Other definitions containing this entry
cf. ՅԱՀՈՒՐ. որ եւ ՅԱԽՈՒՐ, ՅԱԽՈՒՌՆ.
Գոռոզանայր, եւ գոռալով հողմն հանէր ընդ չորս կողմանս երկրի. (Եղիշ. ՟Ա։ Պարծանօք իմն եւ գոռալով ասիցէ, թէ զոր ես սպանի։ Ո՛չ յախուռն ընդ ծերութեան ինչ գոռայցեմք. Ոսկ. մ. ՟Բ. 23։ Ոսկ. եբր. ՟Է։)
Երաստ. ժողով կամ զրուցատեղ, հրապարակ, հոյլ. կամ հոծ, խուռն. (Հին բռ.։)
ἑκσυνάγω congrego, refero, confero եւ ταράσσω, -ττω turbo, conturbo απαρασύρω praepostere traho. Խուռն կոտակել. բարդել. դիզել ի վերայ միմեանց. խճողել. խուճապաւ խռնել. եւ Խառնիխուռն շփոթել. խռովե.
συναθροίζω congrego, congero, conglomero συγχύνω, -ομαι confundo, -or συμπορεύομαι , ἑπιπίπτω irruo. Խուռն ի միահաւաքել. կուտակել. մղել. սեղմել, խառնել. Կր. գունդագունդ ժողովիլ. զմիմեամբ կուտակիլ. խընճռխընճ ժողվել, մէկզմէկ հրել, դիզուել, ժողվել.
Որոյ ոչ գոյ համար։ Որոց ոչ գոյր թիւ, եւ ոչ համար։ Զթիւ եւ զհամար ոչ է մարթ ունել։ Թիւ համարոյ։ Եւ այս է թիւ համարուցն (կամ րոցն)։ Եւ յովաբ զհամար հանդիսի ժողովրդեանն։ Բազում նուագս ոսկիս կորուսեալ ի միջոյ համարուեն (այսինքն համարոյն)։ Հայեցաք մեք ի խուռն մեծաթիւ համարոյ բանիցդ։ Ըստ համարոյն կամ ըստ համարս իւրեանց, եւ ըստ թուոյ անձանցն.եւ այլն։
cf. ԽՈՒՌՆ. ա. գրի եւ ՀՈՒՌՆ. (ունի Ոսկեհուռն՝ իբր խուռն ոսկւով) Խառնեալ. խռկեալ. խիտ. հոծ. բազում. յաճախ. յոքնաթիւ.
Կարի ձաձեալ, բագձաձեալ. խուռն. պատարուն. հոծ.
ὅμβρος imber νύφας nimbus, nix, stilla. Տեղ կաթեալ յերկնից խուռն՝ խիտ առ խիտ, որպէս անձրեւ, ցօղ, եւ ձիւն.
Տարաբ, խուռն ինչ։ (Հին բռ.)
Ամենայն ամբոխն զկնի նորա փողեալ՝ թնդէր երկիրն ի բազմութենէն. (Ագաթ.) իմա իբրեւ ի ձայն փողոյ, կամ հանգոյն անցից խողովակի խուռն հորդան տուեալ՝ զեղեալ։
Արփւոյն հատածք նրբամասնաբար փողեալ ընդ փորուածս տանց յամանակս ամարանւոյ. (Անան. եկեղ.) այսինքն խուռն անցեալ իբր ընդ խողովակ ընդ նրբափողոց։
Անթառամ ծաղիկ՝ շուշան վայրենի, փունջ խուռներամ գարնայնոյ. (Տաղ.։)
Երբեմն սայթաքին, երբեմն օձտեն (երիվարք կառաց)։ Հիւղն խառնիխուռն օձտելով երթեւեկէր. (Եզնիկ.։)
ԳՐՈՀԵԼ կամ ԳՌՈՀԵԼ. ԳՌՈՀԻԼ. (լծ. եւ յն. խռա՛օ). Ամբոխիւ դիմել. խուռն յարձակիլ.
