person;
hypostasis, personality;
creature, being;
soul;
mind;
heart;
myself, thyself, himself;
անձամբ, personally;
անձամբ անձին, by one's self, personally;
զանձամբ դառնալ, to turn back;
զանձամբ արկանել, to put on, յանձին բերել, to imitate;
յանձին ունել, to accept, to approve;
չառնուլ յ—, to refuse, to deny;
սիրէ նա զ— իւր, he loves himself;
վասն անձին եւեթ տամ պատասխանի, I only answer for myself;
երգնում յ— իմ, թէ այդ այդպէս է, on my soul, it is so;
զգաստանալ յանձին, to revive, to recover one's senses;
փոյթ ունի նա վասն անձին, he takes care of himself;
անձին առնել, to commit suicide;
եռն յանձին հարկանել, to boast of, to flatter one's self, to prick one's self;
յ— առնել, to recommend, to confide;
յ— լինել, to commend one's self, to have confidence in, to confide in, to be committed.
(լծ. հյ. ինձ, ինձէն, ինքն. եւ ար. ինս, ինսան). Ինքնութիւն իմացական եւ բանաւոր էակի՝ դիմաւ որոշելոյ. անհատն բնութենակից դիմաւորաց. որ եւ ասի դէմ, կամ անձնաւորութիւն, եւս եւ հոգի, եւ այլն։ Ըստ բուն հայկաբանութեան, անձն է ինքն՝ յամենայն դէմս. որպէս ես ինքն, դու ինքն, նա ինքն, ինքեանք, եւ այլն. կամ իւր, իւրեանց. քէնտին, քէնտի, քէնտիլէրի. վասն որոյ ի յն. եւ լտ. բացատրի դերանուամբքս. αὑτός, ἑμαυτοῦ, σεαυτοῦ կամ σαυτοῦ, ἐαυτοῦ. ipse, mei ipsius, tui ipsius, sui ipsius.
Յանձն իմ երդուայ՝ ասէ տէր (յն. լտ. յիս ինքն)։ Առնել զնա չար կամ բարի յանձնէ իմմէ։ Յանձնէ տուժէի։ Եւ ոչ զանձն արժանի համարեցայ առ քեզ գալոյ (յն. լտ. զիս ինքն)։ Եթէ ես վկայեմ վասն անձին իմոյ։ Սուրբ առնեմ զանձն իմ։ Յանցաւոր զանձն իմ ես ինձէն երեւեցուցանեմ։ Համարիմ զանձն (կամ զանձն իմ) երանելի։ Ցո՛յց զանձն քո քահանային (յն. լտ. զքեզ ինքն)։ Սիրեսցե՛ս զընկեր քո իբրեւ զանձն քո։ Փրկեա՛ զանձն քո, եւ զմեզ։ Դու վասն անձին քոյ վկայես։ Գանձես անձին քում։ Ամենայն թագաւորութիւն բաժանեալ յանձն իւր։ Վկայէք զանձանց։ Յանձանց իսկ ոչ ընտրէք զարժանն։ Առ ոմանս պանծացեալս յանձինս։ Լացէ՛ք ի վերայ անձանց ձերոց։ Մի՛ ոք զանձին եւեթ խնդրեսցէ։ Զանձինս իւրեանց արարին ներքինիս։ Զանձն (կամ զինքն) ոչ կարէ ապրեցուցանել։ Ասել զանձնէ, թէ իցէ ոմն։ Յորոց պահեալ զանձինս՝ բարւոք գործիցէք. եւ այլն։
Թաքուցանել զանձն։ Որք անձանց են թշնամիք. (Ագաթ.։)
Տուաք զանձինս. (Փարպ.։)
Զանձինս մեր, եւ զմիմեանս. (Ժմ.։)
Յանձա՞նց ինչ ունիցին զայնպիսի շարժմունս, թէ յԱստուծոյ. (Եզնիկ.։)
Անձամբ զանձն քո արասցես մահապարտ. (Եղիշ. ՟Ը։)
Դու ապաքէն հաւատս ունիս, կա՛լ առ անձինն առաջի Աստուծոյ. (Հռ. -Ժ-Դ. 22.) յն. առ քեզ ինքեան ունիջի՛ր. տե՛ս եւ ԱՌԱՆՁԻՆ։
Ասա՛ առ անձինդ (դու ցքեզ). ընկեր՝ վասն որո՞յ եկիրդ. (Կլիմաք.։)
ՅԱՆՁՆԷ, ՅԱՆՁԱՆՑ. ԱՆՁԱՄԲ, ԱՆՁԱՄԲՔ. ԱՆՁԱՄԲ ԱՆՁԻՆ. իբր մ. որպէս ինքնին. իւրովի. իւրեւ. ինձէն. յինէն. քեզէն. ի քէն. մեզէն. ձեզէն. ἁπ’ ἑμαυτοῦ (յիմմէ) αὑτοί ἑν ἐαυτοῖς (ինքեանք յինքեանս). ἁφ’ ἐαυτοῦ (յիւրմէ յինքենէ) եւ այլն. ինքիրմէ, իր քովէն. քենտինտէն, եւ այլն.
