Other definitions containing this entry
cf. Դէմք;
— դնել, to propose, to purpose, to design;
զ— ունել, to oppose, to resist, to face, to endure, to thwart, to cross;
ի դիմի հարկանել, to encounter, to assail, to attack;
to strike, to oppose;
of fine aspect, pretty, beautiful, handsome;
— դէմք երեսք, cheerful countenance, serene aspect.
harsh;
frowning, surly, threatening;
hideous, frightful, horrible, dreadful, shocking;
coarse, gross, rude, rough;
sad, sorrowful;
grave, stern;
— դէմք, stern and haughty countenance;
— աչք, threatening eye, gloomy eye;
— ակնարկել յոք, to look at sternly or angrily, to frown, to scowl, to knit the brows;
— հայել, to look surly at, to sulk, to turn a wild haggard look upon.
death-like;
— դէմք, pale face.
corpse-like;
— դէմք, deadly pale face, livid face.
contrary, against, opposite, inverse;
ձախողակի — ընդէմքն պատահեաց նմա, every thing went wrong with him;
fortune was against him;
— or — ընդդէմ դառնալ, to turn back, to retrace one's steps, to return, to go or come back;
կապել զձեռս —, to tie the hands behind one;
cf. Ձեռն;
— կալ, կասել, to cease, to stop;
to abandon, to leave;
— կացուցանել, to hinder, to deter, to divert from;
— հարկանել, to reject, to refuse, to confute, to disprove;
— ընկենուլ, to reject, to contemn, to despise;
— տանել, to abandon, to leave;
— ունել, to hinder, to impede, to divert from;
ձեռս —, with the hands tied behind.
to be simplified;
to be clarified, filtered;
to become clear, to be purified;
to be cleared up, solved, unravelled or elucidated;
to grow calm or serene;
to extend, to stretch out, to be unfolded, displayed or unrolled;
— մեկնիլ, to depart, to go away;
— ոգւոց, to be at the last gasp;
պարզեցան զուարթացան դէմք նորա, his countenance brightened;
cf. Ոգի.
Voir tout
Other definitions containing this entry
Եփէին ի պուտան զարգանակն արկ ի պոյտն։ Ի սան մեծ պղնձի, կամ ի պոյտն։ Յօչեցին զմիս նոցա իբրեւ ի պուտունս։ Ամենայն դէմք իբրեւ զայրեցած պուտան։ Զի՞նչ հաղորդ իցէ պոյտն ընդ կաթսայի. սա ընդհարկանի, եւ նա փշրի. (Թուոց. ՟Ծ՟Ա. 8։ Դտ. ՟Ղ. 19։ ՟Ա. Թագ. ՟Բ. 14։ Միք. ՟Գ. 3։ Յովէլ. ՟Բ. 6։ եւ Նաւում. ՟Բ. 10։ Սիր. հին. ՟Ծ՟Գ. 3։)
Ի տաշել զփայտն։ Վէմք սրով տաշին։ Հիպատոսն զորդի իւր տաշեաց տապարաւ, թէ ընդէ՞ր առանց նորա կամաց ճակատս ետ, եւ յաղթեաց. (Զքր. կթ.։ Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։ Եւս. քր. ՟Բ։)
Բարերարն տխրեցեալ, եւ բանսարկուն ուրախացեալ։ Դէմք երկնակի կերպից, մինն տխրեալ, եւ միւսն ցասուցեալ. (Նար. ՟Դ. ՟Լ։)
Դէմք անամօթ։ Անամօթ լրբութիւն. (Նար. ԾԶ։)
ἅψυχος, inanimis, inanimatus, ( ի բառէս անձն, ո՛չ ըստ որում դէմք, այլ ըստ որում հոգի կամ շունչ բանական. որպէս եւ անձնաւոր ասի հոգիաւորն, շնչաւորն. տե՛ս ի կարգին). անհոգի. անշունչ. մարդկային հոգի չունեցօղ. ճանսըզ, պիճան, նարեվան.
