plough;
— առնեմ, to plough.
charrue.
cf. Անարօր.
ploughed up, tilled;
—, արօրաձիգ առնել, to plough up, to till;
— լինել, to be ploughed up or tilled.
cf. Արօրադիր առնել.
cf. Անարօր.
laboureur;
— առնել, labourer, cf. Արօրադրեմ, cf. Արօրեմ;
— լինել, être labouré.
les événements, circonstances, aventures, accidents, cas;
faits;
— բարեպատեհ, occasion;
ըստ դիպաց, ի դիպաց իմն, par hasard, par l'effet du hasard, par accident, à l'aventure;
այնպէս — ի բարի յաջողեցին փութոյ նոցա զի, leurs démarches réussirent si bien que;
զի՞նչ առնել իցէ ի նոյնպիսի դէպս, que faire en pareil cas?
տարօրինակ են —ն, le cas est extraordinaire;
—իրաց, les faits, les suites, les événements;
ըստ դէպս իրաց, suivant les objets qui se présentent;
որում — ի չաբիս ելցեն լինել քեզ հայր, qui aura le malheur d'être votre père;
— ժամանակին, les circonstances;
— կենաց, les circonstances de la vie;
ի դէպս ինչ, en certains cas, en certaines circonstances;
դիպաց են արգասիք եթէ չսխալէ, c'est un hasard s'il ne se trompe pas;
յայլ եւ այլ դէպս, en différentes occasions;
cf. Դէպ.
cf. Կրկնարօրեմ;
Ձեւանայր մոլութիւն, եւ լծեալ էշ եւ արջառ՝ իբր թէ արօրադրել ձեւով մոլութեան։ Յաղագս հերակլի մոլութեանն։ Հասուցանէ նմա մոլութիւն, եւ նա մոլեալ՝ սպան զզաւակսն. (Նոննոս.։)
Որք ի քաղաքս՝ յարուեստս դեգերին, եւ ի շինավայրս զերկիր արօրադրեն. (Ոսկ. ես.։)
Անունակն նիւթոյ յանցանաց, տարօրինակն մարմնաւորաց. (Նար. մծբ.։)
ՏԱՐՕՐԻՆԵԼ. Տարօրէն լինել. տարօրէն ինչ գործել.
Եւ ոչ տարօրինէր՝ զայս ասելով յաւուր շաբաթու. (Իրեն. առ Լեհ.։)
Թշուառուիք բազումք փոխանակեցին զբարօրութիւն մեր. (Լմբ. ատ.։)
Յոքն. գ. Բարօրութիւն. յաջողուած. ձիրք բարիք.
Այլազգ. տարօրինակ. ἑξηλλάγμενον. diversum, segregatum տարբե՛ր. պաշգա դարզ.
cf. ԱՆԱՐՕՐ. եւ ինքնաբոյս.
Ունի անարօրադիր բոյսս բիւրաստեղունս. (Նար. մծբ.։)
Միշտ անդանդաղեցից զընծայս բարօրութեան առաքել. (Յհ. կթ.։)
Այն ազգ ջերմն՝ որ պատճառքն գիճութիւնքն լինին, որք են չորս նիւթն, բորբոսային ասեն։ (Ջերմն) բորբոսային եւ անբորբոս, սուրբ եւ երկարօրեայ. (Մխ. բժիշկ.։)
Ելք ի հեշտասուն գրգրանէ (դրախտին), ի հրաժեշտ գեղեցկանազ բարօրութեանց. (Պիտ.։)
ԵՐԵՔԿՆԱՐՕՐ ԱՌՆԵԼ. Որպէս երեքկին արօրադրելով խուզարկել. պրպտել, քրքրել։
Պարտ է կրկնարօր եւ երեքկնարօր առնել զբանն. (Սեբեր. ՟Թ։)
Ջերմն բորբոսային եւ անբորբոս, սո՛ւր, եւ երկարօրեայ. (Մխ. բժիշկ.։)
