cf. Երէ.
cf. Երէ.
the seventh letter of the alphabet and the third of the vowels;
seven, seventh;
It is sometimes changed for, or confounded with the letters ե and ա, for example : երէ, էրէ — երէկ, երեկ — բազէ, բազայ — Եւրոպէ, Եւրոպա;
It often enters into the composition of words, for example : ոսկէօզ;
prefixed to a missive letter signifies the Supreme Being.
Ծառաստան, որպէս մեկնի եւ ի Հին բռ. ծառատունկք. ծառ. ծառնոց. իբր դրախտ. պ. տէրէխդան, յն. στέλεχος ստեղն
Իբրու երէկ ծնեալ. նորածին. մատաղ. էրէկուան՝ նոր ծնած.
νοσερός morbosus φθινάς tabificus. Որ ծիւրէ, հալէ, եւ մաշէ հիւծութեամբ. ուստի ծիւրական ախտ կամ ցաւ ասի մաշարայականն, թանչն, եւ ամենայն մահաբեր հիւանդութիւն. բարակ ցաւ, փորհարութիւն, վէրէմ. եւ այլն.
Է էրէ ինչ, որ կոչի կասդրիոս. հանդարտ եւ զգօն է. եւ կարեւորք նորա բժշկութիւն է, եւի տունս թագաւորաց է. (Եպիփ. բարոյ.։)
ἰλαστήριον, ἑπίθεμα propitiatorium, opertorium. եբր. քէֆէրէթ, քօֆէրէթ. Տեղի կամ գործի հաշտութեան. կափարիչ տապանակին, որ եւ Քաւարան եւ Քաւութիւն կոչէր.
ՀԻՒՊԵՐԷՏ. (գրի եւ ՀԻՊԵՐԷՏ, ՀԵՊԵՐԷՏ, ՀՒՊԵՐԷՏ) գ. Բառ յն. իբէրէ՛դիս. ὐπερέτης minister. այսինքն Պաշտօնեայ. փոքրաւոր.
ՄԻԵՂՋԵՐՈՒ կամ ՄԻԵՂՋԻՒՐՈՒ ՄԻԵՂՋԵՐՈՒԻ ՄԻԵՂՋԻՒՐ ՄԻԵՂՋԵՐԻ. μονόκερος monoceros, -rus, unicornus. Էրէ վայրի կամ գազան, որ զմի եւեթ եղջիւր ունի ի ճակատուն, եւ ունի նմանութիւն ինչ եղջերուի, ձիոյ, վարազի, ուղտու, եւ այլն. ... եբր. րէմ.
ՄԻԵՂՋԵՐՈՒ կամ ՄԻԵՂՋԻՒՐՈՒ ՄԻԵՂՋԵՐՈՒԻ ՄԻԵՂՋԻՒՐ ՄԻԵՂՋԵՐԻ. μονόκερος monoceros, -rus, unicornus. Էրէ վայրի կամ գազան, որ զմի եւեթ եղջիւր ունի ի ճակատուն, եւ ունի նմանութիւն ինչ եղջերուի, ձիոյ, վարազի, ուղտու, եւ այլն. ... եբր. րէմ.
ՇԻԿԵՐԵԱՅ կամ ՇԻԿԵՐԷ. (որպէս թէ Շէկ էրէ. կամ որպէս արաբ. շէգրէ. կաթնաբեր. կամ որպէս պր. շէքեար. որս, երէ) Վայրենի ոչխար արու. էրէ նման օդեաց.
Լերինքն լի են երէօք կճղակաբաշխիւք եւ որոճայնովք։ Զլերինս՝ զհոծեալս էրէովքն կճղակաբաշխիւք եւ որոճայնովքն. (Խոր. ՟Գ. 59։ Փարպ.։)
Պարզ երեսօք, էրէսը ճերմակ.
Շուրջ զնուա ջոկադրեալ լրտեսս։ Ջոկադրէ եւ զյոլովս էրէոց, եւ զերամս հաւուց, եւ զդասս գազանաց (ի քանդակս). (Արծր. ՟Ե. 5. եւ 8։)
Բոյլք էրէոց դադարեալ յիւրաքանչիւր ամրութեան։ Բուրաստանն պարփակեալ ունէր պարսպաձեւ կազմութեամբ ամրութիւն ի խիտ եւ խոցոտող մացառուտ փշոց. (Պիտ.։)
Ազատ ի բռնադատութենէ. առանց բռնադատութեան. զարուրէթսիզ, ճէպր եթմէյէրէք, մէճպուր օլմայարագ.
Առանց գիտելոյ իւր կամ այլոց. յանգէտս. պիլմէյէրէք, պիլմէզլիյիլէ.
Առանց յետս դառնալոյ. անդարձաբար. ասլա տէօնմէյէրէք.
Կամ անզանազանաբար. առանց խտրանաց. ոչ որոշելով զայս կամ զայն. անաչառ. անստգիւտ. թէքլիֆսիզ. այրը սէլի էթմէյէրէք.
ԷՇԱՅԾԵԱՄՆ որ եւ ԽԱՐԲՈՒԶ ասի ըստ պրս. Էրէ վայրի, որ ունի զնմանութիւն իշոյ եւ այծեման. այծեամն իշանման.
Զօրէն էրէոց խոտաճարակ շրջել. յն. արածիլ. (՟Բ. Մակ. ՟Ժ. 6։)
Բառ յն. էրէդիգօ՛ս. αἰρετικός haereticus. որ թարգմանի ի մեզ եւ ՀԵՐՁՈՒԱԾՈՂ. Յարեալն եւ յամառեալն ի մոլար կարծիս ընդդէմ ուղղափառ հաւատոյ.
ἑπιστολή epistola, litterae βιβλίον libellus μνημοσύνη monumentum σάκρα sacra (լծ. արաբ. հուրուֆ, էհրուֆ, րուքէդ, վէրէքէ եւ հյ. Գրով արտաքս առաքեալ կամ հրատարակեալ) Գիր ողջունի, հրամանի, յեշատակաց. թուղթ. նամակ. կոնդակ. քարտէս, մանաւանդ արքունի. ողջունագիր, բարեւագիր, հրամանագիր.
ՁԻԱԼԱԽՈՒՐ կամ ՁԻԼԱԽՈՒՐ. ἰπποσέλινον hipposelinum, olusatrum. Լախուր ձիոյ, այսինքն վայրի քէրէվիզ կամ մաղտանոս ՝ խոշոր քան զընտանին. սեւ բանջար. (իբր ձի բանջար։) (Գաղիան.։)
Նոյն ձայն է եւ յայլ լեզուս. μαρμάρινος marmoreus. որ եւ ՄԱՐՄԱՐԻՈՆԵԱՅ. ՄԱՐՄԱՐԵՂԷՆ. Կճեայ. մէրմէրէ.
