to cut, to cut off, to break off, to tear off or away;
to burst open;
— զհերս, to tear out the hair;
— ներքինիս, to castrate.
σχίζω scindo, seco διασπάω, διαρρήγω distraho, discerpo, dirumpo եւ այլն. Ուժգին ձգմամբ բաժանել. քարշելով հատանել. Փեռեկել. խորտակել. մասն մասն առնե. փրթուցանել. հերձուլ. Ճեղքել. պատառել. փրցնել. կտրել, պատռել. (լծ. եւ հյ. քեցել. կորզել. հատանել. եւ յն. սխիցօ՛. ար. թ. խէղ, խէղէլ, խէր, քէսմէք)
Խզեցուք զկապանս նոցա։ Խզեաց զկապանս նոցա։ Խղեցեր դու զկապանս նոցա։ Խզեցին զսամետէս. (եւ այլն. Սղ. ՟Բ. 3։ ՟ճղ. 14։ Երեմ. ՟Բ. 20։ ՟Ե. 5։ Լ. 8։ Նաւ. ՟Ա. 13։ Ղկ. ՟Ը. 29։)
Խզեաց զջիլսն, զորօրինակ խզիցի քուղ ի թօթափելոյ յորժամ ի հուր հոտոտիցի։ Առասան երեքկուղի ոչ վաղվաղակի խզեցի։ Մի՛ խզեսցին ապաւանդակք նորա։ Խզելոյ ի նմանէ զշղթայսն. (Դտ. ՟Ժ՟Զ. 9. 12։ Ժղ. ՟Դ. 12։ Ես. ՟Լ՟Գ. 20։ Մրկ. ՟Ե. 4։)
Խզեսցէ զշղթայս անօրինութեան. (Ագաթ.։)
Ծանրութիւն պտղոց խզէ զոստս. (Վրք. հց. ՟Ժ. ձ։) (տպ. բեկանէ։)
Զնորոյն կտրեաց զառհաւատչեայ, եւ զիմն առանց խզելոյ յարակայեաց. (Նար. ՟Ծ՟Ա։)
Պատրաստեցէք վէմ մի ըստ կամաց իմոց, եւ խզեցէք յերկուս. (ՃՃ.։)
Որք զծիրանիս թագաւորական աղտեղացուցանեն, այնպէս տանջին՝ որպէս զխզօղսն. այսինքն զպատառօղսն. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 45։)
ԽԶԵԼ. κόπτω caedo, succido, amputo. Ի բաց հատանել որ եւ է օրինակաւ.
Անգիտութեամբ զբերրիսն խզելով ուռ։ Տունկ ի տնկագողծողէն իւրմէ խզեալ։ Խզեցաւ ամենայն սնոտի յոյս իւր. (Պիտ.։ Յհ. իմ. երեւ.։ Փարպ.։)
Խզիցելոյ ի նոսաշնչականին. (Բրս. արբեց.։)
Զկրօնից ուղղութիւն ի բաց խզեալ. (Յհ. կթ.։)
Խզել զչար։ Ի բաց խզել զսէր։ Տանջանօք խզեալ բառնալ ի կանդանութենէ. (Պիտ.։)
Խզեաց իբրեւ զայգի զխորանս նորա. (Ողբ. ՟Բ. 6. որպէս թէ խլել եւ ի բաց ձգել։)
Ի մէջ վաճառելոյ եւ գնելոյ խզեսցին մեղք. յն. փշրեսցին. (Սիր. ՟Ի՟Է. 2։)
Խզել ապստամբել յիւրոցն. (Կանոն.։)
ԽԶԵԼ. ξυράω tondeo, rado եւ այլն. Խուզել զհերս. յապաւել. գերծուլ. փոքրել. եւ Ճողել. փետել. ցտել. մազը կտրել, փետտել, ճողել.
Զհերս քո խզեսցես. (Եզեկ. ՟Ի՟Գ. 34։)
Մի՛ ցտեսցին, եւ մի՛ քզեսցին։ Ի վերայ արանց խզելոց փետելոց։ Ի վերայ արանց առ որմովքն խզելոց. (Երեմ. ՟Ժ՟Զ. 6։ ՟Խ՟Ը. 31. 36. 37։)
Փետեմ ըզվարսս իմ ցանկալի, խըզեմ ըզհերս անխնայելի. (Շ. եդես.։)
Որ զհերսնխզիցէ. (Սարգ. յկ. ՟Գ։)
Մերկանդամք խզին եւ մոլին կոծելով. (Մանդ. ՟Է։)
Զանձինսցտէին, զհերս խզէին. (Երզն. մտթ.։)
ՆԵՐՔԻՆԻՍ ԽԶԵԼ. այսինքն Ներքինացուցանել. ἑκτέμνω castro. ... (Խոր. ՟բ. 7։ Յհ. կթ.։)