Other definitions containing this entry
Թոյ՛ն թագ, ասէ, արքունական ... մի՛ համարիր քեզ սեպհական. եւ այլն. (Շ. այբուբ.։)
Հեծանել յորս։ Զնա իշխան արքունականացն արարեալ որսոց. (Խոր. ՟Բ. 8. 10։)
Տէրն պետութեան անուն է։ Տէր անունն արքունական անուն է. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 2։ Խոսր. ըստ Փիլոնի։)
Մի՛ լուծաներ զկնքեալ զկնիք արքունական պատկերիդ. (Նար. ՟Հ՟Ը։ (որ է կնքեալ նմանութիւնն)։)
Մի խոտորեսջիք յարքունական ի կուռ պողոտայէն. (Յհ. կթ.։)
Ունի զդղեակն նիստ արքունական պատրաստեալ ինքեան. (Ասող. ՟Գ. 30։)
Բազում եւ երեւելի զգեստս արքունական՝ ոսկէճամուկս, եւ շղարշատեռն հրաշանկարս։ Շղարշատեռ վառիւք զնա զարդարեալ։ Ի շղարշատեռն յառագաստից զնա պճնեալ պայծառացուցանէր. (Յհ. կթ.։)
Յոսկիապատ կառս արքունականս սպիտակաձիգ ջորւոցն. (Ագաթ.։)
Շինել թագաւորին տախտս գեղեցիկս մեծ վանդակաւ։ Յաղագս թագաւորն տախտ շինել արքունական. (Ոսկիփոր. (նոր ձ. թախտ)։)
Անփոփ վարուք՝ ժողովեալ կարթիւք յարքունական կայանսն. (Յհ. կթ.։)
Գոյն արքունական ծիրանեաց ոչ թափեսցի։ Զմայլեալք յուրախութիւն, որ ոչ թափի։ Թափին տրտմութիւնք յարտասուաց. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Ե։ Ճ. ՟Գ.։ Մխ. երեմ.։)
Բազում նժոյգս զարքունական ձիոյ։ Զոր հեծուցեալ իլ վերայ իւրոյ նժուգի՝ ապրեցուցանէր։ Մատուցանէր նժոյգս սրավարս։ Ետ տանել ընդառաջ նորա նժոյգս մեծազարդս եւ երեւելիս. (Բուզ. ՟Դ. 12։ Փարպ.։ Յհ. կթ.։ Արծր. ՟Գ. 9։)
Բազում եւ երեւելի զգեստս արքունական՝ ոսկէճամուկս, եւ շղարշատեռն հրաշանկարս։ Շղարշատեռ վառիւք զնա զարդարեալ։ Ի շղարշատեռն յառագաստից զնա պճնեալ պայծառացուցանէր. (Յհ. կթ.։)
Ապա Ոստանն է Քաղաք ազատ եւ բարձրապատիւ, արքունական կամ իշխանական յայլեւ այլ գաւառս հայոց. զքաղաք Դուին (որ թարգմանի բլուր), վաղարշապատ, երուանդաշատ, հադամակերտ, նախճաւան, դարոյնք. եւ այլն. որպէս եւ արքունիք պարսից. եւ շահաստանն նիւշապուհ։ Տե՛ս յաշխարհագր. ըստ (Փարպ.։ Խոր.։ Արծր.։ Ղեւոնդ. եւ այլն։)
ՈՍՏԱՆ. ա. Ոստանեայ. այսինքն արքունական, ազատական.
Իբրեւ զկարթ երեւեցուցեալ զխաչն, եւ զմարմին իւր առնէր կերակուր տիեզարաց, զի այնու որսասցի յարքունական սեղանն. (Ագաթ.։)
Առնէին թագաւոր զանտիպատրոս՝ առ չգիւտ արքունական ազգին. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Վիշապն՝ արքունական պաճար է. (Պտմ. աղեքս.։)
Դիւրեաց զերկիրն արքունական. (որ ասի եւ ԴԻՒՐԱՑՈՒՑԱՆԵԼ. Ճ. ՟Բ.։)
Եօթն անգամ արքունական զգեստուք խիլայէ զնա. (Վրդն. պտմ.։)
Մինչեւ գնաց մեսրոպ յարքունական դրանէն, ոչ զոք ի ճարտարաց գտանէր անդ ի վպրաց. (Խոր. ՟Գ. 52.) այսինքն յորմէ հետէ. քանի որ։
Պարշար անքաղցական, եւ նշան արքունական ի ձեռին. (Նար. յովէդ.։)
βασιλικός regius Արքունական. արքայական. թագաւորական.