Ոչ կարեմ ես յանձնէ առնել եւ ոչինչ։ Ոչ եթէ յանձնէ ինչ խօսիմ։ Ես գնեմ զնա անձամբ իմով։ Որ յանձնէ իւրմէ խօսի, փառս անձին իւրում խնդրէ։ Զայս ոչ յանձնէ ինչ ասաց։ Ուռն ոչ կարէ պտուղ բերել յանձնէ իւրմէ։ Ոչ եթէ յանձնէ ինչ խօսիցի։ Անձամբ յանձինս զվճիռ մահու ընկալաք։ Ոչ եթէ անձամբ բաւական եմք խորհել ինչ իբրեւ ի մէնջ։ Անձամբ յանձինս զանձինս չափեն։ Եւ ոչ եթէ անձամբ քո առնու պատիւ. եւ այլն։
Ինքնին անձամբ անձին առնէր իւր պատասխանի. (Դտ. ՟Ե. 29. (յն. ինքն դարձոյց զբանս ինքեան առ իւր ինքն։))
Անձամբ անձանց ամօթալից առնել զերեսս իւրեանց. (Ագաթ.։)
Անձամբ յանձնէ դարձոյց զկամսն ի չարն։ Անձամբ զանձն դարձոյց ի լաւէ անտի ի յոռին։ Հնարս խնդրէր՝ եթէ՛ անձամբ, եւ թէ՛ այլով. (Եզնիկ.։)
Անձամբ ինչ ոչ կարէր վճարել։ Շապուհ էր ցասմամբ ընդ Խոսրովայ ի բարեկամանալն Արկադեայ անձամբ. (Խոր.։)
Վկայեմ անձամբ անձին։ Անձամբ անձին մահու կշտամբիչ։ Անձամբ ինձէն յոգի մահացեալ։ Զիա՞րդ անձամբ ինձէն զստութիւն իմ ծանակեցից. (Նար.։)
Անձա՞մբ հրամայիցես վճարել զայն. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 10։)
Արեգակն միայն միով անձամբ (այս ինքն ինքեամբ կամ ինքնին առանձին) յորժամ երեւեսցի, զամենայն սահմանս աշխարհի միանգամայն լուսաւորէ. (Շիր.։)
Զնա անձամբ միայն հանեալ հրեշտակին՝ արձակեաց (այս ինքն առանձինն). իսկ զվարդ ոչ միայն լոկ անձամբ, այլեւ ծառայիւք. (Փարպ.։)
ԱՆՁԻՆ ԱՌՆԵԼ կամ ՀՐԱՄԱՅԵԼ. Զիւրովի երթալ. ինքը զինքը սպաննել։ (Առակ. ՟Ժ՟Ը. 9։ ՟Բ. Մակ. ՟Ժ՟Դ. 49։ ՟Գ. Մակ. ՟Դ. 8։)
Սաւուղաբար արար ընդ անձին իւրում. (Խոր. ՟Գ. 35։)
Ի բուրաստանի ուրեմն անձին արար. (Եւս. քր. ՟Բ։)
Շամբշելոյն սուր առեալ եւ յանձին արարեալ՝ ի շամբշանացն բուժի։ Սուր առեալ եւ անձին առնիցէ. (Ոսկ. մտթ. եւ Ոսկ. ՟ա. թես.։)
ԶԱՆՁԱՄԲ ԱՌՆՈՒԼ կամ ԱՐԿԱՆԵԼ. Զիւրեւ առնուլ կամ արկանել. զգենուլ։ (Ել. ՟Լ՟Գ. 4։ Եղիշ. ՟Ը։)
Եւ ոչ զէն զանձամբ առնոյր. յն. զէն շարժել. (Ոսկ. ես.։)
Եւ յանձն առնուլ. վըրան առնել, ճիտը առնել.
