Other definitions containing this entry
ԵՐԱՍԱՆԱԿԱԼ մանաւանդ ԵՐԱՍԱՆԱԿԱԿԱԼ. Գրի վրիպակաւ եւ Երասնակալ, Երեսանակակալ, Երեսնակակալ, Երասանակընկալ, եւ այլն. ἠνίοχος auriga Ունօղ զերասանն կամ զերասանակն. այն է կառապետ, կառավար. ձիավար. առապաճը. նմանութեամբ՝ եւ Ղեկավար .... եւ Ամենայն ուղղիչ, վարիչ. անձն, եւ գործի.
ԽՈՀԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ φρόνησις, φρήν, φρένες prudentia, sapientia, ingenium, mens. որ եւ ԽՈՀԵՄՈՒԹԻՒՆ, եւ ԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆ. Նախահայեաց առաքինութիւն ուղղիչ մտաց իբրու կանոն գործոց. խելացութիւն, խելք.
Մակդիր բարոյական իմաստասիրութեան, որ է հանդարտիչ եւ ուղղիչ վարուց. յն. բարոյական.
ԹԵՒ ՆԱՒԱՑ. Բազուկ քեղեաց. ղեակ. թիակ ուղղիչ. πηδάλιον gubernaculum
Իսկ թէ որ իցէ գառանն, ասասցէ յովհաննէս։ Իսկ թէ որքան բարիս հանդերձեալ է աւարտել, տնօրենն եւ ուղղիչն զչափն գիտէ. (Կոչ. ԺԳ։ Լմբ. ատ.։)
Զթելակս ուղղիչ նաւին ի ձեռն առեալ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 1։)
ԿԱՆՈՆ որ եւ ԿԱՆՈՎՆ, ՔԱՆՈՆ, ՔԱՆՈՒՆ. Բառ յն. κανών canon, regula, forma Գանօն. Չափ ուղղութեան՝ իբրեւ զլծակ կամ զմէտ կշռոց. ուղիղ ձեւ ուղղիչ այլոց. գիծ ուղղաձիգ. եւ Փակեալն ի մեջ գծից. աղիւսակ. ցանկ. որոշեալ գլուխ բանից. սահման. կարգ. օրենք, եւ օրինակ նախատիպ. ... եբր. մէսուքա որ եւ ցանկ, պատնէշ։ Զպէսպէս առմունս յայտ առնեն վկայութիւնք նախնեաց։
Իբրեւ զնաւապէտ ոք վստահ յուղղիչ եւ ի սամիս նաւին առաքիութեան նստեալ։ Զսամեաց բուռն հարկանիցեն, եւ ուղղիչս նաւին եկեղեցւոյ լինիցին։ Ամենայն ընկղմեալ կորնչիցի, յորժամ սամիքն ուղղիչ նաւին չիցեն ի միջի։ Զսամիսն ուղղիչն (կամ ուղղչին) որ շրջշրջիցէ՝ ունիցի ի ձեռինն. (Ոսկ. փիլիպ. եւ Ոսկ. տիմ. եւ Ոսկ. տիտ.։)
κυβενήτης gubernator, rector. Որ վարէ. ղեկավար. ուղղիչ. առաջնորդ. քաղաքապետ. իշխան. (ռմկ. կառավար ).
οἱκονομῶν, οἱκονόμος procurans, procurator domus, dispensator, administrator . Տան օրէնսդիր, կարգաւորիչ տան մեծի՝ կամ տան աշխարհիս. որպէս տնտես, եւ տեսուչ. հազարապետ. մատակարար. հրամանատար. վարիչ. ուղղիչ. բաշխիչ. հոգացօղ. կոնոմոս. իկոնոմոս. որպէս յն. իգօնօ՛մօ, իգօնօմօ՛ն.
Եպիսկոպոսք են, եւ տնօրէնք եկեղեցւոյ։ Թագաւորական իրաւանցն տնօրէն է ուղղիչ։ Իշխանն յաղագս մարմնոց տնօրէն լինելոյ՝ հարկս հանէ յաշխարհէն։ Ընդ հակռակս եղեալ իրերաց՝ չարի եւ մեղաց միմեանց գտաք տնօրէնք. (Լմբ. պտրգ.։)
Ոյր չիք վարիչ, ուղղիչ, առաջնորդ, կամ ուղղեակ, կամ սանձ։
Ոչ ուղղիչ նաւին ի թիկանց, եւ ոչ յառաջապահ դիտաւորք. (Ոսկ. ես.։)
Ուղղիչ դպրանոցի, այսինքն է ուսուցիչ տղայոց. (Մարթին.։)
ἠνίοχος (սանձակալ). եւ ἅρχων τῶν ἀρμάτων auriga. Պետ կառաց. կառավար. ուղղիչ կառաձիգ ձիոց.
