Other definitions containing this entry
chained, bound with iron;
— առնել, to enchain, to put in chains or fetters, cf. Շղթայեմ.
mountain;
— տեառն, — սուրբ, heaven, paradise;
լիրինք յաւիտենից, յաւիտենական or մշտնջենաւոր, the angels, the prophets, the apostles;
արտեւան, գագաթն, կատար լերանց, the summit, the ridge of the mountain;
կապան, կիրճ լերանց, strait, defile, pass;
գօտի, շղթայ, պար լերանց, chain, ridges of mountains;
հրաբուղխ լեառն, volcano, a burning mountain;
սառնատափ լերինք, glaciers;
լուղական լերինք, iceberg;
մոլորակային, լուսնային լերինք, the planetary, the lunar mountains;
զլեառն լեռնայն գնալ, to go from mountain to mountain, or by mountain paths;
լեառն Սինա, Մասիս, mount Sinai, Ararat;
իբրեւ զլերինս ելանէին բարձրանային փրփրադէզ ալիքն, the foaming waves ran mountains high;
եւ լեառն մուկն ծնաւ, the mountain brought forth a mouse.
sound, noise, rumour;
echo;
— զանգակաց, tinkling, peal, jingle, ringing;
— հողմոց, ծովու, murmur, roar;
— խորտակելոյ ալեաց, rushing, dashing;
— որոտման, rumbling, roll;
— անձրեւոյ, pattering;
— հրոյ, crackling;
— հրետից, boom, roar;
— թմբիկ, roll;
— կառաց, rumble;
— հարազանի, crack;
— զինուց, clash, clang;
— շղթայից, clank, clanking;
— ժամացուցի, tick;
— բարբառոյ, aspiration;
— հանել, to make a noise;
եղեւ —, a noise was heard;
— դրամոց, chink.
cf. Շղթայատող.
cf. Շղթայագործ.
to detach, to separate, to take away;
— զմածուցեալն, to unglue, to unsolder;
— զնետն, to let fly an arrow;
— զբեւեռեալն, to unnail, to unhook;
— զշղթայն, to unchain, to unfetter, to unshackle.
ring, slide;
curl, ringlet;
— շղթայի, link;
— ճարմանդի, button-hole.
Voir tout
Other definitions containing this entry
Այն սուրբ չորից շղթայիցն՝ որ անկաւ ի պետրոսէ գլխաւորէ. (Կլիմաք.։)
Հարկանել խստապէս շղթայիւք զբերանս երանելեացն. (Փարպ.։)
Շղթայս եւ ձեռնակապանս եւ կանդրիւս ի միջոց ունելով. (Մագ. ՟Ի՟Ե։)
Զօր ունին ի նաւի իբր ի կապարանի երկաթի շղթայս. (Պիտ.։)
Զօրէն աճառապինդ շղթայիւ կապումն անխաղաց՝ անուոց կառաց նոցա ժամանէր. (Պիտ.։)
χειρόπεδον, χειροπέδη manuum vinculum, manica. Կապանք կամ շղթայ ձեռաց.
Կապեալք ի ձեռակապս։ Դնել ի շղթայս եւ ի ձեռակապս երկաթից։ Շղթայից եւ ձեռակապաց։ Անողորմ ձեռակապով յարգելանոցս անկանիցին. (Սեբեր. ՟Գ։ Յհ. կթ.։ Եւս. պտմ. ՟Զ. 38։ Մանդ. ՟Է։)
ՇՂԹԱՅԵԼ. Կապել ի շղթայս կամ շղթայիւք.
Իբրեւ յերկաթս շղթայեալք. (Վրդն. սղ.։)
Կտաւ պատանաց նորա զշղթայեալսն կապանօք ելոյծ. (Մեկն. ղկ.։)
ՈՏՆԱԿԱՊ ՈՏՆԱԿԱՊԱՆՔ. πέδη compes, pedica. որ եւ ՈՏՆԿԱՊ, ոյ. Կապ եւ կապանք ոտից. շղթայ ոտից.
