detractor, slanderer, traducer, informer;
spy.
to stretch, to draw, to spread;
to set, to fix;
— որոգայթս, to lay snares, to stretch out nets;
— զոք ի պատրանս, to spread a snare, to deceive;
— զքիլ, to stretch forth the hand;
խոզի — զբաշն, to bristle up.
cf. Քիլ.
genou;
nœud;
—ք նորա կթուցեալ դեդեւէին, ses genoux tremblants se dérobaient sous lui;
*— չոքիլ, se mettre à genoux;
փարիլ զծնգովք, embrasser les genoux;
ննջել ի մէջ ծնգաց, dormir sur les genoux.
Սմին իրի, Կ. Երբեմն է լծորդ ընդ գ. զոր օրինակ ծունկք, ծունգք, գայթակղիլ, գայթագղիլ. անկ, անգ. ընկենուլ, ընգենուլ։ Եւ երբեմն ընդ ք. որպէս՝ ծասկել, ծասքել. պասկիլ, պասքիլ. կանովն, քանովն. եւ այլն.
Ո՞ չափեաց ափով իւրով զջուրս։ Առեալ լի ափով։ Առցէ ափով իւրով։ Վասն ափոյ միոյ գարւոյ. (Ես. խ. 12։ Ղեւտ. ՟Ե. 12։ ՟Զ. 15։ Եզեկ. ՟Ժ՟Գ. 19։ տե՛ս եւ ԲՈՒՌՆ, ՔԻԼ։)
ԱՂԽ կամ ԱԽ. κλεῖθρον, σύγκλεισμα, πτίξις, κάτοχος claustrum, clausura, repagulum, plicatura Փակ. փականք. փակաղակ. կապ. զօդ պնդիչ. ախլակ, ախլանք, կղպաք, կպղաք. քիլիտ. պաղ. կէշմէ. քիլիտլամէ.
ԾԱԼ Ի ԾԱԼ ԱՌՆՈՒԼ. Գալարիլ. պտոյտքիլ. ծռմռկիլ.
πηλός limus եւ creta, argilla. Խմոր հողոյ. տիղմ. շաղախ. ցիխ. գայլ. եւ նիւթ աղիւսոյ. ... կիլ (իսկ քէվ քէպի, կամ քիլ, պինդ կաւ, որ եւ կաւիճ)
ՀԻՌ ԳԱԼ. γυρεύομαι, γυρόομαι, κύκλομαι gyrum ago, in orbem versor. Շրջան առնուլ. շրջաբերիլ. պտոյտքիլ. յածիլ. ժուռ՝ ման գալ, պտըտիլ. (լծ. յն. ղի՛ռօս, լտ. ճիռուս. իտ. ճի՛ռօ. թ. հըռռ, ֆը՛ռ, ֆըռլտագ )
οὑαί vae Վա՛յն, կամ ձայն աշխարանաց. եղկութիւն, թշուառութիւն. աղէաք. ճիչ. ողբ. սէքիլլիք, պէլա, վայնասուն. եւ սէքիլ.
δράξ pugillus παλαιστή, σπιθαμή palmus . իտ. quarta. (որպէս չորիր մասն կանգնոյ) Չափ տարածութեան ի ծագէ բոյթ մատին ի ծայր ցուցամատին ի բանալ երկոցունց, փոքր քան զթիզ միով յօգուածով ցուցամատին. իսկ ըստ երկրաչափից է ութ մատնաչափ, կամ երկու երկրաչափից է ութ մատնաչափ, կամ երկու ուղուկ, գոյզն ինչ փոքր քան զքիլ բնական.
Քիլ՝ վեցերորդ մասն է կանգնի. (Փիլ. ել. ՟Բ։)
Ոչ (շատ) աւելի զթիզն քան զքիլն գտանեմք. (Եզնիկ.։)
Ի քիլս ձեռին, եւ ի քայլս հոտին. (Նար. խչ.։)
ՔԻԼ կամ ՔԻՂ. (նմանութեամբ քլի, որպէս մատնիչն ի մատնէ) διάβολος, συκοφάντης criminator, calumniator προδότης proditor. Բանսարկու, քսու, զրպարտիչ. մատնիչ. (լծ. եւ լտ. քալումնիադօռ) բան խառնօղ.
Իբրեւ զմատնիչ եւ զքիլ եւ զտարագիր արտաքս ելանել. (Ոսկ. մ. ՟Գ. 16։)
Քիլք ոմանք չարաբանք։ Քիլքն անօրէնք։ Զքիլսն չարաբանս։ Յընտանեաց տանն քիղք չարաբանք ի վերայ յարուցեալ նորա՝ բամբասանս ապիրատս յօգէին. (Յհ. կթ.։)
Քիլք ոմանք ի նոյն տանէ երեւեալ ստայօգ բանիւ։ Զքիլսն չարաբանս եւ այլն։
cf. ՔԻԼ.
Ի գուճս անկանիլ. ի վերայ ծնգաց նստել. ծունր կրկնել՝ դնել. կճիլ, ճկիլ, չոքիլ. տիզ չէօքմէք.
Կոճն եւ ծալքն ծնգաց. ծունկք. ծունր. ուստի Ի ԳՈՒՃՍ ԻՋԱՆԵԼ կամ ՀԱՐԿԱՆԻԼ, ԿԱԼ եւ այլն, է Խոնարհիլ ծունր կրկնելով. ծունր դնել. տարածել զանձն կորացեալ անձամբ, գետնամեծեալ, եւ այլն πίπτω procido, ὁκλακώς curvatus, procumbens եւ այլն. չոքիլ չէօքմէք. ( ի պրս. չուկ).
ԵՌԱԼ. ζέω եւ այլն. կէս մի իրապէս, եւ կէս մի նմանութեամբ, Վառիլ բորբոքիլ. վառուիլ.
μοχλός, διωστήρ, φορεύς vectis, repagulum ψαλίς forfex. Որպէս թէ լուծ փոքր կամ բարակ. Երկայն ձող. Բանալիք. նիգ. խոյակ. սըրըգ, դըրգազ, սիւրմէ, քիլիտ, մագաւչամա (եւ որ ինչ նման է սոցին)
ԿՔԵՄ ԿՔԵՑՈՒՑԱՆԵՄ ԿՔԻՄ. Ծեքել, թեքել, ծաւալել, ծռիլ, թիւրել, իլ, կորացուցանել. կորանալ, խոնարհիլ, կթոտիլ լքանիլ, վհատիլ, խոտորիլ, ընկճել, իլ, ճկել, ճկիլ, չոքիլ.