ՄԻԵՂՋԵՐՈՒ կամ ՄԻԵՂՋԻՒՐՈՒ ՄԻԵՂՋԵՐՈՒԻ ՄԻԵՂՋԻՒՐ ՄԻԵՂՋԵՐԻ. μονόκερος monoceros, -rus, unicornus. Էրէ վայրի կամ գազան, որ զմի եւեթ եղջիւր ունի ի ճակատուն, եւ ունի նմանութիւն ինչ եղջերուի, ձիոյ, վարազի, ուղտու, եւ այլն. ... եբր. րէմ.
ՇԱՀԱՍՊՐԱՄ կամ ՇԱՀՍՊՐԱՄ. cf. ՌԱՀԱՆ. շահսիփէրէմ. լտ. իտ. basilicum, basilica. (Բժշկարան.։)
ՔԱՂԴԷԱՐԷՆ ՔԱՂԴԵԷՐԷՆ. եւս եւ ՔԱՂԴԷԱՑԵՐԷՆ. χαλδαϊκῶς, -κός chaldaice, -cus. Քաղդէական լեզուաւ, գրով. եւ Քաղդէական.
Գազանացն եւ էրէոցն քառահետեւ չարմունք. (Սհկ. կթ. արմաւ.։)
συμπαθῶς cum comiseratione Ախտակից լինելով. կարեկցութեամբ. սրտցաւութեամբ, ցաւակից ըլլալով. տէրտլէլէրէք.
Ականջօք լսօղ՝ եւ լսելով. ի լուր ականջաց. ի լրոյ. գուշազըլա իշիտէն, վէ իշիտէրէք.
γαμικός, γαμίος nuptialis Սեպհական ամուսնութեան կամ ամուսնաց. կարգուածներու վերաբերեալ. տիւնեայա կիրէնլէրէ միւդալիգ.
Բոյլս վայրենի էրէոցն՝ առոգագաւակս. (Փարպ.։)
Այլ սովորաբար դնի ի մեզ որպէս յն. էրէդիգօ՛ս, կամ էրէսիօ՛դիս. αἰρετικός որ եւ αἰρεσιότης haereticus. Հերետիկոս. հերեսիովտ. այն է Մոլորեալ եւ յամառեալ ի մոլար կարծիս ընդդէմ ուղղափառ վարդապետութեան կաթողիկէ եկեղեցւոյ.
որ եւ ՄԱՐՄԱՇԷՆ ասի. Ի մարմարիոնէ շինեալ. մէրմէրէ շինած. իբր անուն մասնաւոր վանից։ (Սամ. երէց.։ Կիր. պտմ.։ Մագ. եւ այլն։)
ՄԻԵՂՋԵՐՈՒ կամ ՄԻԵՂՋԻՒՐՈՒ ՄԻԵՂՋԵՐՈՒԻ ՄԻԵՂՋԻՒՐ ՄԻԵՂՋԵՐԻ. μονόκερος monoceros, -rus, unicornus. Էրէ վայրի կամ գազան, որ զմի եւեթ եղջիւր ունի ի ճակատուն, եւ ունի նմանութիւն ինչ եղջերուի, ձիոյ, վարազի, ուղտու, եւ այլն. ... եբր. րէմ.
ՄԻԵՂՋԵՐՈՒ կամ ՄԻԵՂՋԻՒՐՈՒ ՄԻԵՂՋԵՐՈՒԻ ՄԻԵՂՋԻՒՐ ՄԻԵՂՋԵՐԻ. μονόκερος monoceros, -rus, unicornus. Էրէ վայրի կամ գազան, որ զմի եւեթ եղջիւր ունի ի ճակատուն, եւ ունի նմանութիւն ինչ եղջերուի, ձիոյ, վարազի, ուղտու, եւ այլն. ... եբր. րէմ.
Էրէ վայրի, կամ գազանն թողոփա ասացեալ, յորոյ ի գլուխն կայ եղջիւր կամ ոսկր սղոցաձեւ.
ՕՐՀՆՈՒԹԻՒՆ. Որպէս լիութիւն բարեաց. բարիք բերք. պէրէքէթ։ Տե՛ս (Ծն. ՟Լ՟Թ. 5։ Ղեւտ. ՟Ի՟Ե. 21։ Սղ. ՟Ճ՟Ի՟Ը. 8։)
ἑπιφροσήνη providentia, instinctus, suggestio Գործ եւ ներգործութիւն ակնածուի. տեսչութիւն. նախախնամութիւն. թելադրութիւն. ազդեցութիւն. նազար, միւպաշէրէթ.
Զ Լերինս ... զհոծելս էրէովքն կճղակաբաժնիւք. (Փարպ.։)
Սնեալ որպէս զէրէ վայրենի, կամ ի վայրս. վայրագասուն.
Բոյլս վայրենի էրէոցն յագեցուցեալ թանձրաթաղանթս ... սոնքացեալս գիրութեամբ. (Փարպ.։)
Յորս էրէոց եւ ի նետաձգութիւնս. (Շ. ընդհանր.։)
Որսորդութիւնքն առ ցամաքաւս՝ ոչ միայն էրէոցն, այլեւ մարդկան. (Պղատ. օրին. ՟Է։)
Լրութիւն ամենայն բարեօք. լիութիւն. առատ բերք. պօլլուգ. պէթ պէրէքեթ.
որ գրի եւ ԱՆԲԱՒԱՆԴԱԿԵԼԻ. ἅπειρος, ἅπλετος, infinitus, immensus. Զոր ոչ լինի բովանդակել՝ պարագրել կամ լնուլ. անբաւ. անեզրական. անչափ. անսահման. անհուն, եւ անհաս. անճառ. անիմանալի. որ չամփոփուիր տեղով կամ խելքով. հիչ պիր եէրէ՝ ագըլա սըզմազ, ֆէհմ օլունմազ.
Եւ է տեսանել յամենեցունցն ընթրիս զէրէոցն բազմութիւն, եւ զնոցուն գլխոց կարգմանց զառաջադրութիւն. (Փարպ.։)
Գիտէք զնախնին ամենայն թագաւորաց զնեբրովթ, որպէս գրեալ է զնմանէ, եթէ զառիւծ եւ զայծեամն ի հետեւակուց ըմբռնէր նա, եւ զամենայն էրէ եւ զգազան. (Պտմ. վր.։)
εὑγένεια, nobiitas, generositas Պատուականութիւն կամ պայծառութիւն ազգի. բարետոհմութիւն ազատ. սօյզատէլիք, շէրէֆ.