Վէմք ապաւէնք նապաստակաց։ Տէր ապաւէն իմ։ Ապաւէն ծարաւեաց։ Զի զքեզ ապաւէն ինձ արարի։ Եղիցին ձեզ ապաւէն յերեսաց հալածչի. եւ այլն։
Ոչ երջանկանամ եղկելիս։ Եղկելի զանձն իմ ցուցանէ։ Իմոյ եղկելւոյս անձին։ Եղկելոյս. (կամ եղկելւոյս։ Եղկելի դէմք։ Յեղկելի մարմնոյս։ Ես եղկելիս. Նար.։)
Վասն զի Աստուած է, ոչ գոն նորա ընդդէմք, այլ յամենայն ի կողմանց ամենայնիւ՝ օգտութիւնք երեւին. (Եղիշ. խաչել.։)
Ընդդէմքն յոլովագոյն գործէին. (Եղիշ. ՟Բ։)
Դէմք առակիս ոչ տան ամենայն իրօք զտեսութեանն լրումն. (Երզն. մտթ.։)
Յորժամ զերեսս ուրուք ի խոնարհ արկեալ տեսանիցես ի միտ առ զմտացն նենգութիւն։ Յորժամ դէմքն ի խոնարհ կախեսցին. (Սեբեր. ՟Դ։)
Միոյն արտաքս ոստեան աչք նորա, եւ միւսոյն դէմքն դարձան յետս ի ծոծրակս. (Ոսկիփոր.։)
Եօթն կլէմք աշխարհիս. (Մխ. ապար.։)
Հրեղէն վէմք. կամ պարիսպ, կառք, երիվրաք, զոհք. (Եզեկ. ՟Ի՟Ը. 14. 16։ Զաք. ՟Բ. 5։ ՟Դ. Թագ. ՟Բ. 15։ Յայտ. ՟Թ. 17։)
Զուրուկս փախստեայս առնէին. որոց դադարք՝ անապատք եւ ամայիք, եւ ծածկոյթք՝ վէմք եւ մացառք. (Խոր. ՟Գ 20։)
Սիրտ քարեղէն պայթեաց (այսինքն կարծր վէմք պատառեցան), եւ սիրտք նոցա ոչ ապաշաւեցին. (Եփր. համաբ.։)
ՊԱՏԿԵՐ. Տեսիլ. երեսք. դէմք. կերպարան. տեսք. եիւզ.
Զիա՞րդ վատնին եւ այլագունին դէմք նոցա։ Յամենայն իրաց վատնի, յամենայն կրից տառապի. (Մանդ. ՟Ի՟Դ։ Լմբ. սղ.։)
Դէմք քերովբիմացն ի միմեանց կողմ հային։ Կառս Աստուածոյ զքերոբիմսն նկարագրէ։ զսերովբիմն, եւ զկնի զքերով բիմն մերձաւոր սերովբէից։ Բազմակամբք քերովբէիւք։ Անպատում աթոռ ասիուածութեանն ասէ զքերովբէսն։ Քերովբէից, եւ մարմնաւոր քերովբէ. (Փիլ.։ Առ որս.։ Սարգ.։ Անյաղթ բարձր.։ Խոսր.։ Շար.։)
Ահարկու դիւաց եւ ամենայն չար պատահարաց։ Ահարկու ախոյեանք, կամ դէմք, հրաման, վկայ։ Ահարկու նուիրեալ փայտիւս։ Ահարկու սրտաբեկութիւնք. (Նար.։)
Ամենայն դէմք, կամ երեսք ամենեցուն իբրեւ զայրեցած պուտան. (Յովէլ. ՟Բ. 6։ Նաւ. ՟Բ. 10։)
Պատկառեալ է դէմք իմ, եւ անծանօթ (պահեալ) ի պարտապանաց. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Դէմք սիրելւոյն յայտնեալ՝ ամենայնիւ փոխէ, եւ ուրախ եւ անտխուր գործէ զմեզ. (Կլիմաք.։)
Աստանօր աքիլլեայ չէմքն են ծանօթք. (Պիտ.։)
Հիւանդանայր ախտիւ բարկութեանն, եւ դժգմնէր։ Այսքան չարչարեցաւ, եւ ոչ դժգմնեցաւ։ Դժգմնի ի տեսանելն զսպիտակութիւն հերացն։ Խռովեալ սիրտն, ամբոխեալ մաշկի դէմք երեսացն, եւ հայեցուածք դժգմնի. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. առակ.։)
Գեղեցիկ դէմք պատանեկաց թառամեալք. (Լաստ. ՟Ժ՟Ա։)
Դէմքն (աղքատին) դեղնեալ, եւ թոշոմեալք. (Մանդ. ՟Ե. (նոր ձ. խռովեալ)։)
