Your research : 4 Results for խաղ

Խաղ, ու, ուց, ի, ից, ոյ, ով

s.

play, game;
recreation, pastime, amusement, sport;
fun, joke, raillery, pleasantery, mockery;
mummery, foolery;
games;
scene, stage, theatre;
*song, air;
սէր խաղուց, gambling, gaming;
խաղք Ողոմպիայ, Olympic games;
խաղք ըմբշամարտից, wrestling;
գնդակ խաղ, the game of tennis;
խաղ կճեայ գնդակաց, game of marbles;
խաղ նարտի, backgammon;
խաղ աղիւսակի, draughts;
խաղ սատրնջոյ, chess;
խաղ աչկապուկի, blind man's buff;
խաղ թղթոյ, card-playing;
cf. Թուղթ;
խաղ բախտի, game of chance;
խաղ բառից, a pun, play upon words;
չլինել կամակ ի խաղ, to be in no mood for sport, not to be in a sporting mood;
ի խաղ հատանիլ, զակատիլ ի խաղս, to abandon oneself to amusements;
ի խաղ մտանե, to join a game;
to sit down to play;
լինել յաջողակ ի խաղի, to have a good game;
to hare a good-hand (cards), to be a lucky player;
լինել դժբաղդ ի խաղի, to have ill luck at play;
կորուսանել ի խաղի, to play or to gamble away;
վատնել զամենայն ի խաղի, to gamble away one's fortune, to lose ones' fortune by gambling;
դադարել ի խաղի, to leave off playing;
խաղ համարել, to take as a joke;
չեն ինչ խաղոյ, it is not to be trifled with, it is no joke;
խաղ առնել զոք, ընդ խաղ արկանել, to ridicule, to deride, to mock, to make sport or mockery of, to laugh at a person;
ընդ խաղ առնել, to rally, to joke with, to jest with;
to turn to ridicule;

adv.

ընդ խաղ, ընդ խաղս, for fun, in jest, for a joke, jestingly;
ո՛րչափ խաղացի ընդ նոսա, how many tricks I played on them ! թո՛յլ տուր անդ զխաղդ, թո՛ղ զխաղդ, joking apart, in good earnest;
խաղ կանչել, to sing a song.

mus.

a note.


Խաղ, ից

s.

shore, side of a river;
meadow;
marsh, moor;
gulf, roadstead;
division, pigeon-hole.


Մականական խաղ

sn.

tourney, tilting-match.


Որմզդապէս խաղ

sn.

olympic game.


Entries' title containing խաղ : 216 Results

Ինքնախաղաց

adj.

which flows of itself.


Խաղալիկ, լկաց

s.

player;
dancer;
game, play, toy, plaything;
trifle, trifling amusement, foolery;
gewgaw, bawble;

fig.

laughing-stock, butt;
— լինել, to become the laughing-stock of;
— առնել, to make game of;
— եղեւ բախտին, he was fortune's plaything, or the sport of fortune, fortune mocked him;
հողմոց եւ ալեաց —, at the mercy of winds and waves.


Խաղալիք, լեաց

s.

plaything, toy, knick-knack, trinket;
trifle, trash, thing of nought;
game, play;
touch, feeling;
վաճառող —լեաց, toy-man;
մի ժամավաճառ լինիր ի —լիս, do not waste your time with trifles.

anat.

joint, articulation, socket.


Խաղախ

s.

boat, barge;
*raw hide, skin.


Խաղախորդ, աց

s.

leather-dresser, currier;
tanner.


Խաղախորդեմ, եցի

va.

to curry, to tan.


Խաղախորդութիւն, ութեան

s.

tannning.


Խաղակ, աց

adj.

childish, playful.


Խաղակից

adj. s.

playfellow, playmate.


Խաղահանգիստ

s.

interlude.


Խաղաղ

adj.

calm, tranquil, serene, peaceful, undisturbed, quiet;
— միտք, serene mind;

adv.

—, —աբար, placidly, peacefully, calmly, quietly, serenely.


Խաղաղական

adj.

cf. Խաղաղ;

s.

supplimentary vesper service;
certificate of poverty;
— Ովկիանոս, the Pacific Ocean;
— զոհ, peace-offering.


Խաղաղածաւալ

adj.

calm, placid, tranquil.


Խաղաղակեաց

adj.

living in peace.


Խաղաղակոյտ

adj.

peacefully assembled.


Խաղաղամբոխ

adj. s.

peace-breaker, turbulent, unquiet, restless, seditious, rebellious.


Խաղաղանամ, ացայ

vn.

to be appeased, tranquillized, to grow calm.


