Other definitions containing this entry
to spread, to disperse, to satter;
to divert, to entertain;
— զինչս, to squander away, to waste, to dissipate.
to add, to increase, to augment;
to join, to adjoin, to insert, to interpolate, to apply, to supply;
to reckon, to add up;
— խօսել, to repeat, to say again, to reply, to rejoin;
— ի զօրութիւն, to redouble one's strength;
— ոյժ ումեք, to sustain another's efforts;
— զինչս իւր, to increase one's wealth;
աւուրս յաւուրս —, to lengthen life;
— զվարձս ծառայի, to raise the wages of a domestic;
յաւել յիս զօրութիւն, it gave me new strength;
եւ յաւել ծնանել, and then brought forth;
ոչ եւս յաւելից անիծանել, will never curse again;
մի եւս յաւելուցուք տեսանել զերեսս իմ, see my face no more.
who, which, what, that;
որ միանգամ, որ ոք, who, whoever, whosoever;
որք միանգամ, all they who;
որ ինչ, what;
which;
all that;
whatever;
այրն որ գայ, the man who is coming;
զոր դու գտեր, what you have found;
եւ որ չար եւս է, որ չար քան զամենայն է, and what is worst of all;
այրն զոր եմ սիրեմ, the man whom I love;
չգիտէ զոր գործէն, he does not know what he is doing;
յորմէ, whence, therefore;
որ եւ իցէ, whoever, whosoever;
any thing whatever, aught;
որ զինչ եւ իցէ, whatever or whatsoever it may be;
be that as it may;
ընտրեա զոր եւ կամիս, choose which you please;
որոյ աղագաւ, for this reason;
որ բարիս գործէ, գտցէ զբարիս, who acts well will be rewarded;
որ խնդրէ՝ առնու, he who asks will receive;
ժողովեցին որ շատ եւ որ սակաւ, some have gathered much, some little;
հանապազօր մեղանչեմք՝ որ խորհհրդով, որ բանիւ, we continually sin either in thought or word.
to exact, to recover, to require, to claim, to lay claim to;
to examine, to discuss;
— զինչս, to claim, to challenge, to demand;
— ի դատաստանի, to require;
ի բաց — յումեքէ զոգին, to require one's soul of one;
— զամբարիշտս, to punish or chastise the impious;
վրէժս —, to avenge, to be avenged.
to dissipate, to consume, to use up, to lavish, to scatter, to dilapidate, to fritter away, to waste, to run through, to exhaust;
— զինչս, to waste one's substance or goods, to squander away one's fortune.
to see, to perceive;
to regard, to contemplate;
to observe, to consider, to remark, to examine;
to know;
to provide, to supply, to furnish;
to take care of, to tend;
to go to see, to visit;
to spy, to watch;
— զմիմեանս պատերազմաւ, to engage in war amongst themselves;
to grapple with each other;
— զպէտս ուրուք, to provide with necessaries;
զտուն —, to manage household or domestic affairs;
չ-ոյն առնել, to pretend not to see;
տեսէք զինչ լսէքդ, pay attention to what you hear;
տեսջիր, զամենայն նշանսն արասցես, take care to work all the wonders;
աստուած տեսցէ իւր ոչխար յողջակէզ, God will provide himself with a lamb for the burnt offering;
հիւանդ էի եւ տեսէք զիս, I was sick, and you visited me;
տես ինձ, see, you see;
ապա թէ ոչ՝ տեսից վասն քո, if not you will see how I will pay you;
տես քեզ արս զօրաւորս, choose valiant men to accompany you.
good, benefit, favour, goods;
— է, it is good;
— առնել, to do well;
— or բարեաւ եկիք, be welcome ! համբաւ բարեաց, good reputation;
գիտել զ— կամ զչար, to ignore the difference between good and evil;
զինչ — գործեցից, what shall I do well ? հատուցեր ինձ —ս, you have done me good;
ընկալար անդէն զ—ս քո, you have received good in your life;
յորժամ — լինիցի քեզ, when will you be happy;
բարեօք, cf. Բարւոք;
բարով իմն, cf. Սիրելապէս, cf. Մարդասիրապէս;
thou, thee, you;
this, that, it;
these;
սուրբդ սրբոց, you who are the holy of holy ones;
կորուսեր զհոգիդ եւ զինչսդ, you have lost your soul and your property.
caprice, whim, freak, humour, fantasy;
ի կամս անձին զինչպիտութեան բերիլ, to follow one's own caprice or fancy;
թողուլ զոք ի կամս անձին զինչպիտութեան, to leave one to his ways or caprices.
to humiliate, to abase, to lower one's self to;
թափել զինքն ի գրաստէն, to dismount, to leap from horseback;
թափել զինչս, to spend, to dissipate, to waste, to squander;
թափել զոյժ եւ զզօրութիւն, to make great efforts, to employ all one's energy, to do any thing in the world;
to strive with all one's heart, to sharpen one's tools, to prepare one's self;
թափել ի լծոյ, to throw off the yoke;
թափել զոք ի կենաց, to deprive of life, to massacre;
թափել ի միմեանց (զարս ի կռուի), to separate the combatants;
թափել զբանն յումեքէ, to interrupt a discourse;
թափեաց նաւն զբեռն, the ship is unloaded.
to spend, to expend;
to eat, to use, to consume, to waste, to reduce to nothing, to exhaust;
to absorb;
to devour;
to corrode;
*to sell;
— զժամանակն, to waste, to throw away one's time;
— զինչս, to dissipate one's fortune;
զվաստակս —, to lose one's labor, to have one's labor for one's pains;
ի զուր զբանսն —, to speak to no purpose, to talk to the winds;
հրոյ —, ի հուր —, to consume by fire;
— առաւել քան զսովորականն, to exceed the ordinary expenditure.
agreeable, pleasant, pleasing, complaisant, grateful, acceptable;
— լինել, to please, to humour, to agree, to have pleasure;
զի՞նչ — է ձեզ, what do you think of it ?
որպէս — թուեսցի քեզ, as you please or choose, as you like;
—աչաց հայելոյ, comely to the eye;
— եղեւ նա աչաց իմոց, he or she pleased me;
—թուեցաւ նմա, it pleased him, he thought fit or proper, he approved of it;
—եւս էր նմա, he preferred;
արա նմա զինչ — է առաջի աչաց քոց, do with him as you will.
— տեղիք, the common places, general topics;
—աց կեանք, common life;
թշնամի —աց, the common enemy;
միտք, կարծիք, —աց, common sense;
—աց հաւանութեամբ, with one accord;
օգուտ —աց, the public interests;
իրք —աց, public affairs;
ծախիւք —աց, at the public expense;
—աց վարել կեանս, to live in common;
—աց ունէին զինչս, they had every thing in common.