Առ ի կառուցանել ամբոխ աղմկի ի վերայ փրկչին։ Ի ծնէ կուրի աչք հաստատ կառուցանել. (Զքր. կթ.։ Ընդդեմ ձմերայնոյ կառուցին զարօրս. Համամ առակ.։)
Իմաստուն երկրագործք ի միասին հանգանակեալ զեզն արօրաձիգ. (Վրք. ածաբ.։)
Ածելով եւ հանելով հանճարօրէն ի ակատսն. (Սկեւռ. լմբ.։)
Ի զանազան եւ ի բազմաշնորհ բառացութեանն տեղւոջ միջակացեալ՝ յաւէտ բարօրութեամբ յղփանայի. (Պիտ.։)
Սովորեցին յաղօթս կալ ... իբրեւ արեւ ծագէ, բարօրութիւն խնդրելով՝ զէապէսն բարօրութիւն, երկնային լուսովն զմիտսն առլնուլ։ Ընդ առաւօտն ... զճշմարիտ բարօրութիւնն եւ զճշմարտութիւնն ըղձիւք խնդրեն, եւ սրակնութիւն խորհրդոց եւ մտաց. (Փիլ. տեսական.։)
Յաւէժ բարօրութեամբ յղփանայի (ի դրախտին)։ Կատարելով միշտ զբարօրութեանցն դիպուածս։ Ըստ հեթանոսական յուսոյն, եւ վնասաբեր բարօրութեանն. (Պիտ.։)
Ընծայեցէ՛ք, որք ի սուգ՝ զմխիթարութիւնն, որք ի բարօրութիւն՝ զերկիւղն։ Հողմոց մանաւանդ գոյ հաւատալ՝ ոչ կացելոց, քան եթէ մարդկան բարօրութեան. (Ածաբ. կիպր. եւ Ածաբ. աղք.։)
Թշուառութիւնք բազումք փոխանակեցին զբարօրութիւն մեր. (Լմբ. ատ.։ եւ Մաշկ.։)
Ընձայ նա առաջին կենաց իւրոց բարօրութեանցն. (Վանակ.։)
Զընծայս բարօրութեան առաքել. իբրու ընծայիւք շնորհաւորել զբարի աւուրս. (Յհ. կթ.։)
Յանարօր արգանդէ բան բեղմնաւորեցեր. (Նար. կուս.։)
Յաւէժ բարօրութեամբ յղփանայի յոքնասէր մրգոցն հազեղութեան ճաշակօք. (Պիտ. (մի ձեռ. համեղութեամբ)։)
cf. ՏԱՐՕՐԷՆ. մ.
ԱՆվայելուչ տարօրինապէս խորհեցան. (Սանահն. եւ Ոսկիփոր.։)
ԶՈՒԳՕՐՈՒԹԻՒՆ ἱσημερία aequinoctium որ գրի եւ ԶՈՒԳԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ. հասարակօրութիւն, հասարակաւորութիւն. այն է Հասարակած. ըստ յն. հաւասարօրութիւն, եւ ըստ լտ. գիշերահաւասար. գիշեր ցօրեկ հաւասար եղած օրը. ... ի գարնան. ... յաշնան.
Անարժան, կամ անկարգ, կամ տարօրէն խառնակութիւն. (Եզնիկ.։ Խոր. ՟Բ. 34։ Պիտ.։)
Մերժեսցին սովաւ ի յանդոց պտղատոհմական արօրադրութեանց մերոց սահմանաց ... վէրք վատնիչք. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
ՏԱՐԱՍԱՀՄԱՆԵԼ. Տարօրինակ կամ տիրաբար սահմանել, բացորոշել.
Փոխանակ սրբոյ երրորդութեանն քառորդութիւն անվայելուչ տարօրինապէս խորհեցան. (Սանահն.։ եւ Ոսկիփոր. Իբր յԱթանասէ։)
Ի յանդոց պտղատոհմաւան արօրադրութեանց մերոց սահմանաց. (Նար. ՟Ղ՟Բ։)
Բարեկեաց կամ բարեկեցիկ կեանք. բարեկենդանութիւն, բարօրութիւն. եւ Յղփութիւն. τρυφή, εὑημερία, εὑωχία deliciae եւ այլն.
Բարեշէնն գոլ. բարօրութիւն. բարեկեցութիւն.