Որոց ծածկոյթ՝ վէմք եւ մացառք. (Խոր. ՟Գ. 20։)
Կրկնակի ողբումն։ Դէմքկրկնակի կերպից. (Նար. ՟Ժ՟Է. լ։)
Ոսկեփառ եւ հրակերպ շքով։ Հրակերպ աչք, դէմք, ձայն աստուծոյ, անքուն որդն. (Նար. խչ.։ Լմբ. յայտն.։ Ճ. ՟Ա.։ Վրդն. ել.։ Մարաթ.։)
Դէմք քերովբիացն ի միմեանց կողմ հային, եւ երկոքին ի հաշտարանն ... մշտնջենաւոր ընդմիմեանս հարութիւն. (Փիլ. ել. ՟Բ. 66։)
Դէմք են, որով յօդանայ ձեւ կերպարանաց բանից. (Իգն.։)
Հինգ թագաւորքն մարդադէմք էին կերպարանօքն, եւ որջաձեւք էին հին վիշապին բնակութիւնք. (Եղիշ. յես.։)
Ի մի կողմանէ կռոցն սեաւք ոմանք եւ չարադէմք ժողովեալ էին. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
Ոյր դէմքն է սեւաւ իբրեւ հնդիկ կամ եթովպացի.
Հերս ոսկեճաճաչս, եւ ազգի ազգի հիոսուածովք եդեալ ի վերայ գլխոյն փաղփունս։ Կանացի դէմք փաղփուն. զէն դատարկ է սա, յորժամ անկեալ. զէն դատարկ է սա, յորժամ անկեալ դնի. (Նիոս. կուս։ Փիլ. սամփս.։)
Դէմք քերովբիմացն ի միմեանց կողմ հային։ Կառս Աստուածոյ զքերոբիմսն նկարագրէ։ զսերովբիմն, եւ զկնի զքերով բիմն մերձաւոր սերովբէից։ Բազմակամբք քերովբէիւք։ Անպատում աթոռ ասիուածութեանն ասէ զքերովբէսն։ Քերովբէից, եւ մարմնաւոր քերովբէ. (Փիլ.։ Առ որս.։ Սարգ.։ Անյաղթ բարձր.։ Խոսր.։ Շար.։)
Անտաշելի վէմքն հերձեալ պատառէին. (Զքր. կթ.։)
Արձագանք յինքեանց հերձեալ պատառէին վէմք. (Անյաղթ բարձր.։)
πολυπρόσωπος multas habens facies, multiformis Ունօղ զբազում դէմս, կամ զպէսպէս կերպարանս. քառակերպեան. բազմաչեայ. շատ դէմք ունեցօղ.
Վարժօղքն (աշակերտաց) պղերգագոյնք՝ ի բարի յուսոյն միշտ լքուցանելով՝ ի դերեւանս զնոցա զառածեն զոգիս, ախմարագոյնս յոյժ գործելով։ Փարատել զտաղտկալի դերեւանս անգործութեան՝ յառաջադէմք ելով. (Պիտ.։)
Հիւանդանայր ախտիւ բարկութեանն, եւ դժգմնէր։ Այսքան չարչարեցաւ, եւ ոչ դժգմնեցաւ։ Դժգմնի ի տեսանելն զսպիտակութիւն հերացն։ Խռովեալ սիրտն, ամբոխեալ մաշկի դէմք երեսացն, եւ հայեցուածք դժգմնի. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. պտրգ. եւ Լմբ. առակ.։)
Եղեալն ընտրութեամբ խոհականութեան. ուստի՝Խոհընտիր միտք, կամ դէմք. է Հաւաքաբանութիւն կամ տրամախոհութիւն. συλλογισμός (Կիւրղ. գանձ.։)
Միոյն արտաքս ոստեան աչք նորա, եւ միւսոյն դէմքն դարձան յետս ի ծոծրակս. (Ոսկիփոր.։)
ԿԵՐՊԱՐԱՆ մանաւանդ ԿԵՐՊԱՐԱՆՔ. μορφή forma եւ ἱδέα, οἵδος, σχῆμα, ὀμοίωμα species, habitus, similitudo եւ այլն. πρόσωπον facies εἱκών imago τρόπος modus եւ այլն. Կերպ, որպէս տեսիլ երեսաց. տեսակ. բնութիւն. իսկութիւն. եւ Դէմք. պատկեր. ձեւ. նմանութիւն. յեղանակ.