Ի քիլս ձեռին, եւ ի քայլս ոտին զբազում տեղիս չափեցին. (Նար. խչ.։)
ԱՂԽԵՄ կամ ԱԽԵՄ. Աղխիւք փակել. ամրափակել. խնուլ. ամրապնդել. σφηνόω obstruo կղպել, գոցել. քիլիտլէմէք. գափամագ.
ԱՅՐԵԼ. որպէս մորմոքեցուցանել կամ ճմլել եւ վառել զսիրտ։ Կր. մորմոքիլ. տապիլ. նեղիլ. բորբոքիլ. խշխշցնել, խշխշալ, տաքնալ. եիւրէյինի եագմագ. եանմագ. գըզմագ. դութուշմագ. παραθερμαίνω calefacio, ἑμπυρίζω incendo, προσεκκαίω inflammo, ζέω ardeo
ἁφόρητος. intolerabilis. Որ ոչն տարեալ լինի. անտանելի. անըմբռնելի. անհնարին. չէքիլմէզ.
Իսկ որպէս բառ լտ. վիգա՛րիուս vicarius (Լծ. թ. պ. վէզիր, վէքիլ) է Փոխանորդ արքայի, կամ մեծի իշխանի։ Հ.։ (ՃՃ.։) cf. Բիկար։
որ եւ ԲԵԿԱՐ. բառ լտ. վիգարիուս. Փոխանորդ. վէքիլ.
Նմանութեամբ՝ Շարժել զոք ի ցասումն կամ ի կիրս սնաստիկս. կր. Գրգռիլ. վառիլ. բորբոքիլ. որպէս թէ անձամբ զանձն պատառոտել.
cf. ՓՈԽԱՆՈՐԴ, եւ ՓՈԽԱՆԱԿ. վեքիլ.
Յիրաւի կոչեցաւ անուն նորա Յակովբ, զի թաթեաց զիս այս ահա երկիցս անգամ։ Թաթող ախտիցն Յակովբ։ Թաթեցելոյ ախտին եւ ընկճեցելոյ՝ անկցի հեծեալն յետս կոյս։ Թաթել եւ կարթել եւ հերքել, այլ ոչ թաթիլ եւ կարթիլ եւ հերքիլ. եւ այլն. (Փիլ.։)
լարել զքիլ. այսինքն բանալ քիլ ձիգ. (Վստկ.։)
Բառ այլազգեաց. քիլէք, գաայըգ, գալեօն եւ այլն. այսինքն նաւակ. նաւ։ Հին բռ. Ուր ի զուր յաւելու ոմն ի գրչաց.
cf. ԾՈՒՆԳՆ. Ուստի ԾՈՒՆՐ ԿՐԿՆԵԼ, կամ ԴՆԵԼ, կամ Ի ԾՈՒՆՐ ԻՋԱՆԵԼ եւ այլն, է Կրկնել զծունգս, ի գուճս անկանիլ, խոնրհիլ ի վերայ ծնկաց, եւ երկիր պագանել. κάμπτω τὰ γόνατα genuflecto, flecto genua. Ծունկ չոքիլ.
ἅργιλος argilla, creta. ռմկ. կաղինջ. Կաւ չոր եւ ընտիր՝ նման գաճի, սպիտակ, եւ կապուտակ. (որպէս տէպէչիր, քիլ, քիլ էրմէնի ). (Բժշկարան.։)
ԿՈՆՈՄՈՍ կամ ԿՈՆՈՄ. Բառ յն. իգօնօ՛մոս. οἱκονόμος oeconomus, dispensator, administrator. այսինքն Տնօրէն. տնտես. վեքիլ խարճ.
κοιλία venter λαγών latus. (լծ. պ. քիշդ. լտ. քօ՛սդա. յն. քիլի՛ա). Կող. կողմն մարմնոյ. պարապ տեղիք ընդ մէջ ոսկերաց կողից. փոր. որովայն. մէջք.
Կոծիլ ի հողմոյ. ծածանիլ. տատանիլ. շարժլիլ. խաղալ. թեքթեքիլ. ծեքծեքիլ. ... (յն. սալէ՛ւօմէ ). σαλεύομαι, κραδαίνομαι dimoveor, agitor, huc illuc agor, vibror ἁναρριπίζομαι excitor.
ՄԱԳԻԼ ὅνυξ unguis. (գրի եւ ՄԱՔԻԼ, ՄԱԿԻԼ, ՄԱԳԱԼ. արմատն երեւի Մատն, եւ Քիլ) Ճապուռն. ճիրանք. որ է սո՛ւր եղնգամբք թաթ հաւուց, եւ գազանաց. ըստ այլ լեզուաց՝ եղնգունք, ոտք, յօդք թաթից, եւ այլն. ճանկ, ըղունկ.
որպէս թէ Աչօք աղելն՝ աղարտելն՝ այլայլութիւն. չարակնութիւն. եւ Ախտն յառաջ եկեալ յակնահարութենէ. աչքիլելը, աչքիլած ըլլալը. նազար.
νεύω, διανεύω, ῤέπω nuo, nuto, vergo, propendeo, declino. Խոտորիլ. հակամիտել. թեքիլ. շրջել զաչս. ծռիլ, եւ շիլ նայիլ.
Յողնիլ. իբր յետս կոյս թեքիլ՝ գալարիլ. պառկած՝ ոլրած ըլլալ.
ναός, νεώς, νηός, ἰερόν templum, sacrarium. վր. տաձարի . պ. տայիր, տէյր. (ի տավէր, աստուած եւ դիք) որպէս Տուն եւ բնակարան աստուծոյ՝ շինեալն նախ ի սողոմոնէ, եւ ապա ի զօրաբաբելէ, եւ կանխագոյն տեղի խորանին կանգնելոյ ի դաւթէ. եւ յետ քրիստոսի՝ ամենայն եկեղեցի, կամ մատուռն. ժամ. քիլիսէ. եբր. հէյքէլ, տէպիր.
Եւ որպէս Ցաւակցել. մորմոքիլ. հոգալ. եւ Զչարիլ.
Իբրեւ զցռուկ երկայնիլ. ի դուրս բերիլ. ճապաղիլ. ցնդիլ. դէպ ի դուրս երկննալ, ցնցռկիլ, ցրցնքիլ.
Ակումբ լինել. հաւաքիլ. ժողովիլ. բոլորիլ.