Բ. Նոյնպէս եւ ի տառադարձութեան յայլոց լեզուաց ի մերս՝ դնի ի մեզ բ, կամ վ, կամ ւ, ուր առ նոսա է պ, կամ վ. զոր օրինակ պետրոս, աբգար, բէլ, բարսեղ կամ բարսիլիոս, կամ վասիլ. բիւզանդիոն, բեկտոր, սեղբեստրոս, բեկար, եւ այլն. ի յույն եւ ի լատին ասի բէդռոս, բեդռուս. ավկարոս, ապկարուս. վասիլիոս, պազիլիուս. վիզանդիոն, պիզանցիում. վիգդօռ. սիլվէսդէռ կամ սիլուէսդռօս, վիդարիուս. եւ այլն. որպէս եւ պարսկերէն. բէրէսդ, ի հայերէն լինի պարիշտ, կամ պաշտ։
ե. Լծորդ է եւ ընդ է. որպէս երէ, էրէ. գեթ, գէթ. եթէ, եթե (որ նոյնպէս հնչի. ապա թէ ոչ՝ չի՛ք բառ յանգեալ ի ե) տէր, տեառն, տեարք։ Եւս եւ ընդ ա, ը, ի. զոր օրինակ ապարասան, ապերասան. դիեցիկ, դիացիկ. ենթ, ընդ. եթ, ըեթ, ըթ. իւղ, եւղ. աղբեւր, աղբիւր. մեւս, միւս. հարեւր, հարիւր. (որք միօրինակ հնչեն). շաւիղ, շաւեղ. պիղծ, պեղծ. նստիլ, նստել. եւ այլն։
Է 3 Ձայնաւոր տառ՝ արձակ եւ անփակ ամենեւին ի հնչման, եւ երկար ըստ ամանակին. եւ անուն իւր ինքեամբ եւեթ հնչի է՛։ Ձայնիւ եւ ձեւով համեմատ է յունականին. Ε, ε այլ ի տառադարձութեան դնի փոխանակ (էտա) տառի յունաց. իսկ ε փոխի ի ե։ ա. Է. Լծորդ է ի մեզ ընդ ե, եւ ընդ ա. զորօրինակ էրէ, երէ. յէ՞ր. յե՞ր. ամէնօրհնեալ, ամենօրհնեալ. ալէկոծ, ալեկոծ. որդէգիր, որդեգիր. բազէ, բազա. աղաւնէվաճառ, աղաւնեվաճառ, աղաւնավաճառ. եւրոպէ, եւրոպա. եւ այլն. զի եւ ի յն. η , եւ α են լծորդ։ Է. է. Իբրեւ նշանակ թուոյ, նշանակէ Եօթն կամ եօթներորդ։ Է. Դրոշմեալ ի սկիզբն կոնդակաց եւ նամակաց, նշանակէ՝ Աստուած, Աստուծով, Յանուն Աստուծոյ. իբր համազօր եբրայականին, Եհովահ (այն է՝ Որ էն, կամ Էեւէ) անուանն Աստուծոյ, որ էր ասեն դրոշմեալ ի ճակատ խուրի, եւ ի մատանւոջ քահանայապետին. եւ զի սովին կնքեցաւ գերեզման տեառն, վասն որոյ ասի ի Շար.
ԱՀ ԸՆԴ ԱՀ. մ. ὐφειμένως submisse Զանգիտելով. զգուշեաւ. մեղմով. վախվխելով, քաշուելով. գօրգարագ. չէքինէրէք.
Հեթանոսք. օտարազգիք. այլազգիք. բարբարոսք. ազգք եւ ազինք՝ արտաքոյ իսրայէլացւոց. շիւուպ, փութփէրէսթլեր
ԱԿՆ Ի ԽՈՆԱՐՀ. Ակնկորեալ. աչքը վար. եէրէ պագարագ.
ԲՈՂ կամ ԲՈՂԻԿ. Ռամկօրէն բողիկ ասի բանջարն որ տաճկերէն կոչի էապան քէրէվիզի
ԵԹԷ՛, եւ ԵԹԷ՛. εἵτε, εἵτε si, si;
tam, quam. αὕτε, αὕτε sive, sive;
aut, aut Կրկնի իբր տրոհական անանջատ. որպէս Կա՛մ եւ կամ. եւ՛. եւ՛. թէ՛ աս, թէ՛ ան. ա՛ս ալ, ան ալ. կէրէ՛ք, կէրէք. հէմ. հէմ.
ἕλαφος cervus, -va Էրէ գեղեցիկ՝ թաթահերձ, երագոտն, սատակիչ օձից, բազմաճղի եղջերօք. յորմէ կոչի եւ Եղջերու. եղնիկ.
ԵՐԷ կամ ԷՐԷ. θηρίον (որ եւ գազան). γήρα (որս), κτῆνος, μονιός ἅγριος ferus, fera եւ այլն. Վայրի կենդանի չորքոտանի՝ որսալի եւ ուտելի.
Որսորդութիւնքն առ ցամաքաւս՝ ոչ միայն էրէոցն, այլ եւ մարդկան առ պատերազմաւն. (Պղատ. օրին. ՟Է։)
Չորքոտանեաց վայրենեաց մաքրագունից անուանեալ է սեռաբար՝ էրէ. (Մագ. քեր. եւ Երզն. քեր.։)
Գազանս, եւ էրէս վայրի». ի հին ձեռ. գրի, այրէս վայրի (նովին հնչմամբ)։
ԵՐՈՒՆՔ իբր Երէք. էրէվայրիք.
մանաւանդ ԵՐԿՔ, կոց, կովք, կօք. լծ. յն. է՛րղօն, գործ, եւ պ. էրէգ, քիրտն. πόνος, μόχθος, κάματος labor, fatigatio, elaboratio, effectus Գործ աշխատալից. վաստակ. ջանք. աշխատասիրութիւն, եւ արդիւնք աշխատութեան.
(ուստի ռմկ. թեր ըլլալ. թ. թէրէֆ, թէրաֆ ) Կողմն. կոյս.
ԻՒՂ. βούτυρον butyrum. Կոգի. կարագ. թէրէ եաղը.