Voir tout
Other definitions containing this entry
Ես ձեզ փութացայց ի բաց ցուցանել, թէ զինչ երբեք զիցէ այս ինչ՜ Պղատ. սոկր. իմա՛ յայտնի ցուցանել, կամ ապացւցանել։
Ի ներում զինչ էն ստորոգեալ. ի ներում որպիսի ինչ. այսինքն յորում, յում. (Պորփ.։)
Ներում զինչ. ն՝երում որպիսի ինչ. (Պորփ.։)
Սեռ է, որ ըստ յոլովից տարբերեցելոց տեսակաւ՝ ի ն՝երում զի՛նչ էն ստորոգեալ։ Յասելն՝ ի ն՝երում զինչ էին, որոշէ ի տարբերութենէ (որ է ի ն՝երում որպիսի ինչ), ի յատկէ եւ ի պատահմանէ (որ են ն՝երում որպիսի)։ Այս սեռ ի ն՝երում զինչ էումն ստորոգի. իսկ պղատոնականքն սեռք ի ն՝եր որպիսի ինչ էումն ստորոգին. եւ ն՝եր որպիսի ինչ էն ընդ որակութեամբ է. (Անյաղթ պորփ.։)
չիցէ. ինձ իշխանութիւն յիմսս առնել զինչ եւ կամիմ։ Ճանաչեմ զիմսն, եւ ճանաչիմ յիմոցն. եւ այլն։
Ո՜վ, կամաւ զանկապելին՝ կապեալ ըզձեռս արձակողին։ Ո՞վ, զինչ զօրութիւն է, որ լուսաւորեաց զքեզ աւազակդ։ Ո՞վ, որպիսի ահ եւ դողումն եկեսցէ. (Շար.։ Կոչ. ՟Ժ՟Գ։ Վրք. հց. ՟Բ։)
ՈՐ, որո՛յ, եւ այլն - Ո՞Ր կամ Ո՛Ր. τίς; qui, quae? τί; quid? Հարցական անուն կամ անորիշ հարցական, իբր Ո՞ր այն ոք կամ ինչ. որպիսի՛, զինչպիսի. ո՞րը. հանկը. եւ ի՞նչ.
Ո՛Ր ԵՒ. Ո՛Ր ԵՒ ԻՑԷ. ՈՐ ԻՆՉ, ՈՐ ԶԻՆՉ ԵՒ, եւ այլն. ὄσος, -η, -ον, -α quantus, -a, -um;
quisquis, quidquid τυχών quilibet. Ո՛ ոք եւ իցէ. զի՛նչ եւ իցէ. ո՛վ որ ըլլայ, ի՛նչ որ.
Արարին ընդ նա՝ զոր ինչ կամեցան։ Ուսուցէ՛ք նոցա պահել զամենայն, որ ինչ պատուիրեցի ձեզ։ Պատմեա՛ նոցա, որ ինչ միանգամ տէր արար քեզ։ Զոր ինչ խնդրիցէք յանուն իմ, արարից զայն։ Զոր ինչ ծախեսցես ի դա, հատուցից քեզ։ Որ զի՛նչ ասիցէ ձեզ, արասջիք։ Պատմեաց համան՝ որ զինչ անց ընդ նա։ Վասն ամենայնի որ ինչ կամէր, եւ որ զինչ խորհեցաւ.եւ այլն։
ՈՐ ԶԻ, ՈՐ ԶԻՆՉ. եւ այլն. cf. ՈՐ 3։
Զինչ է կրկին այրն. երկու են գերեզմանք՝ այրք ընդ լերամբն, մին արտաքոյ, եւ միւսն ի ներքս. կամ երկու բակք, մի՝ որ փակիցէն, եւ միւսն՝ որ փակեալն լինի։ Որք ի ներքս մտանեն ի մեհենիցն բակս, լոգանօք եւ շրջացանութեամբք մաքրին։ Որք զքաղաքս կազմեն, ոչ երիս կամ չորս կազմել տունս համարին, այլ բազում թուով ըստ մեծութեանն բակին՝ բազմութիւն տանց աճեցուցանելով. (Փիլ. լին. եւ Փիլ. նխ. ՟բ.։)
Զինչ տայցեմք ընդ գանին նորա. (՟Ա. Թագ. ՟Զ. 4։)
Թէ ոք զումեք գողացեալ լինի զինչս, կամ խլեալ, կամ ի գինս վաճառոյ խաբեալ, ի տէրն դարձուսցէ. (Ոսկիփոր.։)
κλέπτης, φῶρ fur Որ գաղտ բառնայ զինչս այլոյ ընդդէմ կամաց տեառնն.
Տայ նմա խօսել զինչ ինքն կամեսցի, եւ լինել ի թերէ Իսրայէլի. (Կիւրղ. թուոց.։)
Նպաստ լինիցի՝ երկուս ինչս ճանաչել. (Եւս. քր. Ա։) Տե՛ս եւ ԶԻՆՉ, ուղղ. եւ Հյց։
Զստացուածս եւ զինչ վաճառէին։ Զամենայն զինչս իւրեանց զոր ստացան։ Ինչք նոցա ի միասին բնակելոյ։ Ստացուածք ընչից նորա։ կողոպտեսցէ զինչ քո. ընչիւք բազմօխ երթիցեն ի տունս իւրեանց։ Վաճառեա՛ զինչս քո, եւ տուր աղքատաց։ Ոչ ոք ի նոցանէ ասէր զընչից իւրոց, թէ իւր իցէ։ մեծութիւն ըիչից։ զինչս եւ զփառս տաց քեզ. եւ այլն։
ԻՍԿ 2 (ի իւ, ից, կամ ոյ.) գ. ԻՍԿ որ եւ ԻՍԿՈՒԹԻՒՆ. (լծ. յն. ուսիա. լտ. էսսէնցիա. ) Բուն էութիւն. գոյութիւն. զինչութիւն. զաթ.
Զուր տարապարտուց եւ խօլ առատութեամբ զինչսն կորուսանեն։ Զի՞նչ կամկցիս առնել նոցա այնչափ ծախ խօլ առատութեանն. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։)
Կարմիր մեղուք ի ներս աղուոր (հատք նռան), եղբայր դու կե՛ր զինչ մեղրի ծոր. (Շ. առակք.։)
Ի ճաշ թագաւորի երթալով՝ ո՛չ է պարտ հոգալ, թէ զինչ ուտիցէ. (Մեկն. ղկ.։)
Զինչ է մարմին. գործի հոգւոյ առ ի կենցաղս հաղորդութեան, որով ոսկերքդ այսր անդր սոթք (լս. մազդ) եղեալ՝ պատկանեալ ջղակապ յօդիւք ... զի պատշաճ լիցի ի գործաւարութեան. (Անյաղթ հց. իմ.։)
Ոչ առ այլովք վատթարօքն վեհ երեւի։ Զինչ եւ ասասցես յերկրաւորացս՝ կա՛մ ի վեհից, եւ կա՛մ ի վատթարաց։ Առաւել վեհ գտանէր զօրէնս րիստոնէից քան զամենեցուն. (Եղիշ. ՟Բ. ՟Գ. ՟Ը։)
Ոչ զերիւար՝ բայց ի սանձանց, եւ ոչ զինչս եւ զմեծութիւն առանց խելաց կարօղ ոք է արգելուլ. (Ոսկիփոր.։)
Զինչ կոչեցից զքեզ. (երբեմն գառն, եւ երբեմն գայլ. Մանդ. ՟Ա։)
Որ մատակարարիցէ զինչսն ըստ հրամանի գնացելոյն. (Շ. ընդհանր.։)
Այսոքիկ եւ ի վերայ ժլատիցն, եւ յափըշտակողացն զինչս. (Նիւս. բն.։)
Ինքն գիտէր զինչ առնելոց էր։ Ինքն գիտէր զինչ առնելոց էր։ Ինքն իսկ խոսեսցի վասն իւր։ Առնու ընդ իւր եօթն այլ այսս արագոյն քան զինքն։ ինքեանք սոքա ասասցեն։ Ինքեանք ընտրեցին զճանապարհս իւրեանց.եւ այլն։
ԼԾԵԼ. որպէս Կապակցել, զուգել, յարել ընդ միմեանս զինչ եւ է իրս.