Առ հովիտսն թանձրախուռն անտառին ... ի թաւութ խարձիցն ... իբրեւ ընդ թաւութսն անկանէին եւ այլն. (Բուզ. ՟Դ. 14։)
Առ հովիտսն թանձրախուռն անտառին ... ի թաւութ խարձիցն ... իբրեւ ընդ թաւութսն անկանէին եւ այլն. (Բուզ. ՟Դ. 14։)
ԽԱՌՆԻԼ. Բախիլ պատերազմաւ. զմիմեամբք ելեալ խուռնյարձակմամբք.
ἑπισύστασις conspiratio, seditio στήριγμα , (որ է ամրութիւն) vulgus. Բազմութիւն՝ որ խուժէ. խաժամուժ ամբոխ՝ մանաւանդ յուզեալ ի համախոհութիւն. Աղմսուկ խառնիճաղանջից. խուռն բազմութիւն, եւ շփոթ նոցա կամ յարձակումն.
εἱσβάλλω irruo, irrumpo. Բազմութեամբ ի վերայ յարձակիլ. խուռն դիմել ամբոխիւ.
πυκνόομαι densor. Խիտ լինել՝ ըստ թաւութեան, ըստ խուռն բազմութեան կամ հոծութեան, եւ թանձրութեան, վասն մօտ առ միմեանս գոլոյ իրաց կամ մասանց իրաց.
եւ մ. ՀԱՄՈՒՌ կամ ՀԱՄՈՒՌՆ. Համօրէն բազմութիւն. եւ Միահամուռ. (լծ. թ. ճիւմհիւռ. իսկ հյ. որպէս թէ համ ի մի ուր, կամ խուռն համայն ի մի վայր)
Հորվ լցեալ կամ լի. որ ունի յինքեան զհուր. եւ Հրախուռն, կամ հրագոյն. հրակերպ.
cf. ՅԱԽՈՒՌՆ
ՅԱՀՈՒՐ. ա. cf. ՅԱԽՈՒՌՆ. եւ ՅԱԽՈՐՏ. προπετής praeceps, temerarius γενναδός generosus.
ἁφρός spuma. Պղպջակ խուռն. պղպջակեալ եւ դիզացեալ հիւթք ջրոյ եւ նմանեաց, որպէս թուք եւ լորձունք խոնաւ իրաց.
ԱՂԱՁԱՅՆ ԱՌՆԵԼ, կամ ԱՂԻ ՁԱՅՆ առնել. Ձայնել ա՛ղ ա՛ղ՝ առ խաշինս, որք վասն սիրելոյ զաղն՝ խուռն ընթանան յուտել զայն.
Խառնիխուռն օձտելով երթեւեկէր. (Եզնիկ.։)
եւ մ. ՀԱՄՈՒՌ կամ ՀԱՄՈՒՌՆ. Համօրէն բազմութիւն. եւ Միահամուռ. (լծ. թ. ճիւմհիւռ. իսկ հյ. որպէս թէ համ ի մի ուր, կամ խուռն համայն ի մի վայր)
Հայեցաք մեք ի խուռն մեծաթիւ համարոյ բանիցդ. (՟Բ. Մակ. ՟Բ. 25։)
Յորոց միախուռն եւ միազոյգ պնդեալ եւ հաստատեալ կայ (այսինքն բաղկացեալ) մեր մարմինս. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 10։)
Իսկ իբր մ. Միախուռն. համախումբ. միաբան.
ՅԱԽՈՒՌՆ προπετής praeceps, temerarius. որ եւ ՅԱԽՈՒՐ, ՅԱՀՈՒՐ. Խո՛ւռն եւ յանդուգն. համարձակ. անխորհուրդ. հարեւանցի. պարզ. անշուք. խառնակ.
Թո՛ղ զայդպիսի յախուռն եւ յանդուգն բանս։ Յախուռն յարձակմամբ յարեան ի վերայ նորա. (ՃՃ.։)
Ոչ առնել զյանդիմանութիւնն յանդգնութեամբ եւ յախուռն բանիւ. (Լմբ. առակ.։)
Ոչ եթէ յախուռն եւ վայրապար սիրով սիրէր, եւ ոչ ըստ հանդիպման. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Զ։)
Միթէ պակասի արդեօք անուն թագաւորին ի նորա յախուռն (կամ շաղփաղփ) բանից. (Եփր. ի ծն. քրիստոսի.։)
ՅԱԽՈՒՌՆ. մ. ἀπλῶς simpliciter, temere, obiter, inconsulto, utcumque, generatim, absolute. Յախրապէս. յանդգնաբար, խառնիխուռն, անխորհրդաբար. պարզապէս. վարկպարազի. վայրապար. ի հարեւանցի. վեր ի վերոյ.