Ոտնակապօք եւ շղթայիւք կապելոյ. եւ խզելոյ ի նմանէ զշղթայսն, եւ զոտնակապսն խորտակելոյ. (Մրկ. ՟Ե. 4։)
Ոտնակապանս երկաթիս, եւ շղթայս, եւ ձեռնակապանս. (Մագ. ՟Ի՟Զ։)
Զինքն անդրի ընդդէմ նորա հաստատել. յորմէ պակուցեալ՝ հնազանդեալ կայ շղթայիցն։ Հիացեալ պակեաւ ինքնին թագաւորն. (Խոր. ՟Ա. 32։ ՟Գ. 65։)
Զեզեկիէլ եդին ի շղթայս պնդակապս. (Մծբ. ՟Ծ՟Թ։)
Ընչիցն ծառայ կապանս վարակէ զանձամբ։ Իբրեւ զբազում չարեաց պարտական վարակեն ի դժուարարձակ շղթայս։ Գելոցօք վարակել եւ խորտակել։ ԿԱպեաց զսպանօղն զհերովդդէս՝ զանդամս նորա որդամբք վարակելով. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 26։ Պիտ.։ Յհ. կթ.։ Ոսկիփոր.։)
Որպէս վարակեալ ինչ շղթայիւք։ Ամենայն ցաւօք վարակեալ։ Ոչ վարակեալ ամենայն ախտիւք։ Մախանօք վարակեալ։ Անհաւատութեամբ վարակեալ։ Վերջին աղքատութեամբ մտաց վարակեալ։ հՈգովք վարակեալ անհանգիստ. (Պիտ.։ Ոսկ. փիլիպ.։ Փարպ.։ Լծ. ածաբ.։ Իգն.։ Սարգ. յռջբ. եւ Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Թ։)
Որ ոք՝ զի կապեալ եւ ի բանտի կայցէ, եւ առեալ զշղթայսն՝ զայլ զիւր ընկարսն զբանտականսն կոշկոճիցէ. (Ոսկ. ես.։)
Առնու զշղթայս յամենայն բանտաւորաց. (Մծբ. ՟Ժ՟Թ։)
Շղթայս եւ ձեռնակապանս ունելով. (Մագ. ՟Ի՟Ե։)
ՇԱՐԱՒԱՆԴ կամ ՇԱՐԱՒԱՆԴՆ. Պարաւանդ. լար. չուան. կապ. շղթայ. (լծ. յն. սիրայ ).
Յանձն իւր ոսկիաշար շղթայս շարէ. (Կլիմաք.։)
κλοιός, -όν, σειρά ligamen, vinculum. Կապ, եւ կապանք՝ ոտից, եւ պարանոցի. շղթայ, եւ տոռն. պարան. սիրայ. (որպէս թէ շուրջ պնդիչ՝ կապիչ՝ կամ վանդիչ պարանաւ. որպէս եւ գանգանաւանդ՝ է ատամնակապ, բերանակապ).
Եգիա կապանս, շղթայս. ըստ աշխարհն հանել, ի պղնձահատս տալ. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Աճառապինդ գործեացն բռնութեամբ։ Աճառապինդ շղթայիւք կապումն. (Պիտ.։)
Եւ որպէս Շղթայակապ.
ԵՐԿԱԹԱԿԱՊ ԱՌՆԵԼ. σιδηρόω Կապել շղթայիւք. երկթի զարնել.
Երկաթով կամ շղթայիւ պատեալ.
Հրամայեաց հանել յերկաթեղէն տապակ։ Զոր կալեալ արշակայ՝ տարաւ ի պարթեւս երկաթեղէն կապանօք։ Կապէ զոտս արշակայ երկաթեղէն շղթայիւք. (Խոր. ՟Բ. 2. 12։ ՟Գ. 35։)
Կորուսանեն զբնական ունակութիւնս արագութեան վասն ընտեղակաց խամութեանն շղթայից. (Պիտ.։)
Ի շղթայս կապանարանի զնա կալեալ։ Ողջանդամ լուծեալ զնա ի կապանարանէն. (Յհ. կթ.։)
Կապեալ շղթայիւք կամ ի շղթայս.