Ընդ խաբս գտեալ սմբատայ զմար ոմն տղայ։ Որպէս թէ ընդ խաբս վրիպանօք՝ էրէոյ կամելով ձգել՝ նմա պատահեալ նետն. (Խոր. ՟Բ. 35։ ՟Գ. 23։)
Որպէս խարբի, կամ թ. խատտէրէ. Ազգ սուսերի
βέρβερις, ὁξυάκανθα uva spina sine crispina, spinae racemariae bacca. Պտուղ վայրի փշուտ թփոյ՝ Որպէս հատ մանր խաղաղոյ՝ կարմիր կամ կանաչ, թթուաշ. զրիշկ, զիրիշք, զզամպուխ, ֆռէնկ իւզիւմի, էմպէրպարիս, պէրէրիս, թիքէն իւզիւմի. (Բժշկարան.։ Հին բռ.։)
βοῦς bos, vacca. Էգն արջառոց. որոյ արականն է եզն. ինէք. պէքէրէթ. իսկ պ. կեավ ՝ է հասարակ (որպէս ի լտ. պօս) զի նէրկեավ, է եզն. եւ մատէկեավ, կով.
φωλεός fovea, lustrum. Դադարք գազանաց եւ էրէոց. կաղաղ. մորի. բայոց. գազանի բուն. ին.
κυνήγεσις, κυνήγιον venatio. մանաւանդ θήρα , θήρευμα, θήραμα, ἅγρα . իսկ Որս ձկանց՝ ասի եւ captura, piscatio. Ըմբռնումն էրէոց թռչնոց եւ ձկանց, գործեօք կամ հնարիւք. որսալն. որսորդութիւն. եւ Որսալի կամ որսացեալ կենդանին. ... cf. ՆԱԽՃԻՐ.
ՋԵՐ. գ. εὑδία, αἱθρία serenum caelum, serenitas, sudum γαλήνη, εὑδινή tranquillitas serena. (որպէս նոյն ընդ հյ. չոր. թ. սէրին. եւ լտ. սէրէնում ). Պարզ. այսինքն պայծառ՝ բարեխառն եւ հանդարտ օդ. պարզութիւն եւ հանդարտութիւն եթերական.
Կերակրէք եւ զցիռս վայրի։ Ո՞ արար զցիռ վայրի ազատացեալ շրջիլ։ Պարսկահայք ունի էրէս, ցիռ, եւ այծեամն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 1։ Մծբ. ՟Ժ՟Գ։ Խոր. աշխարհ.։)
Ի բազմութիւն աճեցեալք (էրէքն՝) լցին զանտառն. (Խոր. ՟Բ. 38։)
Յարօտ գառինն, եւ ի կոխան եզին։ Եղիցի յարօտս էրէոց։ Զամենայն շաւիղս յարօտս նոցա։ Սպառեաց տէր զարօտս նոցա. եւ այլն։
Բոյլք անթուելիք էրէոց. (Պիտ.։)
Զբոյլս վայրենի էրէոց։ Զհետ բուլից եղջերուացն եւ եղանց ձիարձակ եղեալ. (Փարպ.։)
ԵՐԷԿ χθές, ἑχθές heri. իտ. hieri, jeri գրի եւ ԵՐԵԿ. Ի նախընթաց աւուր, որոյ երեկոյն էանց, (կամ էրէկ, այսինքն արդէն եկն) էրեկ.
ԵՐԷԿ, երեկի կամ երէկի կամ երիկի, յերեկէ կամ յերիկէ, զերէկն. գ. Օրն յառաջեալ քան զայսօր. էրէկուան օրը.
ԽՈՐԽ. λάφυρα exuviae. Մորթ այլոց կենդանեաց եւ Կեղեւանք այլոց իրաց. տէրի. խէրէզ.
Աղեղն ծուռ ոչ դիպեցուցանէ էրէոց. (Եւագր. ՟Ժ՟Դ։)
Ետես երէ մի ի հեղեղատն տփխեաց, եւ եհար զնա նետիւ. եւ անկաւ էրէն ի կիճթ մի քարի. (Պտմ. վր.։)
ἁνάγκη necessitas. (որ եւ ստէպ թարգմանին ի մեզ՝ վիշտ, տագնապ, վտանգ) Պէտք կարեւոր. կարօտութիւն ստիպօղ. բռնադատութիւն. բուռն կարիք կամ անձկութիւն կամ հրաման. ինչ մի ակամայ եւ անհրաժեշտ. (լծ. ընդ Երկն. որպէս եւ յն. խրիա՛. թ. կէրէք, հաճէթ, ըհթիյաճ, իգթիզա ).
Հոյլք էրէոց, կամ եզանց. (Արծր. ՟Դ. 11։ Ճ. ՟Բ.։)
Յամորաց, եւ հրէշից։ Հրէշ էրէ։ Ունի եւ հրէշ. (Խոր. ՟Բ. 78. եւ Խոր. աշխարհ.։)
σκνίψ, κνίψ culex, vermiculus, pediculus κνήφη prurigo, pruritus. վր. մու՛մլի. Մժեխ խայթոցաւոր. կամ այլ ճճի. որդն. երր. մարմաջ. (որպէս յն. սքնի՛փս, քնի՛փս, քնի՛ֆի. եբր. քիննիմ, քիննոմ, խէրէս.
ՆԶՈՎ ՆԶՈՎՔ. ἁνάθεμα exsecratio, excommunicatio, res internecioni devota, separatio, segregatio, maledictio. Բանադրանք. անաթէմա (այսինքն վերադրանք). որոշումն ի հաղորդութենէ այլոց. դասումն ընդ պիղծս կամ ընդ մահապարտս. եւ Չարիս մաղթելնայլում կամ անձին երդմամբ. անէծք. անիծաբանութիւն. եւ Իրն անիծանելի կամ անիծեալ. շանէթ, շանէթլէմէ (ուստի՝ մէլուն ՝ նզովեալ) խլինճ, նէզ. եբր. խէրէմ, խարմա, առար, ալա.
Երկուց պէտք են աստծոյ շնորհին, եւ մեր յոժարութեան. (Մխ. Էրէմ։ Չեն ինչ պէտք բազում բանից. Եւս. քր. ՟Ա։)
լծ. յն. քիօն. κίων, στύλος (լծ. ստեղն). columna στήλη status, titulus. Ուղղորդ ձող կանգուն ի քարէ կամ ի փայտէ ի նեցուկ եւ մոյթ շինուոյ. կամ ուրոյն կանգնեալ որպէս կոթող, որ եւ ասի արձան. սուն. տերիք, տիրխդ, որ եւ բուն ծառոյ. եբր. արաբ. եմմիւտ. եմուտ. իբ հյ. մոյթ. եւ քէրէզ. քէրիզ. որ է գերան. հեծան.
(պ. վիրիյպ. թ. վէրէվ) Խոտորեալ. թիւր. ծուռ. եւ Չեղեալ. զերծ. անմասն. անգործ. ի դերեւ ելեալ.
Զոր օրինակ առիւծ յագեալ յորոսյ՝ ոչինչ փոյթ առնիցէ զանզէն էրէոց. (Արծր. ՟Ե. 3։)
Որպէս Փո՛յթ. եւս եւ իբր ռմկ. պո՛ւտ պո՛ւտ. եարա՛ պէրէ.