Ոչ եթէ յախուռն եւ յայտնի պատերազմին, այլ հնարիւք։ Ոչ յախուռն ընդ օտարոտիսն հաւատոց խառնիլ։ Ոչ յախուռն ընդ ծերութեան ինչ գոռայցեմք, այլ ընդ լկտի մտացն։ Մի՛ վասն մեռելոց ինչ սուգ ունիցիմք վայրապար, եւ մի՛ կենդանեացս ուրախ լինիցիմք յախուռն. (Ոսկ. եփես. Ոսկ. եբր. Ոսկ. փիլիպ.։)
Եթէ յախուռն ի բանսն (այսինքն ի բառսն) ոք եւեթ հայիցի, յոյժ եւ անհնարին դժուարին են առ իմանալ։ Մանաւանդ զիւր վիշտ յառաջագոյն կամի գիտել՝ զի մի՛ յախուռն անկանիցի ի վիշտս. (Ոսկ. ես.։)
Մի՛ յախուռն միապէս զամենեսեան սիրել. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Զ։)
Որ զամենայն յախուռն յանդգնեսցին. (Սեբեր. ՟Թ։)
Զիմաստն արտաքնոցն ո՛չ եթէ յախուռն ի մի հաւաքեալ զչարս եւ զբարիս՝ ժողովէին. (Վրք. ածաբ.։)
իսկ զի մի՛ յախուռն նախատող քեզ երեւեցայց, զայս եւ ի սրբոց աւետարանացն եւ ի քոց իսկ պատմութեանց յայտնի՛ քեզ արարից. (Ղեւոնդ.։)
ՅԱԽՈՒՐՆ եւ ՅԱԽՐԱՊԷՍ. . cf. ՅԱԽՈՒՌՆ. մ.
ընկալ տէր Աստուած իմ զդոյզն եւ պակասի՞ ար դեօք անուն թագաւորին ի նորա շաղփաղփ (կամ յախուռն) բանից. (Եփր. ի ծն. քրիստոսի.։)
Հեր գլխոյ նորա ջոկացեալ ի վերայ ճակատուն յոյժ խուռնախիտ թանձրութեամբ. (Արծր. ՟Է. 11։)
Քրքու՛մ (իբր քրքմագոյն) վակասիր պտուղ սնանէր խուռն տերեւովն. (Գանձ.։)
կամ ԱԽԵՐԿԱՆ. յորմէ ՅԱԽԵՐԿԱՆ. իբր Յանօգուտս. ի զուր. անխնայ. եւ կամ յախուռն. յախուր. յահուր.
ԱՂԽԱՄԱՂԽ ԱՂԽԱՄԱՂԽԵԱՅ. σύμμικτος commistus, miscellanea Խառնիխուռն աղխք վաճառաց. բազմութիւն ընչից. ստացուածք. եւ խռկեալ խռնեալ (գոյք). տէնկ տէնկ, պապէթ պապէթ մալ, մաթահ.
Յոյժ խիտ. հոծեալ. բազմաճիւղ. խուռն. կուռ.
Հոծեալ՝ խռնեալ բազմութեամբ. խուռն. բազմաթիւ.
Բազմաթիւ եւ ստէպ ձգեալ. խուռն արձակեալ.
ὅχλος (լծ. թ. հալգ ). turba. (որպէս թէ խուժմուժ, կամ խապա սապա) Խուռն կամ հասարակ ամբոխ մարդկան. խառնիճաղանճ. ռամիկ. խոսկական. հասարակ.
πυκνότης densitas τὸ συνεχές continuatio, frequentia. (գրի եւ յոմանց իբրեւ ռմկ. Խտտութիւն) Խիտ գոլն. հոծութիւն. թանձրութիւն. սերտութիւն. եւ ԱՆընդհատ յաճախութիւն. եւ Շատութիւն. խուռն բազմութիւն.
Ուր իցէ գրոհ մեծ. խուռնընթաց, գունդագունդ.