Ձերբակալ արարեալ՝ զոմանս շղթայակապս յղէ. (Արծր. ՟Ե. 9։)
ՇՂԹԱՅԱՁԵՒ, ՇՂԹԱՅԱՏՈՂ. cf. ՇՂԹԱՅԱԳՈՐԾ.
Վակաս չորեքկարգեան ակամբքն՝ խառնեալ ոսկւով՝ շղթայաձեւիւք ընդ միմեանս. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Տախտակ դատաստանաց շղթայաձեւ օղակօք յեռեալ ի վակասն. (Լմբ. իմ.։)
Շղթայատող կարիւք ի վերուստ ի վայր իջուցանել ի դուրս այրին. (Խոր. ՟Գ. 45։)
ՇՂԹԱՅԱՁԵՒ, ՇՂԹԱՅԱՏՈՂ. cf. ՇՂԹԱՅԱԳՈՐԾ.
Վակաս չորեքկարգեան ակամբքն՝ խառնեալ ոսկւով՝ շղթայաձեւիւք ընդ միմեանս. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Տախտակ դատաստանաց շղթայաձեւ օղակօք յեռեալ ի վակասն. (Լմբ. իմ.։)
Շղթայատող կարիւք ի վերուստ ի վայր իջուցանել ի դուրս այրին. (Խոր. ՟Գ. 45։)
մ. Հանգոյ շղթայի։ Շղթայօրէն տեսակաւ պիտդ ունին զիրեարս. (Պիտառ.։)
Բառ անյայտ. իբր խոյակ, ախաւաղագէս. եւ կամ Շղթայագործ զարդ ի կախ. (կայ յն. χαλάρα , շղթայ. եւ χαλάρος , թոյլ)
Առնէր զնա խաւարամուտ իբրեւ զբանդարդել։ Զոր եւ խաւարամուտ արարեալ իբրեւերկաթի շղթայիւք. (Արշ.։)
Որ յարմարապէս զհետ քարշի ի շարս շղթայից. (Սկեւռ. աղ.։)
ἁλυσιδώτος, -η, -ον catenatus, -a, -um ἄλυσις, χαλκοβαστόν catena laxata. որ եւ ՇՂԹԱՅԱՁԵՒ, ՇՂԹԱՅԱՏՈՂ. Գործեալ ի շղթայից. ինչ մի աղխաղխեալ, կամ առկախեալ.
Արասցես տախտակ մի հիւսկէն վերջիւք, գործ շղթայագործ յոսկւոյ սրբոյ։ Դիցես զերկու շղթայագործսն ոսկիս ի վերայ երկոցուն օղոցն առ ծայրիւք տախտակին, եւ զերկուս ծայրս երկուց շղթայագործիցն տացես ի վերայ երկոցունց մած։ Եւ դիցես ի վերայ տախտակին դատաստանի զվերջսն շղթայագործսն. (Ել. ՟Ի՟Ը. 22=30։)
Քանդակեաց ի նմա արմաւենիս, եւ շղթայագործս։ Արար նռնաձեւս հարիւր, եւ եդ ի վերայ շղթայագործացն. (՟Բ. Մակ. ՟Գ. 5. 16։)
Զիա՛րդ ամբողջ պահի կարգաւորութեամբն իբրեւ ի շղթայագործի իմիք իմաստիցս յարմարումն. (Նիւս. երգ.։)
Աղխել զդուռն շղթայագործ ամրոցին. (Ղեւոնդ. յորմէ եւ Ասող. ՟Բ. 4։)
ՇՐԹՆԱՇՂԹԱՅ կամ ՇՐԹՆԱՇՂԹԱՅԱՇԱՐ. Հիւսեալ շարիւք շղթայից շրթանէ ի շուրթն, կամ առ ի դնել որպէս սանձ ի բերան.
Շրթնաշղթայաշար (կամ շրթնաշղթայ) կթարծր առասանաւ՝ դանդանաւանդակապ պաշարմամբ. (Նար. առաք.։)
Ոտնակապանս երկաթիս, եւ շղթայս, եւ ձեռնակապանս. (Մագ. ՟Ի՟Զ։)
ՈՏՆԱԿԱՊ ՈՏՆԱԿԱՊԱՆՔ. πέδη compes, pedica. որ եւ ՈՏՆԿԱՊ, ոյ. Կապ եւ կապանք ոտից. շղթայ ոտից.