փրփրացեալ դիզեալ զկնճթակերպներեսօք։ Կնճթակերպ երեսօքն հանդերձ։ Եւ դէմք երեսացն կնճթացեալ. (Ագաթ.։)
Զի՞նչ է հաշտարանն, եւ ընդէ՞ր վերադիր կոչէր զնա։ Դէմք քերովբիմացն ի միմեանց կողմ հայէին, եւ երկոքին ի հաշտարանն. (Փիլ. ել.։)
Յարեւանայ բայի ութ, այսինքն զհետ երթայ. զի հետեւանք են բայի ութ այսոքիկ. խոնարհութիւնք, տրամադրութիւնք, տեսակք, ձեւք, թիւք, դէմք, ամանակք, լծորդք. (Երզն. քեր.։)
Մարդադէմք էին կերպարանօքն. (Եղիշ. յես.։)
Դէմք գազանի քո թխասցի. իբրու որք զԳրիգորն յանդգնեցան զակռականդացին. (Մագ. ՟Ծ՟Ե։)
Հաւատամք զհայր պատճառ միոյն ծննդեամբ, եւ միւսոյն բղխմամբ, յատկադէմք, եւ համագոյ զուգապատիւ. (Վանակ. յոբ.։)
Վէմք ապաւէն նապաստակաց. (Սղ. ճգ. 18։ Տե՛ս եւ Ղեւտ. ՟Ժ՟Ա. 5։ Օր. ՟Ժ՟Դ. 7։)
Շնորհելի կամ շնորհալից դէմք. (Պիտ.։)
Վէմք ծանունք՝ չարակշիռք՝ երրորդութեանն. (Պրոկղ. զքր.։)
Վէմք ապառաժք սրամահին ի պէտս գործողացն. (տպ. սրով տաշին) (Եփր. ապաշխ.։)
Որպէս թէ Քանդակուած. քանդակ. փորուած. խալէմքեարի բանուածք
Դէմք քերովբիմացն ի միմեանց կողմ հային։ Կառս Աստուածոյ զքերոբիմսն նկարագրէ։ զսերովբիմն, եւ զկնի զքերով բիմն մերձաւոր սերովբէից։ Բազմակամբք քերովբէիւք։ Անպատում աթոռ ասիուածութեանն ասէ զքերովբէսն։ Քերովբէից, եւ մարմնաւոր քերովբէ. (Փիլ.։ Առ որս.։ Սարգ.։ Անյաղթ բարձր.։ Խոսր.։ Շար.։)
Ոչ այլ ինչ է մաքսաւորութիւնն, ոչ եթէ ամօթ լրբութիւն. օրինաւոր (կարծեցեալ) մեղք, դէմք ագահութեան. (Ոսկ. ապաշխ. ՟Բ։)
ὁχύρωμα, ἑρυμνότης, κρημνότης munitio, munimentum, firmitas Ամո՛ւր եւ անքոյթ գոլն. յապահովութիւն. պատսպարութիւն. հաստատութիւն, սերտութիւն. պնդութիւն. տոկունութիւն. անսասանութիւն. գավիլիք. խթիհքեամ. իշթիտատ. թէմքին. գարար. եմնիյէթ.