Աստուած էր, եւ կառավար ամենայն արարածոց։ Տէր աստուած՝ կառավար համօրէն եղելոցս. (Աթ. համբ.։ Ճ. ՟Ա.։) որ եւ ասի ՂԵԿԱՎԱՐ, ՈՒՂՂԻՉ, ՆԱԽԱԽՆԱՄՈՂ եւ այլն։
Թիւրաշարժ կառացս ուղղիչ կառավար. (Ճ. ՟Ը.։) (Իսկ ռմկ. կառավար ասի որպէս քաղաքապետ, եւ այլն. հանգոյն իտալ։)
κυβερνήτης gubernator, dux. Վարիչ ղեկի նաւուն. ուղղիչ. եւ Նաւապետ. առաջնորդ.
Որ բազմութեանդ ղեկավարդ էք ի ծով աշխարհիս։ Եւ թէ սոքա՝ որ ուղղիչք, այսպէս, զաշխարհէ՝ որոյ ղեկավարք եմք, զի՞նչ պարտ է ասել. (Լմբ. իմ. եւ Լմբ. սղ.։)
որ եւ ԱՋՈՂԻՉ. Որ յաջողէ. ուղղիչ. առաջնորդ. ձեռնտու.
ՈՒՂԵՒՈՐ. որպէս ուղեւորիչ կամ ուղեցոյց, ուղղիչ. առաջնորդ.
οἵαξ clavus πηδάλιον gubernaculum. (վրիպակաւ գրի եւ Ուղեակ, Ուղղակ) Արմատ բառիս Ղեակ կամ Ղեկ, նոյն ընդ նմին. քեղի՝ ուղղիչ նաւու. տիւմէն.
Ոյր չիք ուղղիչ, ղեկավար, ուղղեակ, կամ ղեկ.
Իբրու նաւ ինչ անուղղիչ, որ միշտ հակառակօք բերի, ընկղմեսցի. (Մաշկ.։)
(Ի նաւի) առաջապահք, եւ ուղղիչք. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 24։)
ἠγεμών, ἠγούμενος, ἁρχηγός, προηγούμενος, προεστώς. dux, princeps, praeses, rector, praepositus, praefectus եւ այլն. Առաջինն կամ գլխաւորն յամենայն տնտեսութիւն քաղաքական եւ եկեղեցական. վարիչ. ուղղիչ. թագաւոր. իշխան. վերակացու. հեղինակ. եպիսկոպոս. վանահայր. պարագլուխ. զօրագլուխ. եւ այլն։
Աստեղապէս ուղղիչք եւ առաջնորդիչք, պայծառափայլ լուսաւորք. (Նար. առաք.։)
κυβερνήτης gubernator navis. Ուղղիչ նաւու. նաւավար. ղեկավար.
Սխալութեանց ինչ ուղղիչ։ Պահեա ի մասնաւոր սխալութեանց, ի մեծագոյն գայթագղութեանց. (Մագ. քեր.։ Նար. ՟Զ՟Ա։)
Քաջ ուղղիչ. ճարտար ղեկավար, կառավար եւ այլն.
Աստեղապէս ուղղիչք. (Նար. առաք.։)
Ոչ ուղղիչ նաւին (ղեկավարն) ի թիկանց, եւ ոչ յառաջապահ դիտաւորք. (Ոսկ. ես.։)
Ուղղիչք եւ առաջնորդիչք. (Նար. առաք.։)
ԵՐԱՍԱՆԱԿԱԼ մանաւանդ ԵՐԱՍԱՆԱԿԱԿԱԼ. Գրի վրիպակաւ եւ Երասնակալ, Երեսանակակալ, Երեսնակակալ, Երասանակընկալ, եւ այլն. ἠνίοχος auriga Ունօղ զերասանն կամ զերասանակն. այն է կառապետ, կառավար. ձիավար. առապաճը. նմանութեամբ՝ եւ Ղեկավար .... եւ Ամենայն ուղղիչ, վարիչ. անձն, եւ գործի.
Ուղղիչ յանմոլար ճանապարհն երկնաշաւիղ մտից. (Անան. եկեղ։)
Ուղղիչ նաւու. ղեկավար, եւ ղեկ.
Ամենայնիւ սանձակոտորք եղաք իբրեւ զձին ամեհիս։ Պիտոյ է կառաւար եւ ուղղիչ՝ սիրոյն պատուիրանն. ապա թէ ոչ՝ սանձակոտոր լինի, եւ վայրապար ընթանայ. (Սարգ. յկ. ՟Է։ Շ. ՟բ. յհ. ՟Է։)
Սխալութեանց ինչ ուղղիչ։ Պահեա ի մասնաւոր սխալութեանց, ի մեծագոյն գայթագղութեանց. (Մագ. քեր.։ Նար. ՟Զ՟Ա։)
κυβερνητική, κυβέρνησις gubernatio, regimen. Պաշտօն եւ գործ վարչի՝ ուղղիչ. առաջնորդութիւն. իշխանութիւն. ղեկավարութիւն. կառավարութիւն.
Voir tout