Բժիշկ փորձեալ է՝ որ զայն առնու զանձամբ ի հիւանդաց՝ որք յամենեցունց անյուսալիք իցեն. (Ոսկիփոր.։)
ԸՍՏ ԱՆՁԻՆՆ ԱՌՆՈՒԼ կամ ԲԱՌՆԱԼ, եւ այլն. ըստանձնել. ի վերայ իւր բառնալ. շալակել. շալկել.
Զմահիճսն ետ առնուլ ըստ անձինն. (Եփր. համաբ. եւ Եփր. աւետ.։)
Բարձեալ զմի մի ըստ անձին՝ տարաւ հեռի. (Փարպ.։)
Սանդուխս ըստ անձին բարձեալ. (ՃՃ.։)
Տասն խրասախ բերէր ըստ անձին. (Բուզ.։)
Տիկ ունիցի ըստ անձին։ Իւրաքանչիւր ոք կարիս ցաւոց ըստ անձին ունէր. (Ոսկ.։ եւ Երզն. մտթ.։)
Զդրունս քաղաքին առ ըստ անձին. (Եփր. դտ.։)
ՅԱՆՁՆ ԲԵԿԱՆԻԼ, կամ ԶԱՆՁԱՄԲ ԴԱՌՆԱԼ. Յինքն կոյս անդրէն բերիլ. շրջան առնուլ. շուրջհայել. պտտիլ, դառնալ.
Անդրէն յանձն բեկելոյ ի քարանձաւաց լերանց ձայնից. (Իմ. ՟Ժ՟Է. 18։)
Ջուրքն դարձան զանձամբք. (Եփր. յես.։)
Ոչ միտ դնել էր ասացելոցն, այլ միշտ զանձամբ դառնալ, եւ տեսանել զեկեալսն ի վերայ նոցա. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 30։)
ԶԱՆՁԱՄԲ ԼԻՆԵԼ. Յինքն գալ. զգաստանալ. խելաբերիլ.
Արի՛ կա՛ց, եւ զանձամբ քով լե՛ր.. παρὰ σεαυτὸν γενοῦ. (Պտմ. աղեքս.։)
ԶԱՆՁՆ ԱՌՆԵԼ, ԱՌՆՈՒԼ. cf. Յ, cf. ՅԱՆՁՆ։ Ուստի իբր կր. ՅԱՆՁՆ կամ ՅԱՆՁԻՆ ԼԻՆԵԼ, է Յանձնիլ.
Սուրբ կոյսն՝ Յովհաննու յանձին եղեալ ի փրկչական չարչարանս. (Ճ. ՟Ժ.։)
ՅԱՆՁԻՆ ՈՒՆԵԼ. իբր յանձն իւր կամ ի վերայ իւր առնուլ. ընդունել. պինդ ունել. պահել. եւ խոստովանել, եւ խոստանալ. վըրան առնել. իւսթիւնէ ալմագ. սէօզ վէրմէք, գապուլ էթմէք. տե՛ս եւ ի տառն Փ, ՓՈՅԹ ՅԱՆՁԻՆ ՈՒՆԵԼ.
