cf. Ճարտարախօսեմ.
σοφίζω, φιλοσοφέω, ἁποφθέγγομαι, ἁφορίζω eloquor, gario, nugor. Ճարտարութեամբ եւ ճոռոմութեամբ խօսել, իբր իմաստակ, եւ իբրեւ իմաստասէր. ճարտարել.
Զոր ինչ արիանոսքն ճարտարաբանեն. (Աթ. ՟Դ։)
Ոչինչ օգտեցուցանէ ճարտարաբանելն լեզուաւ. (Շ. ՟ա. յհ. ՟Ծ՟Զ։)
Ոչ յարժանիս ճարտարաբանեալ իցէ զասացեալս. (Իսիւք.։)
Իբրեւ զիմաստուն հելլենացիս ճարտարաբանեն. (Լմբ. ստիպ.։)
Ընդէ՞ր զայդ ամենայն առ պատկերսն ճարտարաբանես (կամ նիս) ո՛վ մարգարէդ. (Ոսկ. ես.։)
Զգաստանալ, եւ ճարտարաբանել։ Ի վիշտն եւս ճարտարաբանէր. յն. իմաստասիրել, այսինքն առաքինանալ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 15։ ՟Բ. 1։)