Դէմքն (կամ երեսք) առաջնական մարմնոյն է. (Փիլ. լին. ՟Ա. 5։)
Գազանադէմք՝ խրթնազգեստք. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Գազանային չարութիւն, անմտութիւն, կիրք, անձն, դէմք, խումբ. (Փիլ.։ Լմբ.։ Տօնակ.։ Ոսկ. յհ.։ Մագ.։ ՟Ծ՟Է։ Նար. մծբ.։)
Դէմք (աղքատաց) դեղնեալ եւ երթացեալ ... ծիւրեալք, ծնեալք, երիթացեալք, պատկերի նմանեալք. (Փարպ.։)
փրփրացեալ դիզեալ զկնճթակերպներեսօք։ Կնճթակերպ երեսօքն հանդերձ։ Եւ դէմք երեսացն կնճթացեալ. (Ագաթ.։)
փրփրացեալ դիզեալ զկնճթակերպներեսօք։ Կնճթակերպ երեսօքն հանդերձ։ Եւ դէմք երեսացն կնճթացեալ. (Ագաթ.։)
Արք կրօնաւորք եւ յառաջադէմք յաւետարանական սպասաւորութեանն։ Վառեալք՝ յառաջադէմք ելով։ Յառաջադէմ եղեալ՝ զաւագութեան թեկն ածէ. (Կորիւն.։ Պիտ.։ Խոր. ՟Բ. 10։)
Ոչ յառաջադէմք լեալ ի յանդիմանութեանցն. (Վրք. ոսկ.։)
ՅԱՌԱՋԱԴԷՄ, դէմք. գ.ա. τὸ, τὰ ἕμπροσθεν priora. Առաջք. առաջակողմն. յառաջոյ եղեալն.
Շքեղաշուք ծերունի հասակ։ Շքեղաշուք դիտակ։ Շքեղաշուք դէմք կենդանի. (Ճ. Գ։ Յհ. կթ։ Լմբ. վերափոխ։)
Ոտք՝ ստորագոյն մասն եհաս մարմնոյս, եւ դէմք վերնագոյն. (Փիլ.։)
Է նոցա (այսինքն կանանց) դէմքն՝ զէն, սուսեր՝ բանն, փաղաքշանքն եւ ողոքանքն՝ բոց. (Փիլ. սամփս.։)
Բարձեալ քաջութիւն, տոհմականութիւն, արդարութիւն, եւ ի մէջ անցեալ փերեւերտին դէմքն այդր ամենայնի. (Փարպ.։)
Դէմք գազանակերպ. (Ճ. ՟Ա.։)
Վասն զի աստուած է, ոչ գոն նորա ընդդէմք, այլ յամենայն կողմանց ամենայնիւ օգտութիւնք երեւին. (Եղիշ. խաչել.։)
Անվայելուչ դէմք, կամ ստուեր ամօթոյ. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Դ։ Նար. ՟Ժ՟Թ։)
Իշխանականագոյն եւ առաջնագոյն կենդանւոյն՝ դէմք. (Փիլ. այլաբ.։)
Դէմք խոժոռք, աչք արիւնխառն. (Ոսկ. եփես. ՟Ժ՟Է։)
Զոմանց աչս (տեսանէր) արիւնռուշտս եւ կարմիրս։ Ոմանց սեւ լեալ դէմք, ոմանց արիւնռուշտ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Թ։)
Իբրութէ դէմք ժանտատեսիլք ի վերայ կերպարանին գեղեցկութեան. (Նիւս. կազմ.։)
Լուսածաւալ դէմքնպատասխանի առնէր դիմադրութեանցն. (Տօնակ.։)
Վէմք՝ պատառելով, օդ՝ խաւարազգածն լինելով. (Սկեւռ. յար.։)
ձառագէմք, խոշորաբարք, խեռաբարոյ. (Երզն. քեր.։)
Արիւնըռուշտ ակնն, մաղձատեսակ դէմքն, զրկեալ ի բնական գունոյն. (Սարգ. յկ. ՟Դ։)
Ընդդէմքն յոլովագոյն գործէին։ Գտանի ջերմութիւնն յոլովագոյնս ի քարինս եւ յերկաթս, եւ սակաւագոյն յօդ եւի ջուր. (Եղիշ. ՟Բ։)