Սահմանեսցու՛ք, թէ զինչ իցէ երբէք խրատ ... եւ գլուխ իսկ խրատու ասեմք զուղիղ սնունդն. (Պղատ. օրին. ՟Ա։)
Ըստ սողոմոնեան տզրկին առ սկսաւ՝ զարիւնս նոցա ծծէին։ Զի թերեւս առցեն տիչ ի նմանէն ըստ բարուց տզրկի առ ի ծծել զարիւն նորա (կեղեքելով զինչս). (Յհ. կթ.։)
ամենայն ծուփք մեծութեան պատեն զնա, եթէ որով հնարիւք զինչսն աճեցուցանել մրթասցէ. (Մանդ. ՟Դ։)
Յիւր դրեաց զինչպէտս ըստ կամի։ Ըստ կամի պարգեւեն եւ նոցա։ Զիւր ընթացիցն տենչանս կատարեսցէ ըստ կամի։ Ըստ կամի աղտեղեալ զկրակն. (Փարպ.։)
Այլ ամանք զինչ եւ իցեն, եւ ի կործ լինիցին. (Կանոն.։)
Որո՛վ հնարիւք զինչսն աճեցուցանել մարթասցէ. (Մանդ. ՟Դ։)
Երկու ծիծռան գլուխ, մէկն որձ, եւ մեկն մարի։ Ի մէջ մեղուաց զինչ մարին կու գործէ, զայն որձն ուտէ. (Վստկ. ՟Մ՟Յ՟Ա։)
Զինչսն (զբաժինս աղքատաց) անխղճաբար կորզես, եւ ոչ կասկածես՝ թէ հաւասար է այս մուրոյ. (Կանոն.։)
Զայն՝ զոր (որ) ասէր ցիս, եթէ վաճառեցէ՛ք զինչս ձեր, նոյն զինքն ես վաճառեցի. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Գ։)
Ու՞ր իցէ փոքրիկ աւետարանն այն. ասէ ծերն. զայն՝ որ միշտ ասէր, վաճառեցէք զինչս ձեր, եւ տուք ողորմութիւն աղքատաց, նոյն զինքն ես վաճառեցի, եւ ետու. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)
μοιχεύω, μοιχάομαι adulteror ὀ μοιχεύων , μοιχός, ἠ μοιχευομένη, μοιχαλίς adulter, -rus, -ra. Որպէս շուն անխտիր իլ խառնակիլ, պղծել եւ պղծիլ կանամբի առն կամ արամբիլ կնոզջ ընդ օտարի։ Նմանութեամբ՝ Թողուլ զաստուած, եւ պաշտել զկուռս, զախտս, զաշխարհ, զինչս.
Զինչխորհիս, եղբայր, պարզ ասա՛ մեղ ... լեզու զոր ոչ գիտէր՝ խօսեցաւ պարզ։ Զպարզ ասացեալս ոչ իմանային. (Վրք. հց. ՟Դ. ՟Ժ՟Բ։ Բրսղ. մրկ.։)
Զինչ ողբալի քան զայս, եւ սուգ. իմա, սգալի, արժանի սգոյ։
Եթէ մինն շինեսցէ, եւ միւսն քակեսցէ, զինչ լինիցի. բայց միայն աշխատութիւն սուտ. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Ա. ձ.) (տպ. զուր)։
Ցրելոյ զծածկեալ խաւարն։ Ցրել զինչս։ Ոչ ոք կարէ արգելուլ (զհողմ), այլ բազում իշխանութեամբ ցրի. (Ոսկ. յհ.։)
Առլցեալ որ զինչ եւ է բարով (այսինքն բարւով, բարեօք). (Փարպ.)
Անժամ ծախելով զինչսն՝ ի ժամու ոչ ունին տալ։ Անժամ եկի. (Մխ. առակ.։)
Բիւր ոտիքս ծախեաց փիլիսոփոսն երկայնաբանութեամբ, զի կարտսցէ ցուցանել թէ զինչ իցէ արժանն։ Զարժանն եւ զիրաւն եւ զօգուտն եւ զդէպն ամենայն առաքինութեանց՝ սակաւ եւ յայտնի բանւք ուսոյց մեզ Քրիստոս. (Ոսկ. մ. ՟Ա 1։)
Զինչ եւ անուանեաց Ադամ, այն անուն է նորա. քանզի յարմար բախեցաւ (անունն ընդ բնութեան). (Երզն. մտթ.։)
Զինչ է մարդ, գազաղ եւ փոշի։ Զայս՝ զոր տեսանէք՝ զդազախս. (Մաշկ.։)
ԶԻԱ՛ՐԴ. գ. Զինչպիսութիւն. հանգամանք.