Ոտնակապօք եւ շղթայիւք կապելոյ. եւ խզելոյ ի նմանէ զշղթայսն, եւ զոտնակապսն խորտակելոյ. (Մրկ. ՟Ե. 4։)
Զերծուցանել ոչ յաջողեցան ի պարաւանդելսյ ոտից նորա ի շղթայս։ Ընդ իւր տանէր եւ զարքայն սմպատ պարաւանդեալ ի շղթայս. (Խոր. ՟Գ. 51։ Յհ. կթ.։)
Դժուարարձակ շղթայք. (Պիտ.։)
Շղթայս եւ ձեռնակապանս ունելով. (Մագ. ՟Ի՟Ե։)
Շղթայս ստուարագոյնս եւ անհեգեգս. (Փարպ.։)
Գինի անօրէնութեան. շղթայք անօրէնութեան. հեղեղ անօրէնութեանց. (Ագաթ.։)
Երեւէին ցանկալի շղթայիւքն երջանիկք եւ հրեշտականմանք. (Փարպ.։)
ՇՐԹՆԱՇՂԹԱՅ կամ ՇՐԹՆԱՇՂԹԱՅԱՇԱՐ. Հիւսեալ շարիւք շղթայից շրթանէ ի շուրթն, կամ առ ի դնել որպէս սանձ ի բերան.
Շրթնաշղթայաշար (կամ շրթնաշղթայ) կթարծր առասանաւ՝ դանդանաւանդակապ պաշարմամբ. (Նար. առաք.։)
Լքուցանող է ճանապարհորդին՝ կապանք (շղթայից). զի գան յերկաթոյն առնու՝ որչափ եւ քայլէ. (Կլիմաք.։)
Կապէր զնա ի շղթայս, եւ գանիւ հարկանէր. (Յհ. կթ.) տես եւ ՀԱՐԿԱՆԵԼ։
ԵԶՐ ասի եւ Զգեստու, փեղկի, շղթայի, մագաղաթի. եւ այլն.
Յորժամ սկիզբն (շղթային) ձգիցի ... միւսոյ եւս եզեր օղքն յառաջ խաղան. (Նիւս. կուս.։)
ԿԱՊ որ եւ ԿԱՊԱՆՔ. δεσμός ligamen, vinculum πέδη pedica, compes. ինչ մի զուգիչ, զօդիչ, պնդիչ իրի ընդ իրի, իրօք կամ նմանութեամբ. որպէս պարան, լար, շղթայ. աղխ. շաղկապ. յօդ. եւ Սէր. Երդումն. եւ Արգելք ազատութեան. կապումն.
Շղթայատող կարիւք ի վերուստ ի վայր իջուցանել. (Խոր. Գ. 45։)
Զերկուս ծայրս երկուց շղթայագործիցն տացես ի վերայ երկոցունցն մած. (Ել. ՟Ի՟Ը. 25։)
κλῶσμα fila, alligatora σειρά series, linea, catena, funis δεσμός nexus τάξις, τάγμα ordo. (լծ. թ. սըրա. յն. սիրա՛. լտ. սէ՛րիէս ) Դասաւորութիւն ո՛ր եւ է իրաց. դաս. կարգ. տող. հիւսուած. յեռումն. շղթայ. գումարտակ. շարք, շարոց, կարգ, կապոց, թել, գիծ.
Կնքեցե՛ք զգերեզմանն մատանեօք. եւ եթէ պարտ վարկանիք, շղթայիւք եւ երկաթիւք պար արկեալ ամրացուցէք։ Ըստ գլխոյն կրկնակօք ոսկերացն պար արկենալն շուրջ պատեալ յուլունս շրջանակացն. (Նիւս. թղմ.։ եւ Նիւս. կազմ. ՟Լ՟Բ։)
ραμμή, τάξις, συνάφεια, στίχος (որ է ստիքս. որպէս եւ στολή , լծ. ընդ տող) linea, series, ordo, versus. Ուղղագիծ դասաւորութիւն. շարք եւ կարգ իրաց. որպէս տառից, տաղից կամ ոտանաւորաց, մարգարտաց. օղից շղթայի, մարդկան, կենդանեաց.