συνεστικός compositus, conflatus συνέχων continens. եւ Միախուռն ժողով. συνουσία conventus. իսկ բայիւ συναθρείζω congrego, congero συντρέχω concurro եւ այլն. Ի մի խռնեալ, խռկեալ. խիտ. խառնիխուռն.
Միախուռն կոչեցից զամենայն թագաւորութիւնս։ Բազմաց շուրջ զինեւ միախուռն ժողովելոց. (Երեմ. ՟Ա. 15. ՟Ի. 10։)
Եւ այսպէս միախուռն ժողովեալք առ միմեանս՝ լինէին իբրեւ արք ութ. (Ղեւոնդ.։)
Ոչ միախուռն ի միասին բնակեալք, այլ ցանեւցիր։ Միախուռն յանդուգն յարձակմամբ դիմեցին։ Միախուռն յորդորմամբ ի քոյդ հաւաքելով գաւիթ. (Յհ. կթ.։ Արծր. ՟Բ. 6։ Անան. եկեղ։)
Այս ամենայն յարուցեալ կայցէ միախուռն. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Միախուռն ժողովեալ ամենեքեան նստիցիմք։ Միախուռն ընթանային։ Միախուռն ընթացք ձկանցն։ Միախուռն ժողովն զսէրն աճեցուցանէ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 6. 14։ եւ Ոսկ. ղկ. եւ Ոսկ. եբր.։)
ՅԱԽՈՒՐՆ եւ ՅԱԽՐԱՊԷՍ. cf. ՅԱԽՈՒՌՆ. մ.
θρασύς, τολμηρός, αὑθάδης , προπετής audax, praesumens, arrogans, praefractus, temerarius, praeceps, audens ἁπηνής ferox, ferus եւ այլն. Կարի՛ համարձակ. խրոխտ. յոխորտ. յախուռն. անխորհուրդ. բո՛ւռն յարձակեալ. ժպիրհ. եւ Անվեհեր. արի. վստահ. յանձնապաստան. ամեհի.
Հոծեալ յաճախութեամբ. խիտ առ խիտ. յոգնախուռն.
Շփոթմամբ, շփոթեալ գոլով. աղմկաւ, խառիխուռն. անխտիր.
ՈՍԿԵՀՈՒՌ կամ ՈՍԿԵՀՈՒՌՆ. διαχρύσος, χρύσεος, χρυσός, χρύσινος deauratus, aureus. Իբր Ոսկեխուռն կամ ոսկեկուռ. կռեալ ոսկւով. հոծեալ ոսկի զարդու. ոսկեթել. ոսկեզարդ. ոսկեղէն.
ἁγεληδόν gregatim, turmatim, catervatim. Բազմութեամբ ըստ տարմից. երամովին. խուռն.
Միախուռն ի լսելիս եւ ի տեսանելիս մեծաւ յօժարութեամբ դիմեալ։ Զաշխարհս ամենայն ի լսելիս եւ ի տեսանելիս ածեալ՝ զմարդիկ եւ զհրեշտհակս առհասարակ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 1։)
Ւիւսմամբ խուռն ախտից՝ ւիւծեալ է հոգիս։ Ւիւսմամբ թագ ի գլուխ՝ պատեսցես եւ այլն. (Ժմ.։)
Առանց դասաւորութեան իրիք. անկարգաբար. խառնիխուռն. ἁτάκτως.
πολύοχλος, πολυπληθής, πλῆθος multus numero, fequens Ուր է ամբոխ բազում. բազմաժողով, խուռն. շատւոր.
Ասուդ դիւցազնաբար ի դիմի հարեալ, մինչ հանդէպ երեսանալ աղեքսանդրու ի յանդուգն դիմացուածին։ Պատահեն միմեանց, եւ մեռանի անդ անզգուշաբար ի յաւակնտյեղց դիմացուածոյն։ Քաջասրտագոյն դիմացուածով ելեալ գնաց։ Յանդուգն դիմացուածով խուռն յարձակմամբ հարեալ ի դիմի. (Արծր, ՟Ա. 7. 11։ ՟Գ. 12։ ՟Դ. 10։)
Խառնիխուռն օձտելով երթեւեկէր. (Եզնիկ.։)
Խառնիխուռն օձտելով երթեւեկէր. (Եզնիկ.։)
Թանձրագոյն կամ թանձրութեամբ մածեալ. թանձր եւ մածուցիկ. խիտ. խուռն. խռկեալ. խորին եւ ստուար. ծանր. թանծր ու կպչուն.
