեան աւազակն՝ ունայն կրեաց զժամն զայն փրկութեան. (անդ. ՟Ժ։)
Զկնի վեց աւուր չքոտեցաւ մունն։ Գողք եւ աւազակք չքոտեալ ջնջէին ի միջոյ. (Վրդն. ել. եւ Վրդն. լս.։)
Ծեր ոմն ի սկիտէ գտաւ զաւազակս՝ զի կողոպտէին զտուն նորա. եւ ասէ ցնոսա. ստիպեցէ՛ք փութով եւ գնացէ՛ք, զի մի՛ գայցեն եղբարք եւ խափանեսցեն զձեզ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Է. ձ.) (տպ. փութո՛վ գնացէք)։
ՍՐԻԿԱՅ որ եւ ՍԻԿԱՐԵԱՆ. Իբր լտ. sicarius. իսկ յն. λοιμός (որ է ժանտ), կամ κενός (սին, դատարկ) եւ λιτός (չնչին). Աւազակ սուսերաւոր. ոյր կայսուր, կամ որ ի զուր կայ. այն է դատարկապորտ. սինլքոր. գող աւազակ, ցած.
Վերտք եւ ոչ քաջք, որոց ոմանք ի լեռնախոյզ աւազակաց ի մէջ անցեալ ուրացութեամբ վերտէին. (Փարպ.։)
Վերտք եւ ոչ քաջք, որոց ոմանք ի լեռնախոյզ աւազակաց ի մէջ անցեալ ուրացութեամբ վերտէին. (Փարպ.։)
ՓՈՐՁԻՉ. որպէս Հէն. աւազակ թափառական ի ծովու. նիւթական թարգմանութեամբ յն. ձայնիս. πειρατής pirata. որ եւ περίδινος.
ՓՈՐՁԻՉ. որպէս Հէն. աւազակ թափառական ի ծովու. նիւթական թարգմանութեամբ յն. ձայնիս. πειρατής pirata. որ եւ περίδινος.
Փրկեա՛ զիս ի դառն աւազակութենէ ախտակեր եւ մեղսասէր դիւացն. (Մարաթ.։)
Որ աջակողմ աւազակին բացեր զդուռն դրախտին. (Շար.։)
Աւետէր աջակողմ աւազակաւն բոլոր բնութեանս. (Տօնակ.։)
Անզգամն գտանի ի գիներբուս, ի բոզանոց, յաւազակութիւն, եւ ամենայն չարեաց խառնակումն. (Լմբ. առակ.։)
Ետ զմանաւազակերտ ամենայն սահմանօքն, եւ գաւառակաւն հանդերձ՝ որ շուրջ զնոքօք էր։ Ետ զջրաբաշխիս եւ զցլուգլուխ ամենայն գաւառակօքն հանդերձ. (Բուզ. ՟Գ. 4. եւ 8։)
Երեկոյն զանգիտէ ի գալստենէ աւազակաց. առաւօտուն սուտակասպասք գերեն. (Մաշկ.։)
Զաւազակս, եւ է երբէք՝ զի եւ զընկղմիչս. (Փիլ. բագն.։)
Զի՞նչ չար էր քան զմարդասպան աւազակ. ո՞չ ի միում ժամանակի անդ ի գլուխ քաջութեան վաղվաղակի մատուցեալ յական թօթափել. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 1։)
Փրկէ զաւազակն զխաչակից. (Առ որս. ՟Գ։ Ագաթ.։)
Աւազակացն մահու խոցման զմարդն առաջին. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
Խոցոտեալ յաւազակաց կիսամեռ. (Լմբ. ժղ.։)
Իբր Հէն աւազուտ վայրագ, կան ի վերայ վազօղ. վրացերէն եւս ավազակի. λήστης latro, πειρατής pirata, sive praedo marinus Յելուզակ. յայտնի գող. հուղկահար. կողոպտիչ եւ սպանօղ ուղեւորաց, եւ այլն.
Այրս աւազակաց։ Ածիցես ի վերայ նոցա յանկարծակի աւազակս։ Արք աւազակք հեղուցուն ի քեզ արիւն։ Գողոց, կամ աւազակաց գիշերոյ։ Գող մտցէ առ նա, եւ աւազակ մերկացուսցէ ի ճանապարհս նորա։ Եւ էր բարաբբայն այն աւազակ։ Վիշտս յաւազակաց.եւ այլն։
Իսկ (Ովս. ՟Զ. 8.)
Զօրութիւնք քո իբրեւ զառն աւազակի. իմա՛, հէն ծովու։
Ի լեռնախոյզ աւազակաց ի մէջ անցեալ. (Փարպ.։)
Մերկ մարդ յաւազակաց ոչ երկնչի. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
Երանեալ, կամ աջակողմ աւազակին. (Շար.։)