Հարեալ վնասեալ ի չար աչաց. աչքիլած. նազար տօգանմըշ.
ՅԱՆԿԱՐԾՍ. Առանց կասկածանաց. իշքիլսիզ.
Հուր ոչ յինքնասաստ յօժարմտութենէ՝ բաղձայ բորբոքիլ. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
ԳԱՅԹԵՄ ԳԱՅԹԻՄ. πταίω, πτάω, ὁλισθαίνω Labor, offendo, vacillo, excido Գթել. գայթագղիլ. դրդուիլ. սայթաքիլ. անկանիլ. սկրդիլ, սահիլ, սխալիլ. գայմագ, տիւշմէք.
ԶՄԲՐԻՄ ԶՄՐԻՄ. Սաստիկ թմբրիլ. իսպառ թմրիլ. ընդարմանալ, յիմարիլ արբեցութեամբ. մոլեգնիլ. գինեհարութեամբ կծկիլ իբրեւ ամօթապարտ. թմրիլ, սըմքիլ, սըքիլ.
ἁντικνήμη, ἁντικνήμιον pars surae opposita, pars cruris anterior. Առաջակողմն ոտքի. երեսք սրունից. ծունկն եւ ծալքն նորա մինչեւ ցոտս. այն է Գուճք, որ ի չոքիլն շոշափէ զգեստին.
δάκνομαι mordeor, pungor, molestia affligor. Կսկիծ կրել. կրել զցաւ ի մարմնի՝ մանաւանդ ի սրտի. մորմոքիլ. տոչորիլ յերեսաց տխրականաց եւ մախականաց. խշխշիլ, երիլ մրկիլ.
ՀԱՅԿԱՒ կամ ՀԱՅՈՑ ԿԱՒ. βῶλος ἁρμένιος bolus armeniacus. ռմկ. քիլ էրմէնի, թին թրմանի, քիլի սուրխ. Ազգ ընտիր եւ կարմրորակ կաւոյ ի հայս։ Բժշկարան.։ (Ոմանք գրեցին՝ Հայկաւակ։)
πυρόομαι ardeo, incendor. Լինել իբրեւ զհուր՝ իրօք կամ նմանութեամբ. շանթանալ. վառիլ. բորբոքիլ. կրակ դառնալ կամ կտրիլ.
σχάω, σχάζω, σχίζομαι scindor, laceror ψοφέω , κροτέω crepo, crepito καταρρέσσω constrepo, intersono. (լծ. թ. չաթլամագ. որպէս եւ պայթիլ՝ բաթլամագ) Խորտակիլ շառաչմամբ. ճեղքիլ. շաչել. հնչել. եւ Կայթել ցնծութեամբ.
συστρέφομαι convertor, contorqueor. իսկ մրրկել, καταιγιδώδης procellosus. Ծփիլ մրրկաւ. յուզիլ. խռովիլ. փոթորկիլ. պտոյտքիլ. ոլորտանալ.
Հալիլ մաշիլ. լուծանիլ որպէս զաղ, կամ իբրու հեղհեղկիլ, յեղյեղկիլ. լըղքիլ.
ՅԻԶԴԻԼ կամ ՅԵԶԴԵԼ. Որպէս Հանգչել կամ փոքր մի ցամաքիլ ի խոնաւութենէ.
ՅԻԶԴԻԼ կամ ՅԵԶԴԵԼ. Որպէս Հանգչել կամ փոքր մի ցամաքիլ ի խոնաւութենէ.
ՆԱԽԱՆՁ ԱՌՆԵԼ. βασκαίνω fascino. Չարակնել կամ յաչաղել, ըստ որում աչօք չարիս առնել, տեսութեամբ վնասել. աչքիլել.
κατάξηρος εἱμι aresco ἑνοχλούμαι angor, molestus sum. Նքթիլ. նուազիլ. նուազիլ. ցամաքիլ. անշքանալ. սիրտը քաշուիլ, երեսը գուն չիմնալ, ցամքիլ, ճռղիլ.
Զառիւծս ողոքես։ Ոչ ողոքէին զոք, այլ կսկծեցուցանէին եւս իբրեւ զաղ։ Հարք զիւրեանց որդիսն ոչ այնչափ ողոքեն, որչափ թշնամանեն։ Մի՛ այսուհետեւ եւ մեք ողոքիցեմք ամենայն ուրեք զայնոսիկ՝ որ ընդ ձեռամբ մերով իցեն, եւ մի մեք յիշխանաց ողոքիլ եւեթ փութայցեմք. (Ոսկ. մտթ.։)
βάσκανος, βασκαίνων, πονηρόφθαλμος, φθονερός fascinator, invidus. Որոյ ակն է չար. յաչաղկոտ. նախանձոտ. մախացօղ. աչքիլօղ.
Ո՞վ ոք հասեալ յաճախութեան հացի, եւ (խիթայ) քաղցնուլ, կամ գետոց հոսանաց՝ եւ պասքիլ։ Որ այնքան ծարաւես պասքիս անկարօտդ Աստուած՝ իմումս փրկութեան։ Թէ պասքելոյս արբուցանիցես, աղբիւր ես. (Նար. ՟Ժ՟Է. ՟Լ՟Դ. ՟Հ՟Զ։)
Կամ Ցամաքիլ, չորանալ յերաշտէ.
ՏԵՆՉԱՄ կամ ՏԵՆՉԱՆԱՄ. ἕρω (լծ. եռալ). ὁρέγομαι, ποθέω opto, desidero προάγομαι cupio, amore prosequor, impellor, appeto. Գրի եւ ՏԵՆՋԱԼ։ Փափաքել. ցանկալ. տենչասիրել. տարփալ. ձկտիլ. վառիլ ի սէր. բերիլ սաստիկ սիրով. իղձ լինել. փափաքիլ, սիրտը ուզել, սիրահարիլ.
ՑԱՆԿԱՄ կամ ՑԱՆԿԱՆԱՄ. ἑπιθυμέω, ποθέω, ἑράω, ἰμείρομαι եւ այլն. concupisco, desidero, cupio, opto. գրի եւ ՑԱՆԳԱԼ, ՑԱՆԳԱՆԱԼ. Ցանկ կամ ի սպառ բերիլ սրտիւ առ իմն իբր յեզր բաղձանաց, կամ յայն ինչ՝ յոր յանգի յօժարութիւնն. բաղձալ. ըղձալ. անձկալ. փափաքել. տենչալ. տարփալ. եւ Տռփալ. յօժարիլ, պապակիլ, պասքիլ. սիրտը ուզել, կարօտնալ, աչք ձգել.