Խաղաղապահ, ից

adj.

pacific, quiet.


Խաղաղասէր

adj.

fond of peace, that loves tranquillity, peaceable, peaceful.


Խաղաղասիգ

adj.

mild, soft, gentle.


Խաղաղասիք

cf. Խաղաղասիգ.


Խաղաղասիրութիւն, ութեան

s.

love of peace, moderation.


Խաղաղարար, աց

adj.

peace-making, pacifying, conciliating;

s.

peace-maker, pacifier, reconciler.


Խաղաղարարութիւն, ութեան

s.

pacification, reconciliation.


Խաղաղացուցանեմ, ուցի

va.

to pa cify, to calm;
to conciliate, to reconcile.


Խաղաղաւէտ

adj.

very calm, peaceful, tranquil, serene.


Խաղաղեմ, եցի

va.

to pacify, to appease, to calm, to allay, to assuage;
to conciliate, to reconcile, to accommodate, to adjust;
to hide, to conceal, to keep secret.


Խաղաղիմ, եցայ

vn.

to become calm, to be pacified, tranquillized;
to be reconciled;
խաղաղեաց, be quiet, be tranquil, compose yourself.


Խաղաղիկ

adv.

peacefully, calmly, quietly, softly, gently.


Խաղաղութիւն, ութեան

s.

peace;
calm, tranquillity, quiet, rest, repose;
pacification, conciliation;
— ընդ ձեզ, peace be with you;
— ոգւոյ, մտաց, peace of mind;
այր խաղաղութեան, angel or messenger of peace;
քաղցր՝ խորին՝ անդորր —, perfect peace, profound tranquillity, sweet repose;
— առնել, to make peace;
կեալ ի խաղաղութեան, to live in peace;
առնել — ընդ ումեք, to make one's peace with;
խաղաղութեամբ լինել ընդ ումեք, to be at peace with;
վայելել ի խոր՝ յանվրդով խաղաղութեան, to enjoy profound peace;
to live in comfort;
աղմկել զ—, to disturb, to break the peace;
աղաչել, խօսել ի -՝ ի հաշտութիւն խաղաղութեան, to sue for peace;
մերժել զբան խաղաղութեան, to refuse terms of peace, to reject means for reconciliation, to be opposed to conciliatory measures;
խաղաղութեամբ, peaceably, peacefully, in peace;
արարտասուահայց խաղաղութիւն, խաղաղութիւն ըղձիւք ըղձացեալ, the longed for peace;
խաղաղութիւն է ինձ, I am happy and contented;
խաղաղութիւն պարգեւեսցէ նմա Տէր, God rest his soul;
peace to his soul;
ե՛րթ ի խաղաղութիւն, երթայք խաղաղութեամբ, go in peace;
God be with you;
մնա՛, մնայք խաղաղութեամբ, goodbye! adieu!


Խաղամ, ացի

vn.

to play, to sport, to amuse oneself;
to jump, to leap, to dance, to gambol, to frolic, to frisk about;

fig.

to ridicule, to mock, to deride;
to jest, to joke, to play the fool;
to move, to walk, to go, to depart;
to go away, to march, to start on a journey;
to take the field;
to rush at, to swoop down on;
to gush out, to spout forth, to spirt;
խաղասցէ ի վերայ քո Հոգի Տեառն, the spirit of the Lord shall fall upon you;
ամպք զամպօք ելեւել խաղային, the clouds were gathering round;
— ընդ միմեանս, to fall in love with, to be smitten with love;
— զոմամբ, to make game of, to deride, to jeer, to insult;
մուտ եւ ելս —, to go in and out, to frequent;
ընդ ամուրս խաղալով —, to laugh, to scorn, to scoff at fortresses;
— ի պատերազմ, — ի վերայ մարտիւ պատերազմի, to move against, to advance to the attack, to rush to battle;
— բանակին, to decamp;
to change quarters;
յառաջ —, — գնալ, to march, to advance;
յետս —, to retrograde, to retreat;
տիգաւ աչաց — ի վերայ ուրուք, to scowl at, to menace with threatening looks, to frown;
— բանիւք ի վերայ, to apostrophize, to rail at or against some one, to revile, to burst into bitter invectives, to inveigh against;
— գթոց, to pity, to have compassion on;
— ի սնոտիս, to trifle, to waste one's time on trivial occupations.


Խաղապատանք

s.

affectionate embrace.


Խաղապատիմ, եցայ

vn.

to embrace affectionately, to caress, to fondle;
to embrace the knees, to supplicate with weeping;
օձատիպ խաղապատեալ, interwoven, interlaced, entwined like serpents.