Փոխանակ միոյ ընթակայութեան տեառն մերոյ երկուս ենթակայութիւնս եւ դէմս տարօրինապէս խորհեցան. (Սանահն. իբր յաթանասէ։)
Երկրագործ հանդարտեցուցանէ զարօրադիր եզինս՝ առ մսուր հեշտացուցանելով. (Ճ. ՟Ա.։)
Նա հողագործ, դուք հրաշափառագործ, որ զերկինս փոխանակ հողագործութեան արօրադրէք, եւ սերմանէք զբանն կենաց. (Մեկն. ղկ.։)
Գործ մաճակալի. ղեկավարութիւն մաճոյ. արօրագրութիւն։ (Պիտառ.։)
Զգիւտս շահաւետութեան եւ զբարօրութեան։ Առլցեալք ի սորայն են շահաւետութենէ։ Ամենազան շահաւետութեանց մայրաքաղաք։ Զայսչափ շահաւետութիւնս մատուցանէ (նաւաստութիւնն). (Պիտ.։)
Զքաջօրէնութիւնն եւ զարդարութիւն փոխանակ տարօրէնութեան եւ անիրաւութեան։ Յանցաւորութեան եւ տարօրէնութեան։ Ի տարօրէնութենէ կամի ապրեցուցանել։ Բռնութեան եւ յափշտակութեան ոչ օրէնքն պատճառք են, այլ՝ տարօրէնութիւն բնակչացն. (Փիլ.։)
Զտարօրէնութեանցն առնել խարդաւանս։ Աճեցեալ բազմասցին տարօրէնութիւնք։ Անչափից տարօրէնութեանց լեալ գործօնեայ. (Պիտ.։)
Բազում տարօրէնութինս գործեալ եղիցին յաշխարհին յայնմիկ. (Երզն. մտթ.։)
ՏԱՐՕՐԻՆՈՒԹԻՒՆ cf. ՏԱՐՕՐԷՆՈՒԹԻՒՆ.
Իսկ դու ի տարօրինութեանդ գոլով՝ զամենեսեան թիւրես. (Երզն. մտթ.։)
δόξασμα, δόξα, ἕνδοξον, κλέος, εὑκλεία, εὑημερία glorificatio, decus եւ այլն. Փառաւորիլն, եւ ելն. մեծարանք. պատիւ. շուք. պարծանք. փառք. իրք պանծալիք. վայելութիւն, հանդէս. հռչակ. բարօրութիւն. ճոխութիւն. պերճութիւն.
ՔԱՋԱԲԱՐՈՒԹԻՒՆ. εὑδαιμονία fortuna, felicitas. Քաջաբաստութիւն. Բարօրութիւն. Բարեբախտութիւն.
εὑτυχία, εὑτύχημα, εὑπραγία fortuna secunda, felicitas, prosperitas Ունելն զբարի կամ զյաջող բախտ. երջանկութիւն. յաջողութիւն. բարօրութիւն.
ԲԱՐԵԳՈՐԾՈՒԹԻՒՆ. Ըստ հոմաձայնութեան յն. εὑπραξία որպէս Բարեբաստութիւն, բարօրութիւն, յաջողութիւն. բաները աղէկ երթալը.
Որպէս հողագործութեան՝ սերմն եւ արօրն. (Գէ. ես.։)
Որ զերկիրս փոխանակ հողագործութեան արօրադրէք, եւ սերմանէք զբանն կենաց. (Մեկն. ղկ.։)
Հերկ. արօրադրութիւն.
εὑζωή bona et beata vita որ եւ εὑημερία, εὑθυμία կամ εὑθηνία, εὑφροσύνη laetitia, εὑωχία deliciae եւ այլն. Բարիոք կենդանութիւն. քաջողջութիւն. եւ Բարեկեցութիւն. բարօրութիւն. յաջողութիւն. զուարթութիւն. ուրախութիւն.
Հանդարտեցուցանել զամբոխեալ եւ զալէկոծեալ բնութիւնս. կամ զարօրադիր եզինս, կամ զհարթուցեալս. (Սարգ. ՟ա. պետր. ՟Ա։ Նիւս. թէոդոր.։ Յճխ. ՟Ե։)
ՈՃ. ἅρουρα arvum. Արտ՝ իբր արտաչափ. չափ արօրագրութեան.