Կամ ծածկիլ. թաքչել. պատկառիլ. գումարիլ. նուաճիլ. պահուիլ, կծկտիլ, քաշուիլ, սըմքիլ. կիզլէնմէք. սինմէք. չէքինմէք.
τοιοῦτος. talis, eiusmodi Որ ոք կամ որ ինչ է այդպէս. այդմ նման. դոյնպիսի. ատանկ, ատանկը, ատոր նմանը. շէօյլէ. շէօյլէսի. շունճուլայըն. շու շէքիլ.
Եւ իբր անըմբերելի. անտանելի. սապր օլունմազ. չեքիլմէզ. յն. անամոքելի. ἅσπονδος.
ἁνέκλειπης, ἁνέκλειπτος, ἁδιάλειπτος. non deficiens. Որ ոչ պակասէ. աննուազելի. անսպառ. չհատնելու. դիւքէնմեզ. էքիլմէզ, շաեէզալ.
Աստանօր աքիլլեայ չէմքն են ծանօթք. (Պիտ.։)
Զքիլսն չարաբանս ի բասրանս նորա ձգէր. (Յհ. կթ.։)
ξηραίνομαι arefacior, aresco Գօս լինել. չորանալ. ցամաքիլ՝ փայտից, եւ անդամոց. չորնալ.
Ի գուճս անկանիլ. գճիլ ի վայր. չոքիլ.
ἑκκαίομαι, ἁλγέω exuror, doleo παρακαλῶ rogo. Աղեկիզիլ. մորմոքիլ. գորովիլ. տոչորիլ սրտի. կսկծիլ. գթալ. եւ Գութ արկանել. պաղատիլ.
ԾԱՐԱՒԻՄ ԾԱՐԱՒԵՄ διψάω sitio. որ եւ ԾԱՐԱՒԱՆԱԼ. եւ որպէս ռմկ. ԾԱՐԱՒԵՆԱԼ. Ունել կամ կրել զ ծարաւ. ծարաւի լինել. պասքիլ. պապակիլ. տոչորիլ. եւ նմանութեամբ՝ Ւարօտիլ. ցանկալ. տենչալ. փափագել. ծարւիլ, ծարւենալ.
πῆχυς եւս եւ κύβιτον cubitus, -um . Անուն չափոյ, եւ ձող չափողական, ըստ հասարակ առման՝ Չափ միջոցի յարմկանէ ցծայր միջամատին, որչափ է եւ յուսոց ցարմուկն. այսինքն երկու թզաչափ. բայց սրբազան կանգունն էր կրկինն հասարակ կանգնոյ, այսինքն որչափ է ամբողջ բազուկն. ա՛յլ է եւ հսկայից կանգունն, եւ արքունին, եւ երկրաչափականն, եւ ազգայինն, եւ գաւառականն. զոր օրինակ Գ. Թագ. Է. 15. բարձրութիւն պղնձի սեան ասի լինել ԺԸ. կանգուն. որ ԼԵ դնի ի Բ. Մնաց. Գ. 15. եւ Երեմ. ԾԲ. 21. իսկ Փիլ. ել. Բ. 1. վեց թզաչափ դնէ զկանգունն, որպէս եւ զթիզն քիլ կոչէ. կանկուն .... եբր. ամմա.
λυσσάω, λυττάω (որպես գայլանալ). in rabiem actus furo μαίνομαι insanio ἁγριαίνομαι efferor, ferocio, saevio. Գազանանալ. վայրենանալ. մոլիլ. մոլեգնել. ցնորիլ. վառիլ բորբոքիլ. կատղիլ.
ԿՈՆՈՄՈՍ կամ ԿՈՆՈՄ. Բառ յն. իգօնօ՛մոս. οἱκονόμος oeconomus, dispensator, administrator. այսինքն Տնօրէն. տնտես. վեքիլ խարճ.
κάμπτομαι, κυρτοῦμαι, κλίνομαι , ταπείνομαι incurvor, inflector, inclinor, humilior եւ այլն. Կոր լինել. թեքիլ. ծռիլ. ոլորիլ. վայրաբերիլ ի խոր, կարկամիլ. մանաւանդ Կորագլուխ լինել. ակնկորել. քամակաբեկ լինել. խոնարհիլ ամօթով. նկուն լինել, վատթարիլ.
Զգածիլ. համակիլ. շաղիլ. ամոքիլ. եւ անյագաբար ուտել՝ լափել, շուայտիլ. λεμαργέω ingurgito.
πείθομαι, πείσομαι persuadeor, confido συνθέλω consentio եւ այլն. (Արմատն է Այո՛. հա՛. թ. էվվէթ. լծ. ընդ Հաւատ. եւ Դաւան. եւ այլն) Հաւան լինել. ի հաւան գալ. անսալ. հաւատս ընծայել. համոզիլ. ամոքիլ. յօժարիլ. հաճիլ. անսալ. լաւ վարկանիլ. ընտրել. յանձն առնուլ. զիջանիլ. կամակից կամ համախոհ լինել. հաւնիլ, տեղիք տալ.
Ասէ աքիլաս հեկեկելով, եկա՛յք տէսէ՛ք զեսայի, զի ուտէ ի սկիւթէ սպասս. (Վրք. հց. ձ։)
ՄԱՂԿՏԱԼ. Որպէս Մաղկատիլ. մորմոքիլ. (առաւել ռմկ)
Պա՛րտ էր իբրու զմոմաձեւ ինձ կազմածն դնել թնդ զգայութեամբք ներգործութեանցն, այն՝ որ կարէր ընդունական տպովք կնքիլ. (Նիւս. կազմ)
ὁλισθαίνω, ὁλισθέω labor, lapso, labefacio. Լպրծիլ. սայթաքիլ. գայթագղիլ. սխալել. սահիլ. սկրդիլ, սըլըխտիլ.
παλαιστή, -ής palmus, -ma. Որոյ չափն է ուղուկ մի. այն է չափ ափոյ բացելոյ, եւ թիզ, եւ քիլ. իբր չորս մատնաչափ. թզաչափ. քլաչափ.
ξηραίνομαι aresco. Ցամաքիլ. գօսանալ. չորնալ.
Փափագել ջրոյ յոյժ յոյժ. (կամ բաբախմամբ շրթանց՝ պա՛պա՛ հնչել) պասքիլ. տոչորիլ բերանոյ ի ծարաւոյ. յն. տանջիլ, կամ մորմոքիլ. ὁδυνάομαι dolore afficior եւ διακαίω peruro եւ այլն.