Զայսոսիկ ձեր յանձին կալեալ, եւ ի սոյն յաճախեալ. (՟Բ. Պետ. ՟Ա. 8։)
Ըստ պատգամին պատշաճի ոչ կարէր ունել յանձին. (Ագաթ.։)
Զօրէնս մոգութեան յանձին կալջիք։ Ոչ կալան յանձին (յն. չընդունի) տանջիլ ի խղճէն, յորժամ զչարիսն յիշեսցէ. (Ոսկ. եբր.։)
Իսկ յանձին կալայց արդեօք (յն. խոստովան եղէց), եթէ կարօղ է փրկել աջ քո. (Յոբ. ՟Խ. 9։ Նոյնպէս եւ Ոսկ. մ. ՟Ա. 17.)
Ասիցես, դժուարաւ է զսովորութիւնն մոռանալ. ունիմ յանձին եւ ես։ Իսկ (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ.)
Յանձին կալայ վանականին, թէ ունիմ ինչս բազումս, եւ եթէ շինեցայց՝ տացից ի վանս. իմա՛, խոստացայ։
Առաջիկայն՝ Տեա՛ռն յանձին. (Գր. տղ. յերուսաղէմ.) իմա՛, որ ինչ լինելոց է՝ Աստուած գիտէ, կամ Աստուծոյ թողլի է։
ՁԵՌՆ ՅԱՆՁԻՆ ՀԱՐԿԱՆԵԼ. Ձեռներէց լինել յանդուգն ամբարտաւանութեամբ, կամ արիութեամբ. յանդգնիլ. պարծիլ.
Մոնտանոս հպարտացեալ՝ ձեռն յանձին հարեալ, թէ նա իցէ հոգի բարեխօս. (Եւս. պտմ. ՟Ե. 14։)
Հպարտացեալ եւ ձեռն յանձին հարեալ էին, եւ պարծէին անուամբն Աբրահամու. (Եփր. համաբ.։)
Մի՛ ձեռն յանձին հարկանիցէք, եթէ ունիմք հայր զԱբրահամ. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 11։)
Իբրեւ ետես զԳողիադ զի նախատէր զԻսրայէլ, հար ձեռն յանձին սպանանել զայլազգին։ Անուամբն Աբրահամու ձեռն յանձին հարեալ պարծէին ... Եթէ ոք ձեռն յանձին հարեալ իցէ՝ թէ ես Քրիստոսի եմ, գոնեայ իբրեւ զինքն համարեսցի զքեզ։ Որ ոք ձեռն յանձին հարեալ իցէ հաստատուն կալ, զգոյշ լիցի, եւ այլն. (Եփր. թագ. եւ Եփր. ՟բ. կոր. եւ Եփր. ՟ա. կոր.։)
ԱՆՁՆ. Յաստուածայինս՝ է Անձնաւորութիւն, որ եւ ենթակայութիւն առնչական ասի յաստուածաբանից. դէմ. երես. անձ. վիճուտ, սըֆաթ. πρόσωπον. persona, ὐπόστασις. hypostasis, subsistentia.
Երեք Անձինք եւ մի բնութիւն՝ մի Աստուածութիւն, զքեզ խոստովանիմք յաւէտ Սուրբ Երրորդութիւն։ Երրակի թիւ կատարեալ, յերիս Անձինս բաժանեալ (այս ինքն զանազանեալ), Աստուածութեամբ միաւորեալ։ Երրորդութեանդ Երրեակ Անձին. (Ժմ.։) (Շար.։)
Կատարեալ է Հայր՝ անձամբ եւ զօրութեամբ. կատարեալ է Որդի անձամբ եւ զօրութեամբ. եւ այլն. (Յճխ. ՟Բ։)
Կատարումն հաւատոյն՝ զՀայր եւ զՈրդի եւ զՍուրբ Հոգին ճանաչել երիս Անձինս, եւ մի Աստուած. (Խոսր. պտրգ.։)
Մի Երրորդութիւն կատարեալ ի յԱնձանց երից. (Նար. ՟Խ՟Դ. եւ այլն։) Ասի եւ յանսովոր հոլով, անձունք.