ἅρατρον aratrum. որ եւ ՄԱՃ. Երկաթ մեծ սեպաձեւ եռանկիւն՝ սրեալ յամենայն կողմանց՝ ի սորին ծայր արօրոյ կամ մաճի վասն պատառելոյ զերկիր ի հերկելն.
Արօր կազմել, եւ լուծս յօրինել. եւ սայլս եւ կամունս (յն. մի բառ), զօրանն կտրել եւ կասուլ. (Ոսկ. մ. Բ. 27։)
ἑχέτλη stiva, aratri manica ἅροτρον, ἁροτρόπους vomer, aratrum, aratri ferrum. Փայտ երկայն իբրեւ զղեկ արօրոյ ի ձեռս հերկողի՝ մաճակալ կոչեցելոյ. եւ լայնաբար նոյն ընդ արօր, եւ ընդ խոփ.
Ոչ ոք արկանէ ձեռն զմաճով, եւ հայիցի յետս։ Սամեգար եհար յայլազգեացն վեց հարիւր այր մաճով արօրոյ. (Ղկ. ՟Թ. 62։ Դտ. ՟Գ. 31։)
Մաճիւ արօրոյ. (Նախ. դտ.։)
Ունիս զմաճս արօրոյն. (Սեբեր. ՟Թ։)
(լծ. յն. արու՛րա, արօդրի՛ասիս. լտ. արա՛ցիօ ). ἁροτρίασις aratio. Արօրադրութիւն. հերկագործութիւն. ցանումն սերմանեաց. եւ տեղին հերկեալ. վարուցան.
Վարս վարեալս ցելեալս կակղեալս։ Որք զկոկորդացեալ ոգիսն կակղիցեն, եւ վար (կամ ի վար) երկնաւոր սերմանն պատրաստիցեն։ Որպէս հարօր ի վար, կամ դեղադիր ի դեղոցի։ Վարն ու աշխատութիւն մշակացն անօգուտ էր. (Ագաթ.։ Ոսկ. ես. յորմէ եւ Գէ. ես.։ Յհ. կթ.։ Վեցօր. ՟Զ։ եւ Շիր.։)
αὕλαξ sulcus Առու եւ ածու հերկոյ. հետք արօրոյ բացեալ խոփով. էվլէք.
Առաքեալքն քաղցր լծովն Քրիստոսի եդին ակօս ի բնութիւնս՝ ի դաշտս մարդկեղէնս. (Համամ առակ.։ (Յորս Ակօս ձգել ասի եւ արջառն ե՛ւ արօրադիր հողագործն։))
ԱԿՕՍ ՊԱՏԱՌԵԼ, կամ ԿՈՏՈՐԵԼ, ՀԱՏԱՆԵԼ. Ակօս բանալ կամ ձգել. ակօսաբեկ առնել. ակօսել. արօրադրել. հերկել. αὑλακας τέμνω, ἁνατέμνω sulcos duco. էվլէք աչմագ, չիֆթ սիւրմէք.
Անուն թռչնոյ. (թերեւս ազգ Արօր թռչնոյ)
Արօր կազմել, եւ լուծս յօրինել. եւ սայլս եւ կամունս (յն. մի բառ), զօրանն կտրել եւ կասուլ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 27։)
Եւ ոչ արօր կշիռ ինչ գործէ առանց մաճակալի. (Նար. ՟Ժ՟Դ։)
νέωμα novalis, renovatio agri ἅροσις aratio. (լծ. երկ. երկիր. ագարակ. հերձ) Վարումն երկրի. արօրադրելն. հերձումն արօրով. եւ Անդ հերկեալ. վար.
Չի՛ք անդ արօր, ո՛չ զկորդ ձլել. (Ոսկ. ՟ա. տիմ. ՟Ժ՟Դ։)
ի ձեր սակս սիոն արօրադիր լիցի. (Միք. ՟Գ. 12։)
Եւ Ողջութիւն. բարեմասնութիւն. բարօրութիւն. յաջորղութիւն. խօշլուգ. քեմալի բարհաթ.