Ջոկ լինել. ժողովիլ. հաւաքիլ. հոծ լինել.
πυρόομαι, καυματίζομαι incendor, cremor. Տապով իւիք տանջիլ. տապիլ. տապակիլ. խորովիլ. տոչորիլ. ջեռնուլ. ջերանիլ. տենդիլ. պասքիլ, տապակիլ.
ՏՈՉՈՐԻԼ. նմանութեամբ, Վառիլ սրտի. անձկալ. տարփալ. պասքիլ ոգւով.
ξηράνομαι, ἁποξηραίνομαι siccor, exsiccor, areo, aresco, exareo, exaresco, arefio ψύχομαι, ἑκψύχομαι frigesco. Ցամաք լինել, չորանալ, պակասիլ ի խոնաւութենէ. գօսանալ. պաղիլ. եւ Պապակիլ. ցամքիլ չորնալ, քաշուիլ, սըմքիլ.
ՓԱԹԵՐԱԿ ԱՌՆՈՒԼ ՓԱԹԵՐԱԿԻԼ. Ռամկական ոճով, իբրու փաթանս կամ ծրարս յաչաղանաց առնուլ. նախանձարիլ. աչքիլիլ, վնասուիլ նայուածքով.
ՓԱՓԱԳԵՄ ՓԱՓԱՔԵՄ. ποθέω, ἑπιποθέω, ἑφίεμαι desidero, cupio, opto եւ այլն. Փափագ ունել. իղձ լինել. պապակիլ. եւ պասքիլ ւգւով. անձկալ, ըղձալ, տենչալ. ցանկալ. բաղձալ. յօժարել. ախորժել.
ὀ ἁντ’ ἅλλου vicarius. եւ նովին նշանակութեամբ՝ διάδοχος որպէս եւ փոխանակն բդեշխի՝ ἁνθύπατος, ανθυπατεύων proconsul. իտ. viceconsole. Փոխանորդ. ետեղեկել. վեքիլ.
ξηρόομαι, λεπτόομαι, aresco, macresco Ազազիլ. ազազուն լինել. չորանալ. ցամաքիլ. նուազիլ. չորանալ. գուրումագ.
ըստ յետին դարուց առաւել, որպէս Փոխանորդ. երկրորդն. տեղակալ. վէքիլ, վէզիր. լտ. վիգարիուս.
Իբր Գործակից. փոխանորդ. վէքիլ.
προσδέχομαι, προσδοκάω, ἑνδέχομαι, ἁναμένω, προσμένω expecto, exspecto Ուղղել զաչս յուսով ակնկալութեան եւ ընդունելութեան բարւոյ. սպասեալ մնալ՝ բարւոյ կամ չարի. յուսալ, սպասել. իւմիտ էթմէք, գաթլանմագ, պէքշէմէք, իշքիլ էթմէք, գօրգմագ.
ԱՂԷԿՈՏՈՐ ԼԻՆԵԼ. Աղէխարշիլ. մորմոքիլ. կսկծալ, խղճալ. ճիյերի փարալանմագ.
եւս եւ գ. յոքն. ἐτερόμορφος, ἔτερος , διαφέρων, διάφορος, παρηλλαγμένος, ἑξηλλαγμένος. qui formae diversae est, alienus, diversus, differens Ունօղ զայլ կերպ եւ զկերպարան. այլազան. այլափոխեալ. օտար. տարբեր. աննման. այլագունակ. պաշգա դարզ. մէւթէշէքքիլ.
Մանաւանդ՝ անտանելի, որպէս անհանդուրժելի. անըմբերելի. սաստիկ յոյժ. չքաշուելու, չդիմանալու. չէքիլմէզ.
Որ ոչ երկմտի. ուրչիք երկմտութիւն. աներկբայ. շիւպհէսիզ, իշքիլսիզ.
ἁνυπότος, ἁνυπονόητος. non suspicans, incurious. Որ չունի զկասկած. որ ոչն խիթայ. աներկիւղ. յապահովացեալ, եւ անպատրաստ. կասկած չունեցօղ. իշքիլսիզ. շիւպհէսիզ. վազիֆէսի օլմայան.
ԱՆԿԱՐԾԻՍ ԱՆԿԱՐԾԻՔ Անկասկած. աներկբայ. շիւպհէսիզ. իշքիլսիզ.
Գեդէոն նկարեաց անձրեւովն ի գեղմն ... զցամաքիլն հրէիցն, եւ զանձրեւիլն աշխարհի. (Նախ. դտ.։)
intolerabilis, molestus. Անբերելի, այսինքն անըմբռնելի. անկարելի. ծանր. եւ Դժուարին. անհնարին. չէքիլմէզ. թէհամմիւշ օլունմազ. գապիլսիզ.
Հուր ոչ յինքնասաստ յօժարմտութենէ՝ բաղձայ բորբոքիլ. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Յոյժ սովիլ. նքողիլ. նքթիլ. եւ Պասքիլ. կամ Թօշնիլ. կթոտիլ.
ἁγελάζομαι congregor Ժողովիլ. խմբիլ. հաւաքիլ. ի մի գալ. սիւրիւ կապել.
Կամ որպէս Եկեղեցի քրիստոնէից. ἑκκλησία. ժամ. քիլիսէ.
ԽԱՐՇԱՏԻԼ. Տոչորիլ ի ծարաւոյ. պապակիլ. պասքիլ.
Եւ Խորովիլ ի գորովոյ գթոյն. աղէ խարշիլ. աղէկիզիլ. աղէխորով լինել. մորմոքիլ.
κλίνομαι, ταπεινόομαι, κύπτω inclinor, humilior, pronus sum, incurvo me κάμπτομαι flector. Ի վայր կոյս բերիլ. իջանիլ. կորանալ. կծկիլ. թեքիլ. կախիլ. անկանիլ. վար իջանիլ, ծռիլ. ... եւ այլն.
Լինել իբրեւ զխռիւ. չորանալ. ցամաքիլ բուսոց. եւ Անպիտանանալ. ծերանալ. տգեղանալ. անշքանալ անձին. եւ Թաղկիլ հերաց.
βραγχιάζω raucesco. որպէս թէ Քերելով քերիլ. Ցամաքիլ կոկորդի. Խցանիլ հագագի. Խեղդիլ ձայնի. պօղաղը չորանալ՝ գոցուիլ, ձանը կտրիլ.