Մկրտեցէ՛ք զնոսա յանուն Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն, զի յայտ արասցէ, եթէ մի բնութիւն են նոքա, որ ի մի անուն անդ երիս Անձունս անուանեաց. (Եփր. համաբ.։)
Ոչ Անձն Հօր՝ է Անձն Որդւոյ, եւ ոչ Անձն Որդւոյ կամ Սուրբ Հոգւոյն՝ է Անձն Հօր. (Սեբեր. ՟Ա։)
Անձն երրորդական, բնութիւն միական, անհատ յաւիտեան։ Անձինք յատկային՝ ի մի գումարին, եւ զանազանին։ Անձն Հօր անծին, բազուկ բարձր Որդին, մատն յայտնեալ Հոգին. Հայր արմատ ծառին, ոստ նմին Որդին, պտուղ Սուրբ Հոգին, միակ յերեքին, Երրեակ միակին։ Լոյս ի լուսոյ՝ Անձն դիմաւոր, Որդի եղեր Կուսին կամաւոր. (Գանձ.։)
ԱՆՁՆ. ի մարդիկ՝ է հոգի բանական. որ եւ ոգի, եւ կենդանութիւն կամ շունչ մարդոյ. ճան. որպէս ψυχή, anima.
Օրհնեա՛ անձն իմ զՏէր։ Օրհնեցէ՛ք անձինք (կամ հոգիք) եւ շունչք արդարոց զՏէր։ Տրտում է անձն իմ (կամ ոգի իմ)։ Որ գտանէ զանձն իւր։ Կորուսցէ զանձն իւր։ Զի՞նչ տացէ մարդ փոխանակ անձին իւրոյ։ Մեծացուսցէ անձն իմ զՏէր։ Յամենայն անձնէ քումմէ։ Դնեմ զանձն իմ։ Դիցէ զանձն իւր ի վերայ բարեկամի իւրոյ։ Սիրտ եւ անձն մի։ Որք ընդ անձին իմոյ զիւրեանց պարանոցս մատուցին։ Ոչ հաճեսցի ընդ նա անձն իմ։ Ամենայն ցանկութիւն անձին քոյ գնաց ի քէն. եւ այլն։
Ոչ եթէ անձն կամ շունչ իցէ դժոխոց. (Ոսկ. ես.։)
Փրկել զանձինս մեր ի փորձութենէ։ Ի փրկութիւն անձանց մերոց. եւ այլն. (Շար.։)
Յերրորդ գիրս յաղագս անձին. Անյաղթ պերիարմ. այն է գիրք Արիստոտէլի յաղագս հոգւոյ. որպէս եւ ի Նիւս. բն. ուր յն. դնի հոգի, ի հյ. ստէպ թարգմանի անձն։ Ուստի անձն եւ մարմին՝ դնին առ նախնիս որպէս հակադրեալ հոգի եւ մարմին.