ԱԽՈՐԺ ՅՕԺԱՐՈՒԹԵԱՄԲ. Ախորժաբար. մտադիւր. կամակար. սիրով, ուզելով. խօշլանարագ, հազ էտէրէք.
Զգեստ. հանդերձ. պատմուճան. վերարկու. եբր. ատտէրէթ. στολή stola կամ toga
Ուր չկայցէ կամ չկարիցէ լինել գէզ, այս ինքն նիշ արատոյ կամ խարանաց. անկիծ եւ անգծելի. անարատ. անբիծ. անաղտ. վճիտ. սեռն եւ սերտ. զէրէսիզ. ἁχάρακτος. carens notis, signis
ՅԱՆԳԷՏՍ. Անգիտութեամբ. անգիտացեալք. κατ’ ἁγνοίαν, ἁγνοούντες, ἑλαθόν. ignoranter, ignorantes. չգիտնալով. պիլմէյէրէք, պիլմէզիքէն..
Ազատ ի կեղոյ եւ ի կեղեքեալ գոլոյ իւիք. պէրէսիզ.
Առանց շիջանելոյ. առանց մարելու. սէօնմէյէրէք.
Որ չունի սպիս, վէրս, նշան վիրաց. անարատ. ամբիծ. եարասըզ, զէրէսիզ, փերէսիզ, լեքեսիզ.
Գոչեցին գազանքն եւ ամենայն էրէքն միաբան, եւ երկու առիւծքն գոռոզացեալ բբչային ղօղանջելով. (Ոսկիփոր.։)
ԲՈՆՈՍ ԲՈՆՈՍՈՍ. Բառ յն. βόνασος Վայրի ցուլ, կամ էրէ վայրի՝ նման ցլու, բառաչօղ որպէս զեզն. եւ բաշաւոր որպէս զձի. իսկ եղջիւրքն գալարեալք ի վայր կոյս, որ ոչ լինին նմա ի պէտս զինու, որպէս կուն՝ այսինքն քակորն զոր ձգէ զհետ իւր ի փախչելն, եւ այրէ զորսորդս.
Գազանացն եւ էրէոցն զգոչումն եւ զբչումն արտաբերելով. (Սհկ. կթ. արմաւ.։)
θηρίον fera, belua Կենդանի վայրենի եւ պատառօղ. որ եւ ԷՐԷ. (լծ. լտ. ֆէրա) որպիսի են չորքոտանիք առանձնակեացք՝ դժնեայք, ճիրանաւորք, ժանեւորք, եւ կատաղիք յերէվայրիս. ճանվար, ճանավար. եէպան հայվանը.
մ. τρίτη ἠμέρα, τρίτη nudius tertius Իբր երիւք աւուրբք անդր, կամ յերիկէ եւ անդր. այսինքն Յառաջ քան զերէկն. էրէկ չէ՝ մէկալն օր .... (յն. եւ եբր. ասեն, երրորդ օր, կամ յերրորդն)
Զօրէն էրէոց, կամ չարագործաց, կամ տղայոց անմտաց։ (Բ. մկ. Ժ. 6։ Գ. մկ. Զ. 10։ Իմ. ԺԲ. 24)
ԹԷՊԷՏ ... ԹԷՊԷՏ. Ի կրկնիլն նշանակէ, եթէ՛, եւ եթէ՛. կա՛մ, եւ կամ. թէ՛, թէ՛. ա՛լ. ա՛լ. էկէ՛ր, կէրէ՛ք, կէրէք. հէ՛մ, հէմ εἵτε, εἵτε tam, quam;
tum, tum;
sive, sive.
Խօսեացայց զբանս իմ. եւ ասեն, խօսեա՛ց։ Խօսեցար բերանով քով, եւ ձեռօք քո լցեր այսօր։ Խօսեցարուք ականջս ամենայն արանց։ Բացի զբերան իմ, եւ խօսեցաւ լեզու իմ։ Խօսէին ազովտացի, եւ ոչ գիտէին խօսել հրեէրէն. եւ այլն։
Փոխանակ գրելոյ Կապպար. ռմկ. Կապրցախ. յն. լտ. քա՛բբարիս. κάππαρος , καππαρίς capparis. թ. քէպէր, քէպէրէ. վր. կապարխ. Փշոտ բոյս, կամ թուփ՝ ճանկաւոր փշովք, տարածեալ յոյժ ընդ գետին։ Նոյնանուն է եւ պտուղն դառն որ եփելով, եւ յաղ ի քացախ պահելով լինի ախորժահամ.
ԿԱՊԱՐ 2 (ոյ, ով, ովք, եւ ի, աւ, աց, օք.) գ. μόλιβδος plumbum. Արճիճ, հրահալելի թխագոյն՝ ծանր եւ կակուղ. եբր. օֆրէթ, կամ ափէրէթ. (իսկ պ. ապար ՝ է կապար հալեալ)։
ԿԱՐԻՔ. ἁναγκαίον necessarium, necessitas. Կարոտութիւն կարեւորաց. հարկաւորութիւն. հարկ. պիտանաւորութիւն. կարեւոր պէտք. եւ անձկութիւն կարօտ օգնականութան. (լծ. թ. կէրէքլիք).
ԿԱՐՈՍ կամ ԿԱՐՕՍ. (եւ կարաւս, Քարաւս) այն է ռմկ. քէրէվիզ. յն. սէլի՛նօն. cf. ԼԱԽՈՒՐ։ Բժշկարան.։
Էրէ վայրի. կամ ազգ էրէոց.
Զլերինս պարարտարօտս, զհոծեալս էրէովքն. (Փարպ.։)
Գիտէք զնախնին ամենայն թագաւորաց զՆեբրովթ, որպէս գրեալ է զնմանէ, եթէ զառիւծ եւ զայծեամն ի հետեւակուց ըմբռնէր նա, եւ զամենայն էրէ եւ զգազան. (Պտմ. վր.։)
καθίζω, -ομαι, καθήμαι, θρονίζομαι sedeo ἑγκάθημαι insideo ἑπιβαίνω ascendo եւ այլն. Ի նիստ կալ, կամ հանգչել ի վերայ զըստի. բազմիլ. ի ստոր զետեղիլ, կամ ի վայր իջանել. ցածնուլ. դադարել. հեծանել. (նմանաւոր ձայնք են եւ յայլ լեզուս. պ. նիզէսթէն, ուստի թ. նիզէսթ էթմէք ... լտ. սէտէրէ, յն. էտրա՛օմէ. եւ գա՛թիմէ ..., այսինքն ըստ կամ ի ստոր զետեղիլ).