Ձուկն անքիլոս, որ կոչի կողամայր, որովայնս ոչ ունելով, բայց միայն գլուխս եւ մերկ կողերս. ուստի կոտորատեալ տնկէ եւ առնէ զաւակս. (Վրդն. ծն.։)
σκυλεύω, συλάω, συλέω spolio, expolio, denudo, demo . Գողաբար եւ աւազակօրէն կապտել, յափշտակել, յաւարի առնուլ. մերկացուցանել. զերծուլ. քաղել. (լծ. յն. գլէ՛բդօ, եւ սքիլե՛ւօ. թ. քէլիփիւր ալմագ՝ էթմէք ). թալլուլ, թալանել, խլել, փրըցնել.
ԿՈՐԱԿՆԵԼ որ եւ ԱԿՆԿՈՐԵԼ. Զակն ի վայր կորացուցանել. լի լինել ամօթով. նկուն լինել. Վար նայիլ, երեսը կախել, ցմքիլ, խախք ըլլալ.
Իբրեւ զճիւղ կամ զդալար ջիղ պատիլ, ոլորիլ. թեքիլ. ծեքիլ. դիւրաւ ծռմռկիլ.
ՄԱՂԿԱՏԵՄ ՄԱՂԿԱՏԵՑՈՒՑԱՆԵՄ ՄԱՂԿԱՏԻՄ. δάκνω mordeo եւ այլն. որպէս թէ մխելով զժանիս կամ զխայթոց՝ հատանել ծակոտել իբր զմաղ. այսինքն Խածանել. խայթել. հարկանել օձի. կծանել. մորմոքեցուցանել. կր. Հարկանիլ յօձէ՝ կամ մականաւ, այսինքն գաւազանաւ եւ այլն. կրել զցաւ. չարչարիլ. տանջիլ. մորմոքիլ. ցաւագնիլ. խածնել, խօթել, կճել, ցաւցընել. կր. ցաւ քաշել, խշխշալ, մզմզալ.
ՄԱՂԿԱՏԵՄ ՄԱՂԿԱՏԵՑՈՒՑԱՆԵՄ ՄԱՂԿԱՏԻՄ. δάκνω mordeo եւ այլն. որպէս թէ մխելով զժանիս կամ զխայթոց՝ հատանել ծակոտել իբր զմաղ. այսինքն Խածանել. խայթել. հարկանել օձի. կծանել. մորմոքեցուցանել. կր. Հարկանիլ յօձէ՝ կամ մականաւ, այսինքն գաւազանաւ եւ այլն. կրել զցաւ. չարչարիլ. տանջիլ. մորմոքիլ. ցաւագնիլ. խածնել, խօթել, կճել, ցաւցընել. կր. ցաւ քաշել, խշխշալ, մզմզալ.
ՄԱՐՄԱՋԵՄ κνήθω, κνήθομαι, κνάομαι , προσκνάομαι prurio, irritor. գրի եւ ՄԱՐՄԱՆՋԵԼ. Նոյն ընդ Մորմոքիլ. այսինքն եռալ մարմնոյ ի ջերմութենէ ուստէք, ի կծելոյ, եւ ի կսկծալոյ. եռք ունենալ, կճել, մըզմըզալ.
ὁδυνόμαι dolore afficior, crucior, angor. (լծ. բորբոքիլ, եւ մարմանջել) Կրել զմարմաջ, զեռացումն, զայրումն. կսկծիլ. ցաւագնիլ. ճմլիլ. տրորիլ. մզմզալ, խշխշալ, ցաւիլ.
βασκανία fascinatio. որ եւ ՅԱՉԱՂ. ՅԱՉԱՂՈՒՄՆ. Չարակնութիւն. մախանք. զչարիլն առ նախանձու. ռմկ. աչքիլելն. նազար. իբրեւ գործ չարակնութեան. նախանձ.
Կամ Յաչաղ. իբր ակնահարութիւն. աչքիլելը. նազար.
Եւ Որ ակնահարէ կամ նախանձ առնէ. աչքիլօղ. նազար վէրիճի.
ἁποθήκη (իբր գրարան). repositorium, reconditorium, promptuarium ταμεῖον , ταμιεῖον, ταμία (որ եւ սենեակ). cella penuaria, subterranea եւ այլն. Մառան ստորին՝ ի պահել զցորեան եւ զամենայն պարէնս. (որպէս եւ յն. սի՛դօս լծ. ընդ շտեմ". է ցորեան, պարէն) ամբարանոց. մթերանոց. սենեակ պահեստի ամենայն իրաց ի ներքսագոյն կամ ի խորագոյն վայրս. խորշք. յարկք. ամպար, քիլար, մահզէն ... տե՛ս (Օր. ՟Ի՟Ը. 5. 17։ Երեմ. ՟Ծ. 26։ Եզեկ. ՟Ի՟Ը. 13։ Յոբ. ՟Թ. 9։ Մտթ. ՟Դ. 26։ Ղկ. ՟Ժ՟Բ. 3. եւ այլն։ Իսկ Սղ. ՟Ճ՟Գ. 13.) ըստ յն. ὐπερῷον , վերնայարկ։ Եւ (Յովէլ. ՟Ա. 17.) ληνός , հնձան։
Փոփոխիլ. շարժմամբ փոխիլ ի դրից. խաղալ. թեքթեքիլ. դառնալ. ձգձգիլ. յածիլ. դարձմշտըկիլ, թապըլտըկիլ, ծռմըռկիլ.
βασκαίνω, βασκίζω τῷ ὁφθαλμῷ fascino, invideo. Յաչաղել. նախանձիլ. մախալ. աչքիլել, աչք տնկել.
ՊԱՍՔՈՒԹԻՒՆ ՊԱՍՔՈՒՄՆ. Պասուք. պասքիլն.
ՊԻՒՐԱՄԻԴ որ գրի եւ ՊԻՐԱՄԻԴ, ՊԻՒՌԱՄԻԴ, ՊԻՒՐԱՄԻՏ . Բառ յն. πυραμίς, -ίδος, pyramis, -idis. Բուրգն. հուրան. ցուրան. այն է մարմին հաստատուն բազմանկիւնի՝ սրածայր յանդեալ, որպիսի եղեն բրդունք կամ կոթողք եգիպտոսի. տիքիլի թաշ, հերեմ.
Զնոյն զայս՝ զարոքիլեսն ամենեցուն առնել, եւ զպոմպիլոս, եւ այլն. (Փիլ. լիւս.։)
ՍԱՄՍԱՐԵԼ. θρύπτομαι deliciis frangor, effeminari. Որպէս ռմկ. կոտրտիլ. Թեքթեքիլ, թեքթեքիլ. ծեքծեքիլ ի գնացս.