Կառաձիգ ջորւոցն արքունականաց. (Ոսկ. ապաշխ.։ Կամ Կառաձիք, որպէս ձիք կառաց.)
Բարի է բնաւն որպէս ինքն (արարիչն) ետես եւ հռչակեաց։ Նափորտն վտաւակ զարքունական պատիւն հռչակէ։ Զքրիստոս գիրք սուրբ յայտնապէս հռչակեցին վասն կենդանեաց մեռեալ. (Լմբ. ժղ. եւ Լմբ. պտրգ.։)
Ազատ ոք յոստան քաղաքէ կամ ի զարմէ. այսինքն ոմն յարքունի եւ յազատ քաղաքէ եւ ի տոհմէ. եւ Արքունական. ազատական. տե՛ս եւ ՈՍՏԱՆ, իբր Ոստանեայ.
Բազում խաղաղական պարագայց ամօք ամեցունն աստուած շնորհեսցէ մեզ։ Ո՛ղջ լեր ի տէր, ո՛վ քրիստոսասէր եւ բարեպաշտ, պարագայց ամօք, եւ խաղաղասէր մտօք հովուելով զիշխանութիւնս հռովմայեցւոց։ Ո՛ղջ լեր յարքունական տէրութեանդ պարագայց ամօք. (Կիւրղ. թղթ. առ կոստանդ.։ Վրք. ոսկ.։ Գր. տղ. առ ման. կայսր.։)
Եկեղեցի քրիստոսի ընդ միջինն ճեմի արքունական պողոտայն. (Ժող. շիրակ.։)
Երթեալ զարտուղի յարքունական ճանապարհէն. (Շ. բարձր.։)
Զի մի՛ զարքունական սահմանեալ իրաւունս վաստակաւորացն թողցեն, կամ գողասցն. (Շ. ընդհ.։)
Ձուլաբար ձեւով կամէր տանել ի դուռն արքունական, եւ պարգեւս խոստանայր՝ որ էր առիթ կորստական. (Տաղ սուքիասանց.։)
Մո՛յծ զիս յարքունական բուրաստանին. (Եփր. աղ.։)
Որ ի նիւթսն են կամ յատկականս, եւ կամ յարքունական. (Փիլ. լին. ՟Դ. 108։)
Ոչ երբէք տեսի այսպիսի նկարագիր պատկերի (դիմաց)։ Ո՞ր խորութիւն գերեալ ունի զարքունական զայն նկարագիր. (Ճ. ՟Ա.։ Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
Բազում եւ երեւելի զգեստս արքունական՝ ոսկէճամուկս, եւ շղարշատեռն հրաշանկարս։ Շղարշատեռ վառիւք զնա զարդարեալ։ Ի շղարշատեռն յառագաստից զնա պճնեալ պայծառացուցանէր. (Յհ. կթ.։)
Յուղարկեաց արքունական ոսկիակազմ երիվարօք. (Հ=Յ. մայ. ՟Ի՟Բ.։)
Արքունական պատուով, եւ պաշտմամբ լաւագունիւ առ ի նմանէ մեծարեցայ. (Յհ. կթ.։)
Բանակք սերովբէից հրափայլ թեւօքն զարքունական աթոռն. (Խոր. վրդվռ.։)
Բազում նժոյգս զարքունական ձիոց՝ արքունի օճառովք՝ ոսկի վարաւանդ ապրդմովն տայր նմա. (Բուզ. ՟Դ. 12։)
Պատկերն արքունի նկարեալ արքունականն քանդուածով։ Զոսկիակոփ դրանցն եւ զստորակայ քանդուածոցն սքանչանս։ Մատանի տուեալ լինի, զի քանդուածով ականն զնոյն թագաւորական պատկերն նշանակէ։ Մատանի եդ ի ձեռին՝ տկանն քանդուածով. (Նար. ՟Ժ՟Ա։ Մագ. ՟Ժ՟Գ։ Իգն.։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Զ։)
Զքառերանգ նիւթս զարդու արքունական ճեմարանիս, զիշխանականին ասեմ մասունս. (Սկեւռ. լմբ.։)
Զօրութիւնք (Աստուծոյ), մին արարչական, եւ միւսն արքունական։ Որ առ աստուածութեան զօրութիւնք են, արարչականին եւ արքունականին. (Փիլ. ստէպ։)