Զինչ է՝ որ զօդէ մարդ ի սրտէ անտի իւրմէ յետ ընդունելոյ պատուիրանին, այն դառնութիւն է եւ ստութիւն։ Զօդեաց յօդեաց զպատճառ պատանեկին. (Եփր. թագ.։)
Շնչեցին ընդ երեսս նորա չորք հողմք երկնից, եւ թաղեցին զնա ցօղով։ Արարիչն գիտէ՝ զինչ թաղեալ կայ յաշխարհի։ Ի լռութիւն նորա թաղեալ է զօրութիւն նորա. (Եփր. թագ. եւ Եփր. ծն.։)
Լինին ասել։ Լինին նախատել զիս, եւ ասել։ Լինին այնուհետեւ բազում չար գործել։ Եթէ էր նա իջեալ վաղվաղակի, լինէին նոքա ասել, եթէ զինչ է եւ այլն. (Եփր. ել.։)
Զինչ արդեօք ասիցէ ծով. աստ զդէմսն ստեղծանեմք խօսել. քանզի ծով ոչ բնաւորեցաւ խօսել. (Պիտ. եւ այլն։)
Կամքն աստուծոյ բարին եւ հաճոյն եւ կատարեալն։ Հաճոյ էր աստուծոյ եւ մարդկան։ Հաճոյ եղեւ ենոք աստուծոյ։ Հաճոյ աչաց հայելոյ։ Զբարին եւ զհաճոյսն առաջի տեառն աստուծոյ քոյ։ Զհաճոյս առաջի նորա արասցես։ Այր իւրաքանչիւր զհաճոյս աչաց իւրոց առնէր։ Առնեմք իւրաքանչիւր զհաճոյն առաջի իւր։ Եղիցին քեզ հաճոյ բանք բերանոյ իմոյ։ Հաճո՛յ լեր առաջի իմ։ Հաճոյ թուեցաւ բանն առաջի յաչս նորա, կամ ի միտս բազմաց։ Հաճոյ թուեցաւ արքայի իրքն։ Հաճոյ եղեւ նմա աղջիկն, եւ եգիտ նա շնորհս առաջի նորա։ Արարէ՛ք զնոսա, զինչ հաճոյ է առաջի ձեր։ Ժառանգութիւն իմ հաճոյ եղեւ ինձ.եւ այլն։
Որ ոչ զինչ ուրուք ձրձեաց առ ի լրումն կարօտութեան. (Պիտ.։)
Ի ծառայից տեառն իմոյ ի յետնոց։ Որսասցեն յետինք զինչս նոցա։ Արդ ծիծաղին զինեւ յետինք։ Յետինք ոչխարաց.եւ այլն։
ἁφαιρέω aufero, intercipio, demo, detraho. որ է ՇՈՊՇՈՊԵԼ. Յափ արկանել. յափշտակել (զուտելիս եւ զզգենլիս, զինչս), կորզել. ձրձել. ի բաց հանել. շորթել. կապտել. եւ Ճողոպրել. փրծուցանել. ափ ձգել, փրցընել, փաշել առնել տանիլ.
Շուարեցաւ ի միտս, ոչ գիտելով՝ թէ զինչ արասցէ. (Հ. սեպտ. ՟Ի՟Գ.։)
Զինչ ունիք առ այս՝ զրպարտութիւն բաջաղել. (Լմբ. համբ.։)
Պնդեալ է երթալ նա ընդ նմա։ Պնդեցան կամօք իւրեանց, եւ ոչ կամեցան դառնալ։ Պնդէին եւ ասէին, թէ խռովէ զժողովուրդս։ Ասեն ցնա, մոլիս. եւ նա եւս պնդէր, թէ այդպէս է։ ինքեան ոչ իմանան զինչ խօսին, եւ ոչ վասն որոց պնդեալն են. (Հռութ. ՟Ա. 18։ Երեմ. ՟Ը. 5։ Ղկ. ՟Ի՟Գ. 5։ Գործ. ՟Ժ՟Բ. 15։ ՟Ա. Տիմ. ՟Ա. 7։)
Ձարէ կամ երկաթէ ջովլի շինես. եւ զջովլին մինչեւ ի կարասի ատակն ածես. եւ զինչ ագռ լինի ի մուստառն խառնեալ՝ զամենն սրբես, եւ ի դուրս ձգես. (Վստկ.։)
Զի՞նչ ասես գոլ զսուրբն, եւ զինչ զանսուրբն։ Այն ինչ՝ որ աստուածոցն սիրելի է, իցէ սուրբ, եւ ոչ սիրելին անսուրբ։ Վասն զի սուրբ է, ուրեմն սիրի. այլ ոչ վասն զի սիրի, վասն այնորիկ սուրբ է. (Պղատ.)
Սեռ. ո՛րգոն. կենդանին. եւ տեսակ, հի՛կէն, մարդ. եւ տարբերութիւն. ո՛րպակ, բանական։ Սպիտակն՝ գունոյ տեսակ, եւ եռանգիւնին՝ ձեւոյ տեսակ։ Տեսակ է դասեալ ընդ սեռիւ. տեսակ է, որում սեռն ստորոգի։ Տեսակ է զյոլովիցն եւ զտարբերացն թուով՝ ի ներում զինչ էն ստորոգեալ. (Պորփ.։)
θησαυρίζω Thesaurizo, thesaurum congero Ամբարել զգանձս. մթերել, ժողովել, պահել զինչս, եւ նմանութեամբ զամենայն ինչ՝ բարի կամ չար. գանծել. դիզել. խազնէ՝ մալ եըզմագ, սագմալագ.
Գերփեն առնուն զշէնս եւ զաւանս։ Գերփեալ զինչս, եւ գերեալ զկանաայս եւ զտղայս. (Արծր. ՟Ա. 14։ ՟Գ. 10։)
Յիրար խառնի, եւ լինի թանձր զինչ դոնդող. (Երզն. խրատ.։)
իմա՛ց դու, զինչ խօսիմս ընդ քեզ առակօք օրինակօք. (Եփր. ՟բ. տիմ.։)
Զինչ օգուտ իցէ ի սերմանեացն, որ ի բոյսն բարւոք իցեն, եւ ետոյ խամրին. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 8։)
Խնդրեսցէ կին ի դրացւոյ եւ յերգակցէ իւրմէ անօթս ոսկւոյ եւ անօթս արծաթոյ։ Խնդրեցինյեգիպտացւոցն անօթս, եւ հանդերձս։ Զի՞նչ խնդրէ ի քէն տէր աստուած քո, այլ երկնչել, եւ սիրել։ Ըստ ամենայնի՝ զոր խնդրեցեր ի տեառնէ աստուծոյ քումմէ։ Խնդրեա յինէն, եւ տաց քեզ։ Որում խնդրէ ի քան, տու՛ր։ Մարդ, ցոր խնդրիցէ որդի իւր հաց։ Ոչ գիտէք զինչ խնդրէք։ Խնդրեսցեն զբարաբբայն, եւ զյիսուս կորուսցեն։ Մատուցեալ առ պիղատոս՝ խնդրեաց զմարմինն յիսուսի։ Զի՞արդ յինէն ըմպել խնդրես ի կնոջէ սամարացւոյ։ Դու արդեօք խնդրէիր ի նմանէ, եւ տայրքեզ ջուր կենդանի։ Խնդրեաց լոյս, եւ դիմաց ի ներքս։ Խնդրեսցէ հաւատովք եւ այլն։
Զինչսն ագահութեամբ ծրարէ. (Լմբ. ժղ.։)
զինչ հարկ իցէ զայնպիսի իրս մանր կրկտել. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Մարտեաւ յայտնի ընդ անմեղս, եւ ի ծածուկ ընդ խորհրդականս։ Որ յայտնի ուրացեալ են զճշմարիտն Աստուած, ոչ գիտեն զի՛նչ գործեն եւ կամ զինչ խօսին. (Եղիշ. ՟Դ. ՟Ը։)
Յուզեաց, եւ եգիտ զսկիհն յամանի Բենիամենի։ Յուզեաց լաբան զամենայն տունն, եւ ոչ եգիտ զկուռսն։ Յուզեցեր զամենայն զինչս իմ։ Ո՞ արար զիրս զայս. եւ յուզէին եւ քննէին. եւ այլն։
Նախկին (կամ առաջին) գոյացութեան զինչ ինչ լիցի ներհական։ Նախկին է ամանակին եւ վերջին։ Մինն նախկին է ի թուել՝ երկուց (այսինքն քան զերկու)։ Զգալին՝ նախկին քան զգայութիւն։ Յաղագս նախկընի։ Նախկնին յեղանակք այս են. (Արիստ. ստորոգ.։)
Ներում զինչ. ն՝երում որպիսի ինչ. (Պորփ.։)
Սեռ է, որ ըստ յոլովից տարբերեցելոց տեսակաւ՝ ի ն՝երում զի՛նչ էն ստորոգեալ։ Յասելն՝ ի ն՝երում զինչ էին, որոշէ ի տարբերութենէ (որ է ի ն՝երում որպիսի ինչ), ի յատկէ եւ ի պատահմանէ (որ են ն՝երում որպիսի)։ Այս սեռ ի ն՝երում զինչ էումն ստորոգի. իսկ պղատոնականքն սեռք ի ն՝եր որպիսի ինչ էումն ստորոգին. եւ ն՝եր որպիսի ինչ էն ընդ որակութեամբ է. (Անյաղթ պորփ.։)
Ի կիր արկ յիս զամենայն մեքենայս՝ զինչ եւ առ միտս քո նկատեսցի. (Ճ. ՟Ա.։)
ՆՈՂԿԱՄ ՆՈՂԿՆՈՒՄ ՆՈՂԿՏԱՄ. (լծ. յն. նաւսիա՛օ, լտ. նաւսէ՛օ ). ναυτιάω nauseo. Խառնիլ սրտի որպէս ի նաւու. շարժիլ ի փոխումն յերեսաց զինչ եւ է իրաց. յետս կալ, խորշիլ, գարշիլ. պժդալ. տաղտկալ. զզուիլ. քստմնել. յափրանալ. ձանձրանալ. պղերգանալ.