Կամ ա. δημώδης vulgaris, plebejus. Ռամկական. հասարակ. բազմամբոխ. խուռն. խառնիխուռն. անկարգ. անհարթ.
ԽԱՌՆԱՄԱՌՆ ԽԱՌՆԱՄԱՌՆԵԱԼ. (կրկնումն ձայնիս Խառն. որպէս եւ յայլ կրկնութիւնս մտանէ տառդ մ) συγκεχύμενος confusus Նոյն ընդ Խառնիխուռն. խառնակ. շփոթ. պէսպէս. Խառնակ մառնակ, խառնիփնդոր.
ԽԱՌՆԱՄՈՒԽ ԼԻՆԵԼ. Միջամուխ լինել խուռն եւ անկարգ դիմեցմամբ.
Քառնի խուռն ի դուրս բերեալ, նիւթապէս արտաբերեալ.
Խուռն խտութեամբ. թանձրախիտ.
Խուռն երամով. ի յոքունց բաղկացեալ.
Հոտ բուրազուարթ, փունջ խուռներամ. (Նար. տաղ ծն.։)
Անթառամ ծաղիկ, շուշան վայրենի, փունջ խուռներամ՝ գարնանոյ. (Տաղ.։)
Խռնիլն. խուռն հաւաքումն կամ կուտակումն.
Փունջ ... խուռն հազրէվարդին՝ մանուշկաբեր բիւրին. (Նար. տաղ.։)
Համագունդ խուռնընթաց առ հասարակ ի վերայ դիմեն. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 1. յն. զուգընթանան։)
Զանցեալ զբազմախուռն արգասեօք սրբոցն առ ի մանրակտիտ առնելոյ՝ զկարեւորագոյնսն եւ զօգտակարագոյնսն պատմել. (Ագաթ.։ եւ Կորիւն.։)
ὀμοθυμαδόν unanimiter συλλαλών, συνελόντι summatim συμπληροτικῶς complete. Համօրէն ի միասին. հանուրն միանգամայն. համանգամայն. ընդ ամենայն. առ հասարակ. միաբան. համագումար. միախուռն. ամմէնը միատեղ.
ՈՍԿԵՀՈՒՌ կամ ՈՍԿԵՀՈՒՌՆ. διαχρύσος, χρύσεος , χρυσός, χρύσινος deauratus, aureus. Իբր Ոսկեխուռն կամ ոսկեկուռ. կռեալ ոսկւով. հոծեալ ոսկի զարդու. ոսկեթել. ոսկեզարդ. ոսկեղէն.
Ամենայն ինչ խառն ի խուռն ... աղմկութիւն բարեաց, երախտեաց անյիշատակութիւն. (Իմ. ՟Ժ՟Դ. 25։)
Ո՛չ խառնիխուռն, եւ ոչ անառաջնորդ այս լինէր. (Խոր. ՟Ա. 31։)
ԱՆԿԱՐԳԱԲԱՐ ԱՆԿԱՐԳԱՊԷՍ Առանց կամ ընդդէմ կարգի. խառնիխուռն. յանդէպս.
Եւ Բազմագումար. խուռն. բազում.
Խռնեալ յոյժ. ուր իցէ խուռն բազմութիւն՝ անձանց կամ իրաց. կուտակեալ. յաճախեալ. բազմապատիկ. խռնած, խռկած.