Զնոյն բաժանել յանձն եւ ի մարմին. (Պիտ.։)
Մարմինն մեղօք գրաւեալ, եւ անձն ի գործոց չարեաց ոչ մեկուսացեալ։ Ախտանամք յանձն եւ ի մարմին։ Քաւութիւնս անձանց, առողջութիւնս մարմնոց։ Լուացմամբ մարմնոյն՝ զանձինն հաւատամք առնուլ սրբութիւն։ Միջնորդաւ անձինն ընդ հողոյ միաւորեցաւ. եւ այլն. (Նար.։)
Անձնս հոմանունաբար ասի առ մեզ. զի անձն ասի հոգի մարդոյ եւ միտք, եւ դարձեալ անձն ասի եւ տեսակ գոյացութեան անհատի. (Ոսկիփոր.։)
Ոչ եթէ անգոյ, եւ կամ առանց մտաց եւ անձին, եւ թանց բնութեան զմերն ընկալաւ ի կնոջէ. (Յհ. իմ. երեւ.։)
Ըստ այսմ՝ ընդդէմ Ապողինարի հերետիկոսի, որ ուրանայր զմարդկային հոգին Քրիստոսի, ասի ի մեզ՝ թէ էառ Քրիստոս զհոգի կամ զանձն, եւ ոչ լոկ մարմին անանձն. եւ ընդդէմ Նեստորի ժանտի՝ որ երկու անձն կամ անձնաւորութիւնս դնէր ի Քրիստոս ըստ կրկին բնութեանց, ասի՝ թէ ոչ գոյր ի Քրիստոս անձն մարդկային, այլ միայն մի անձն աստուածային՝ ունակ կրկին բնութեանց։ Զայս քաջ պարտ է ի միտ առնուլ ուշիմ վերծանողաց զայս բառարան, եւ զամենայն գիրս նախնեաց. թէպէտեւ ի յետին դարս ի վերայ Քրիստոսի բառս ԱՆՁՆ ոչ վարիցի որպէս հոգի, այլ միայն որպէս Անձնաւորութիւն։
ԱՆՁՆ. որպէս զգայական հոգի կամ շունչ անբանից. ψυχή. (լծ. հյ. սիւք)
Զանձինս վիշապաց յագեցուցանիցես. (Յոբ. ՟Ժ՟Բ. 27։)
Խելամուտ լիցես անձանց խաշանց քոց. (Առակ. ՟Ի՟Է. 23։)
Չքոտի եւ անքատ անձամբքն (լուք). (Նար. ՟Կ՟Թ։) (Ա՛յլ է եւ ըստ ՟Ա նշ. ասել ԱՆՁՆ՝ վասն թագաւորութեան, եւ վասն ուռոյ որթոյ, եւ վասն արեգական, եւ այլն, որպէս, ինքն, իւր։)
ԱՆՁՆ. Իսկութիւն գոյաւոր իրաց. գոյացութիւն, հակադրեալ ոչնչի եւ պատահման, որպէս ըստ ընդարձակ առման յն. եւ լտ, ὐπόστασις, οὑσία. subsistentia, et substantia rerum, res subsistens. որք թարգմանին ի մեզ եւ ԳՈՅԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ, ՀԱՍՏԱՏՈՒԹԻՒՆ, եւ այլն.
Չարիքն՝ որ լինին, անձի՞նք ինչ իցեն։ Սպանութիւնն չէ անձն ինչ, եւ ոչ շնութիւն անձն ինչ է։ Զչարիսն ոչ պարտիմք անձինս անուանել, այլ՝ արգասիս անձանց։ Անուանք առանց անձանց են՝ յուշկապարկաց եւ իշացլուց. (Եզնիկ.։)
Անանձն թուին իրքն՝ որ յուսովն են. եւ հաւատքն անձն շնորհեն նոցա. մանաւանդ եթէ՝ ոչ շնորհեն, այլ՝ ինքն իսկ է անձն նոցա. (Սարգ. ՟ա. յհ. ՟Ը. (այն է, յուսացելոց իրաց հաստատութիւն. ըստ յն. իբր՝ սդասիս։))
Իշխան արար զնա (զԱդամ՝ կենդանեաց) դնել զանուանս, որպէս եւ ինքն (Աստուած) հաստեաց զանձինս (նոցա). (Եփր. ծն.։)
ԱՆՁՆ. Մարմին մարդոյ՝ կենդանւոյ կամ մեռելոյ, որպէս բաղկացեալ յամենայն անդամոց. կամ երեւելի մասն նորա. որպէս Իրանք. թէն, կէօվտէ, վիւճիւտ.