Մօտ յորմածս արգելոցացն որսոյն էրէսցն. (Բուզ. ՟Դ. 15։)
(լծ. ար. շէրէֆ. պ. սիւրպէ. հյ. ջուրբ. եւ այլն). ἄγιος sanctus ἰερός sacer καθαρός purus ἅγνος castus ὄσιος honestus, pius σεμνός reverendus եւ այլն. Մաքուր. անարատ. յստակ. եւ նուիրական. աստուածային. սրբազան. աստուածարեալ. վեհ. վսեմ. արգոյ. ընտրեալ. եւ ողջախոհ. պարկեշտ. նազելի. արդար. անմեղ. եւ Երանեալ.
Փոխանակ գրելոյ՝ Վայրագ. որպէս էրէ վայր, գազան. (տե՛ս եւ ԲԱՐԱԿ. որպէս շուն).
ῤύομαι libero, eruo, eripio. որ եւ ἑξαιρέω, σώζω salvo, servo λυτρόω redimo. Ազատել. ապրեցուցանել. հանել կամ պահել ի փորձանաց. կեցուցանել. փրկանաւորել. փրծուցանել. Ճողոպրել. կորզել. թափել ի ձեռաց (իբր փեռեկելով). խալըսել, փրցընել. ... եբր. խալաց, ֆէրէգ եւ այլն. եւ հօշէա, էաշա. (յորմէ էաշուս. Յիսուս փրկիչ).
ἁλλαχῆ, ἁλλαχοῦ, ἅλλο. alias, alio Յայլում վայրի, կամ ժամանակի. եւս եւ յայլ վայր. ուրիշ տեղ կամ ատեն. զայրի եէրտէ, պաշգա եէրէ.
οὔτω, οὔτως. ita, sic, tam Որպէս զայն. այնու օրինակաւ. այնպիսաբար. նոյնպէս. եւ այնչափ առաւել կամ նուազ. յայնմ աշտիճանի. անպէս, անոր պէս, անանկ. էօյլէ. օլ տէրէճէտէ.
ԱՅՐԵԱՑ ՅԱՅՐԵԱՑ. Այրումն. տոչորումն. էրէլը, էրիլը. καῦσις. combustio
Մանաւանդ՝ համարձակ. աչալրջութեամբ. առանց խպնելու՝ քաշուելու. սէրպէսթ. չէքինմէյէրէք. ἁνεπαισχύντως, sine verecundia.
Ուստի չիք դառնալ. եւ առանց յետս դառնալոյ. կէրի տէօնիւլմէզ, տէօնմէյէրէք.
որ եւ ԱՆԴԱՐՁԱԳԻՐ. էնտէրզ, էնտէրէզ.. διαθήκη. testamentum. Կտակ. գիր կտակի. վասիյէթ նամէ.
ԱՆԻՐԱՒ. ՅԱՆԻՐԱՒԻ ՅԱՆԻՐԱՒՍ Ընդդէմ իրաւանց. անիրաւութեամբ. եւ ի զուր. անպատճառ. ἁδίκως. injuste, inique. նէհագ եէրէ, նաֆիլէ.
Շահթառակ, շահթառտ. անձխոտ, եւ կանաչաց թագաւոր։ Ի բառս Գաղիան. եւ ի Բժշկարանս ՝ գրի նա եւ ԸՆՁԱԽՈՏ, ԸՆԾԱԽՈՏ. իմա՛ ո՛չ խոտ ընձու, այլ ՝ իբր խոտ ծխոյ կամ ծխոտ. համայն ծուխ. զի եւ յն. ասի καπνός եւ լտ. fumaria, fumus terrae. արաբ. եւ պրս. շահթէրիճ, շահթէրէ (թագաւոր խոտոց). բէնիրէ, բէնիսէ.
Առանց պարտեաց. յանիրաւի. տարապարտ. նահագ եէրէ.
ԱՐԱԿԱՆ. գ. որ գրի եւ ԻՐԱԿԱՆ. լաւ եւս Արեկան. Պ. էրէքան, էրաքան. եբր. էրագօն. Անուն ախտի. դալուկն.
դեան, դեամբ. մանաւանդ՝ արդիւնք, դեանց, դեամբք կամ դեօք - ԱՐԴԻՒՆ մանաւանդ՝ ԱՐԴԻՒՆՔ. γέννημα, εὑφόριον, γεώργιον, πράγμα. productum, fructus terrae, manipulus եւ այլն. (արմատն է Արտ). Բերք անդոց. ծնունդք կամ արտադրութիք արտորէից, արմտիք երկրի. պտուղ. որայ. արգասիք. թարագգա, մահսուլ, պեր, պէրկիւզար, պէրէքէթ.
Գազանացն եւ էրէոցն զգոչումն եւ զբչումն արտաբերելով. (Սհկ. կթ. արմաւ.։)
Եւ φορεῖον feretrum, ferculum, lectica Բառնալիք. դեսպակ. պատգարակ. թախտիրէվան, թէճկէրէ.
Բառ անյայտ, որ թուի Որս ի պէտս դահամանց կամ խորտկաց. եւ կամ առանձին անուն էրէոյ. (լծ. յն. տաի՛ս կամ տէ՛ս, որ է խորտիկ)
Բառ յն. թի՛ռ, թիռէ՛ս. այսինքն Էրէ, էրէք.
ԴՍՏՐԻԿ որ եւ ԴՈՒՍՏՐԻԿ. Փաղաքշականն Դուստր բառի. պ. դուխտէրէք.
(լծ. յն. ἅρκυς rete. իտ. rezza ). Ցանց կամ ուռկան թակարդիչ էրէոց եւ գազանաց. գրի եւ ԱՐԱԳԱԶ.
Ի դաշտս երագազանք սգիցիս, զհետ էրէոյ արշաւիցեն. (Եզնիկ.։ (հին տպ. էրէ գազանք։))
ԵՐԱԽԱՅ կամ ԵՐԵԽԱՅ. νήπιος, βρέφος infans Տղայ նորածին՝ կաթնկեր, որ չունի բերան խօսելոյ. երիկածին, էրէխա, արախա, էրէկուան նոր ծնածը.
Կիզուլ. այրել. տոչորել. խանձատել. խանձողել. խարել. խանծել, էրէլ.