Ի սկիզբն քարոզութեանն ոչ եկն նա ի մէջ բազմախուռն մարդկան. (Շ. մտթ.։)
Սփռեցան ի վերայ բազմախուռն գումարութեան ժողովրդոցն. (Ագաթ.։ եւ Կորիւն.։)
Ի բազմախուռն ժողովոյն շինեաց եկեղեցի ի վերայ պետրոսեան վիմին. (Անան. ի պետր.։)
Բազմախուռն անուանս, որ ոչ ումեք է յայտնի. (Ճ. ՟Ա.։)
Ի ճօճել բազմախուռն նիզակացն. (Եղիշ.։)
Յոքնազան եւ բազմախուռն չարութիւն. (Յհ. իմ. պաւլ.։)
Պարսպելով ընդդէմ հակառակորդացն բազմախուռն ընթերցուածովք. (Տօնակ.։)
Զանցեալ զբազմախուռն արգասեօք սրբոյն. (Ագաթ.։ եւ Կորիւն.։)
Զարդարեալ բազմախուռն պատուիրանօք (Մաշտոց վարդապետ). (Ստեփ. սեւան.։)
Երկուք ծնանին ցանկութիւնք (մարմնոյ եւ ընչից), եւ ի նոցանէ բազմակերպիքն ամենայն՝ չար ուղէշք՝ զմիմեամբք խուռն հիւսեալք. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Գումարութիւն մարգարէից։ Բազմախուռն գումարութիւն ժողովրդոց։ Զերանելի անուանց գումարութիւն։ Զեկեղեցական գրոց գումարութիւնն։ Բազմացն գումարութիւն։ Գումարութեան բանական հօտից։ Ըստ գծագրացն գումարութեան. (Ագաթ.։ Կորիւն.։ Նար.։)
ԽԱՌՆԱՓՆԴՈՐ կամ ԽԱՌՆԱԲՆԴՈՐ. συγκεχύμενος confusus ἁμυδρός obscurus ἁσυνάρτητος non connexus, non cohaerens. Խառն եւ շփոթ. խառնիխուռն. խառնակ. տգեղ. անհամեմատ. անյարմար. անդէպ. (փնդոր. Լծ. ընդ լտ. գօնֆունտօ)
ԽԱՌՆԻԽՈՒՌՆ կամ ԽԱՌՆ Ի ԽՈՒՌՆ. ἑπιμίξ mixtim, promiscue. Խառնեալ եւ խռնեալ. խառնափնդորաբար. անկարգաբար. շփոթաբար.
Ամենայն ինչ խառնիխուռն։ Խառնիխուռն ամենայն. (ԻՄ. ՟Ժ՟Դ. 25։ Խոր. ՟Ա. 8։)
Խառնիխուռն օցտելով երթեւեկել(հիւլէից)։ Խառնիխուռնվարիլ, կամ խոստանալ. (Եզնիկ.։)
Ոչ Խառնիխուռն ի վայր ժողովելով (զոսկերս). այլ զմի ի նոցանէ ուրոյն ուրոյն. (Եղիշ. ՟Ը։)
ԽԱՌՆԻԽՈՒՌՆ. ἀπλῶς simpliciter ἁδιορίστως indeterminate. Անխտիր. անորոշակի. պարզաբար. ընդհանրապէս.
Ոչ գումարեաց խառնիխուռն զամենեսեան, այլ զընդոծինս հաւատոցն. (Սեբեր. ՟Է։)
Ոչ յատուկ վասն քրիստոսի, այլ խառնիխուռն եղեւբարբառն. (Շ. մտթ.։)
Ոչ յաւել ինչ, թէ որ մկրտեցաւդ՝ դա է որդի իմ սիրելի, այլ խառնիխուռն իմն, թէ դա է. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 12։)
Խառնիխուռն առ ամենեսեան ճառէ զերանութիւնսն։ Ոչ խառնիխուռն ասաց, թէ եկն եհաս արքայութիւնն, այլ թէ ի վերայ ձեր. (անդ. ՟Ա. 8. 15։ ՟Բ. 16։)
Զաղաւնոյնլռեցին, եւ հաւս խառն ի խուռն անուանեցին. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Խուռն ընթացիւք.
Համագունդ խուռնընթաց առհասարակ ամենեքեան ի վերայ դիմեն. յն. լոկ՝ զուգընթանան. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 1։)
Զչքնաղ զարմանալիսն սուտ ի նմանէ գործեալ մատենագրեցին։ Մատենագրեցաւ առ ի նոցանէն ոչ խառնիխուռն ինչ տաճարին մերոյ շինուած. (Եւս. քր. ՟Ա։)
θρασέως, προπέτως audacter, arroganter, temere, temerarie. Յանդգնութեամբ. յանդուգն օրինակաւ. յոխորտաբար. յախուռն. յահուր. համարձակ. անխորհրդաբար.
Բազում եւ խուռն. խիտ եւ խառն.