Ի ներքո ի տանն գտաւ, եւ զփակ տանն ոչ ընկէց ի բաց։ Շղթայքն լուծան, եւ փակքն կոտորեցան։ Զդուռն ճաշակման այդպիսի փակով պնդեմք։ Զփակ իրաւանց բացեալ։ Պա՛րտ է մեզ փակ, եւ դուռն բերանոց. (Ոսկ. նոր կիր.։ Ճ. ՟Բ.։ Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. սղ.։ Բրսղ. մրկ.։)
Խզեաց զջիլսն, զորօրինակ խզիցի քուղ ի թօթափելոյ յորժամ ի հուր հոտոտիցի։ Առասան երեքկուղի ոչ վաղվաղակի խզեցի։ Մի՛ խզեսցին ապաւանդակք նորա։ Խզելոյ ի նմանէ զշղթայսն. (Դտ. ՟Ժ՟Զ. 9. 12։ Ժղ. ՟Դ. 12։ Ես. ՟Լ՟Գ. 20։ Մրկ. ՟Ե. 4։)
Խզեսցէ զշղթայս անօրինութեան. (Ագաթ.։)
Ծայր, կամ ծայրք ձեռին, ոտին, ձեռաց, ոտից. կամ գաւազանի, տանձեաց, բարձրավանդակին, տախտակին, շղթայագործիցն, եւ այլն.
Հիւսեցաւ քառասնոսկեայ ձոյլ շղթային, եւ երեւեցաւ բոլորութիւն հիւսոյն. (Թէոփիլ. ՟խ. մկ.։)
Տախտակ դատաստանացն շղթայաձեւ ողակօք յեռեալ ընդ վակասն. (Լմբ. իմ.։)
Շղթայօրեն տեսակաւ պինդ ունին զիրեարս. (Պիտառ.։)
Արասցես երկուս վերջս յոսկւոյ սրբոյ՝ մանուածոյս ծաղկեալս՝ գործ հիւսկէն. եւ դիցես զվերջսն մանուածոյս ի վերայ երկոցուն վահանակացն։ Արասցես տախտակ մի հիւսկէն վերջիւք, գործ շղթայագործ յոսկւոյ սրբոյ։ Դիցես զվերջսն շղթայագործս, եւ այլն. (Ել. ՟Ի՟Ը. 14. 22. 30. եւ այլն։)
ἁλυσιδωτός catenatus. Ոլորեալ. հիւսեալ. շարամանեալ. շղթայագործ.
σχοινίον funiculus, funis βρόχος laqueus. Չուան. լար. կապանք. սիրայ. շղթայ. հազբ. խեղդ. իբ, սիճիմ, պաղ.
Վերին ագոյցք շղթայիցն. (Վրդն. սաղմ.։)
Ոտք քո ոչ աղխեցան ի շղթայս. (Բ. Թագ. ՟Գ. 34. այս ինքն ոտնակապօք ոչ պնդեցան։)
Բուռն հարկանել զտանոյ օձին, կամ զճշմարտութենէ, զպատուիրանաց, զսպասաւորութենէ, զիշխանութենէ, զմիաբանութենէ սիրոյ։ Բուռն հարկանէ խնդալով։ Զօրէն շղթայից զմիմեանց բուռն հարեալ ունին. (Փիլ.։)
ԵՐԿԱԹ. Կապանք երկաթի. շղթայ.
Բառ ռմկ. զինճիլ. այսինքն Շղթայ.
Զօրէն տարաշխարհիկ եւ անյարկ։ Զօրէն անճառապինդ շղթայիւք կապումն։ Կաշկանդեալ զօրէն երկաթապինդ լինէր կապանօք։ (Պիտ.)
