perspiration, sweat;
fatigue, labour, hard work, toil, hardship;
— մահու, death-sweat, perspiration preceding death;
առատ, կծու, գարշահոտ, թթու —, copious, acrid, fetid, sour or unpleasant perspiration;
ընդ — մտանել or հարկանել ի քրտան լինել, to sweat, to perspire, to transpire, to be all in a perspiration;
ի քրտունս համակիլ, ողողիլ յաւի, քրտան, to be all over in a sweat, to be bathed in perspiration;
քրտամբք երեսաց հայթայթել զկեանս, to earn one's bread or livelihood by the sweat of one's brow;
հարայ ընդ — ցուրտ, I fell into a cold sweat;
— ցուրտ ընդ անդամսն իջանէր, a cold sweat ran from all his members;
cf. Ապաժոյժ;
cf. Թաթաւիմ.
ἰδρώς sudor. Խոնաւութիւն կայլակեալ ընդ ծակտիս մարմնոյ ջերմացելոյ կամ խոնջելոյ. քրտինք. թէր. եւ նմանութեամբ՝ Ճիգն քրտնեցուցիչ. ծանր աշխատութիւն. երկք.
Քրտամբք երեսաց քոց կերիցես զհաց քո։ Հոսէին ի նմանէ քրտունք իբրեւ զկայլակս արեան։ Մինչեւ ի հիւանդս տանել ի քրտանէ նորա թաշկինակս։ Իբրեւ զձի ընդ քիրտն մտեալ։ Մի՛ դիւրին ինչ ջան համարիջիք, կամ սակաւ քրտանց եւ տքնութեանց արժանի.եւ այլն։
Եղեւ քիրտ նորա իբրեւ զշիթք արեան. (Եփր. համաբ.։)
Սարսափիս՝ ընդ քիրտն հարեալ. (Լմբ. պտրգ.։)
Քիրտն նշան է ողջութեան հիւանդին. (Բրսղ. մրկ.։)
Քիրտն եւ աշխատութիւն։ Մեկնեալ են անտի քրտինք եւ աշխատութիւնք։ Գործք են մարդկային քրտանց աւարտք. (Ոսկ.։)
Եսիոդոս ասաց, առ ի չարութիւն ճանապարհն դիւրին եւ առանց քրտանց. իսկ առաքինութեանցն ասէ զքրտինքն առաջի աստուածքն եդեալ են շրջանակի. (Պղատ. օրին. ՟Դ։)
Վաստակ եւ քիրտն աշխատութեան։ Առաջինաջան երկօք, եւ բազմաշխատ քրտամբք փայլէր։ Ոչ մոռացաւ զբարի գործ նորա, եւ զքթտունս. (Վրք. ածաբ.։ Յհ. կբ։ Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա։)
Ի սլաքս եւ ի տէդս նիզակաց զքրտունս երեսաց մերոց ջնջեցաք, Բուզ. (՟Դ. 51։)
Ի քրիստն երեսաց ուտել զհաց. (Սկեւռ. եսայ.։)