Արձանացեալ դադարէին յարքունական ապարանսն։ Չուեալ ի վաղարշապատ քաղաք՝ առկայացեալ արձանանայր ի նմա։ Զիւր արձանանալն եւ կալ նստիլ. (Յհ. կթ.։)
Զգեցեալ ունիս զարքունական պատմուճանդ, որ ոչ ի բնութենէ թագաւորութեանդ, այլ զգեստական (կամ զգեստակայն). (Պիտառ.։)
Զգեստս արքունականս ոսկէճամուկս եւ շղաշատեռն հրաշանկարս. (Յհ. կթ.։)
Ձիւնագոյն ջորւոջն արքունականաց. (Ոսկ. ապաշխ.։)
Եւ այսպէս անտարրապէս եւ անշուշտ ի կամ արքունականս զկամս իւր բերեալ նուաճէր. (Յհ. կթ.։)
Թէեւ յարքունական զարմէ է, կապարճակիր լինի իշխանին, եւ սպասաւոր բաժակի նորա. ապա լինի ձիաւոր, եւ ի կարգ իշխանացն հաւասարի. (Լմբ. պտրգ.։)
Փակս եւ պահապանս դնեն, ձեռագործով (կամ ձեռագրով) մատնէհարեն, զի մի՛ յաւարի գնասցէ գանձն։ Մատնէհարեցին զթուղթն արքունական մատանեաւն. (Ոսկիփոր.։)
Սա պսակ շնորհաց՝ արքունական նշանադրոշմ. (Սիւն. տաղ խչ.։)
Ոսկեճամուկ զգեստուք։ Յոսկէճամուկ հանդերձանաց։ Զգեստս արքունականս ոսկէճամուկս. (Յհ. կթ.։)
Զարքունական սուսերն զպողովատիկն զոսկէպատեանն. (Բուզ. ՟Դ. 3։)
Յոսկիապատ կառս արքունականս սպիտակաձիգ ջորւոցն. (Ագաթ.։)
Ձիւնագոյն սպիտակամազս կառաձիգ ջորւոցն արքունականաց. (Ոսկ. ես.։)
Թագաւոր զաթոռն ոսկիակուռ եւ զվերատեսուչ թողեալ, եւ իջեալ ընդ երկիր թաւալէր. իմա՛ վերադիտական, արքունական։
ՔԱՐԳՈՆԱԿԱՆ կամ ՔԱՐԳՈՆՈՍԱԿԱՆ. Արքունական. թագաւորական. ի պրս. քարիկիյա. արքայ, թագաւոր. եւս եւ մի մի ի չորից տարերաց.
Կատարեսցո՛ւք՝ անխոտորնակ զարքունականն ընթանալ պողոտայ. (Տօնակ.։)
Առ իմաստութիւն ճանապարհն՝ կոչի իմաստասիրութիւն. քանզի իմաստասիրակ է արարչական զօրութիւն, իմաստասիրակ է եւ արքունականն, իմաստասիրակ է եւ աշխարհ. (Փիլ. լին. ՟Ա. 57։)
Ներածութեամբ արքունական, առ սկիւթականս ահեղ գոչմամբ. (Շ. առ ապիրատ. (իբր յառաջ խաղացմամբ մուտ ունելով)։)
Թագ արքունական շքեղազարդեալ զգլուխն զքրիստոս. (Թէոդոր. խչ.։)
Այնք՝ որ ի ձեռն բարեգործականին են հաստատեալ, եւ այնք՝ որ ի ձեռն արքունականին. (Փիլ. իմաստն.։)
Իսկ տէր, Աստուած, մինն զարքունականն յայտնէ, եւ միւսն զբարեգործականն. (Շ. բարձր.։)
ՔԱՐԳՈՆԱԿԱՆ կամ ՔԱՐԳՈՆՈՍԱԿԱՆ. Արքունական. թագաւորական. ի պրս. քարիկիյա. արքայ, թագաւոր. եւս եւ մի մի ի չորից տարերաց.
Լուսափայլմամբ երեւի նշանն արքունական. (Ոսկ. ի նեռն.։)
ἁρχικώτερος imperiosior Առաւել արքունական.
Փոխանակ ծիրանեաց զառաքինութիւն զիւրեւ զգեցեալ, որ քան զամենայն զգեստ արքունականագոյն է. (Նիւս. կազմ. ՟Ե։)
Զվերջին ըոյսն (կողմն մարմնոյ՝) զառաջինն պատուականագոյն եւ արքունականագոյն կարծելով աստուածքն. (Պղատ. տիմ.։)
Որ ի միում աւուր ՟Ժ՟Ե բիւրս յարքունական զորացն քրիստոսազգեաց. (Վրդն. լս.։)
Voir tout