Ի շղթայսն ընկեր զընկերն պնդեալ է. (Կլիմաք.։)
Անլուծանելի դոլ ի տանջանսն իբր զկապեալ շղթայիւ համագումար ի միասին ըստ խրձան օրինի. (Երզն. մտթ.։)
Կապել կարմիր ի ձեռին, կամ նշան կարմիր ի պատուհանին։ կապել կապով, կարովք նորովք, սամետիւք լուծ նմա, անուր ի քիթս։ Ի՞ւ կապիցիս։ Կապել պատանու զաչս, զորթոյ զյավանակ, զլար զպատուհանէ։ Որայ կապել ի դաշտի։ Կապեցէ՛ք զայդ՝ խրձունս, կամ ի խրձունս։ Միով խաւարային շղթայիւ ամենեքեան կապեցան։ Կապեալ ոտիւք, եւ կապեալ ձեռօք։ Եւ մեռեալն ոտիւք կապելովք։ Զամենայն ականս պատուականս ի քեզ կապեցեր։ Վեց աստիճանք էին աթոռոյն կապեալք ոսկւով.եւ այլն։
Հանապազ կրծելով զշղթայսն. (Խոր. ՟Բ. 58։)
Զաւետարանն սուրբ կապէր պատէր երկաթի սարեօք, եւ իւրով մատանեաւ կնքեալ։ Արձակեաց յոտիցն երկաթոց, եւ անրոց պարանոցէն շղթայիցն սարեացն. (Բուզ. ՟Դ. 16։ ՟Ե. 7։)
յն. սիրա. σειρά catena, funis. (լծ. եւ series. հյ. շար. թ. սըրա ). Ստրիք. չուան. առասան. պարան. լար. շղթայ կազմել յամենայն նիւթոյ, եւ մտանել եւ ոլորեալ յարմաւենաւոյ, ի պրտուոյ, ի մազէ.
Ամենայն ինչ նոյնպէս ողջ մնաց, եւ դրունքն ի փականի, եւ շղթայքն ի ձեռս կալանաւորաց՝ որ ընդ նմա կից էին կապեալ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 9.) (յն. դրանցն փակելոց)։
Անլոյծ կապ, կամ կապանք, շղթայք, միաբանութիւն ուխտի. (Փիլ.։ Փարպ.։ Նար. ՟Ղ՟Ա։ Արծր. ՟Բ. 5։)
δεσμός vinculum, ligamen πέδη compes, pedica. Կապ, մանաւանդ կաշկանդիչն եւ պատժականն. պարան. չուան. ոտնակապ. ձեռնակապ. շղթայ. իրօք կամ նմանութեամբ.
յն. եւս մանիա՛գիս, մանի՛աքս. վր. մանիակի. (ի հյ. եւ ի յն. ստուգաբանի, ման եկեալ, ոլորեալ) μανιάκης torques κλοιός collare եւ այլն. Բոլորաձեւ զարդ արկեալ զպարանոցաւն որպէս օղ կամ անուր կամ շղթայ ոսկի եւ այլն.
Որպէս ոսկի շղթայք ի միմեանս յեռեալ են առաքինութիւնքն, եւ ոչ անջատին ի միմեանց. (Կիր. ՟ը. խհ.։)
ՎԵՐՏԵՄ ՎԵՐՏԻՄ. Իբրեւ զվերտ շղթայագործ լինել. պարանցիկ լինել. խայտալ. եւ Վերտս իմն ագանել. զինիլ. զրահիլ. վստահիլ.
ՎԵՐՏԵՄ ՎԵՐՏԻՄ. Իբրեւ զվերտ շղթայագործ լինել. պարանցիկ լինել. խայտալ. եւ Վերտս իմն ագանել. զինիլ. զրահիլ. վստահիլ.
Գուցէ այնպիսի գաւազանաւ փշալից տանջելոց է զամենեսան։ Զփշալից գաւազանն հրեղէն, եւ զդառնագոյն շղթայսն բոցեղէն. (Վրդն. ծն.։ Ոսկիփոր.։)
Շղթայք անարձակք. (ՃՃ.։)
ἁσίδηρος. carens ferro. Ուր չկայցէ երկաթ կամ շղթայ. տէմիրսիզ, զինճիրսիզ.
Շղթայս ստուարագոյնս եւ անհեդեդս. (Փարպ.։)
Voir tout