Որ մերձենայցէ ի մեռեալ ամենայն անձին մարդոյ (ըստ բազում ձ. եւ յն. ուր քանի մի օրինակք, ի մեռեալ անձն մարդոյ), անսուրբ լիցի. (Թուոց. ՟Ժ՟Թ. 11։)
Գտաւ գլուխ մարդոյ առանց անձին. (Մարթին.։)
Ընդ նմին յարմարեալք որպէս անձն ընդ գլխոյ։ Որպէս գլուխ առանց անձին յարմարութեան ոչ կարէ կրել կենդանութիւն, եւ ոչ անձն առանց գլխոյ. (Շ. ընդհ.։)
Կամէի՝ թէ զբովանդակ անձնս յարուցեալ էր, եւ ոչ զկէսս։ Ըստ իւրաքանչիւր անձին սրբոցն (նահատակելոց) սապատս. (Փարպ.։)
Առշարժումն անձին, առ փոփոխումն գարշապարի։ Կառավարի անձին, բարձումն բազկի. (Նար. ՟Լ՟Ա. ՟Լ՟Բ։)
Ընկալաւ նա բոլորովին անձամբն յաման անդր. (Եւս. պտմ. ՟Ա. 8։)
Զքերովբէիցն զթեւսն տարածեալ ի վերայ գլխոցն եւ բովանդակ անձանցն (իբր մարմնոցն երեւելոց). (Խոսր. պտրգ.։)
Ոմն զգայլոյ կորիւն սնուցանէ, եւ իբր զշան կորիւնս ընդ անձն ականին (տեառն իւրոյ. վըրան ցաթկելով խաղալ) (Եզնիկ.։) (Ա՛յլ է եւ ԱՌՆՈՒԼ կամ ԲԱՌՆԱԼ ԶԱՆՁԱՄԲ, ԸՍՏ ԱՆՁԻՆ. (այս ինքն ի վերայ ինքեան. տե՛ս ի ՟Ա. նշ։)
ԱՆՁՆ, անձինք, կամ ամենայն անձն. մարդ. մարդիկ. ոք. իւրաքանչիւր ոք. այսչափ կամ այնչափ ոգիք. ինսան, հէր քես, ատամ, քիշի, ճան.. ψυχή. anima.
Ամենայն անձն՝ որ ընդ իշխանութեամբ իցէ։ Լինէր ամենայն անձին ահ եւ երկիւղ։ Խախտել զանձինս ձեր. (որ եւ ասի, զոգիս ձեր, կամ զձեզ) եւ այլն։
Ի մի ոք անձն. (Պիտ.։)
Իւրաքանչիւր անձին։ Երկուց կամ երից անձանց մահու պատճառ։ Անթիւ անձինք. (Փարպ.։)
ՅԱ՛ՆՁՆ. Ոճով ասի՝ իբր Յանձնեալ լիջիր.
Զմեր հոգի եւ զամենայն հաւատացելոց, մանաւանդ զայնոցիկ՝ որք աղօթս ի մէնջ հայցեցին, պարտիմք յանձնել Աստուծոյ. քանզի եւ զայս իսկ սովոր եմք պատասխանել նոցա, Աստուծոյ յանձն. (Խոսր. (իբր ռմկ. ալլահա՛ էմանէթ )։)
ՅԱՆՁՆ Է, եղեւ, եղիցուք. πιστευέται. creditum vel commendatum est. ἑπιγράφεται. adscribitur, refertur. λειπόμενον ἑστι. relictum est. ἑν παρακαταθήκη. in deposito. Լինել յանձնեալ, ապըսպարեալ, աւանդեալ, հաւատացեալ, թողեալ.
Տնտեսութիւն յանձն է ինձ։ Նմա էր յանձն հանել հարկ զաշխարհին։ Գիտիցեն, ում պահեալ կայ եւ յանձն է տեղին։ Յանձն առնեմ զսա քեզ, եւ յանձն լիցի. (՟Ա. Կոր. -Թ. 17։ ՟Բ. Մակ. ՟Դ. 28։ ՟Թ. 24։ Տոբ. ՟ժ. 13։)
Մեծի թագաւորի, որում հասարակ զգուշութիւն յանձն է։ Հարց՝ տղայ մանկանց, եւ շահապաց՝ որբոց հոգաբարձութիւն, եւ արանց՝ կանանց խնամածութիւն՝ յանձն է. (Փիլ. ՟ժ. բան. եւ Փիլ. լիւս.։)
Ոչ է պարտ եւ արժան զգիշեր ամենայն ի քուն կալ առն խորհրդաբերի, որում ժողովուրդք յանձն են, եւ այսքան հոգք. (Պտմ. աղեքս.)