ξηραίνομαι aresco, siccor. Չորանալ. ցամաքիլ.
κατανύσσομαι, εὑθυμέομαι compungor, aegre fero μετανοέω poenitet me πτυούμαι, διακείμαι consternor, haereo եւ այլն. (Արմատն է Ստերջ. եւ Զեղջ) Զղջանալ կսկծանօք սրտի յետոյ ուրեմն. զկծիլ ապաշաւանօք. մորմոքիլ. ընդ անձին ոգորիլ. ակնկորել. յետս կասիլ, խորշիլ. զղջալ, ցաւիլ, սիրտը էրիլ՝ խշխշալ, ետ քաշուիլ.
ՏԵՆՉԱՄ կամ ՏԵՆՉԱՆԱՄ. ἕρω (լծ. եռալ). ὁρέγομαι, ποθέω opto, desidero προάγομαι cupio, amore prosequor, impellor, appeto. Գրի եւ ՏԵՆՋԱԼ։ Փափաքել. ցանկալ. տենչասիրել. տարփալ. ձկտիլ. վառիլ ի սէր. բերիլ սաստիկ սիրով. իղձ լինել. փափաքիլ, սիրտը ուզել, սիրահարիլ.
Կցորդութիւն ունի կերակրոյ, եւ զոյդ զսա բաշխեալ տանի. եւ զնոյն զայս զտրոքիլոսն ամենեցուն առնել. (Փիլ. լիւս.։)
ՑԱՆԿԱՄ կամ ՑԱՆԿԱՆԱՄ. ἑπιθυμέω , ποθέω, ἑράω, ἰμείρομαι եւ այլն. concupisco, desidero, cupio, opto. գրի եւ ՑԱՆԳԱԼ, ՑԱՆԳԱՆԱԼ. Ցանկ կամ ի սպառ բերիլ սրտիւ առ իմն իբր յեզր բաղձանաց, կամ յայն ինչ՝ յոր յանգի յօժարութիւնն. բաղձալ. ըղձալ. անձկալ. փափաքել. տենչալ. տարփալ. եւ Տռփալ. յօժարիլ, պապակիլ, պասքիլ. սիրտը ուզել, կարօտնալ, աչք ձգել.
ՑԱՒԱԳՆԵՄ ՑԱՒԱԳՆԻՄ. ὁδυνάομαι dolore afficior, doleo. Ցաւագին գտանիլ. ցաւս կրել. զգալ ցաւոց. ցաւել. վշտանալ. հիւանդանալ. տկարանալ. մորմոքիլ. տրտմիլ.
ԱՄԲԱՐԱՊԵՏ որ եւ ԱՄԲԱՐԱԿԱՊԵՏ. ՀԱՄԲԱՐԱԿԱՊԵՏ. Վերակացու համբարոց եւ մթերից արքունեաց. եմպարտար. զախիրե էմինի. գափան նայիպի. քիլերճի պաշը. (որ է մեծ մատակարար).
Քաջ փակել. ամրացուցանել. աղէկ գոցել. գավիճէ գափամագ. քիլիտլէմէք. սէտա էթմէք.
որ եւ ԱՆԺՈՒԺԱԼԻ. Անհանդուրժելի. անըմբերելի. չդիմանալու. չէքիլմէզ. տայանըլմազ.
τυπόω, ἑντυπόω, ἁνατυπόω formo, informo, figuro, imprimo, reformo Տպաւորել. օրինակել. նմանեցուցանել. ձեւացուցանել. թէշքիլ՝ թասվիր էթմէք, գալըպլամագ.
ἑπίτροπος Procurator, οἱκονόμος dispensator, κωμαρχῆς praefectus vici Վերակացու գաւառի, աւանի, տան. հազարապետ. գործակալ. տնտես. գեղապետ. հաքիմի էյալէթ, վէքիլխարճ, սու պաղը. տես (Մտթ. ՟Ի. 8։ Գաղ. ՟Դ. 2։ ՟Ա. Մնաց. ՟Ի՟Թ. 9։ Եսթ. ՟Բ. 3։)
Յերկուս ճեղքիլ, բաժանիլ. երկու ճըղքըւիլ, բաժանըւիլ.
Հուր եթէ ոչ հարցի ի հակառակէն, ոչ յինքնասաստյօժարմտութենէ բաղձայ բորբոքիլ. (Նար. ՟Ղ՟Գ։)
cf. ՀԱՄԱՀԱՒԱՔԻԼ.
Եւ Յաչաղ. ակնահարելն. աչքիլելն. նազար.
ՇԱՐԱԳԱՅԻԼ. περιοδεύω circumeo. Պարագայիլ. հիռ առնուլ. պտոյտքիլ.
Յածիլ շուրջանակի. պատիլ. պտոյաքիլ. պտըտիլ.
Ջերմեռանդն եւ արտաշիկացեալ կամօք օրինաց։ Զայս ասէ եսայի ջերմեռանդն մտօք։ Ջեռուցանել զցուրտ մարմինն դաւթի ի ձեռն ջերմեռանդն եւ արիւնաշատ կուսին. (Քիլ. իմաստն։ Սեբեր. ՟Ղ։ Եփր. թագ.։)
ՎԱՃԱՌԱԿԱՆ. ἁγοραστής obsonator, emptor. Գնօղ առ տնին իրաց ի վաճառէ, հազարապետ կամ մատակարար տան. պազարա կիտէն, վէքիլխարճ.
Որոյ չափն է վեց քիլ.
Քիլ՝ վեցերորդ մասն է կանգնի. քանզի կանգուն վեցաքլեան է. (Փիլ. ել. ՟Բ. 111։)
ՑԱՄԱՔԱՆԱԼ. cf. ՑԱՄԱՔԻԼ.
Ցամաքիլն. ցամաքութիւն. պաղումն. պապակումն.
ՓԱԹԵՐԱԿ ԱՌՆՈՒԼ ՓԱԹԵՐԱԿԻԼ. Ռամկական ոճով, իբրու փաթանս կամ ծրարս յաչաղանաց առնուլ. նախանձարիլ. աչքիլիլ, վնասուիլ նայուածքով.
ἁλλοιόω, μεταβάλλω, ἑξαλλάττω. muto, vario, permuto, transmuto Այլակերպ առնել. այլայլել. այլագունել. այլազգ եւ նորօրինակ գործել. փոխել. թէպտիլ էթմէք. թէշքիլ էթմէք.