Որպէս հարօր ի վար, կամ դեղադիր ի դեղոցի. (Յհ. կթ.։)
Զի եթէ ոչ արօրադիր արարեալ էր ձեր իմով երնջաւն, ոչ էր գտեալ ձեր զառարկուածն իմ. (Փիլ. սամփս.։)
Հարօրով ակօս խազեցին շուրջ զքաղաքաւն ի նշան պարսպի, եւ հրաման հանին ոչ ումեք իշխել քայլել ի վերայ խազածին. (Մարթին.։)
Արօր եւ կիւիւ ի կղզիս հանեն զձագս՝ աներկեղ սնուցանելով. եւ ասեն ի թռչելն (զձագս), ահա այսուհետեւ անպարտ եմք, բաւական էք զձեզէն զգուշանալ. (Մխ. առակ. ՟Ճ՟Խ՟Գ։)
cf. ԱՐՕՐ։ (Յհ. կթ.։ Վստկ.։)
ՀԱՐՕՐ cf. ԱՐՕՐ։ (Ոսկիփոր.։)
Ջերմն բորբոսային եւ անբորբոս՝ սու՛ր եւ երկարօրեայ. (նոպայովն եւ աննոպայ. Մխ. բժիշկ.։)
Յառաջին շուրջն (արտորէից) փոքր խոփեր պատեհ է դնել ի հարօրն. թէ չիք, նա մեծ խոփով շրջելն սպանանէ զպախրիքն. (Վստկ. ՟Ժ՟Թ։)
պ. վարանտէն (ըստ ամենայն նշ) Նոյն է եւ յն. լտ. արօ՛օ, ա՛րօ. ἁρόω aro ἁροτριάζω sero σπείρω semino, spargo κατασπείρω dispergo. Վար առնել կամ ի վար արկանել զերկիր. արտ վարել. արօրադիր առնել. հերկել եւ ցանել. սերմանել, եւ գործել զերկիր. մշակել. վարուցան ընել, բռնել, բանեցնել, ցանել.
Ի սեռականէ բառիս Վար, որպէս Վարիլ, արօրադրելի. ἁρόσιμος arabilis.
Ակօս պատառել. արօրադրել. վարել. հերկել. չիֆթ սիւրմէք.
Ոչ արօրադրեալ. ոչ հերկեալ. անգործ. ἁνέργαστος. incultus. չիհերկած, չի բանեցուցած. սիւրիւզմէմիշ. միւադդալ. կամ ոչ մշակեալ. եւ անսերմն.
Յետին անմտութիւն է սերմանել սերմանիս յանգործ եւ յանարօր երկիր. (Ոսկ. յհ.։)
Մեղր՝ պտուղ քաղցր եւ անարօր։ Զքաղցունսն գործեալ պար մեղուացն՝ մատուսցեն տռփողացն անարօր. (Ածաբ. նոր կիր.։ Մագ. ԿԲ։)
Ի կոյս եւ յանարօր արգանդէ բան բեղմնաւորեցեր. (Նար. կուս.։)
ἁροτριάω aro Արօրադիր առնել. արօրադրել. հերկել.
Յուսով պարտի արօրել որ արօրադրէն. (Ոսկ. ՟ա. կոր.։)
Էջ յերկիր յարօրեալսն օրինօք եւ մարգարէիւք. (Նար. ՟Զ։)
Քաղաքաց՝ տանց՝ զարմանազան շինուածոց, արօրելով զբուրաստանս. (Լծ. սահմ.։)
Զպրոբոս զժիր մշակն, որ զինքն արօրեաց զինու. (եւ այլն. Տաղ.։)
ռմկ. գութան կամ քութան. Արօր մեծ՝ ահագին մեքենայիւ, բազում լծովք եղանց. որպէս տասն եւ հնգետասան զոյգ արջառովք ի խորագոյնս հերկել զկորդ երկիր.
Որպէս թանձրութիւն կորդ երկրի արօրով պատառել ի կնծունս, եւ ցրուել ի փոշի. (Վրդն. սղ.։)
Չի՛ք անդ արօր, չի՛ք մաճ ունել, եւ ո՛չ եզինս հարկեաց լծել. յն. եզինս լծել. (Ոսկ. ՟ա. տիմ. ՟Ժ՟Դ։)
ἁροτριάω aro νεόω agrum renovo, de novo prescindo. Հերկս հարկանել. հերկագործել. ակօս պատառել. արօրադրել. վարել զերկիր. վարել.