Զի ոչ եթէ ի նոյնութեան միշտ կեայր (կամ կայր), այլ եւս առաւելեալ լինէր ի բարիսն՝ գնալով ի զօրութենէ ի զօրութիւն։ Ոչ յառաջադէմք լեալ ի յանդիմանութեանցն, այլ ի նոյնութեան կացեալք անզղջանալի. (Վրք. ոսկ.։)
Տեսցես զնա ոչ ի խառնաբնդոր եւ ի մրրկեալ խորհրդոց պահպանացեալն կարծեօք, այլ հաստատուն գնացիւք։ Պահպանացեալ լինի (առաքինին), եթէ ընդդէմք եւ գետնախորհուրդքն փոխեալ բնակեսցին (այսինքն ի բաց հեռասցին)։ Աշտարակ պահպանացեալ առանց պարտելոյ։ Սամփսովն պահպանացեալ լինէր հոգւով (ըստ օրինակի ադամանդի). (Փիլ. լին. ՟Դ. 138. 149. եւ Փիլ. սամփս.։)
Բարձեալ քաջութիւն, տոհմականութիւն, արդարութիւն, եւ ի մէջ անցեալ փերեւերտին դէմքն այդր ամենայնի. (Փարպ.։)
Վէմք կարծրատեսակք ծայրահերձեալ պատառեր. (Կիւրղ. խչ.։ եւ Նանայ.։)
Հաստակառոյց հիմն, կամ հիմունք, երկիր, գետին, վէմք, քարինք. (Անան. եկեղ.։ Անյաղթ բարձր.։ Սարգ. ՟ա. պետր. ՟Բ։ Արծր. ՟Ե. 7։ Տօնակ.։)
Կա՛մ ես, կամ դու, որ եզանդամ զայլըս մակշաղկապեն. այսինքն որ միանդամ զայլ դէմք ընդ այլոյ մակշաղկապեն ի մի դիտաւորութիւն գործոյն. (Երզն. քեր.։)
Տեսակք են երկու. նախագաղափար, եւ ածանցական. եւ է նախագաղափարն, որ ըստ առաջին գաղափարին կոչեցաւ. հիբար՝ երկիր. եւ ածանցական, որ յայլմէ զսեռութիւն (այսինքն զծնունդ) ընակալաւ. որպիսի, երկրային։ Նախագաղափար. ո՛րգոն, ոռոգեմ. եւ ածանցական է, ոռոգանեմ. (զի ի յն. չիք անցողական)։ Դէմք նախագաղափարացն, ես, դու, նա. եւ ածանցացն, իմ, քո, նորա (իբր՝ իմային, քոյին, նորայն)։ Սեռք կամ թիւք կամ հոլովք նախագաղափարացն եւ այլն. (Թր. քեր.։)
Գազանադէմք, տգիտախողխողք. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Առաքինին պահպանացեալ լինի, եթէ ընդդէմք եւ գետնախորհուրդք փոխեալ բնակեսցին (այլուր). (Փիլ. լին.։)
Մարդոյ դէմք հասարակապատիւ է ընդ բնութեանն։ Հասարակապատիւ ոք դիմեսցի. (Բրս. հց.։)
Դէմքն մարդոյ մատթէոս՝ ներմարդութեանն պատմօղ. (Տաղ.։)
Խաչակիր մարմնակրութեամբ, եւ ներկերպին գազանադէմք. (Թէոդոր. մայրագ.։)
Կերպարանառնութիւն է, ուրանօր դէմքն են ծանօթք, այլ դադարեալք են (մահուամբ). (Պիտ.։)
Պայծառանայ դէմքն գունովն, սկսանի մորուսն ի վերայ այտիցն բողբոջել. (Լմբ. սղ.։)
Յղացաւ զգեղ նորա ի ծածուկ տեսլեամբ, որպէս եւ որոջքն զգեղ գաւազանացն. (Եփր. ծն.։) Իբր Դէմք գեղեցիկ. երեսք կամ կերպարան վայելուչ. տեսք.
ԴԷՄ մանաւանդ՝ ԴԷՄՔ. պ. տիյմ, տիյմէր, տիյտար, տիտար. πρόσωπον vultus, facies, os Առաջք գլխոյ. երեսք. երես.