Խաղաջ

s.

gargle, gargling;
— առնել, to gargle.


Խաղասէր

adj.

playful, fond of amusements.


Խաղարան, աց

s.

play-ground;
gaminghouse;
theatre.


Խաղարկութիւն, ութեան

s.

play, sport, diversion;
թատրոնական —ք, theatrical representations.


Խաղաց, ից

adj.

flowing, running, fluid;

s.

cf. Խաղացք.


Խաղացող, աց

s.

player.


Խաղացումն, ման

s.

cf. Խաղացք;
խաղացմունք շնորհաց, inspiration of the Divine Spirit.


Խաղացուցանեմ, ուցի

va.

to cause to move, to march, to transfer, to transport, to carry away;
to advance, to drive forward, to push on;
to pour out, to spirt;
cf. Թաւալգլոր.


Խաղացք, ցից

s.

course, current;
pouring out, effusion;
forward movement, progress, advance.


Խաղաւարտ, ից

s.

abscess, apostume;
swelling;
wen;
wart;
pimple, pustule, tubercle;
եռալ, ի վեր եռալ —ից, to suppurate, to form an abscess, or tumour.


Խաղբակեմ, եցի

va.

to deceive, to entrap, to draw into a snare, to inveigle;
to vex, to trouble.


Խաղբք, բից

s.

snare, trap, ambush;
ընդ աղբ եւ ընդ խաղբ գալ, to be ill clothed, to be poorly or shabbily dressed.


Խաղթուղթ

s.

card, playing card;
հմայել խաղթղթովք, cf. Թուղթ.


Խաղխամ, աց

s.

bars, rails;
grating, railing, rail-fence;
palissade.


Խաղխամեայ

adj.

grated, cross-barred;
open, openwork;
— դուռն, iron-gate.


Խաղճախուղճ

s.

gristle, cartilage.


Խաղճմունք

anat. s.

glands.


Definitions containing the research խաղ : 71 Results

Ինքնահոս

cf. Ինքնախաղաց.


Խորամուխ

adj.

penetrating, acute, piercing;
profound, deep;
— լինել, to penetrate, to fathom, to dive into, to enter deeply;
— լինել ի ցաւս, to be swallowed up by, to be plunged in grief;
— ի ներքս խաղալ, to enter too far, to plunge in too deeply;
— դրոշմել, to inculcate, to impress deeply on the mind.


Խաբէութիւն, ութեան

s.

fraud, knavery;
deceit, cheat, fallacy, trick, artifice, rogu-ishness, imposture, deception;
chicanery, dissimulation;
villainy, dishonesty;
— ի խաղու, cheat, a cheating trick.


Կաշեգործութիւն, ութեան

s.

currying;
cf. Խաղախորդ.


Կատակ, ի

s.

jesting, trifling, pleasantry, trick, facetiousness;
derision, mockery, sport;
cf. Խաղ;

adj.

jocose, waggish;
humorous, diverting, droll, comical;

adv.

ընդ —ս, pleasantly, jestingly, in jest;
humorously, jocosely;
թող անդր զ—դ, joking apart;
— առնել, to jest, to joke, to play the fool;
ասել ընդ —ս, to say jestingly, to cut jokes on;
այպն եւ — առնել, to laugh at, to mock, to jeer, to rally, to scoff at, to turn into ridicule;
այպն եւ — լինել, to be laughed at, to be the laughing-stock of.


Կատակերգութիւն, ութեան

s.

comedy;
— յօրինել, to write -;
խաղալ, հանդիսացուցանել, to act a play, to represent plays;
— իմն է, it is but a farce.


Կարգեմ, եցի

va.

to put in order, to arrange, to dispose, to distribute, to put, to place, to plant;
to destine, to prescribe, to fix, to assign, to enjoin;
to establish, to institute, to found;
to constitute, to charge with;
to number or place among;
to range in battle, to put in order of battle or in battle-array;
*to marry, to give in marriage;
կարգեալ ընդ իշխանութեամբ, subaltern, inferior;
խաղային յառաջ՝ կարգեալք եւ կազմեալք, they cautiously advanced in good order.


Լիցք

s.

stuffing;
any thing used to fill up a vacancy;
knuckle-bones;
dice;
խաղալ, to play at knuckle-bones.


Խաբեայ, բէից

adj.

deceitful, fraudulent, fallacious;
false, treacherous, knavish, crafty, full of imposture, roguish, cunning, villainous, rascally;
fleeting, transitory;

s.

sharper, swindler;
hypocrite, dissembler;
bait, lure, decoy;
— ի խաղու, cheat, sharper, trickster;
խաբեայ կերպարանք, mask.