Շուարեցաւ ի միտս, ոչ գիտելով՝ թէ զինչ արասցէ. (Հ. սեպտ. ՟Ի՟Գ.։)
Զինչ պղծութիւն լինի ջրոյն ի յուրկէն յայնմանէ, որ լնու զայն։ Գտեալ ի ճանապարհին ուրուկ մի ընկեցիկ։ Ասէ ուրուկն, արա՛ սէր, եւ բա՛րձ զիս. (Վրք. հց. ՟Ժ. ՟Ժ՟Դ։)
Թողցես զամենայն պարտս՝ զոր պարտիցի քեզ ընկեր քո։ Եթէ պարտելով պարտիցի ընկեր քո զինչ եւ իցէ։ Որ պարտիցի ոք ինչ յարքունիս, թողեալ լիցի նմա։ Վասն արծաթոյն՝ որ պարտէր յովնաթան յարքունիս։ Եւ զպսակն՝ որ պարտիք, եւ ինչ այլ ինչ՝ որ մաքս ելանէ յերուսաղէմէ, այլ մի՛ ելցէ. (Օր. ՟Ծ՟Ե. 2։ ՟Ի՟Դ. 10։ ՟Ա. Մակ. ՟Ծ. 43։ ՟Ծ՟Գ. 15. 39։)
Իբրեւ տղայոց ի քրիստոս կաթն ջամբեցի ձեզ, եւ ոչ կերակուր։ Մանր մանր կոտորեալ զայս՝ թռչնոց երկնից գէշագէշ ջամբեցից։ Ջամբել միս, կամ հաց, զիւղ եւ մեղր, կերակուր. խոտ որպէս արջառոյ, զինչս՝ աղքատաց. ժառանգութիւն. լեղի, մոխիր, վտանգ, ցաւս, մատեան, եւ այլն։
Սթափեա (կամ թափեա) զինչն քո ի գանձանակն քրիստոսի. (Վրք. ոսկ.։)
Վատնեաց զինչս իւր, զի կեայր անառակութեամբ։ Որպէս թէ վատնիցէ զինչս նորա. (Ղկ. ՟Ժ՟Ե. 13։ ՟Ժ՟Զ. 1։)
ըստ յն. ոճոյ. ἅσωτος, Անառակ. կորստական. որ չկարէ կամ չէ արժանի ապրիլ, կամ չպահէ զինչս. վատնիչ. շռայլ. զեղխ.
Ոչ պարտ է սուտ եւ անօգուտ ցրուել զինչս։ Մինչեւ ցե՞րբ շրջիմք անօգուտս վասն քո. (Վրք. հց. ՟Բ. եւ ՟Ժ՟Դ։)
Որք զայլոցն ապշոպեալ յափշտակեն զինչս. (Պիտ.։ Մարթ է իմանալ՝ եւ Աղմուկ յարուցանելով կորզել։)
Իւրաքանչիւր զինչ եւ ի միտս արկանէր՝ զայս յաւելոյր. (Կանոն.։)
Կա՛մ զմարմինն վնասէ, կամ զարտաքոյսն՝ զինչսն յափշտակելով։ զարտաքոյսն, այսինքն զստացուածս։ Տիրեն ի վերայ մարմնականացն եւ արտաքոյց։ Իմաստասիրութիւն զբնութիւն էիցն գիտէ. իսկ զարտաքոյս բնութեանց եւ զհետեւողս էր գիտել արհեստից. (Սահմ. ԺԱ։)
Զինչպէտ բանսարկութիւնս առնէին։ Գրեաց զինչպէտս ըստ կամի. (Փարպ.։)
Պատուեա՛ զէութիւն եւ զինչս վասն երկուց իրաց. (Ոսկիփոր.։)
ԸՆՉԱՍԷՐ ԼԻՆԵԼ. ԸՆՉԱՍԻՐԵԼ. չ. φιλοχρημονέω pecuniae avidus sum Սիրել զինչս.
Որպէս զխելայեղ ոչ գիտէ զինչ խօսի. (Գր. հր.։)
Զինչսն մեր հոգամք, թէպէտ եւ հայրենիք իցեն։ (Ոսկ.յհ. ՟Բ. 33։)
Նոքա զինչսն՝ զոր ի հայրենեացն անտի ունէին։ ցրուէին. (Մանդ. ՟Ժ՟Ը։)
Հեշտեաւ կարէ ոք արհամարհել զինչս. (Բրսղ. մրկ.։)
Այժմ ճապաղեա՛ զինչսդ, ա՛ռ միջնորդ մխիթարութեան քեզ զտնանկս. (Ոսկ. ի ՟ժ. կուս.։)
Ծրարեն (զինչս), եւ մատանեն, եւ բազում անգամ յերկիր թաղեն. (Սարգ. յկ. ՟Ժ։)
Արդ ե՛կ արա՛ ցիս, ո՛ մաքառողդ իսրայէլի։ Ե՛կ ցո՛յց դու զինչ ասես, իմաստուն մաքառող ժողովրդեանն. (Մծբ. ՟Ժ՟Է։)
ՆՈՂԿԱՄ ՆՈՂԿՆՈՒՄ ՆՈՂԿՏԱՄ. (լծ. յն. նաւսիա՛օ, լտ. նաւսէ՛օ ). ναυτιάω nauseo. Խառնիլ սրտի որպէս ի նաւու. շարժիլ ի փոխումն յերեսաց զինչ եւ է իրաց. յետս կալ, խորշիլ, գարշիլ. պժդալ. տաղտկալ. զզուիլ. քստմնել. յափրանալ. ձանձրանալ. պղերգանալ.