Յոգնախուռն ամբոխիւ ելեալ յարեւելս. (Ճ. ՟Բ.։)
βοτρυδόν sicut botrus, modo uvae densae. Զօրէն ողկուզի՝ բազմաթիւ եւ խիտ առ խիտ (հատիւք). հոծութեամբ. բազմութեամբ. միախուռն.
ԱՂԽԱՄԱՂԽ ԱՂԽԱՄԱՂԽԵԱՅ. Խառնիխուռն աղխք վաճառաց. բազմութիւն ընչից. ստացուածք. եւ խռկեալ խռնեալ (գոյք).
Անկարգաբար. անյարմար եւ խառնիխուռն.
Թագաւոր փառաց նոր ողորմութեամբ երեւեալ աստեղախուռն սրբովք՝ կացցէի միջի ձերում. (Վանակ. տարեմտ.։)
Թանձրախուռն անտառ. (Բուզ. ՟Դ. 14։)
Ի վերայ թանձրախուռն ոսկերաց հնացելոց (ի տեսիլն Եզեկիէլի). (Ագաթ.։)
Վասն տգէտ եւ խուռնճաղանջ ժողովրդեանն. (Հ=Յ. նոյ. ՟Ժ՟Գ.։)
Երփնաթերթից ծաղկանց ... խուռն հազէվարդին, մանուշկաբեր բիւրին. (Նար. տաղ.։)
μαργαρώδης margaritae similis. Սեպհական մարգարտի. եւ Մարգարտատեսիլ. եւ Մարգարտախուռն.
Բազմախուռն. յոքնախուռն.
Քահանայականն խումբ՝ յոլովախուռն ժողովրդովք. (Սկեւռ. ի լմբ.։)
Ուր իցէ խուռն բազմութիւն նիզակաց.
Ի դիմի հարեալ քաջամարտիկ նիզակախուռն զօրաց՝ կոխան լինին. (Արծր. ՟Ե. 10։)
Գումարութիւն մարգարէից։ Բազմախուռն գումարութիւն ժողովրդոց։ Զերանելի անուանց գումարութիւն։ Զեկեղեցական գրոց գումարութիւնն։ Բազմացն գումարութիւն։ Գումարութեան բանական հօտից։ Ըստ գծագրացն գումարութեան. (Ագաթ.։ Կորիւն.։ Նար.։)
συρροία confluxio Համանգամայն զեղումն. խուռն հոսանք.
Հրաժարեալք ի վավաշալից իգամոլութեան։ Ոչ խառն ի խուռն յարձակին ի զեղխ իգամոլութիւնս խառնիցն. (Պետ.։)
ԽԱՌՆԱՄԱՌՆ ԽԱՌՆԱՄԱՌՆԵԱԼ. (կրկնումն ձայնիս Խառն. որպէս եւ յայլ կրկնութիւնս մտանէ տառդ մ) συγκεχύμενος confusus Նոյն ընդ Խառնիխուռն. խառնակ. շփոթ. պէսպէս. Խառնակ մառնակ, խառնիփնդոր.
Ուռ խուռնասաղարթ որթոյն՝ զտրիւն խաղողոյ բերեալ. (Շ. տաղ.։)
Ուր է խուռն բազմութիւն հրեշտակաց. եւ Խառն ընդ հրեշտակս.
παμμιγῶς. nimis confuse. Խառն ամենայն իրօք. խառնիխուռն.
Մի՛ զխառնիխուռն երկիւղէ բուռն հարցուք, որ հրաժարեցուցիչն է եւ անսուրբ. (Լմբ. սղ.։)
Մարգարտախուռն թագ. (Լաստ. ՟Ժ։)
cf. ՄԱՐԳԱՐՏԱԽՈՒՌՆ.
Խուռն ինչ ցամաքայտակ ճանապարհ առանց շրջագայութեանց ջրոցն. (Փարպ.։)
Փափաքեցի ... ւիւրաքանչիւր (այսինքն յիւրաքանչիւր) բան կենսատու, որպէս ցաւոց իմ լուսատու։ Ի իւրաքանչիւրոց (այսինքն յիւրաքանչիւրոց) ւիւսմամբ խուռն ախտից՝ ւիւծեալ է հոգիս. (Շ. յիշ. առակ.։ Ժմ.։)
ԱՅԼ ԸՆԴ ԱՅԼՈՅ. Խառնիխուռն. այլազգաբար. շփոթաբար. ընդ հակառակն. ձախողակի. թիւրութեամբ. ստաբար. ἔτερα ἁνθ’ ἐτέρων. aliud pro alio եւ ἁπεναντίας contra, ex adverso. շփո՛թ, խառնա՛կ, ծուռումո՛ւռ, ներհա՛կ. գարըշըգ, էյրի պիւյրիւ, պէր աքս.