Խաբեմ, եցի

va.

to cheat, to deceive;
to defraud, to dupe, to trick, to gull, to inveigle, to insnare;
to plot, to hatch, to contrive;
to pervert, to seduce, to mislead;
to mock, to laugh, not to care, to trifle;
— ի խաղի, to cheat at play.


Ծով, ուց

s.

sea;
lake;
the molten sea in the Temple;
—ն լայնասփիւռ, the main sea, the deep, the high or open sea;
անդունդք ծովու, the depths of ocean, the mighty deep;
ի խորս ծովու, far out at sea;
կապուտակն ծովուց, sea-green;
ջուր —ու, sea-water;
հէն ծովու, sea-rover, pirate;
ընտել ծովու, accustomed to the sea;
ընդ ծով եւ ընդ զամաք, by sea & land;
գնալ ընդ —, to go to sea, to put to sea, to sail;
անցանել ընդ —, to go over or across, to cross the sea;
զեփիւռ ծովու, sea-breeze;
հողմախաղաղ —, հարթածաւալ —, calm sea, as smooth as glass;
կապուտակային՝ անշարժ՝ խաղաղաւէտ՝ ընդարձակ՝ անհուն —, blue, still, quiet, vast, immense ocean;
մոլեգնութիւն ծովու, the raging or fury of the sea, the roughness of the waters;
ալեկոծ՝ յուզեալ է —ն, the sea is turbulent, swelling, rolling;
ալեկոծի, փրփրէ ծովն, the sea runs high, foams, froths;
մրրկալից՝ մոլեգին՝ զայրագին՝ փրփրադէզ՝ ահեղագոչ՝ անսանձ՝ սպառնալից՝ անգութ —, stormy or tempestuous, dreadful or furious, angry or raging, foaming, thundering or roaring, unruly or ungovernable, threatening, pitiless ocean;
— աչեր, blue of sea-green eyes.

fig.

— հեշտութեանց՝ ցաւոց, a sea of delights, of griefs or sorrows.


Բաբան

s.

balister;
swing, see-saw;
խաղալ բաբնու, to swing, to see-saw.


Գնդակ, աց

s.

globule, globe, bowl, spherical or round body;
pincushion;
apple;
խաղու or խաղալիկ, ball, bowl;
ball (at tennis);
— մեղուաց, swarm of bees;
— հրացանից, ball;
bullet, large ball;
— ձեռնածուաց, juggler's cork-ball;
— որթոյ, bud, button.


Գրթաղ, աց

cf. Գրթախաղաց.


Անդնընկէց

adj.

tilter;
— լինել, to tilt;
խաղարկութիւն, joust, tournament.


Արիւն, րեանց

s.

blood, kin;
խաղողոյ, unpressed wine, must, wine;
արեամբ ներկել՝ շաղախել, to imbrue with blood, to spot with blood;
— հեղուլ, to shed blood, to kill, to wound;
— հանել, to bleed;
հոսումն արեան, hemorrhage;
կցորդ արեան, who sheds blood with another, consanguineous, of the same blood, related;
cf. Ապաժոյժ.


Այր, առն, յառնէ, արամբ, արք, արանց

s.

man;
husband, spouse;
person;
youth, young man;
— երեւելի, personage;
— իւրաքանչիւր, every one, every person, every body;
— ոք, a person, some one;
— ընդ արամբ, — զարամբ, in competition;
with emulation;
— ցընկեր, one to another;
ընդ — եւ ընդ կին, the men as well as the women, both men and women;
առ —, յայր, each person, a head, a man;
առն տալ, to marry;
առն՝ արանց լինել, to get, to be married;
վատ արանց, coward;
քաջ արանց, brave, courageous;
խաղաղութեան, peaceful man;
— գործոյ, ingenious, active man;
— զօրութեան, valorous man;
— մահու, guilty, worthy of death;
— պատերազմի, belligerous, warlike, martial;
արք արեանց, sanguinary, bloody men;
— Աստուծոյ, man of God.


Զակատիմ, եցայ

vn.

to be extremely fond, to become excessively affectionate, to love with too much passion, to bend ones whole soul to;
to get furious;
— ի խաղս, ի զբօսանս, to give one's self up to gambling, to pernicious amusement;
— զհետ գեղարուեստից, to be devotedly fond of the fine arts.


Զինաշարժ, ից

adj.

that fences, fencer;
cf. Զինախաղ.