Որ արօրադրեալ միշտ՝ եւ մշակես զսահմանս հոգւոց առ բանիդ կենաց արդիւնաւորութիւն. (Նար. ՟Ժ՟Ը։)
Զգիւտս շահաւետութեան եւ զբարօրութիւն յերկիր յորդել. (Պիտ.։)
Եթէ ոչ արօրադիր արարեալ ձեր իմով երնջաւն, ոչ էր գտեալ ձեր զառարկածն իմ։ Ինձ եւ ընդ արդարոյն սամփսոնի զարմանալ գայ ո՛չ նուազ ընդ առարկածն՝ քան ընդ նահատակութիւն նորա. (Փիլ. սամփս.։)
Արասցուք դանակ, կամ արկցուք արօր. (Վեցօր. ՟Թ։)
ԱՐՏԱՎԱՐ. ἅρουρα. arvum եւ այլն. Արտ վարելի կամ վարեալ. արտավայրք. անդաստան. ագարակ, եւ ածու, իբր արտաչափ մի՝ արօրագրեալ վայր. չիֆթ, չիֆթլիք, թարլա, տէօնիւմ.
Միայն զտեսսն պատուեալ անշուշտ, որպէս հարօր ի վար, կամ դեղադիր ի դեղոցի. (Յհ. կթ.։)
Երկասէր արօրաձիգ։ Երկասէր վարժք. (Պիտ.։)
Եւ ոչ արօր կշիռ ինչ գործէ առանց մաճակալի. (Նար. ՟Ծ՟Դ։)
Ունի մշտածին ինքնաւոր անարօրադիր բոյսս բիւրաստեղունս. (Նար. մծբ.։)
Ոչ զդելփին ոք ետես՝ ակօս պատառեալ։ Երկրի թանձրութիւնն արօրով պատառեալ. (Առ որս. ՟Ժ՟Բ. ՟Ժ՟Գ։)
Արդ երկրագործ՝ արօր կացուցանէ, ի վեր հայելով զպտղատու կոչէ (զաստուած)։ Եւ ոչ որովք միանգամ զնիւղոս պատուօքն թշնամանեն՝ զպտղատուն, որպէս գովեն նոքա. (Ածաբ. ի նոր կիր.։)
Լուծն՝ խաչն, սամոտիք՝ բեւեռքն. արօր՝ աւետարանն. (Ոսկիփոր.։)
Տարօրինակ դատաստանաւ դատեալ. կամ վարանական մտօք.
παράνομος contrarius legi, illegitimus, improbus. Օտար յօրինաց. անօրէն. անկարգ. եւ Տարօրինակ.
Տարօրէն եւ ապստամբ ցուցեալ աստուծոյ. (Իրեն. առ Լեհ.։)
Զտարօրէն հեշտ ցանկութիւն։ Տարօրէն չարութեամբ ... Յայնպիսի մտաբերէր տարօրէն խառնակութիւնսն. (Փիլ. յովն.։ Պիտ.։)
Տարօրէն խառնակութեամբ յազգաշաղախութիւն ըմբռնեալ. (Կաղանկտ.։)
Զտարօրէն հեշտութիւնս ուսայք. (Լմբ. յովն.։)
Տարօրէն սովորութիւն. (Յհ. իմ. ատ.։)
Նոր օրէնսդրութեան, եւ տարօրէն հանճարոյ գիւտ. (Սարկ. հանգ.։)
Կամ մ. παρανόμως contra leges, illicite. Արտաքոյ կարգի եւ օրինաց. անկարգաբար. տարօրինապէս.
Է՞ր վասն զրկես զորդին քո ի խնամոց արարչին քո՝ տարօրէն հոգալովդ. (Սարգ. յկ. ՟Բ։)
Լայնաբար ասի զայլոց իրաց՝ իբ Առաւելեալ յոյժ յոյժ. անչափ. անթիւ. անորոշ. տարօրէն. ելեալ ըստ չափ օրինաւոր, եւ այլն. նիհայէթսիզ, հատտէն դաշրա, գըյաստան էֆզուն.
Ըստ օրինակի արօրոյ կամ արօտադրութեան.
Օրինակ բերել զվարելն անդաստանաց, որովք արօրաբար պղծութեամբք ոմանք ի մէնջ ուսան մերձենալ ի կանայս. (Ղեւոնդ.։)
ἁροτήρ arator Որ արօղագրէ (որպէս արջառն). արօրաձիգ.