Զինչ լուսաւորագոյն քան զարեգական, սակայն եւ նա նուազի. (Սիր. ՟Ժ՟Է. 30։)
Զինչ արարից քեզ շատակեր եւ որկրագահ աբեղայ. (Հ. մարտ. ՟Դ.։)
Շուարեցաւ ի միտս, ոչ գիտելով՝ թէ զինչ արասցէ. (Հ. սեպտ. ՟Ի՟Գ.։)
Ետ զինչսն ի Յուլիանոս ի պահուստ. (Վանակ. հց.։)
ՊԱՏՈՒԷՐ ՏԱԼ, ԴՆԵԼ. ἑντέλλω, διαστέμμω, ἑπιτάσσω, παραγγέλλω mando, jubeo, jusum do, praecipio, ordino, denuncio. Հրաման տալ ահարոնի։ Պատուէր ետ բարակ զաբուղոնի եւ նեփթաղիմի։ Պատուէ՛ր տուք յինէն այրարատեան թագաւորութեացն եւ աքսանազեան գնդին։ Պատուէր ետ գրել զհրամանն։ Պատուէր տայ նոցա յոյժ, զի մի՛ ոք գիտասցէ զայն։ Եւ դռնապանին պատուէր տայցէ, զի արթուն լինիցի։ Պատուէր տուեալ էր քահանայապետիցն եւ փարիսեցւոց, զի կալցին զնա։ Նա ետ ինձ պատուէր՝ զինչ ասացից եւ զի՞նչ խօսեցայց։ Պատուէր տայր նոցա՝ յերուսաղէմէ մի՛ մեկնել.
(ի բայէս Պնդանալ, որպէս խստանալ). Այն՝ որ պինդ ունի զձեռն կամ զինչս. կծծի. ճղճիմ.
Այնպիսի ինչ պատահիցէ ագահաց, որպէս թէ ոք փաշաման յանօգուտ զինչսն ծախելոյ կրիցէ։ Ի բազմաց իսկ (նեղելոց յարբեցութեան) լսեմ, յորժամ այնպիսի ինչ փաշաման կրեն, թէ բնաւ մի՛ գտցի գինի. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 20։ ՟Գ. 4։)
Զինչս իւր հայրենին՝ ետ յաղքատանին. (Գանձրն.։)
Ցրել զինչս իւր առատաբար։ Արկցո՛ւք առատաբար զսերմանիս. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 18. 24։)
Զինչ եւ խնդրեսցես՝ տաց քեզ եւ ոչ արգելից. (Բուզ. ՟Ե 7։)
Ղամբարափայլ ծագեա՛ յաւէտ, զինչ զարեգակն բազմագէտ. (Երզն. այբուբ.։)
Դատող իշխանութիւնն զպարտապանին զինչսն՝ յաղթողին բացատրիցէ։ Յաղթողին բացատրիցէ զինչսն պարտապանին. (Պղատ. օրին. ՟ԺԲ։)
φύσις (լծ. հյ. բոյս). natura (իբրու ծնունդ). Նախկին բունն եւ արմատն էակի, կամ բուն իսկն էակի. էութիւն. գոյացութիւն. իսկութիւն. զինչ էն.
Ած զնա ի պանդոկի մի, եւ դարմանեաց զնա։ Դարմանել քաղցրութեամբ, կամ խնամութեամբ, ողորմութեամբ։ Դարմանել զտուն, կամ զինչս եւ զընտիրս, զդաշտ, զերկիր, զանձն, զոտս.եւ այլն։
Դժուարին է՝ որ զինչսդ ունին, մտանել յարքայութիւն աստուծոյ. (Մրկ. ՟Ժ. 23։)
ԴԻՒՐԱԾԱԽ. εὑδάπανος suntuosus, largus Դիւրաւ ծախօղ զինչս. առատաձեռն, մեծածախ.
Չէ հնար ասել զնոցանէ, թէ զինչեղէ՛ն իցեն. քանզի եւ ո՛չ զմեր ոգիսն գիտեմք, թէ զինչեղէ՛ն իցեն. (Ճ. ՟Է.։)
Զինչպիսի հնարիւք զելս իրացն գտանել կարասցեն։ Զինչպիսի հնարիւք ցուցանիցէ Աստուած. (Փարպ.։)
Որպիսի՞ ինչ չար, կամ զինչպիսի՞ ինչ վնաս առ յինէն քեզ բերաւ արդեամբք. (Յհ. կթ.։)
Ոսկի արծաթ նորա ժանգոտին, եւ արդիւնք նորա ոջլակեր լինին. եւ միտք այնպիսւոյն եւս չար քան զինչսն մաշին ժանգոտին եւ փտին. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 22։)
κληρονομέω, κατακληρονομέω haereditatem adeo, possideo Ստանալ զինչ որպէս ժառանգ հարազատ. մտանել ի ժառանգութիւն հայրենի. եւ լայնաբար, ի ձեռս բերել եւ վայելել զիմն հաստատութեամբ որպէս ժառանգութիւն յաւէժ.
Իմաստութիւն առն լուսաւոր առնէ զերեսս իւր. Լուսաւոր առն է զամենայն մարդ՝ որ գալոց է յաշխարհ։ Լուսաւոր զաչս սրտից։ Լուսաւոր առնէ զտղայս։ Լուսաւոր առնել զամենեսին, թէ զինչ տնտեսութիւն խորհրդոյն։ Որ լուսաւոր առնիցէ զգաղտնիս խաւարի։ Լուսաւոր արար զկեանս եւ զանեղծութիւն ՛ն ձեռն աւտարանին. եւ այլն։
Զի արդ երկինք հաստեցան, կամ յորմէ՞ հիւթոյ, եւ կամ զինչ նորին խառնումն. (Աթ. ԺԲ։)
Կողոպտել զվիրաւորս, կամ զազգս, զեգիպտացիս, զամպարիշտս, կամ զսեղանս, զեկեղեցիս, կամ զաւար, զինչս, զկապուտ.եւ այլն։
Ի հեշտասիրաց րախաբ, եւ կինն պոռնիկ։ Հեշտ եւ դիւրին է հեշտասիրացն զախտսն արհամարհել՝ քան ընչասիրաց զինչսն. (Բրսղ. մրկ.։)
Զինչս նորա ի բաց ճողոպրել։ Ճողոպրել զճաշակս ի ծամելեաց առիւծուն. (Ճ. ՟Բ.։ Մագ. լ։)
Ձէթ կամ ջուր կամ գինի, եւ կամ զինչ եւ իցէ ի նիւթաւոր իրաց. (Վրք. հց. ՟Բ։)
ՆՈՂԿԱՄ ՆՈՂԿՆՈՒՄ ՆՈՂԿՏԱՄ. (լծ. յն. նաւսիա՛օ, լտ. նաւսէ՛օ ). ναυτιάω nauseo. ) Խառնիլ սրտի որպէս ի նաւու. շարժիլ ի փոխումն յերեսաց զինչ եւ է իրաց. յետս կալ, խորշիլ, գարշիլ. պժդալ. տաղտկալ. զզուիլ. քստմնել. յափրանալ. ձանձրանալ. պղերգանալ.