Ընդոստ

adj.

that leaps, that bounds;
jumping, starting;

adv.

by stealth, stealthily;
rebounding, by fits and starts;
by skips and jumps;
palpitating, bounding;
— ի քնոյ լինել, to awake suddenly, to start from sleep;
— ի քնոյն զարթուցանել, to rouse suddenly, hurriedly;
— կալ, to leap, to hop, to rebound;
to start back with fear, to be startled, to retire, to frighten;
խաղալ, to leap, to jump up, to rouse one's self;
— երթալ, to go with fear and trembling;
to go by leaps;
խաղացումն ուսոց, շարժումն թիկանց, աչաց, shrugging of the shoulders;
nervous twitching of the eyes;
— անցանել, to leap, to leap over.


Երթամ, չոգայ, ե՛րթ

vn.

to go, to march, to repair, to follow a road;
— առ հարս՝ զճանապարհ ամենայն երկրի, to sleep with one's fathers, to die;
— զիւրովին, to kill ones self;
— զիւիք, to give ones self up to, to apply ones self;
— զջրոյ, to go to fetch water;
to make water;
— հետի or հետիտս, to go on foot, to walk;
— հետի յօչ կամս, նեղութեամբ or դժուարաւ, to trudge along;
— հեծեալ ի ձի, to go on horseback, to ride;
— կառօք, to go or ride in a carriage;
— սուրհանդակաւ, to travel post;
— չոգեմուղ կառօք, երկաթուղեաւ, to go or travel by rail;
— (ելանել) ի կարիս որովայնի, to go to the water-closet, to stool, to the privy;
երթայ (դիմէ) ի կոտուստ իւր, he hastens to his ruin;
այս ճանապարհ երթայ ի ..., this road leads to ...;
զհետ, զկնի —, to follow;
փախստեայ —, to flee, to take to flight;
յագարի —, to be sacked or plundered;
ի գլուխ —, to finish, to come to an end;
յերդումն —, to swear, to take oath;
զուլամբ — ձիոյ, to trip, to fall headlong as a horse;
երթ ի բաց, ե՛րթ յետս իմ, begone, go away, get you gone, get away, or off with you, be off;
ե՛րթ խաղաղութեամբ, part in peace! Adieu! ողջ երթ, երթ ողջամբ, adieu! God be with you! luck be with you!


Թաւալ

s.

roll, act or state of rolling;
cf. Թաւալումն;

adj.

rolling, tum-hling down;
առ ի —, on a precipice, steep;
— առնուլ, to roll, to revolve, to turn round;
— բանից, a winding discourse;
— տալ արեան, to cause one to roll in his own blood;
— անկեալ, գլոր խաղալ, cf. Թաւալագլոր խաղալ.


Թաւալագլոր

adv.

in rolling, revolvingly, rolling along or down;
խաղալ, to tumble dowrn, to roll down, to prostrate one's self;
to agitate one's self, to fall dead;
to be thrown down, to be upset;
to throw a somerset;
to throw ones self headlong, to precipitate one's self;
խաղացուցանել, to roll, to prostrate, to precipitate, to fell, to upset;
— անկաւ յարեան իւրում, he fell rolling in his blood.


Եթերական, ի, աց

adj.

cf. Եթերախաղաց.


Եթերաճեմ

adj.

cf. Եթերախաղաց.


Եթերային, յնոյ, ոց

adj.

cf. Եթերախաղաց.


Եթերանման

cf. Եթերախաղաց.


Եթերընթաց

adj.

cf. Եթերախաղաց.


Դար

adj.

even number;
— եւ կոճատ խաղալ, to play at even or odd.


Երկայնութիւն, ութեան

s.

length;
court;
longitude;
depth;
— աւուրց՝ կենաց, long days;
length of days, long life, longevity;
խաղալ գնալ յ— գետոյն, to skirt, to run along the river;
յ—, of the length of;
to the...

geog.

longitude.


Զ (za)

s.

the sixth letter of the alphabet and the fourth of the consonants;
six;
sixth;
It is sometimes changed for, or confounded with the letter ս;
զգեստ, սգեստ;
սքողել, զքողել;
զգալ, սգալ.

art.

that marks the accusative;
սիրել զաստուած, to love God;
տեսանել զարեգակն, to see the sun;
ուտել զհաց, to eat bread. This article is sometimes understood, for example;
մնացի՝ զի բերցէ խաղող, եւ եբեր փուշ (instead of զխաղող, զփուշ). It is often repeated;
որք միշտ փրփրեն զիւրեանց զանձանց զամօթ (instead of զամօթ անձանց իւրեանց). It often changes its place;
ետուն նմա գիրս զԵսայեայ (usually զգիրս Եսայեայ).