Ամենայն ումեք չար է արբեցութիւն, եւ առաւել իշխանաց՝ որոց ամենայն ինչ յա՛նձն է. (Գէ. ես.)
Յանձն է քեզ պահպանութիւն բանտիս. (Եղիշ. ՟Ը։)
Քահանայութեան յանձն է փրկութիւն եւ խնամ անմահի եւ ապականելոյ անձին. (Սարկ. քհ.)
Զպաշտօնն՝ որ յանձն էր նոցա. (Մծբ. ՟Ժ.՟Դ։)
Քեզ տեառնդ յա՛նձն եղիցուք. (Ժմ.)
Յա՛նձն եղիցուք նորին կամաց. (Շ. խոստ.)
Յանձն եղեալք Սուրբ Հոգւոյն. (Եղիշ. ՟Ա։)
ՅԱՆՁՆ ԱՌՆԵԼ. cf. ՅԱՆՁՆԵԼ. παρατίθημι, παρακατατίθημι. appono, depono, commendo.
Ի ձեռս քո յանձն առնեմ զհոգի իմ։ Յանձն արար նմա զարս եւ զկանայս։ Յանձն առնէին նոցա ըզկահ։ Բազմաց ումեք յանձն արարեալ եւ ի ձեռն եդեալ. (Սղ. ՟Լ. 6։ Երեմ. ՟Խ. 7։ ՟Խ.՟Ա. 10։ ՟Ա. Մակ. ՟Թ. 35։ ՟Բ. Մակ. ՟Թ. 25։)
Զամենեսին ինձ յանձն արարեալսն ոչ կորուսից. (Նար. ՟Ձ.՟Է։)
Ընտրին դանիէլեանք, եւ առնին յանձն ներքինապետին. (Նախ. դան.)
Եւ συνίστημι, constituo. Առաջի առնել. յանդիման կացուցանել. ընծայեցուցանել.
Յանձն արար զնոսա դահճապետն Յովսէփայ։ Առեալ զՅեսու... արար զնա յանձն։ Յանձն առնեմ ձեզ զՓիբէ զքոյր մեր. (Ծն. ՟Խ. 4։ Թուոց. ՟Ի՟Է. 23։ Հռ. ՟Ժ.՟Զ. 1։)
ՅԱՆՁՆ ԱՌՆՈՒԼ. ἑπιδέχομαι, ἁναδέχομαι, αποδέχομαι, προσέχομαι, suscipio, recipio, accipio, αἰρέω, eligo, ἑπινεύω, innuo, annuo, adsento, συγχωρέω, concedo. Ի վերայ իւր առնուլ. ըստանձնել. ընդունել. զիջանիլ. հաւանել. հաճիլ, տանել. անձը առնել, վըրան առնել.
Յանձն առին ազգք ամենայն ըստ հրամանին արքունի։ Յանձն առ Յովնաթան զառաջնորդութիւն։ Ոչ յանձն առին։ Չառնում յանձն։ Առ յանձն Շմաւոն, եւ հաճեցաւ։ Զաշխատութիւնս զայս յանձն առաք. եւ այլն։
Վասն քո յանձն առին զդժնդակ տանջանս. (Շար. եւ այլն։)
Զերկմտութիւն ժողովրդեանն առ նա յանձն, եւ մատոյց առ Աստուած. (Եփր. ել.)
Այլ գիրն չառնու զայս յանձն։ Յայլ միտս՝ զոր եւ ոչ բանքն իսկ յանձին առնուցուն. (Կիւրղ. ծն.)
Զհոգի իմ դու բորբոքեցեր, եւ ոչ կարեմ յանձն առնուլ զբոց քո. (Կլիմաք.։)
Անսովոր է ասել.
Յանձն էառ Աղկիբիադէս ամենեցուն նոցա. այսինքն հաւանեցաւ՝ հնազանդ եղեւ. (Եւս. պտմ. ՟Ե 3։)