ԱՅՐ ԱՅՐ, ԱՅՐ ԱՌ ԱՅՐ. ԱՅՐ ԶԸՆԿԵՐ. ԱՅՐ ԸՆԴ ԸՆԿԵՐԻ. ԱՅՐ ԸՍՏ ԱՌՆԷ, ԱՅՐ ԶԱՐԱՄԲ. իբր իւրաքանչիւր, մի մի. եւ միմեանց. խուռն խուժան. ἔκαστος, κάθ’ ἐαυτόν, ἔτερος τοῦ ἐτέρου. եւ այլն. singuli. ամմէն մէկը, մէկմէկու, իրար. հէր պիրի, պիրի պիրինէ, խալգ.
πυκνός densus συνεχής continuus, perpetuus. Հոծ սեղմ. թաւ. խուռն. կուռ. ատոք. լիուլի. շարունակ. յաճախ եւ ստէպ մերձ եւ կից յիրեարս գտեալ.
Մի՛ վայրապար եւ խառնիխուռն զմիտս ածիցէք, եւ չիմանայցէք զազգի ազգի դէմս մտաց բանիցն եւ զիրաց. (Սեբեր. ՟Գ։)
ՎԵՐ Ի ՎԱՅՐ, կամ Ի ՎԵՐ ԵՒ Ի ՎԱՅՐ. ἅνω καὶ κάτω supra et infra, sursum versum, perversum, perturbatum. Ի վեր անդ, եւ ի խոնարհ վայրիս, այսր անդր. խառնիխուռն. գլխի վայր. շրջամաբ կամ տապալմամբ. վերվար, վերուվար, ասդին անդին, տակնուվրայ.
Մինչչեւ էր արարեալ, ոչ խառնիխուռն ճանաչէր զանեղսն, այլ՝ կարգեալ. (Եղիշ. ՟Բ։)
ԴՌՈՀ ՏԱԼ. συρρέω confluo, συντρέχω concurro հորդան տալ. համագունդ կամ խուռն դիմել. խուժել. յորդել.
Դռոհ տային։ Դռոհ ետուք խուռնընթաց դիմեալ։ Ամենեցուն դռոհ տալն յանապատն. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 5. 12։)
Ոչ խառնիխուռն յարձակին ի զեղխ իգամոլութիւնս խառնիցն։ Զկարճելն ի զեղխ յարձակմանէն. (Պիտ.։)
ԽԱՌՆ cf. ԽԱՌՆԻԽՈՒՌՆ
Խառնակ, ոլորտացեալ որպէս զխիղս. խուռն. շատ. Խել մը.
cf. ԽՈՒՌՆ, խռան։
τέτριπτος tritus ἑλατός ductilis եւ ὀλκή pondus, tractus. (որպէս թ. կիւռ, այսինքն յորդ եւն). Արմատ Կռելոյ, եւ Կռանի. իբր Կռեալ. ծեծեալ. կռածոյ, եւ կոխոտեալ. հոծ. խուռն. խիտ. պինդ. Հաստատուն. իստ. կարծր. կռած. կոխած, խռկած, պինտ, ամուր, դիմացկուն, դուր.
ԿՈՒՌ մ. Խուռն, յաճախ, հոծութեամբ. անընդմէջ.
Գնացին զհետ նորա հետի ի քաղաքաց անտի։ Հետի յամենայն քաղաքաց խուռն ընթանային անդր. (Մտթ. ՟Ժ՟Դ. 13։ Մրկ. ՟Զ. 33։)
Ի խուռն քարանց ձգելոց. (Ճ. ՟Բ.։)
ՍՏԻՊԱՒ. ՍՏԻՊՈՎ մ. σπουδῇ studiose, enixe, festinanter, propere, diligenter. Փութով. ճեպով. սաստկութեամբ. բռնութեամբ. թախանձելով եւ յօժարութեամբ. ինքնակամ. խուռն.
Voir tout