It marks the narrative or sixth case, on, of, for;
երթալ զոսկւոյ, to go and fetch gold, or in order to bring gold;
առաքել զջրոյ, to send in order to bring water;
խօսել զնմանէ, to speak of him.

It marks the eighth case, round, about, on, above;
արկանել զնովաւ, to put on him;
ածել զբոցով, to pass above the flame, to singe;
անցուցանել զամենեքումբք, to surpass, to surmount, to excel more than all.

augmentative letter;
գրգռել, զգրգռել;
եղծանել, զեղծանել;
անցանել, զանցանել.


Կեանք, կենաց

s.

life;
being, days, existence;
health;
conduct, behaviour, manners, habits;
subsistence, living, nourishment;
means, circumstances, property, substance, goods, patrimony, inheritance, wealth, possessions, fortune;
the world;
ցկեանս, for -;
ի կեանս իմ, in all my -;
երբէք ի կեանս իմ, never in my -;
զամենայն աւուրս կենաց իմոց, formy whole lifetime;
յաւիտենական, հանդերձեալ —, eternal —, the — to come, the next world;
ընթացք՝ վախճան՝ երկարութիւն կենաց, the course, the duration & the end of -;
մեկին or ամփոփ, անշուք or աննշան —, a. retired -;
obscure —, — of obscurity;
խստամբեր դժոխըմբեր՝ վտանգալից՝ բազմավրդով՝ վատ՝ չարակեաց՝ անգործ՝ ունայն —, an austere, frightful or insupportable, perilous or hazardous, checkered, base, wretched, unoccupied or idle, useless -;
— զերծ ի հոգոց եւ ի կրից, a — free from passion, uneasiness or anxieties;
անպաճոյճ՝ սակաւապետ՝ շինական՝ վաստակասէր՝ ժիր՝ զգաստ —, a simple, frugal, rural, laborious, active, sober -;
անարատ՝ բարեկարգ՝ չափաւոր՝ տեսական՝ անհոգ —, a pure, regular, moderate, contemplative, careless —;
անդորրաւէտ՝ խաղաղաւէտ՝ փափկասուն՝ հեշտալի՝ զուարճալից —, a quiet or tranquil, peaceful, delectable, effeminate or luxurious, agreeable —;
սոսկական՝ անզբօս՝ հովուական վարել կեանս, to lead a private, serious, pastoral -;
վարել, անցուցանել զկեանս, to pass one's life;
հասարակաց վարել կեանս, to live in common;
բելրկրալից վարել կեանս, to lead a happy, comfortable —;
դողալ ի վերայ կենաց ուրուք, to tremble for another's — or days;
կեանս պարգեւել, to grant — to;
շահել զկեանս, to gain one's living;
ի վտանգ արկանել զկեանս, to imperil, to hazard or expose one's — to danger;
ազատել կամ կորուսանել զկեանս, to save or lose the —;
ի կենաց արկանել՝ զրաւել՝ կարճել՝ լուծանել՝ բառնալ, to deprive of —, to put to death, to kill;
ընդ մէջ կենաց եւ մահու լինել, to be a question of — or death;
ի կենաց անկանել՝ պակասել, to lose one' s life, to die;
հրաժարել ի կենաց, to renounce -;
փոխիլ ի կենաց աստի, to make one's exit from this world;
ելանել ի կենաց, to depart this -;
սուղ են —, — is short;
ի վտանգի կան — նորա, his — is in danger;
ընդ կեանս եւ ընդ մահ, half alive & half dead;
տալ տաց զկեանս իմ վասն նորա, I would lay down my — for him or her;
ի կեանս եւ ի մահու, in — & — death;
ժամանակն է ոստայն կենաց or որ հինու զկեանս, time is the stuff that — is made of;
ընդ կենաց եւ վախճանն, people die as they live.


Կործանեմ, եցի

va.

to overturn, to subvert, to overthrow, to demolish, to destroy, to ruin;
to lay waste;
to extirpate, to exterminate;
յերկիր —, to fell to the earth, to throw, strike or dash to the ground;
— զպարիպս, to dismantle, to pull down;
— զոք ի հաւատոց, to pervert from the faith;
— զմիմեանս, to throw down, upset or destroy each other;
— զկեանս, to come to an untimely end;
խաղն կործանեաց զնա, gaming has been his ruin.


Կորուսանեմ, ուսի, րո

va.

to lose;
to miss, to mislay, to be without;
to ruin, to undo, to destroy;
to put to death, to kill;
to exterminate, to annihilate;
— զճանապարհն, to lose one's way, to be lost, to stray;
— զհամբաւ, to lose one's reputation or good name, to be defamed, disgraced;
— զթել բանին, to lose the clew or the thread of one's speech;
— յաչաց, to lose sight of;
— զպատեհն, to lose or let slip an opportunity;
— զգրաւն՝ զխաղն՝ զդատն, to lose a wager;
to lose the game;
to be cast.