Երկրագործ հանդարտեցուցանէ զարօրադիր եզինսն առ մսուրսն հեշտացուցանելով. (Նիւս. ի Թէոդոր.։)
. ԱՐՕՐԱԴԻՐ ԱՌՆԵԼ. ἁροτριάω, ἁροτριάζω aro կր. ԼԻՆԵԼ Արօրով վարել զերկիր, հերկել, կամ պատառել. ակօսաբեկ առնել, իրօք՝ կամ նմանութեամբ. որ եւ ԱՐՕՐԵԼ, ԱՐՕՐԱԴՐԵԼ.
Որք զանպատեհսն արօրադիր առնեն. (Յոբ. ՟Դ. 8։)
Ամենայն լեառնն արօրադիր ակօսաբեկ լիցի։ Սիովն իբրեւ զագարակ արօրադիր լիցի. (Ես. ՟Է. 25։ Երեմ. ՟Ի՟Զ. 18։ Միք. ՟Գ. 12։)
ἁροτήρ arator Որ ձգէ զարօր. արօրադիր. հարօր քաշօղ։
Արջառ արօրաձիգ է եւ երկրագործ. (Փիլ. լին.։)
Եզն արօրաձիգ. (Վրք. ածաբ.։ Սարգ. յկ. ՟Է։)
Երկասէր արօրաձիգ. (Պիտ. ՟Է։)
ԱՐՕՐԱՁԻԳ ԱՌՆԵԼ. cf. ԱՐՕՐԱԴԻՐ ԱՌՆԵԼ.
Զտեղի տաճարին արօրաձիգ արար։ Զտեղի տաճարին արօրաձիգ արարեալ վարեաց. (Դամասկ.։)
ἅρουρα arvum Արօրադրութիւն յեղյեղեալ. արօրավար երկիր. անդաստան.
Աւ զայն իսկ որ հանդերձեալ էր զաստոածային սերմն (զհոգին) ունել յինքեան իբրու արօրայեղ. (Պղատ. տիմ.։)
ԱՐՕՐԱՆԱԼ. cf. ՀԱՐՕՐԱՆԱԼ.
Որպէս հաւաք ի ժամ դարնայնոյն արօրանան եւ տարածանին ընդ երկիր. (Նար. երգ.։)
ἅρουρα ager Վարեալ արօրով. վայր արօրոյ. անդ կամ երկիր արօրադրեալ, կամ հերկելի.
Իբրու ի ծառոց քաղելով պտուղ, եւ յերկրումն արօրավար սերմանելով. (Պղատ. տիմ.։)
Ի բաց կալ յամենայն արօրավարէ, յորում ոչ ախորժէ քեզ բուսանիլ սերմանեալն. (Պղատ. օրին. ՟Ը։)
Մանաւանդ՝ τρυφών, τρυφήλος delicatus, deliciis deditus, εὑημέρων, εὑθηνούμενος, εὑπαθών bene agens եւ այլն. փափկակեաց. հեշտակեաց. հեշտասուն. զեղխեալ բարօրութեամբ.
Տարօրէն խառնակութեամբ յազգաշաղախութիւն ըմբռնեալ՝ եղծապիղծ եղեն։ (Կաղանկտ.։)
Դաս դաս խորդոց հաւուց ... երամացեալք հարօրանան. (Ագաթ.։)
Ունի մշտածին ինքնաւոր անարօրադիր բոյսս բիւրաստեղունս. (Նար. մծբ.։)
(ի Խարելոյ, կամ ի Քարուական). δυσημερία infelicitas. Թշուառութիւն. Չուառութիւն. աղէտք. վնաս. յն. չարօրութիւն. գէշ օրերու հանդիպելն.
ԿՐԿՆԱՐՕՐ ԱՌՆԵԼ. Կրկին արօրագրել, վերստին հերկել. եւ Քաջ քննել. մանր խուզարկել. որոճել.
Պարտ է կրկնարօր առնել զբանն. (Սեբեր. ՟Թ։)
ՀԵՐԿԱՀԱՐ կամ ՀԵՐԿԱՐԱՐ. ἁροτήρ arator. Որ հերկս հարկանէ. հերկօղ. արօրադիր. վարօղ.