Դէմք նոցա իբրեւ զդէմս առիւծու։ Զդէմս իւրեանց ի բոցագոյն դարձուսցեն եւ այլն։ Ընդէ՞ր ի դէմս փչել ասի զկեանս. (Փիլ. լին. ՟Ա. 5։)
Հայէին ընդ միմեանց դէմ։ Դէմք ամենեցուն ի սուրբ խորանն հայէին. (Փարպ.։)
Դէմք ապաշխարութեան, կամ սիրելութեան, կամ առակիս. (Յճխ.։ Սարգ.։ Իգն.։)
Արտաքին դիմօք։ Դէմք իրացն. (Եղիշ. ՟Դ։ Մանդ. ՟Ժ՟Ե։)
ԴԷՄ կամ ԴԷՄՔ. πρόσωπον persona Անձն. անհատն բանականի կամ իմացականի.
Դէմք նախագաղափարացն, ես, դու, նա. եւ ածանցացն, իմ, քո, նորա։ Դէմք (բայից) երեք. նախ՝ յորմէ բանն, երկիր՝ առ որ բանն. երիր՝ յաղագս որոյ բանն. (Թր. քեր.։)
ԴԷՄՔ. որ եւ ԵՐԵՍՔ. որպէս Աչք. տեսութիւն. ըստ հոմաձայնութեան. յն. ὅψις visus
Քան զդէմս կերպարանաց այս իսկ է հաւատարմագոյն. դէմք յոլով ուրեք սխալեն. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 1։)
πρόσωπον, ὅψις facies, vultus, aspectus Առաջին երեւեալն եւ երեւեցուցիչն յամենայնի. մանաւանդ ի կենդանիս, դէմք, կերպարան. տեսիլ. երեւոյթ. մակերեւոյթ. ... որպէս ի բանական կենդանին.
ԵՐԵՍՔ. Դէմք ինչ յառաջ բերեալ, պէսպէս ոճով. ցուցակութիւն, կերպ, կողմն, հայեցուած, դիտաւորութիւն. միտք. եւ այլն.
Երեսք են օրինակին. (որպէս դէմք ասի առակին). (Իգն.։)
πρόσωπον, facies, persona. Երեսք. դէմք. եւ Անձն.
Եօթն կլէմք աշխարհիս. (Մխ. ապար.։)
Ձախողակի յետս ընդդէմքն պատահեաց նմա։ Մեք ըստ յետս ընդդէմ գնացից մերոց զձախողակի հատուցումն ընկալաք. (Եղիշ. ՟Ը. եւ Եղիշ. խաչել.։)
Ոչ է իմ ա՛յլ կամք որիշ քան զհօրն։ Որիշ անուանս իւրաքանչիւր ոք առնոյր։ Խառն են, եւ որիշ են։ Կենդանեացն դէմքն որիշք էին, եւ թեւքն ընդ միմեանս խառնեալք։ Անձնաւորութեամբ միայն որիշք, իսկ բնութեամբ միացեալք. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 38. եւ 18։ Ճ. ՟Գ.։ Լծ. եւագր.։ Նանայ.։)
Դէմք նախագաղափարացն, ես, դու, նա. եւ ածանցացն, իմ, քո, նորա. (իմա՛, իմոյին, քոյին, նորային կամ նորայն). (Թր. եւ Երզն. քեր.։) Գտանի գրեալ եւ ածանցի, ածանցից։
ԲԵՐԱՆ. որպէս Անձն, դէմք, ինքն. խելամտութեամբ՝ մասն փոխանակ բոլորի եդեալ.
Դէմ, դէմք. երես. տեսիլ. կերպարան. եւ Տեսակ. կերպ.
σκοπός scopus եւ այլն. Երեւելի նպատակ աչաց ի բարձր վայրին՝ դիտեալ կամ դիտելի. որպէս ծառ՝ մանաւանդ պտուղ նորա. եւ լեառն, աշտարակ, դիտանոց. եւ Դէմք. եւ Աչք, կամ կերպարանք. պ. տիյտար, տիյտէ։
Խոժոռ հրեշտակք՝ դէմք դժուարին. (Ոսկիփոր.։)
Voir tout