թ. քէլէմ, քալամ, քէրնէպ, քէրէմպ. յն. գռա՛մվի. լտ. գռամպէ. κράμβη cramba, brassica, caules. իտ. cavoli. Բանջար պարարտ՝ խիտ եւ խոշոր տերեւովք, որ կապէ գլուխ մեծ. լախանա, լահանա . այլ ասի եւ զայլոց համանման բանջարոց՝ յորոց ոմանք փոխանակ գլխոյ տան զունդ ուտելի նախ քան զծաղկիլն. (Գաղիան.։ Բժշկարան.։)
ԿՈՏԻՄՆ որ եւ ԿՈՏԻՄ ԿՈՏԵՄ. κάρδαμον nasturtium. Բանջար կծու ախորժահամ. թարա, թէրէ օթը. որպէս եւ ջրկոտիմն սու թերեսի։ (Գաղիան.։ Բժշկարան.։ Վստկ.։)
Ինչք սեպհական թողեալք կտակաւ ի ժառանգութիւն. ... յն. խրի՛մադա. պրս. խրիյտէ, խրիտ. լտ. հէրէտիդաս կամ լէկադում.
որ եւ յայլազգ՛՛. մէրդէգ, մէրտէկ. այն է տէրէկ. հաթըլ. Գերան յարկաց. հեծան. եւ ըստ ոմանց՝ Գերան փոքր կամ ձող շարեալ ի վերայ հեծանաձգութեանց լայնութիւն։ Մենինսքի դնէ ի լտ. trabs, columna. գերան. սիւն.
Ի մսոյ անտի ուլուցն, զի մեկնեալ զատեալ է միս նոցա ի վայրենի էրէոց. (Եփր. ծն.։)
cf. ԼԱԽՈՒՐ, եւ ԿԱՐՈՍ. քէրէվիզ, մաղտանօս.
որ եւ յն. էրէւնա՛օ. ἑρευνάω, ἑξερευνάω scrutor, inscrutor, investigo, quaero, perquiro, inquiro καταμανθάνω disco, animadverto, perpendo. Յուզել, խուզել ուրոյն ուրոյն. ի խնդիր ելանել, խնդրել. հետազօտել. քննել. լրտեսել. զննել. փնտռել, փնտռտել, պրպտել, տնտղել, քրքրել, էրնել, մաղել.
κυνηγός, θηρατής, ἁγρευών, ἑξευτής, ἀλιεύς venator, qui capit, auceps, aucupans, piscator. Որ յորս ելանէ կամ որսայ, որսող էրէոց. հաւորս. ձկնորս.
καταγιγωνίζομαι, ἠττάω debello, vinco πταίω impingo, offendo τροπάω in fugam verto. կր. fortuna adversa utor եւ այլն. Որպէս թէ պարտաւոր կացուցանել զոսոխն. Մարտիւ ընկճել զթշնամիս. յաղթել. վանել. յաղթահարել. նկուն առնել. նուաճել. կործանել, եւ այլն. (լծ. պ. ֆէրէտ, բէրուզ. որ եւ պերոզ, յաղթող).
ՎԱՅԹԵՄ ἑκχύω effundo. որ եւ իբր ռմկ. ՎԱԹԵԼ, ՎՈԹԵԼ. (իտ. սվօտա՛րէ. լտ. վօ՛թում րէ՛տտէրէ ). Ի դուրս թափել. արտաքս հեղուլ. դատարկել. պարպել.
(լծ. հյ. ցրուել. մանաւանդ յն. տիէրէ՛օ ). διαιρέω divido, distribuo, distinguo. Տրամատել. բաժանել. բաշխել եւ որոշել. զատուցանել. մեկնել. ի բաց քեցել. զանազանել. բաժնել, զատել.
ուր իցեն քաջ էրէք. վայր որսոյ չորքոտանեաց.
Տեսցես տեղիս քաջէրէս. (Խոր. ՟Գ. 23։)
πέτροσελινον, apium agreste Ուստի ԱԶԱՏՔԵՂՈՅ կամ ԱԶԱՏՔԵՂԻ ՍԵՐՄՆ։ Քեղակարոս. լախուր վայրենի՝ խոշոր յոյժ քան զընտանին. վայրի քէրէվիզ, դաշտի թարա. մաղտանոս։ Գաղիան։
Ազնիւ համադամք յետ սովորական կերակրոց. չէրէզ. նէֆայիս.
κτῆνος, ζῶον, jumentum, armentum, animal. Կենդանի չորքոտանի՝ ընտանի եւ վայրի. արջառ, ոչխար. գրաստ. դուար. էրէ. անբան կենդանի. հայվան, հայվանաթ, պէհիմէ, ճանվէր, ճանավար.
Ի յորս էրէոց անկեալ դնէր անխլիրտ իբրեւ մեռեալ. (Պտմ. վր.։)
Կամ կարօտով լի. սրտառուչ. մեծափափաք. հասրէթլի. ահիզար էտէրէք.
λυχνία. candelabrum. Ճրագակալ. ճրագարան. բազմակալ., յորոյ վերայ հաստեալ եւ նստեալ կայ ճրագն կամ մոմեղէնն կամ ղամբար յիւղոյ. շամտան, շէմէտան. ջիրազփէրէ.
Մօտ յորմածս արգելոցացն որսոյն էրէոցն. (Բուզ. ՟Դ 15։)
որ եւ ԲԱԳԱՄԻՏ. Երկմիտ. փոփոխամիտ. երկու մտքի վըրայ, թէրէհաւատ.
Բառ եբր. պէմօթ, կամ պամաօթ. իբր Էրէ կամ գազան մեծ բնակեալ յանտառս եւ ի բարձունս. եւ սատանայ. Լեւիաթանն որոց ի ծովու գլուխ է նա, եւ բեհմովթ ի ցամաքի թագաւոր սողնոց. (Լմբ. ամբ.։)
ԲՈՆՈՍ ԲՈՆՈՍՈՍ. Բառ յն. βόνασος Վայրի ցուլ, կամ էրէ վայրի՝ նման ցլու, բառաչօղ որպէս զեզն. եւ բաշաւոր որպէս զձի. իսկ եղջիւրքն գալարեալք ի վայր կոյս, որ ոչ լինին նմա ի պէտս զինու, որպէս կուն՝ այսինքն քակորն զոր ձգէ զհետ իւր ի փախչելն, եւ այրէ զորսորդս.
ռմկ. դէրէճէ. Անօթ արծաթագործաց՝ պղնձի կամ թուճեղէն՝ լցեալ աւազանման կաւով, յոր տպաւորեն զգաղափար, եւ ի նմին ձուլեն զխնդրելին.
χθεσινός, χθέσιος hesternus գրի եւ իբր ռմկ. Երեկեան. Որ ինչ հայի յերէկն, յերեկի օրն. էրէկուան.
Իբր ռմկ. զէն ընօղ, զիյան վէրէն. Վնասարար, վնասակար.