*Կռճիկ

cf. Աճառ;
cf. Խաղճախուղճ.


Կնճիռն, ճռան

s.

knot, tie;
pucker, wrinkle;
frowning, frown;
embarrassment, entanglement, complication, intrigue, scrape, difficulty, hinderance, hitch;
— ծնանել յերեսս, to contract or knit one's brows, to frown;
to look gruff, to put on a surly look;
to turn up one's nose, to make wry faces;
հատանել՝ բառնալ զ—, to decide a question, to solve or set at rest a disputed point;
— կտաւոյ, plaits, folds;
խաղողոյ, husks of pressed grapes;
cf. Կոխած.


Հառաչեմ, եցի

vn.

to sigh;
ի խորոց սրտէ, to sigh deeply;
— զանլռելի զհեծութիւն, to groan incessantly;
— առ խաղաղութիւն, to sigh for peace.


Հասուն

adj.

ripe, mature, grown up;
wise, prudent, judicious;
— հասակ, ripe or advanced age;
— այր, man of mature age, a discreet sober-minded man;
— օրիորդ, marriageable young lady;
— խորհուրդ, միտք, mature judgment;
խաղաւարտ, ripe imposthume;
— գործել, to ripen, to make ripe, to mature, to bring to maturity.


Հանգչիմ, գեայ

vn.

to repose, to take repose, to be at ease;
to rest, to cease from work, to relax, to refresh oneself;
to end, to stop, to stand still, to halt, to be settled;
to lodge, to sojourn;
to cease, to end;
to die, to depart this life;
to be buried;
to rest in heaven;
— ի վաստակոց, to take rest from work, to pause from labour;
— ի խաղաղութեան, to rest in peace;
հանգիր ի սրտամտութէնէ, let your anger cease;
եմուտ անդ —, he went in to ease himself.


Հանդիսացուցանեմ, ուցի

va.

to solemnize, celebrate with pomp or display;
to signalize;
to count, to enumerate;
թատերախաղ —, to play, to act, to perform;
անպարտելի —, to render invincible.


Համբաւ, աց, ոց, ուց

s.

credit, honour, repute;
renown, fame, reputation, name, glory, celebrity;
news, intelligence, rumour, report, tidings;
արագաթեւ —, flying report, swift, speedy renown;
— բարեաց, good repute;
յեղակարծ, սուտ, չար —, strange, false, ill news;
— մեծ ստանալ, to win a great reputation;
վնասել անձին —ոյ, to damage one's reputation;
աղարտել զ— իւր, to tarnish one's renown;
կորուսանել զ—ն, to get an ill name;
չունել զ—, to be unknown, of no reputation or renown;
աղարտել զ— ուրուք, to blacken or ruin the reputation of;
—ի հարկանիլ, to become public, to divulge;
to become famous, renowned, celebrated, far-famed, to be in vogue, request or fashion;
ձախողակի — հանել or ընթացուցանել զումեքէ, to spread abroad an evil report about one;
— հանել, տարածել, to raise, sow or spread the news;
— ընթանայ, it is said that;
the story runs;
ելանէր, հնչէր, տարածէր, ի դուրս յաճախէր —, the report spread;
— քաջութեանն ընդ ամենայն կողմանս ընթանայր, the fame of his courage spread every where;
եւ ել — զնմանէ ընդ ամենայն կողմանս գաւառին, and there went out the fame of him through all the region round about;
—ի հարեալ է խաղս, this play is very popular;
cf. Շռինդ.


Համբոյր, բուրից

s.

kiss, embrace;
*buss;

fig.

sweetness, affability, familiarity;
union, joint, joining together;

gr.

spondee;

adj.

sweet-tempered, affable, benign, gentle, mild, meek;
propitious, favourable;
agreeing, unanimous;
— ձեռաց, hand-kissing;
յուդայի, մատնչի, a traitor's kiss;
— տալ ումեք, to embrace, to kiss;
to buss;
տալ միմեանց — խաղաղութեան, to give the kiss of peace;
ի — ածել, to familiarize, to tame, to domesticate;
հաշտ եւ — առնել, — յարդարել, to appease, to calm, to pacify, to reconcile;
գալ ի —, to get or grow tame, familiar, to be tamed;
— եւ կամակ բարս ստանալ, to be good-tempered, gentle, amiable.