Ծովային եպենէսն, որ ի հուր շրջի. Բայց այլ կայ փոքր՝ զինչ կանաչ մողեզ, ջրակարիճ ասեն. ողջն ի վեր լուղայ ի վերայ ջրոց. (Վանակ. հց.։)
Եկեսցուք եւ սահմանեսցուք զիմաստասիրութիւն։ Եւ սահմանել անհնար է, եթէ ոչ նախ առաջին ուսանիմք, եթէ զինչ է սահման, զի՞նչ է յոռութիւն, եւ զի՞նչ առողջութիւն սահմանի։ Անունն սահմանէ զբնութիւն ենթակայիրի. (Սահմ. ՟Բ. եւ այլն։)
Զինչ են սկզբմունք ծննդեանն, հոգին սուրբ, եւ զօրութիւն բարձրելոյն հովանաւորելով. (Բրս. ծն.։)
Վայրապարք անժամ ծախեալ զինչս՝ ի ժամու ոչ ունին տալ. (Մխ. առակ. ՟Ժ՟Է։)
Տու՛ր զինչս աղքատաց, ու ա՛ռ ըզխաչ ճըգանց, եւ լե՛ր վերագնաց. (Գանձ.։)
Զազնուականի ուրուք զորդի յաղակատանս հասեալ տեսանիցէ ոք, եւ ասիցէ, թէ կորուսանելոց է զինչս հայրենիս. (Եզնիկ.։)
Զինչսն անխղճաբար կորզես. (Կանոն.։)
Դնէ զինչսն ընդ այլ ստացուածսն, եւ լինի բաժանակից եղբարցն. (Մխ. դտ.։)
Զինչս աշխարհիս՝ յորժամ արհամարհեմք զնոսա, դիւրագոյն գտանեմք. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։)
Որք իւրեանց ընչիւք զորդիսն իւրեանց զինուորեն .. . Դնէ զինչսն՝ որովք զինքն զինուորեցին. (Մխ. դտ. յօրէնս թգ.։)
ԸՆՉԱՍԷՐ ԼԻՆԵԼ. ԸՆՉԱՍԻՐԵԼ. φιλοχρημονέω pecuniae avidus sum Սիրել զինչս.
Էր այնուհետեւ լսել յամենայն եկեղեցիս.. . ի ժողովմունս միաբանութեան. . . զինչ բարի կամ զինչ վայելուչ. (Փարպ.։)
որ եւ ասի ԻՍԿ. οὑσία essentia, substantia. Բուն էութիւն. իսկականութիւն զինչութիւն. բնութիւն. գոյացութիւն. cf. ԻՆՔՆՈՒԹԻՒՆ.
Զինչ արդեօք ոք ասիցէ յաղագս քրիստոսի խաղաղահեղ մարդասիրութեան. (Դիոն. ածայ.։)
Խնամագոյն ընդ միտս ածէր, զինչ արասցէ զնոսա. (ՃՃ.։)
Մեծ է սէրն աստուծոյ քան զամենայն մեծութիւնս երկրաւորս , այսինքն զինչս եւ զփառս. (Եղիշ. ՟Ե։)
Զինչս տեառն իմոյ յառաջահա՛ս Քրիստոս ընկալաւ. քանզի ի ձեռս աղքատաց բաժանեաց զամենայն ինչ տէրն իմ. (Ճ. ՟Բ.։)
Որք այլ տեսակ առնեն, եւ որք ներում զինչ էին գոլ յարառոցին. (Պորփ.։)
Որք այլ տեսակ առնեն, եւ որք ներում զինչ էին գոլ յարառոցին. (Պորփ.։)
Շուարեցաւ ի միտս, ոչ գիտելով՝ թէ զինչ արասցէ. (Հ. սեպտ. ՟Ի՟Գ.։)
Ողորմապէս եւ ապաշաւանօք թողուցու զինչսն. (անդ. ՟Է. ձ։)
Տեղիս այս լռութիւն տալով եւ պարապումն ամենեւին յարտաքին խռովութեանց։ Հարկաւոր է կատարել լռութիւն մինչեւ կարասցեն ուսանել ի պարապման՝ երբ՝ զինչ՝ որպէս պարտ է խօսել. (Բրս. սահմ. կրօն.։ եւ Բրս. հց.։)
Զինչպիսի հնարիւք լուծանել կարասցուք զկապ սիրոյ պարսկայնոյն (կամ պարսայնոյն) եւ հայկազինն. (Խոր. ՟Ա. 24։)
Ըռըշդութեամբ զինչսն։ Մի ռըշդութեամբ ի նմանէ վրիպել։ Բամբասեցան ի յռշտութէանն։ Այսպիսի ռժդութիւն ժողովրդեան. (Լմբ.։)
ՎԱՇԽԱԿԵՐ ՎԱՇԽԱՄՓՈՓ cf. ՎԱՇԽԱԺՈՂՈՎ. τοκογλύφος foenerator. Վաշխակերքն զինչսն համայն վաշխեն, եւ ծնանի եւ բուսանի. (Բրս. վաշխ.։)
Ոչ զինչս ուրուք ձրձեաց առ ի լրումն կարօտութեան, այլ զամուսնութիւն նախանձայոյզ առն կաշկանդեաց առ վաւաշունչս գիտութեան. (Պիտ.։)
Զքեզ ինքն ոչ գիտացեր՝ զինչ ոք ես, որ յաղագս այդոցիկ վիճաբանեսդ։ Ոչինչ վիճաբանեցին ընդդէմ գրիգորի. (Առ որս. ՟Բ։ Լծ. ածաբ.։)
Զքեզ ինքն ոչ գիտացեր՝ զինչ ոք ես, որ յաղագս այդոցիկ վիճաբանեսդ։ Ոչինչ վիճաբանեցին ընդդէմ գրիգորի. (Առ որս. ՟Բ։ Լծ. ածաբ.։)
Եւ զինչ ո՛չ է օգուտ տէրութեան մերում. (յն. թագաւորութեան) (՟Գ. Մակ. ՟Զ. 17։)
Ելուզակք եւ այլք ախատրուզէին զինչս երկրին. (Պտմ. առ լեհ.։)
Զինչս տղայոցն պահեսցեն անսխալ. այսինքն անկորուստ, յապահովի. (Մխ. դտ.։)
Դուք յաշխարհէ աստի էք, եւ ես չեմ յայսմ աշխարհէ. զաշխարհական մտածութիւնս եւ զմարմնականս ասէ։ Յաշխարհական իսկ օրինակ եկն. եւ զի՞նչ ասէ. կին յորժամ ծնանիցի, եւ այլն։ Կերակուրք, լուացմունք, եւ զինչ եւ իցեն գործք աշխարհականք. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 7. 33Պ եւ ՟Ա. 17։)
Զինչ է՝ որ վերաձգին որպէս փայլակն, զոր անուսք եւ յողդողդք աստեղաձիգք կոչեն. (Պիտառ.։)
Զինչպէտ օրինակաւ. յումպէտս. անխորհրդաբար. ըստ կամի. ըստ հաճոյս անձանց.