ԽՂՈՒՆՋՆ կամ ԽՂՆՋՈՒՆ. κόχλος, κοχλίας , κόγχη, κογχύλη concha, limax, conchylium, ostreum, murex. որ եւ գրի ԽԽՆՋԻՒՆ, կամ ԽԽՆՋՈՒՆԻ, ԽՂԸՆՋՈՅՆՔ, եւ ԽՌՆՋԱՅԼ. ռմկ. կողինջ, կոխլանճ. Խեցեմորթ ցամաքային եւ ծովային՝ ազգի ազգի. որոյ ազնուագոյնն է կոնքեղ, յորմէ ելանէ ծովու ծիրանի. սիւմիսքլիւ պեօճէք. (որպէս եւ հյ. ի խլինք, ունչ) հալեզուն քէրէ. եւ իսկէռլէթպեօճէյի։
ԽՂՈՒՆՋՆ կամ ԽՂՆՋՈՒՆ. κόχλος, κοχλίας , κόγχη, κογχύλη concha, limax, conchylium, ostreum, murex. որ եւ գրի ԽԽՆՋԻՒՆ, կամ ԽԽՆՋՈՒՆԻ, ԽՂԸՆՋՈՅՆՔ, եւ ԽՌՆՋԱՅԼ. ռմկ. կողինջ, կոխլանճ. Խեցեմորթ ցամաքային եւ ծովային՝ ազգի ազգի. որոյ ազնուագոյնն է կոնքեղ, յորմէ ելանէ ծովու ծիրանի. սիւմիսքլիւ պեօճէք. (որպէս եւ հյ. ի խլինք, ունչ) հալեզուն քէրէ. եւ իսկէռլէթպեօճէյի։
ἁναγκαῖος, ἑπάναγκης necessarius. Կարի պիտանի. որում կարիս ունիմք. հարկաւոր. հարկեցուցիչ. եւ որոյ կարն է զօրաւոր. բուռն. սաստիկ. ծայրագոյն. չարաչար. սերտ. որպէս թէ անխտիր ածանցեալ ի բառիցս՝ կարիք կարի, կար. (լծ. եւ թ. կէրէքլի, կէրէք ).
χάλαζα grando. (որպէս թէ Քարեղէն կուտ). անձրեւ սառոցեալ գնտաձեւ, որ սաստկութեամբ իջեալ յերկիր՝ ահագին զեան գործէ. ... եբր. եւ ար. պարադ, պէրէդ.
εἱδωλολάτρης idololatra, cultor idoli. որ եւ ԿՌԱՊԱՐԻՇՏ (պարսկական յանգիւ փէրէսթ). Որ պաշտէ զկուռս. պաշտօնեայ դրօշելոց. կռամոլ. դիցապաշտ. դիւապաշտ. հեթանոս.
ՀԱՐԱԶԱՏ γνήσιος germanus, genuinus. գրի եւ ՀԱՅՐԱԶԱՏ. (որպէս թէ ի միոյ ազատ ի հօրէ, կամ ի նոյն հօրէ զատուցեալ, կամ համճեա. յարճետ. իբր ռմկ. զաթը՝ ճէտտը մէկ. կամ պայազատ. իբր որդի յաջորդ հօրն. լծ. լտ. հէրէս, հէ՛րէտիս ժառանգ. կամ գօհէրէնս ընդակից. cf. ՀԱՄԱՀԱՐԶ։) Եղբայր համահայր. եւ Իսկական. մէկ հօր զաւակ եղբարներ կամ քուրեր.
Հետեւակ որսորդութիւնքն առ ցամաքաւս ոչ միայն էրէոցն, այլ եւ մարդկան. (անդ. ՟Է։)
ՅԻՇԱՏԱԿ. μνημόσυνον, ἁνάμνησις, μνημεῖον monumentum որպէս memoriale եւ sepulcrum. Յիշելիք. իրք արժանի կամ պարտաւորիչ յիշելոյ. որ եւ ասի ԱՌ Ի ՅԻՇԱՏԱԿԷ. եբր. էզքեարա. պ. եատքեար. (յորմէ յետկար. թէզքէրէ ).
Զարեհ էր այր սէգ, եւ յորս էրէոց նահատակ. իսկ առ պատերազմունս վատ եւ տաղտուկ. (Խոր. ՟Բ. 50։)
Գազանացն եւ էրէոցն քառահետեւ չարմունք եւ յանտառաց նորածին ծաղկանց ճոխացուցանեն զորովայնս. (Սհկ. կթ. արմաւ.։)
Երագազ. ուռկան որսորդաց էրէոց՝ իբրեւ փարախ շրջափակ.
γρύψ gryps, gryphus. եբր. ֆէրէս. որ եւ վր. փասքունջի. cf. ԿՈՐՃ.
պ. սէրէդան. cf. Խեձգետին.
Անուանեալ է սեռաբար էրէ։ Օդեաց, այծից, խոզից՝ սեռաբար անուն է պատրուճակ. (Մագ. քեր. եւ Երզն. քեր.։)
Որպէս թէ ընդ խաբս վրիպանօք՝ էրէոյ կամելով ձգել՝ նմա պատահեալ նետն. (Խոր. ՟Գ. 33։)
Էր այր սէգ, եւ յորս էրէոց նահատակ. իսկ առ ի պատերազմունս վատ եւ տաղտուկ։ Մի՛ յուսմանէ լինիր տաղտուկ. զի միեւ վայ տաս անձինդ յատուկ. (Խոր. ՟Բ. 50։)
Բայց որպէս բարեպարիշտն է բարեպաշտ, նոյնպէս եւ ամբարիշտն կամ ամպարիշտն է իբր անպաշտ. այս ինքն պրս. ձայնիս փէրէսթ. զի է յն. ἁσεβής եւ լտ. impius, զայն հաւաստեն այսինքն իբր անկրօն, անօրէն եւ անհաւատ. օտարացեալ յաստուածպաշտութենէ. տինսիզ. քեաֆիր. ֆաճիր. միւնաֆըգ. միւշհիտ. եւ զայս եւս ստուգէ Լմբ. առակ.
cf. ԱՄԲԱՐԻՇՏ. (անխտիր ծագեալ ի հյ. անբարի կամ անբարեպարիշտ. եւ ի պրս. բէրէսթ որպէս անպաշտ, անաստուածապաշտ։)
ՅԱՆԱՐԺԱՆԻ. Յանիրաւի. նահագ եէրէ.
ἅγονος, infaecundus. Անբաժ ի բեղնոյ եւ ի բեղնաւորութենէ. անբեր. անպտուղ. ամուլ. անծին. պէրէքէթսիզ, զայրի միւմպիթ, գըսըր.
cf. ԵՐԷ։