ՀԵՐԿԱՀԱՐ կամ ՀԵՐԿԱՐԱՐ. ἁροτήρ arator. Որ հերկս հարկանէ. հերկօղ. արօրադիր. վարօղ.
Ըստ հեթանոսականն յուսոյն, եւ վնասաբեր բարօրութեան. (Պիտ.։)
ἁλλοτρίως, ξένως aliene, alia ratione, peregrine. Իբրեւ օտար. օտար օրինակաւ՞ տարօրինակ. եւ Պանդխտաբար.
Վարել զարտ. արօրագրել. սերմանել. մշակել. վարուցան ընել, ցանել.
cf. ԱՐՕՐԱԴԻՐ (ԱՌՆԵԼ).
Ըզբոլոր ապառաժուտն արօրադրելով կակղել. (Պիտ.։)
Արօրադրեցին զազգն՝ որ մօտահասք էին. (Ճ. ՟Ա.։)
Որ արօրադրեալ միշտ՝ եւ մշակես զսահմանս հոգւոց։ ըզկարծրացեալ մտացս անդաստան արօրադրեալ հերկեցին. (Նար. ՟Ժ՟Ը. եւ Նար. առաք.։)
Այսպէս պիտոյ է արօրադրիլ ամենայն ոգւոյ. (Խոսր.։)
Արօրադրեալ լիցի հաւատացելոց ի Քրիստոս քաղաքավարութիւն. (Նիւս. ի թէոդոր.։)
Առաջնորդ մեղսամակարդս խարդաւանաց (առ ի մահ)։ Զտարօրէնութեանցն պղծութեան առնել խարդաւանս. (Պիտ.։)
Արօր կազմել, եւ լուծս յօրինել. եւ սայլս եւ կամունս (յն. մի բառ), զօրանն կտրել եւ կասուլ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 27։)
Հանդարտեցուցանել զամբոխեալ եւ զալէկոծեալ բնութիւնս. կամ զարօրադիր եզինս, կամ զհարթուցեալս. (Սարգ. ՟ա. պետր. ՟Ա։ Նիւս. թէոդոր.։ Յճխ. ՟Ե։)
σπόρος semen եւ ἅρουρα agger. (լծ. ընդ հյ. արօր. արտորայք. եւ յն. ա՛րուրա ) Ցան։ վարուցան. սերմն. եւ արտ. որպէս յն. սփօ՛ռօս.
cf. ԱՐՕՐԱՆԱԼ.
Երամացեալք հարօրանան. (Ագաթ.։)
ἅροτρον aratrum (լծ. հյ. վար, վարել. յն. լտ. արօդրօն, արադրում.) ռմկ. հարօր. Փայտակերտ գործի վարելոյ զերկիր հանդերձ խոփով եւ մաճով.
Մաճով արօրոյ. (Դտ. Գ. 51.) յն. արջառոց։
Արօր կազմել, եւ լուծս յօրինել. (Ոսկ. մ. Բ. 27։)
Արօր կառուցանել։ Բուռն հարեալ զմաճոյ արօրոյն. (Սարգ. յկ. Է. եւ Սարգ. ա. պետ. Է։)
Եւ ոչ արօրկշիռ ինչ գործէ առանց մաճակալի. (Նար. ԷԴ։)
Արասցուք դանակ, կամ արկցուք արօր.( Վեցօր. Թ։)
Ակօս պատառեալ սիրտք մեր արօրով աւետարանին. (Լմբ. սղ.։)
Ըղկորդացեալ երկիր բանական բնութեան արօրով բանի պատառեալ. (Սկեւռ. ի լմբ.։)
Արօրաւ խաչին Քրիստսի քրքրել. (Վրդն. սղ.։)
Պատառէ զսիրտ մարդկան տրօրիւ չարութեանն. (Երզն. մտթ.։)
Թռչուն մեծ՝ շառագոյն փետրովք, ըստ իմիք նման բադի. ռմկ. եւս արօր, ճշնարօր կամ ճինշարօր.
Արօր եւ կւիւ ի կղզիս հանեն զձագս. (Մխ. առակ. ՃԽԳ։) (թուի որպէս թ. էապան էօրտէկի)