Մերժեալք ի տէրութենէն իւրեանց ... կէին անկարգաբար զինչպիտկէն. (Արծր. ՟Ա. 8. (ա՛յլ ձ. զինչպիտակեն)։)
Զինչ պիտոյ է մարմնոյ առողջութիւն, եթէ աչքն խաւարազգած խափնուցուն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 20։)
Գիտեմ զինչ խոստովանեցի, եւ յումմէ հրաժարեցի (ի մկրտութեան). (Առ որս. ՟Ը։)
ՄԵՐՁԱՒՈՐԵՄ ՄԵՐՁԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. ἁγχιστεύω jure propinquitatis peto, redimo . Մերձաւոր առնել, մերձեցուցանել. իւրացուցանել զինչս կամ զկին. սեպհականել. իրաւամբք ազգականութեան առնուլ կամ ստանալ. տէր ելլալ, տէր կայնիլ, իրեն ընել.
Տե՛ս, զինչ գործէր այնուհետեւ չարանախանձն. (Ճ. ՟Ա.։)
Ասէ սաղմոսարանն. համբարձէք իշխանք. Լուր դու, զինչ ասէ սաղմոսարանն. (Կոչ. ՟Ժ։ Նիւս. կազմ.։)
Զինչ կամիցի սերմանաքաղս այս խօսել. (Գծ. ՟Ժ՟Է. 18։)
Զինչ շնորհս որ տայ քեզ աստուած, ի պէտս կարօտելոց սպասաւորեա՛ զայն. (Նեղոս.։)
Կամ Որ գիտէ բարւոք տնտեսել զինչս իւր.
Արտաքինքն սահման եդին արդարութեան. եթէ ոք զինչս բաժանէ հաւասարութեամբ ըստ չափոյ պիտոյից ընդունողացն, արդար ասի. (Շ. մտթ.։)
ἁνάλωσις consumtio. Վատնելն զինչս. մսխողութիւն.
Նշանակեաց զաւազկն. եւ արդ դիտեա՛ եւ զհօտապետին զծանօթութիւն, զինչ նշան իցէ այնպիսւոյն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 12։)
Զինչ ասացից զսիրահարուստ ըղձիցն զբորբոքումն. (Լաստ. ՟Ժ։)
Ի կեանս քո մի ինչ տիրապատուեսցես (զինչս), այլ չափաւորապէս ընկա՛լ. (Ոսկիփոր.։)
Մի փոխելաբաներ. այլ զինչ ունիս առնել՝ արա՛ վաղվաղակի. (Ճ. ՟Բ.։)
Զինչ հարկ ապա զերիսն ի միասին տօնել անխորհրդաբար. (Շ. թղթ.։)
Զգայութիւն կոչեն, զոր տեսանէ ակն կամ լսէ ականջն. եւ երեւակութիւն՝ զայն, որ երեւումնն զինչ տեսաւ եւ կամ լուաւ զկայ առնու. (Տօնակ.։)
cf. ԶԻՆՉՊԻՏՈՒԹԻՒՆ.
Տե՛ս զինչ պատասխանի տայցէ քեզ խիղճմտութիւնդ, եւ ճեպեա՛ առնել որ ինչ ասիցէ քեզ. (Վրք. հց. ձ։)
Վատնել եւ ցրուել (զինչս) անսրտացաւաբար. (Խոսր.։)
Զինչպիսի՞ հնարիւք լուծանել կարասցուք զկապ սիրոյ պարսկայնոյն, եւ հայկազինն բազմաբիւրաւորի. (Խոր. ՟Ա. 24։)
Ոչ թողեր զազգս մարդկան ի կամս անձանց զինչպիտութեան իւրեանց. (Ագաթ.։)
Ի կամս անձին զինչպիսութեան բերեալ՝ ոչ անսայր բանի խրատու աներոց իւրոց։ Զկամս անձանց զինչպիսութեան իւրեանց կատարել։ Ելեալ գնացին ի կամս անձանց զինչպիտութեան իւրեանց. (Յհ. կթ.։)
Զինչ յեղանակաւ կաճառելով ընդ միմեանս խոհեմասիրապէս բնակեսցին. (անդ. ՟Թ։)
Զինչ յեղանակաւ կաճառելով ընդ միմեանս խոհեմասիրապէս բնակեսցին. (անդ. ՟Թ։)
Տրտմեցոյց զքեզ սատանայ, զի եհան ի քէն զինչսն. տրտմեցո՛ եւ դու զնա (համբերութեամբ). եւ մի՛ ուրախ առնիցես (անհամբերութեամբ). (Ոսկ. ՟ա. թես.։)
Նա զփառսն իւր աղքատացոյց, դու գոնեա զինչսն քո նուազեցո՛. (Ոսկ. ՟բ. կոր.։)
Զծննդեանն ազատ սեպհականութնիւ (որդւոյ)։ Գիտել, թէ զինչ է առանձին սեպհականութեամբ հոգին սուրբ. զի անուանեալ կոչին բազում հոգիք. (Սեբեր. ՟Դ։ Կոչ. ՟Ժ՟Դ։)
Ուտելն զինչս աղքատաց. հարստահարութիւն. յափշտակութիւն. աղքըտի բաներն ուտելը.
Զինչ գործիցէք, ի փառս աստուծոյ արասջիք. դուք աւադիկ հայհոյութիւն եւ անփառաւորութիւն գործէք զինչ գործէքդ. (Ոսկ. կող.։)
Զինչ հաւասարութիւն է բազմաժամանակեան գիտութեան նոցա. (Կոչ. ՟Ժ՟Է։)
Մի՛ յագահութենէ եւ ի վաճառախաբութենէ եւ յանիրաւութենէ զինչս ժողովել. (Մանդ. ՟Զ։)
ՄԵՐՁԱՒՈՐԵՄ ՄԵՐՁԱՒՈՐԵՑՈՒՑԱՆԵՄ. ἁγχιστεύω jure propinquitatis peto, redimo. Մերձաւոր առնել, մերձեցուցանել. իւրացուցանել զինչս կամ զկին. սեպհականել. իրաւամբք ազգականութեան առնուլ կամ ստանալ. տէր ելլալ, տէր կայնիլ, իրեն ընել.
Voir tout