ԱՅԼԱԿԵՐՊԻՄ. μεταμορφόομαι. transformor որ եւ ՅԱՅԼԱԿԵՐՊՍ ԼԻՆԵԼ. Յայլ կերպարան փոխիլ, կամ մտանել. իր կերպարանքը՝ կերպը փոխել. միւթեշեքքիլ օլմագ, գայրը սուրէթէ կիրմէք.
ὁψίσπορος. qui sero seu tarde seritur Անագան սերմանեալ. ուշ ցանած. կէճ էքիլէն.
որ եւ ԱՆԲԵՐԵԼԻ. ἁφόρητος. intolerabilis. Որում չկերէ ոք ըմբերել՝ համբերել. անհանդուրժելի. անտանելի. չի քաշուելու. չէքիլմէզ.
ՊԱՍՔՈՒԹԻՒՆ ՊԱՍՔՈՒՄՆ. Պասուք. պասքիլն.
Պարսպամարտն անուանել հաւանելաւ (զաքիլլէս). (Մագ. ՟Ծ։)
Ջերմեռանդն եւ արտաշիկացեալ կամօք օրինաց։ Զայս ասէ եսայի ջերմեռանդն մտօք։ Ջեռուցանել զցուրտ մարմինն դաւթի ի ձեռն ջերմեռանդն եւ արիւնաշատ կուսին. (Քիլ. իմաստն։ Սեբեր. ՟Ղ։ Եփր. թագ.։)
Որոյ չափն է երեք ուղուկ կամ քիլ, կամ թիզ՝ ըստ յն. παλαιστῶν γ’ trium palmarum
Մի՛ ընդհարկանիր խստութեամբ մեծդ ընդ փոքուս։ Հուր եթէ ոչ ընդհարցի ի հակառակէն, ոչ բաղձայ բորբոքիլ. (Նար. ՟Ժ՟Է. ՟Ղ՟Գ։)
Մի՛ ընդհարկանիր խստութեամբ մեծդ ընդ փոքուս։ Հուր եթէ ոչ ընդհարցի ի հակառակէն, ոչ բաղձայ բորբոքիլ. (Նար. ՟Ժ՟Է. ՟Ղ՟Գ։)
ԿՔԵՄ ԿՔԵՑՈՒՑԱՆԵՄ ԿՔԻՄ. Ծեքել, թեքել, ծաւալել, ծռիլ, թիւրել, իլ, կորացուցանել. կորանալ, խոնարհիլ, կթոտիլ լքանիլ, վհատիլ, խոտորիլ, ընկճել, իլ, ճկել, ճկիլ, չոքիլ.
ὔδερος, ὔδρωψ, ὐδερίασις hydrops, hydropisis, aqua intercus. որպէս թէ գողութիւն ջրոյ. Ախտ՝ որ գոյաւորէ ընդ մորթով զջուր օտար, ուռուցանէ զհիւանդն իբրեւ զտիկ, եւ տայ պասքիլ ի ծարաւոյ.
Մնալն չարեաց ինչ. երկիւղ. կասկած. վախ. իշքիլ. վէհմ. գօրգու.
ԱՆԹԻՀԻՒՊԱՏՈՍ կամ ԱՆԹԻՊԱՏՈՍ Բառ յն. ἁνθύπατος. proconsul. Փոխանակ բդեշխի կամ հիւպատոսի հռովմայեցւոց. գօնսօլօզ վէքիլի.
ἁποστηλή. missio, apostolatus. Առաքումն ի հրեշտակութիւն. առաքիլն դեսպանութեամբ. պատգամաւորութիւն որպիսի՛ եւ իցէ.
βασκανία, φθόνος invidia, fascinatio. Չարակնելն. յաչաղանք. եւ Չարակն գոլ. յաչաղկոտութիւն. նախանձելով աչքիլելը.
ՍՄՔԵՑՈՒՑԱՆԵԼ. բառ ռմկ. որ եւ սմքեցնել. որպէս թէ Ցամաքեցուցանել. որպէս եւ սմքիլ ՝ է իբր ցամաքիլ. քաշուիլ։ (Վստկ.։)
ՎԵՐԱԲՈՐԲՈՔԻԼ. Ի վեր կամ վերստին բորբոքիլ.
Պատմեցին թագաւորին՝ քիստոնէական քիլիսոփայքն. (Ճ. ՟Բ.։)
Գուցէ առանց բախտագրութեան առցէ աքիլլեւս զԵղիոն. (Նոննոս.։)
Զգէեզի ծաղկեցուցեալ բորոտութեամբ. (Սարկ. քհ.) (որպէս եւ Ղեւտ. ՟Ժ՟Գ. ըստ յն. ծաղկիլ. եւ ըստ հյ, սփռիլ. բորբոքիլ։)
Բորբոքիլ ի փափաքն, եւ հաւատարմագոյն լինել առ այն՝ որ լինելոցն էր. իմա՛ դիւրաւ հաւատացօղ, դիւրահաւան։
Տալ պասքիլ. պատճառել զսաստիկ ծարաւ, կամ զերաշտ.
ԱՆՀԱՆԴՈՒՐԺԱԿԱՆ ԱՆՀԱՆԴՈՒՐԺԵԼԻ Որում անհնար է կամ դժուարին է հանդուրժել. անժուժալի. անըմբերելի. անբերելի. անտանելի. ահաւոր եւ սաստիկ յոյժ. որ քաշելու՝ դիմանալու՝ տարւելու բան չէ. տայանըլմազ. չէքիլմէզ. կեօթիւրիւլմէզ. ἁφόρητος. intolerabilis.
ՄԱՂԿԱՏԵՄ ՄԱՂԿԱՏԵՑՈՒՑԱՆԵՄ ՄԱՂԿԱՏԻՄ. δάκνω mordeo եւ այլն. որպէս թէ մխելով զժանիս կամ զխայթոց՝ հատանել ծակոտել իբր զմաղ. այսինքն Խածանել. խայթել. հարկանել օձի. կծանել. մորմոքեցուցանել. կր. Հարկանիլ յօձէ՝ կամ մականաւ, այսինքն գաւազանաւ եւ այլն. կրել զցաւ. չարչարիլ. տանջիլ. մորմոքիլ. ցաւագնիլ. խածնել, խօթել, կճել, ցաւցընել. կր. ցաւ քաշել, խշխշալ, մզմզալ.