Հարցանեմ, հարցի

va.

to ask, to inquire, to interrogate, to question;
— ի տեառնէ, to consult the Lord;
— զողջունէ ուրուք, to ask news of, or about some one;
— զումեքէ ի խաղաղութիւն, to salute with gentle words;
— զոք բանիւք բազմօք, to overload with questions.


Կոճ, ոց

s.

astragal;
door-post, side-post, jamb;
joint, articulation;
ankle-bone;
knuckle-bones (for play);

bot.

— վրացի, hellebore;
դար եւ — խաղալ, to play at cross & pile, or head & tail.


Ճաշակեմ, եցի

va.

to taste, to try, to relish;
to eat, to feed;
to drink;

fig.

to experience;
— զմահ, to die;
— զաշխարհ, to enjoy the world or its pleasures;
— զքաղցրութիւն խաղաղութեան, to taste the sweets of peace.


Ճատրկուց

s.

chess, game of -;
խաղալ, to play at chess.


Մածուն, ծնոյ

s.

curds, curdled milk, clotted cream;
*— ծախեմ, puss in the corner;
*— ծախեմ խաղալ, to play at puss in the corner.


Հոգի, գւոց

s.

soul, spirit, ghost;
the Holy Ghost, Paraclete;
spirit, angel;
soul, person, individual;
soul, breath;
soul, spirit, life, heart;
wind, breath;
sprite, fiend, goblin;
soul, essence, motive, principle, spirit;
meaning, character, spirit;
desire, genius, turn of the mind, disposition, inclination;
երկնային, աստւածային, վեհ, անմահ —, celestial or blessed, divine, sublime, immortal soul;
դիւցազնական, առաքինի, գեղեցիկ, ազնուական, դիւրազգած —, heroic, virtuous, high or elevated, noble or great, tender or sensible mind, soul or spirit;
նուաստ, անարգ, յուզեալ, մոլորեալ —, mean or grovelling, low, vile or ungenerous, troubled, erring spirit or mind;
— բանական, զգայական եւ տնկական, rational, animal and vegetable life or existence;
— իմաստութեան, intellect, spirit of knowledge;
— բանաստեղծական, poetic fire, genius or enthusiasm;
—ք հրեղինաց, heavenly spirits, spirits of light;
—ք խաւարի, spirits of darkness, devils;
հրաժարեալ —ք, the dead, the defunct, the deceased;
դատապարտեալ —ք, the damned;
խաղաղութիւն հոգւոյ, tranquillity or peace of mind, hearts ease;
վեհանձնութիւն հոգւոյ, magnanimity, generosity;
կարողութիւնք հոգւոյ, the faculties of the soul;

adv.

հոգւով, in spirit;
spiritually;
feelingly, warmly;
—ք իբր հարիւր հազար են ի քաղաքին կարնոյ, there are a hundred thousand souls or inhabitants in the city of Erzerum;
ճշմարտութիւն է պատմութեան —, truth is the soul or life of history;
մարմին ջանայ հակառակ հոգւոյ եւ — հակառակ մարմնոյ, the flesh is at war with the spirit, and the spirit with the flesh;
խաղաց — տեառն ի վերայ նորա, the spirit of God fell upon him;
սիրել ամենայն հոգւով, to love with all one's heart or soul;
աւանդել զ—ն, to render or give up the ghost, soul or spirit;
փչել, հանել զ—ն, to expire, to die;
աղօթել վասն հոգւոցն ննջեցելոց, to pray for departed souls;
հանգուսցէ տէր զ— նորա, God rest his, her soul;
cf. Ոգի;
հոգւոյ տուն, guest's house.


Հրացան, ից, աց

adj.

throwing, casting or shooting fire;

s.

gun, musket, fusil, piece, arquebuse, rifle, blunderbuss;
— բաղխիչ, գայլախազեայ, կախաղանաւոր, ասղնաւոր, կրկնահար, հողմահար, յետախցիկ, որսոյ, թռչնորսական —, percussion-gun, flint-gun, pendulum-gun, needle-gun, double-barrelled gun, air-gun, breech-loading, sporting-gun or shooting-gun, fowling or birding-gun, musket or rifle;
բաղխիւն —ի, musket-shot;
շռինդ —ի, report of a gun;
հարուած —ի, gun-shot wound;
— բարկութիւն, շանթք, thunder, thunder-bolt;
լնուլ զ—, to load a gun;
արձակել զ—, to shoot, to let off, to discharge, to fire;
չառնուլ հուր —ի, to miss fire, to flash in the pan;
—ք, hail of fire;
musketry.


Ձիարշաւ

cf. Ձիընթացք;
— առնել, խաղալ, cf. Ձիարձակ արշաւեմ.